Morgunblaðið - 06.01.1924, Blaðsíða 4

IV! O RC 1 NB! A f)IB
ðllum þægindum lífsins og glaumi
þess, til þess að njóta fjallalofts-
ins og styykjast við það. Um- í'jcig-
urleitíið ■ var, komið upp á fjöllin,
þar sem þau eru hæst. Heitir það
Finse, íóm 4 þús. fet yfir sjávar-
araál, við Pinse-vatn. Harðangurs-
jöklar Masa þar við manni í suð-
tur og suðvesturátt, glitrandi í sól-
skininu og hrikalegir, þótt þess
gíetti minna, þar sem við vorum
nálega í jafnri hæð við þá. Snjó-
s'kaflarnir voru lijer alstaðar með-
fram brautinni og fast niður að
vatninu. Hjer fóru að koma þessi
leiðinlegu skýli, sem vegna vetrar-
«njóanna hefir orðið að byggja
yfir brautina, en stela oft tilfinn
anlega frá manni útsjóninni. í
. Finse var, minnir mig, 10 mínutna
viðstaða, og hana notaði jeg til
að fá mjer kaffi, því að mjer var
orðið hálfkalt, enda sýndi hita-
mælirinn 3þ2° C.
Yið samferðafólkið átti jeg lítil
sem engin mök. Jog hafði talað
avo mikið undanfarnar vikur, að
mjer var það nautn að mega halda
mjer saman allan daginn, endavar
lengst af nóg á að horfa.
Þó slapp jeg ekki með öllu. A
«inum stað á leiðinni tók mig tali
roskinn maður laglegur, með grátt
’skegg niður á bringu. Hann spurði
mig að einhverju, sem jeg ekki
gat sagt honum og hjelt jeg, að
nú væri viðtalinu lokið. En karl-
inn vildi nú auðsjáanlega fá ein-
ihvern til að skeggræða við, því að
efíir stutta þögn tekur hann aftur
til máls: „Jeg heyri að þjer eruð,
dhnskur“. Jeg svaraði stuttur
•spuna: „Þá heyrið þjer bötúr en
alment gerist“. ,,Eruð þjer þá
ekki Jóti?“ spyr hann á ný. „Nei,
jég er ekki 'Jóti, og jeg er ekki
dknskur“, svaraði jeg. En nú
viidi karl ekki láta þar við sitja.
pað var auðsjeð á Öllu, að hann
ætlaði ekki að hætta, fyr en hann
hefði fengið, að vita sem best
deili á mjer ög hverrar þjóðar jeg
Jafnaðarmaðuninn.
- Skáldsaga; eftir Jón Björnsson.
vseri. Og Iqjks sagði jeg honum
það. En þá glaðnaði sýnilega yfir
lcarli. „Jeg elska ísland sem Norð-
maður“, sagði hann. „Jeg hefi
einusinni áður hitt lslending“. —
Til þess að segja eitthvað, spurði
'jeg: „Hvað hjet hann“. Það
mundi karl ekki. „En hann var'
forstöðumaðnr landbúnaðarskólans
ylj.kar í Reykjavík“. Jeg sagði
homim þá, að það gæti ekki ver-
ið,:þvi áð í Reykjavík væri eng-
inn landbúnaðarskóli og hefði
aldrei verið. En hánn vildi ekki
láta sig. Ságðist hann hafa hitt
hann á búnaðarskólanum í Asi
sumarið 1900. Nú þóttist jeg sjá,
að það mundi vera Þórhallur sál.
hiskup, sem hann ætti við, því að
hann ferðaðist um .Noreg einmitt
það sumar. „Þjer eigið þó ekki
við leetor Bjarnarson“, spurði
jeg. „Jú, einmitt, svo var nafnið“.
