Morgunblaðið - 08.01.1924, Side 2

MORGUNBLAÐIÐ
Kaupirðu góðan hlut —
þá mundu hvar >ú fjekst hann.
NoliS ALAFOSS Oúka, Nærföt, Band, er halöbesf og óðýrast -ftir gæðum — Kaupum ull hæsta verft'
Afgreiðslan í Nýhöfn, Hafnarstræti 18. Sími 404.
IfterrHaw
Höfum fyrirliggjandi:
Flatningshnifa með vöfnu skafti,
Tjörukústa,
Fiskbursta,
H e s s a n.
þesssum sífeldu umskiftum Ljóss
og myrkurs. par var verra en í
nbkkru kvikmyndahúsi. .Jeg var
>ví feg'imi þegar lestin, eftir
þriggja stunda ferð, nam staðar
á brautarstöðinni í Björgvin. Að
jeg hjelt innför mína í þennan
sögufræga stað í ausandi rign-
ingu kom >ví síður flatt upp á
mig, sem jeg hafði látið segja
mjer, að svo mikil brögð væru að
úrkomunni í Björgvin, að hestar
jafnvel fældust >ar á götunum
ef >eir mættu manni — regn-
hlífarlausum-.
m'Mí
Wsanass Mm -mm m
Auglýsingaskrifstofa
Islands
Austurstr. 17, Sfmi 700
P. QJ. JacobsEn 5 5ön
Timburverslun. Stofnuð 1824
KaupmaimahöfQ 0, Símnefni: Granfum.
Carl-Lundsgade. New Zebra Code.
Solur timbur í stærri og smærri sendingum frá Khöfn
Eik til skipasmíða.
Einnig heila skipsfarma frá Svíþjóð.
Biðjið um táiboð. Að eins
Voss. pað geri jeg hjermeð. Eft-
ir fyrirlesturinn dvaldi jeg nokk-
urn tíma á heimili rektors ásamt
ýmsum af kennurum skólanna
beggja, mentaskólans og lýðhá-
skólans, við kaffidrykkjn. Því
miðnr vanst mjer ekki tími til að
kynnast þessari inndælu bygð
neitt. Því að þegar jeg kom þang-
að um kvöldið var orðið sku
sýnt og um morguninn snemma
var lagt á stað aftur. En svo
mikið sá jeg þó ,af umhverfinu
að jeg skil vel, að þessi bygð
dragi til sín ferðamenn öðrum
stöðum fcemur. Vossevangen ligg
i.r þarna svo yndislega í hinum
fagra opna dal. Leitt þótti mjer
ao geta ekki skoðað Vossevengen-
kirkju, sem mun vera frá dögum
Magnúsar konungs Lagabætis, á
13. öld og er einstaklega svip-
hrein kirkja að utan með ein-
kennilegum turni. Ætti jeg aftnr
leið nm þessar slóðir, mundi jeg
ekki geta stilt mig um að taka
mjer þar að minsta kosti nokk-
urra daga dvöl. Ííjeðan er Kka,
að heita má, örstntt leið norður
til Guðvangurs í Sogni og suður
! að Eiði og Úlfsvík í Harðangri,
Enda fara þar bílar á milli tvis-
var á dag. Enga bygð í Noregi
hefir mig jafnmikið langað til að
Rjr eins og Harðangurfjörðinn. En
þá ósk á jeg enn óuppfylta.
Þess sást skjótt merki, að nú
tók lestin að nálgast Björgvin,
því að áður en hálf stund var liðin
byrjaði súldin og þokan að leggj’-
ast yfir landið, svo að lítið sást
út frá lestinni. Þótti mjer þetta
því leiðara sem landið er h.jer
mjög hrikalegt og stórskorið og á
köflum farið eins raikið gegnnm
fjöllin, eins og með fram þeim. Er
mjer sagt, að ekki sjeu færri en
v5 jarðgöng á leiðinni frá Voss
til Björgvin, enda er þessi braut
eins og jeg áður vjek að, lögð af
sim mikilli list og hugviti, að hón
hvergi í heimi mun eiga sinn líka.
