Morgunblaðið - 20.03.1923, Blaðsíða 2

MUKU UNBLAÐIÐ
Frá Kristiania Frá Stavanger og Bergen Frá New-York
S.s. Bergensfjord 5. apríl 6. apríl 20. apríl
S.s. Stavangerfjord .... 20. — 21. — 8. maí
S.s. Bergensfjord 8. maí 9. maí 25. —
Farseðlar með þessum skipum, og allar upplýsingar fást hjá
Nic. Bjannason.
Ye-sluoarraannafjelag Reykjayíkur
heldur síðasta og aðaldansleik sinn á þessum vetri laugardaginn
24. þ. m. kl. 8'/9 & Hótel ísland.
Aðgöngumiðar fyrir fjelagsmenn og gesti þeirra fást hjá Hirti
Hanssyni í verslun Sigurjóns Pjeturssonar og verða seldir frá
þriðjudegi til föstudagakvölds. Verða aliir að vera búnir að ákveða
sig þá.
Stjórn og skemtinefnd.
legur vinnukraftur til í Danmörku
svo engin þörf væri á að fá
verkafólk frá Póllandi.
Loftsiglingarnar milli Kaupm.-
hafnar og Hamborgar hefjast 16.
apríl og verða í sambandi við al-
þjóðaloftsiglingaleiðir. Póstur, er
fer þessa leið frá Khöfn kl. 4 s. d.
getur komið til London næsta
dag miðdegis, og svar getur kom-
ið frá London næsta morgim þar
á eftir.
Dönsku blöðin geta þess, að
enskt flutningaskip komi næstu
daga til Aarhus með fullfermi
af olíuköknm frá Svartahafi. Og
i næstu mánuðum sje búist við
allmiklum innflutningi á rúss-
r.eskum olíukökum til Danmerkur.
Tala atvinnulausra í Danmörku
hefir lækkað um 3799, eða niður
í 59450. Á sama tíma í fyrra voru
atvinnuleysingjar 98900.
17. mars.
Utanríkisráðuneytið tilkynnir,
að gagnkvæmur samningur hafi
verið gerður um það við spönsku
stjómina, að nema úr gildi skyldu
danskra, ísl. og spanskra þegna
um að láta skrifa vegabrjef sín,
■en hinsvegar skulu menn þó hafa
löglegt vegabrjef frá landi sínu.
Samningur þessi kemur til fram-
kvæmda þegar í stað.
„Folkeligt Samfund“ í Aaben-
raa, heldur laugardaginn 24.
mars, hátíðlegt „Islandskvöld“.
Hefir Sveinn Björnsson sendi-
herra verið fenginn til að tala
og ennfremur verða sungin ís-
ltnsk lög og skuggamyndir frá
íslandi sýndar.
Burmeister & Wain hafa smíð-
að nýja tegund af tvíverkandi
fjórgengis dieselmótor og mark-
ar þessi uppfynding heimsvið-
burð í sögu' skipasíðanna. Þessi
nýi mótor framleiðir orku, bæði
þegar stimpillinn gengur fram og
aftur, þannig, að stimpillinn
framleiðir tvöfalt meiri orku en
jafnstór stimpill gerir, með eldra
fyrirkomulagi. Qerir uppgötvun
þessi mögulegt að smíða skipa-
dieselvjel nægilega stóra og afl-
mikla fyrir hraðskreiðustu far-
þegaskip nútímans. Vjel af þess-
ari gerð hefir þegar verið pöntuð
í sænskt farþegaskip, sem á að
vera í förum til Ameriku og
verið er að smíða nú, á Arm-
strong-stöðinni í New-Castle. Verð-
ur skip þetta með tveimur sex
kólfhylkja vjelum, sem gefa til
samans 13.500 hestöfl og gefa
skipinu 17 kvartmílna ferð. Fyrir
skip með einni skrúfu er hægt
að smíða vjelar af þessari gerð,
ei hafa alt að 6000 nothæf hest-
öfl. Burmeister & Wain geta
einnig smíðað landvjelar af þess-
ari gerð, mjög hentuga fvrir há-
spentar rafstoðvar, og er hægt
að framleiða rafmagn miklu ó-
dýrar með þessum vjelum en
gufuvjelum, sem nú eru notaðar.
Sameinaða gufuskipafjelagið
byrjar í maímánuði beinar sigl-
iagar milli Kaupmannahafnar
Montreal.
------o-------
ErS. símfregnir
frá frjettaritara Morgunblaðsins.
Khöfn 19. marts 1923.
ósátt milli Kanada 0g Englands.
Frá London er símað, að alvar-
legt sundurlyndi sje komið upp
milli Kanada og Englands út af
því, að Kanada ætlar á sitt ein-
dæmi að gera samning við Banda-
ríkin um fiskiveiðar og án þess
að enska stjórnin skrifi þar undir.
Þjóðverjar og bandamenn.