Fræddi jeg hann nú á því, að
lector Bjarnarson hefði verið for-
stöðumaður prestaskólans í Rvík,
•en jafnframt haft mikinn áhuga
á landbúnaði. og verið formaður
„Búnaðarfjelags íslands“, og þá
fór karl að skilja hvernig á því
hefði staðið, að þeir hittust í
Ási. Sagði jeg honum ennfremur
að hann hefði seinna orðið biskup
og dáið í þeirri stöðu, og hefði
jeg þar orðið eftirmaður hans. Nú
glápti karlinn á mig; hefir honum
líklega ekki litist biskupslega á
þennan íslending, sem hann átti
Daginn eftir var fundur haldinn í verka-
mannafjelaginu. Sviðinn undan orðmn Thord-
arsens var ekki horfinn úr sál Þorbjarnar. —
Þess vegna eggjaði hann nú verkamenn meira en
nokkra sinni áður. ARir verkamenn fslands, á
sjó og landi, yrðu að sameinast. Án þess væri
baráttan kák. Og þá bar hann fyrst fram þá
liugsun, aS verkamenn gæfu út dagblað. Þeir
gætu aldrei fylgt málum sínum fram með full-
Ivomnu afli í vikublaði.
Uerkamönnum þótti þetta mikilfengleg uppá-
stunga. Vikublað var ofurlítil ljóstýra. Dag-
blað — það var sjálf sólin. Á hverjufm degi
skini ljómi hennar yfir stjett þeirra. Á hverj-
um degi þíddi hún klaka auðvaldsins utan af
þeim. Þaö var lokkandi tilhugsun.
Tveim dögum eftir fundinn kom Jón gamli
Árnason til Egils ritstjóra með auglýsingu í
„Dögun“ frá kaupmanni í bænum. Jón garnli
var málkunnugur ritstjóranum og staldraði því
AÚð inni í skrifstofunni. Auðsjeð var, að hann
hafði óumræðilega löngun til aS hefja máls á
einhverju öðru efni. Ritstjórinn bauð honum
því sæti.
— Hvað er að frjetta úr bænum, Jón?
— Það er nú ekkert smáræði.
— Eruð þið ekki nýlega búnir að halda fund
í verkamannafjelaginu?
— Jú — og það var nú fundur í lagi, skal
jeg segja yður, ritstjóri.
— Hvað gerðist þar? .
Jón tók upp pontuna sína og raðaði löngum
tóbakshrygg á handarbakið með stakri ná-
kvæmni og vandvirkni. Þegar hann hafði lokið
því, rjetti hann úr sjer eins og það sem hann
ætlaði að segja, væri frábærlega mikilsvert.
— Yið erahi búnir að fá nýjan xitstjóra fyrir.
blaðið okkar.
— Jeg heyri svo sagt.
— Sá er nú ekki ískaldur. Jeg gæti trúað, að
hann kveikti í einhverjum hjer í bæ — áður
en lýkur. Jón saug tóbakið upp í nefið svo sem
til árjettingar þessu íkveikjumáli.
— Yerst væri, ef kvikna skyldi í ykkur verka-
mönnum sjálfum.
— Það er ekki hætt við því. Við erum íarnir
að kólna.
— Hvaða samþyktir voru gerðar- á fundin-
um? spurði ritstjórinn eins og af tilviljun.
Jón gamli rifjaði upp fyrir sjer allan fund-
inn. Honum fanst hann allur svo merkilegur,
að engu atriði mætti sleppa. En hann vissi ekki
hvar ætti að byrja.
— Þjer munið það ef til vill ekki? spurði
ritstjórinn eins og það skifti ekki miklu máli.’
— Það var samþykt að stofna sjóð.
— Til livers á að nota þann sjóð?
— Mjer skildist, að ætti að veita styi-k til
okkar úr honum, þegar við gerum verkföll.
— Verkföll!
— Já — verkföll! Auðvitað gerum við verk-
föll fyr eða síðar. Það getur verið, að þess verði
ekki langt að bíða, að við velgjiun ykkur undir
uggum.