En vegna dimmviðrisins var til
lítils að horfa út um lestarglugg-
Rauður hestur
ca. 9 v. Mark: sneitt aftan,
standfjöður fr. hægra, sýlt, stand-
fjöður fr. vinstra, klárgengur, með
klafaförum, vinkill í framfótar-
hóf, kom hingað austur á slætti
frá Kolviðarhóli; var seldur 9.
okt
Rangárvallahreppi, Kirkjubæ.
12. des 1923.
Bogi Thorarensen,
(hreppstj.).
húsi. Var hyrjað á því að syngja
„Yderst mod Norden“, en slept
síðasta erindinu, er jeg hafði bent
rektornum á, að það sem þar
stæði hefði aldrei verið samkvæmt
sannleikanum, og næði síst nokk-
urri átt, eins og nú væri komið
stjómlegum högum okkar. En svo
sem kunnugt er byrjar erinclið á
þessa leið:
„Skönt vore Frænder bag isdækte
Mur
end lyde Dannemarks Love“.
Að erindi mínu loknn mælti rek-
tor Blix nokkur einkarhlý þakk-
arorð og bað mig um að flytja
íslendingum hjartans-kveðju frá ana, enda hafði jeg höfuðverk af
Isleask endurrelsn.
Vilhjálmur p. Gíslason:
íslensk endurreisn. —
Tímamótin í menningu
18. og 19. aldar. 432.
bls. 4to.
III.
Jeg sagði fyr, að jeg mundi ekki
freista þess að dæma bók þessa í
einstökum atriðum, — er ekki
maður til þess. Jeg bendi aðeins
á það, sem jeg taldi merkast við
hana. Eitt vil jeg enn drepa á,
sem hún getur kallað fram í huga
manns. Er það ekki furðulegt, já
1 œði skaði og skömm, að engin
handhæg og yfirlitsgóð bókmenta-
saga íslensk og á íslensku skuli
vera til. Af engu gumum við meira
og á engu lifum við jafnmikið
andlega og á bókmentum okkar
að fornn og nýju. Þó heíir eng-
inn enn látið sjer svo ant um þær,
að hann hafi skrifað samfelda
sögu þeirra, sýnt fram á uppruna
og þroska, blóma eða hnignun
þeirra á hinum ýmsu öldum. —
Margt muncli þó slík saga leiða
í ljós, sem þarft værl og mei'ki-
legt. Hún mundi bregða upp skýr-
ari myndum af mönnum og mál-
efnum, hún mundi benda í rjettar
áttir að vara við vítum. Orðaskýr-
ingar og góðar útgáfur er gott að
eiga. Mest er samt um vert að
kunna að lesa hváða bók sem er,
og skilja líf hennar og lit. Gróð
bókmentasaga á að kenna mönn-
nm slíkt. Hún á líka að benda á
hugsjónir höfundanna, vopn þeirra
og verjur. Nú em flest viðfangs-
cfnin hin sömu öld af öld, því
er nauðsyn mikil að vita hvaða
úrlausnir gefast best — það ber
bókmentas. vitni um. Allar menta-
ijóðir eiga fjölda slíkra bóka, við
eigum enga, því ágrip Finns Jóns-
sonar er altof lítið, til að teljast
Þeim jafngilt. Sama er að segja
um hið litla kver, ágrip Sig. Guð-
mundssonar, sem er aðeins stntt
kenslubók, og þar að anki aðems
hálf!
Væri nú betur farið, áð ein-
hverjir vildu við taka og ætti
alþingi ekki síður að styrkja þá
en hina sem skrifa þess eigin
sögu. Bókmentasagan yrði ekki
ófróðlegri, og hún yrði miklu
gagnlegri. Það þarf líka að skrifa
íslenska kirkjnsögu, en danska
saga hiskupsins bætir nokkuð úr
skorti hennar. Að vísu er margt
óunnið ennþá í þessum efnum.