Frá Berlín er símað, að her-
málanefnd bandamanna hafi til-
kynt þýsku stjórninni, að eftirlit
bandamanna með Þjóðverjum
verði tekið upp á ný. Hafa fransk-
ir og belgiskir liðsforingjar verið
settir til eftirlits á ýmsum landa-
mærastöðvum. Þýsku blöðin skora
a. stjórnina að neita að veita
nokkra hjálp til þess að eftirlitið
komist á.
------o-------
Um húsaleicgu.
Það er um fátt talað meir hjer
í bæ um þessar mundir en frum-
varp það, sem J. j. hefir bor-
iS fram í þinginu, um húsa-
leigu í kaupstöðum og reglugerð
um húsnæði, sem bæjarstjómin
hjer er að ræða um. (Það er þó
synd að segja, að það sje ekki
I munað eftir húsa-greyjunum hjá
okkur hjer á landi!). Um frum-
varp J. J. er fátt að segja; það
. er svo langt fyrir neðan alt, sem
maður hefir sjeð og heyrt, eins og
jeg mun sýna síðar í þessari grein,
! að það nær engri átt; svona frum
varp hefði maður skilið, hefði það
komið frá Ólafi Friðrikssyni og
hans nótum, sem vilja, að allir
verði eignalausir. Um húsaleigu-
j lögin okkar Reykvíkinga er það:
| að segja, frá mínu sjónarmiði, að
þau eru og hafa verið til skaða
og ógagns og hefðu aldrei átt að
vera til, og þó allra síst nú, eftir
að búið er að afnema allar stríðs-
eða dýrtíðarráðstafanir. Jeg spyr:
Er nokkur heimild eða lög fyrir
því, að taka megi alveg umráða-
rjett af eignum eins flokks manna
eins og áðurnefnd frumvörp gera
við húseigendur, nái þau fram að
ganga? Og ekki nóg með það, að
eignarrjettur er að heita má einkis
virði, heldur eru hömlur settar svo
á fjárhagshliðina, að engum er
kleift að halda húsum sínum. —
Frumvarp J. J. segir, að húsaleiga
í kaupstöðum landsins megi ekki
fara fram úr 12%, miðað við
fasteignamat; nú mun láta nærri,
að fasteignamat á húsum hjer sje
hálft sannvirði þeirra húsa, sem
bvgð voru síðastliðið ár og bygð
verða í ár, hvað þá húsa, sem
bygð voru 1919—21. Setjum nú
svo, að Páll hafi bygt hús hjer í
fyrra sumar, sem kostaði hann
100,000 kr., virt til fasteignamats
á 50,000 þús., leiga af því, eftir
frv. J. J., 6 þús. kr.; hann á sjálf-
ur 50 þús., sem hann leggur í
húsið, af þeim reikna jeg 6% af
hundraði, 50 þús. kr. fær hann í
veðdeild og víxlum eða prívat-
lánum; ætli það sje langt frá
vegi, að reikna af þessum 50 þús.
8% af hundr. Öll umsjón með
liúsinu mundi verða hæfileg 10%
af leiguupphæðum, 6 þús., vatns-'
skattur, 150 kr., brunabótagjald
280 kr., lóðargjald 12 kr., fast-
i-ignaskattur 50, kr., tekju- og
eignaskattur 300 kr., útsvar 300
kr., hreinsunargjald 242 kr., 2
þús. kr. mætti telja önnur smá-
gjöld, sem jeg sleppi, vil ekki
taka önnur gjöld en þau, sem
enginn kemst hjá að borga ár-
lega og sem eiga við alstaðar;
auðvitað eru brunabótagjöld miklú
hærri í öðrum kaupstöðum, svo
þó ýms gjöld, sem jeg tel að við
borgum hjer,sjeu ekki eins há
annarstaðar, þá jafnar það sig.
Sett upp í reikninsform er þetta
þannig: v
Tekjur:
Húsaleiga á ári........... 6000,00
Gjöld:
8% af lánum............... 4000,00
6% af eign eigandans .. 3000,00
Viðhald og fyrning .. .. 2000,00
Umsjón og innheimta .. 600,00
Vatnssk. og brunabótagj. 430,00
Lóðargj. og fasteignask. 62,00
Útsvar og hreinsunargj. . 542,00
Tekjusk. og sótaragjald 420,00
Samtals kr. 11054,00
Þetta verður svo útkoman, eftir
frumv. J. J.
Hjer kem'ur svo annað dæmi,
sem sýnir, hvað okkar góða bæj-
arstjóm álítur sanngjarnan gróða
af húsum okkar hjer og lóðum
þeim tilheyrandi. Húsverðið sama,
100 þús. kr.
%ears’
NUMBER ONE
CIGARETTES
Búnar til úr
úrvalstegunöum
af Virginiulaufi
Smásöluverö 85 aura.
Pakkinn 10 stkykkja
THOMAS BEAR & SQNS, LTD.,
LONDON.