Ititstjórinn svaraði þessu ekki neinu, heldur
gekk út að glugganum og horfði út. Jón beið
í þeim vændum að lengra yrði samtalið. Hann
hafði enn frá svo mörgu að segja — nýrri gleði,
djörfum draumum, glæsilegri framtíð verka-
manna. En ritstjórinn þagði og horfði út. Jón
gamli skildi það þannig, að hann mundi ekki
vilja tala fleira. um þetta efni og fór.
Ritstjórinn stóð lengi við gluggann í þungum
htigSuntön. Frá samtalinu við Jón gamla barst
hugnr hans að því, hvað vera inundi þessum
bæ fyrir bestu. Hann fann svarið strax. Hann
þurfti siðbætandi, andlega menningU, listir, feg-
urð, ljós í sálirnar. Stjettabaráttan var að steypa
yfir hann úlfúðarþoku og eitra andrúmsloftið.
Gamlir menn, sem aldrei höfðu borið þungan
hug til nokkurs manns, vora famir að hata með-
borgara sína.
— — Meðan ritstjórinn stóð við gluggann,
voru þaU á leiðinni heim að húsinu, HildUr og
Þorbjörn. Hún hafði hitt hann suður á Melum
og fengið hann til að lofa sjer því að koma
heim með henni og drekka kaffi.
Hún fylgdi Þorbimi inn í skrifstofu til rit-
stjðrans. Hann stóð enn við gluggann.
of'
— Jeg, kem hjer með sjaldsjeðan gest,
Ilildur.
Egi.ll kvað það vera og tók kveðju Þoi'bjarIiaf
vingjartdeg<
HildOr yfirgaf þá — kvaðst .verða að huP*
um1 kaffið.
Hugsunin um hinar nýju kreyfingar í
var svo ofarlega í huga ritstjórans, að kam*
hóf tafarlaust máls á því efni.
— Þið cruð nýbúnir að kalda fund,
hann um leið og hann bauð Þorbirni vinóil'
— Já það erum við.
—- Þið steínið ótrauðir í áttina — iilfú^
áttina.
Þorbjörn lagði vindilinn frá sjer á ös
arinn án þess að lrveikja í lionum og sagði’
Við stefnum ótrauðir að því að sai
ast. Eftir skamma stund verðum við ykkiU’
jarlar. Vittu til! j
— Þið eruð búnir að stofna verkfallssj '
Það eru tíðindi.
— Það er einn liðurinn í viðreisnarba^®
okkar.
— Ilvar ætlið þið að fá fje í þann
Ekki geta verkamönn sjeð af miklu fje, ^
því sem ykkur segist frá.
Rödd ritstjórans var þung og einliver
ur var í lienni, sem minti á dj*n í fjallstiu^
undan stórviðri. Þorbjörn bjóst við, að það st'°r,
viður mundi brjótast út.. En hann fann,
honum bjó líka stormur. Ilann svaraði freIölir
kuldalega: ■ j
— Jeg þykist ekki vera knúður til að °PlD
bera neitt um það.
— Nei — það skil jeg vel. Jeg þurfti ra^
ar ekki að spyrja. Jeg veit það. Þið munuð
ast við, að þeir reynist ykkur dropasamir Þ
dönsku.
Hildur kom með kaffið til þeirra í þe®41
svifum. Hún sá þá standa bardaga búna, óvi
og eggjandi andspænis hvor öðrum. Hún
til inst inni við hjartað. En hún brosti. Og
eins og fyr fylgdi þessu brosi sá máttor,
stormurinn braUtst ekki út.
Þorbjörn stóð stutt við.
0
væn einhver ríkur sjálfseignar-
bóndi, þóttist jeg geta ráðið af
vagninum, sem beið hans á braut-
arstöðinni og ók með hann burt
þaðan. Að hann var ekki óbreytt-
ur bóndi, mátti líka ráða af mál-
færi hans, því að hann talaði ekki
bændamál, svo mjer gekk vel að
skilja hann. — Nokkru seinna
um daginn steig nýr maður inn
í lestarvagninn, þar sem jeg sat.
íÞóttist jeg þegar í stað geta
:sjeð, að það væri mentaður mað-
<pr. Hann var í sportsfötum, í
buxum, sem hneptar vora um
hnjeð. Jeg fór út úr vagnher-
berginu til að líta út um glugg-
ann á ganginum fyrir framan-
Hattaskja, sem jeg átti, hafði
eínhvernveginn oltið ofan af hiRu
og komumaður tekið hana upp og
sett frá sjer á legubekkinn. En
nafn mitt og heimilisfang var
skrifað á öskjuna. pegar jeg kom
inn aftur sneri komumaður sjer
að mjer og segir: „Fyrirgefið,
jeg sje að þjer munið vera frá
íslandi. Þekkið þjer prófessor
Guðmund IIannesson?“ Ekki gat
jeg neitað því. Sagði hann mjer
þá að hann væri læknir og —- að
því er mig minnir — hefði Guð-
mundur Hannesson sótt sig heim
fjrrir nokkurum árum. Var hann
mjög hrifinn af Guðmundi, mintist
a „mannmælingar“ hans, eða hvað
-tal við. En rjett í sömu andránniljeg á að kalla það, og sagðist jeg
átöðvaði lestin við eina brautar-' vel mega muna þær, því að einnig
ársfagnað.
Brenna, líklega nnmer 2, verður
haldin á Öskjuhlíð í kvöld klukkan 8
og verður þar flugeldnm skotið um
; leið, en þar verður enginn álfadans.
eða eitthvað þvílíkt. En að þetta brautarstöð for lækninnn ut ur ^ ^ þessi brenna ,sje nokk_
* • 1 Í1 1 T— n-n ,/»n> r«n O *»» O 1 K O lm aIt Q ClTVtYTYl
stöðina. Kvaddi hann mig þá með mig hefði hann mælt. Bað hann
miklum virktum og fór út úr lest- mig um að bera honum kveðju
inni. Ekki man jeg með vissu, sína, er jeg kæmi til Islands. Og
hvað hann sagðist heita, Vallem, það hefi jeg líka gert. Á næstu
lestinni og snaraði bakpoka smum
um herðar sjer.
Svo einkennilegt, (og íslenskt!)
sem mjer . hafði fundist landið
þarna uppi á fjöllunum, þótti
mjer vænt um þegar fór að halla
vestur af. Lækkaði landið mjög
skjótt, þegar kemur vestur fyr-
ir Finse; en svo meistaralcga er
brautin lögð, að þess gætir varla
í lestinni að verið er að fara ofan
fjallshlíðar. En grænu, skógi
vöxnu hlíðarnar, sem nú fóru aft-
u:r að koma 1 ljós, sögðu til, að nú
væri maður aftur tekinn að nálg-
ast mannabygðir. Loks komum við
urn miðaftan, eftir 13 stunda ferð,
til Vossevangen. Lengra var ferð-
inni ekki heitið þann daginn, enda
var jeg — þrátt fyrir alt — orð-
irln býsna þreyttur af hristingi
lestarinnar og þó ekki síður af
öllum jarðgöngunum, sem farið
er í gegnum á hverju augnabliki
og grafin eru gegnum fjöllin. Jeg
hafði fengið verk í augun af þess-
tim sífeldu umskiftum ljósS og
myrkurs.
Frli. í næsta blaði.
DAGBÓK.
I. O. O. F. — H. 105178.
Fjelag Vestur-íslendinga í Reykja-
vík heldur nýársfagnað á inorgan kl.