1
Tekjur:
Húsaleiga................ 10000,00
Gjöld:
8% af lánum............... 4000,00
6% af eigin eign......... 3000,00
Viðhald og fyrning .. .. 2000,00
Umsjón og innheimta .. 600,00
Vatnssk. og brunabótagj. 430,00
Lóðagj. og húsa (samkv.
nýja frumv.)........... 560,00
Utsv. og tekju-og eignask. 600,00
Samtals kr. 11190,00
Ekki er þetta eins mikil fjar-
stæða eins og hjá J. J., en þó gætu
Ólafs Friðrikssonar menn vel sam-
pykt það; það sagði líka frú Bríet
á fasteigendafundi í Báruhúsinu
9. þ. m., að hún gæti skilið að-
farir bæjarstjórnarinnar, ef þar
væru kommunistar í meiri hluta.
Já, utan um þetta erum við hús-
eigendur að mynda fjelagsskap,
sem sje til að vernda eignir okkar
frá því að verða teknar alveg af
okkur; umráðarjettinn er þegar
búið að taka, við megum hvorki
líiða, hvaða fólk við höfum í hús-
unum, og heldur ekki taka á móti
þeim peningum, sem okkur eru
boðnir í eignir okkar. Hvað skyldu
aðrir 4‘ramleiðendur segja um
slíkt? Jeg vona, að hver og einn
einasti, sem á hús eða lóð, komi í
Fasteignafjelagið. Það hefir ver-
i* álitið, að eignarrjetturinn væri
helgur, og það er heilög skylda
hvers manns að vernda hann. Mitt
álit er, að við, sem göngum í fje‘
lagið, eigum ekki að gera það til
þess að hafa nokkurs konar ein-
okun á húsaleigu, heldur miklu
fremur og aðallega, að við húsa-
Og lóðaeigendur ráðum okkar eign.
Ekkert getur rjettlætt þá aðferð,
að við, sem eigum og leigjum hús
0S reynum með því að fullnægja
uisaþörf bæjarins, að við við það
niissum rjettinn yfir okkar pen-
ingum. Nei, góðir menn, lofið okk-
nr að-vera í friði með eignir okk-
ar, en krefjist þess, að það, sem
við seljúm á leigu sje leigufært,
það er líka hugsun Fasteignafje-
lagsins að sjá um að það sem leigt
er, sje í óaðfinnanlegu standi, en
leigan fer eftir eftirspurninni eins
og alt annað, það verða engar
skorður settar við því, það sýnir
best það tímabil, sem þessi frægu
húsaleigulög hafa gilt hjer, eitt
clæmi getur komið hjer: Húsa-
leigunefndin mat íbúð, 4 her-
bergi og eldhús á kr. 90,00, eig-
andi vildi fá 150.00, sem var
sanngjarnt, en hvað skeði, leigj-
andi gekk inn á að borga 150.00
kr., þrátt fyrir matið. Annar hús-
eigandi hefir líka þannig leigj-
endur, sem nota sjer lögin í það
ýtrasta, sá húseigandi hefir sýnt
bæjarstjórn hvað liann tapar á
eign sinni og borgarstjóri v*ð-
urkendi í mín eyru, að hann
tapaði á húsi sínu svo þúsund-
um króna skifti á ári.
Húseigandi.
■o
Miðbærinn og útsýnið.
Skemtigarðurinn og Tjörnin.
1 grein minni í sunnudags-
blaðinu, vildi það óhapp til í
prentsmiðjunni, að eitt orð í
irumriti greinarinnar var ekki
prentað; orðið „misskildu“, þar
sem í blaðinu stendur: „hjer eru
samankomin öll þau útlendu á-'
hrif, sem borist hafa að okkar
ástkæru strönd“, þá er ‘grein mín
skrifuð svona: „'hjer eru saman-
komin öll þau misskildu útlendu
áhri’f, sem borist hafa að okkar
ástkæru strönd“.
Þetta bið jeg lesendann að at-
hi ga, með missi þessa eina
orðs verður partur úr greininni
ósannur.
Virðingarfyllst,
Jóhannes Sveinsson Kjarval.
--------o--------
Friiiish mðtmæii f lr-iM
Þó allúr þorri frönsku stjórn-
arinnar sje Poincaré mjög fygj-
andi í stefnu þeirri, sem hann
hefir tekið í skaðabótamálinu hafa
samt heyrst óánægjuraddir í garð
stjónnarinnar innaniands, út af
herfðrinni til Ruhr. Einkum hafa
ummæli Sarrail (hershöfðingja
vakið mikla athygli. Segir hann,
að aðfarir Frakka í Ruhrhjer-
aðinu geti orðið til þess að spilla
áliti því, er Fraklcar hafi síðan
á dögum byltingarinnar haft fyr-
ir manngöfgi meðal hlutlausra
þjóða. Ruhr-förin sje misráðin,
•og ekkert hafist af henni nema
kostnaðurinn .Telur hann ilt, að
skaðabótamálið skyldi ekki hafa
verið fengið alþjóðasambandinu