Sy2 í Bárunni. Allir þeir, sem í Aine-
ríku hafa dvalið lengri eða skemri
tíma, eru velkomnir á þennan ný-
urskonar samkepnisbrenna við þá, sem
haldin er á íþróttavellinum um svip-
að leyti. pað er sagt að menn megi
horfa á þessa brennu ókeypis hvar
sem þeir eru staddir í bænum. Geta
menn nú slegið tvær flugur í einu
höggi og horft á báðar brennurnar af
Iþróttavellinum.
Stúdentafræðslan. I dag klukkan 2
talar próf. Sigurður Nordal um Völu-
Stein höfund að hinu fræga goða-
kvæði Völuspá, er hann hyggur vera.
Finnur Jónsson segir að Völuspá muni
vera ort í Noregi, en eftir þessu ætti
hún að vera ort á íslandi, og mundi
ekki þvkja lítilsvert ef það yrði við-
urkent. Próf. Sigurður hjelt í fyrra
í Stúdentafræðslunni fyrirlestúr, þar
sem hann skýrði efnið og andan/i í
Völuspá, og vakti hann mikla' áthygli.
Væntanlega verður eftirtektin ekki
síður vakandi í dag, • þegar um slíkt
nýmæli er að ræða hver höfundurinn
sje að þessum gimstein vorra gömlu
goðsagna.
Messur í Landakoti í dag: 'klukkan
9 árdegis hámessa og kl. G síðdegis
guðsþjónusta með prjedikun.
Söfnin: Málverkasafnið í alþingis-
húsinu og pjóðminjasafnið í Safna-
húsinu eru opin í dag kl. 1—3. •
Álfadansinn. peir sem taka þátt í
honum og eins löggætslumennimir, eru
beðnir að mæta klukkan 2 í dag, suð-
ur á íþróttavelli.
Lúðrasveit Eeykjavíkur hefir nú
starfað á annað ár og farnast vel
það sem af er, og líkur til þess, að
áframhaldið verði eftir því. pað er
því spor í sömu áttina að nú beh*
Lúðrasveitin ákveðið að afla sÍef
nýrra og meiri krafta með því að r
nokkra unga og efnilega menn til Pe9Í
að læra á ný hljóðfæri. Eru það 109
hljóðfæri sém notuð verða í flokk1^
um og kenslan ókeyjiis. Æskileí?®9
væri, að nemendurnir þektu nótuí
helstu undirstöðuatriði hljómlistari11®
ar, því það flýtir mjög fyrir keJlS.
urini. pó er það ekki sett sem s® i'
yrði, því með iðni og ástundun .
það fljótt. En hitt er aftur á 10 .
aðalatriði, að þeir, sem á þessu
geri það af áhuga og verði framve^f
í bænum. peir sem hafa huga a
g-efa sig að þessu, eru beðnir að ko*)j
til viðtals í Hljómskálann annað kve
(7. þ. m.), klukkan 9—10 síðdeiV’
Úr Gerðahreppí er skrit'að 29. f- I0‘a
Margir hyggja gott til hins nýkjo1
Ö0* ,,
oS
þingmanns, Ágústs Flygenringj
eitt af því, er við hjer höldurn að 0
um sje að þakka, er, að stjórnin v'el ^
fje til að halda út eftiriitsbát bj^, y
Garðsjó, er varð að góðum 0'
turi)
þeiV
bát'
enda var formannsvalið fyrir
bát hið ákjósanlegasta, því me®
inn fór dugnaðarmaðurinn ^
porsteinsson, og væri óskandi
sunnanmenn gætum haft hann $
Pví enn mun langt í land með
algjörða friðun Faxaflóa.
indum eða framförum má telF’,
hjer er verið að koma á fót
vamta má að verði að góðuffi 110
. npio11
og getur haft þýðingu fyrn' w 2
hreppsbúa. — Hjer hafa ^xf0fuf'
bændur á efra aldri, þeir
Gíslason á Skeggjastöðum
mundur Gíslason á Brekku, báð,r ^
lungnabólgu, vel látnir menn-
eru menn að búa sig undir yeT
og vona, að hiin lánist botur e»
síðustu".