Kemur það m. a. af því, að nor-
rænufræðingar hafa hingað til
mest fengist við vísnaskýringar
og fornaldarfitl, sem dr. Jón þjóð-
skjalavörður kallar svo einhvers-
staðar. Getur V.Þ.G. þessa einnig í
innganginum að ísl. endurreisn:
Þar segir: „Bókmentir seinni tím-
anna, og þjóðlífið yfirleitt, varlát-
ið sitja á hakanum. Kom þetta
fram á ýmsan hátt og m. a. hjá
þeirri mentastofnun, sem lengi var
miðstöð háskólaiðkananna á ís-
lenskum fræðum og æðsti skóli
sem íslendingar sóttu, háskólan-
um í Kaupmannahöfn. Kringum
1595 komst nokknr hreifing á
þetta mál og lýsti danski háskól-
ij;n því þá yfir, útaf fyrirspnrn
íslendings, sem lagði stund á þessi
fræði, Þorsteins Gíslasonar, að
„það sem ritað hefir verið á ís-
landi frá því árið 1500 er altsaman
vísindum óviðkomandi.“ Svona
var það þá. Seínna hefir þetta
nokknð breytst m. a. fyrir ýms rit
, °8‘ útgáfur dr. Jóns porkelssonar,
| verslnnarsögurannsóknir dr. J. Að-
il.3, siðskiftasögurannsóknir dr.
I E. Olasonar og sálmasögurann-
sókn dr. Árna Möller o. fl. Samt
i r margt eftir og rjett það sem
segir í innganginum „að ennþá
kenni nokkurn keim þess, að ekki
sje andlegt líf hinna seinni tím-
ahna álitið xannsóknarvirði, á borð
við hið elclra. Eh hvorttveggja
þarf þó að haldast í hendur ef
vel á iið vera,. Bæði í hinu gamla
°S nýja eru glæsileg verk og glym-
miklir tímar, sem vert er að at-
huga og nauðsynlegt til þess að
geta skilið íslenska sögu og ís-
haiskt eðli og sjálfsagt líka margt
feyskið og fúið, eins og ekki er
t.'Itökumál“. Með íslenskri endur-
reisn er bætt við nýrri rannsókn
,á því tímabili, sem bókin kaliar
j i'.iettilega „eitt eftirtektarverðasta
j breytingatímabil 'í þroskasögu
j þjóðarinnar.....Þegar lagður er
grnndvöllurinn og vísað er til
vegarins í menningarlegri og bók
mentalegri, fjárhagslegri og stjórn
arfarslegri endurreisn og sjálf-
staiði íslensku þjóðarinnar“. Það
er ekki gert neitt á kostnað forn
bókmentanna, eða með óvirðingu
■ i gildi þeirra, heldur til að koma
á samræmi, sem hefir vantað og
lylla skarð í menningarsögn þjóð-
arinnar, sem of lengi hefir opið
staðið, og sjálísagt má vinna
margt að enn.
>ví er þessa hjer getið, að höf.
íslenskrar endurreisnar ryðurþeim
braut yfir erfiðan kafla, sem bók-
mentasöguna íslensku munu rita,
>á loksins að menn sjá, að það
verður að gerast. Og ef til vill er
gildi bókar hans ekki síst falið
því.
Várkaldur.
Reynið að bak*
Sfi úr
Smára-:-
Og dæmið um bragðið að
unum.
Jeg undirrituð sauma og
ljereítasaum.
Elisabet Erlendsdóttic
Þingholtsstræti 27.
byrst um sinn á Grettisgötu
Um tónstillingar.
„Varðar rnest til allra orða.
að undirstaðan rjett sje fundin“
(Lilja).
Smátt og smátt færist líf í söng-
lístina hjer á landi, nýir og góðir
kraftar koma og ávalt með eitt-
h.vað nýtt og margt af því gott,
sem vekur áhuga ýmist, eða bein-
líni.s þekkingu og betri skilni^
manna á. sönglistinni. Mikill m1111*
»r á því, sem við — að minsta
kosti hjer í Reykjavík — eig^
kost á að heyra af því tagi n11 a
timum, en var fvrir nokkrum
inn. En á þessum sömu tímum, et
sönglistinni bætist eitthvað, ^
getur orðið henni til verulegríir
eflingar hjer, versnar aðsta^
liennar svo á annan veg, að
hiýtur að standa fraraförum heI))l*
ar svo stórkostlega í vegi, að ^
er Vlð' að við getum ekki
með öðrum þjóðum í söngiðk1,rl
ef svo gengur til lengdar.
Það er sjerstaklega tvent, ^
að mínu áliti stefnir í öfuga #t 1
þessn efni, hvorttveggja viðvlW*
andi strengjahljóðfærunum (Wf\
ei og piano). Fyrst >að hvað j
ið flutst hefir inn í landið PesSf
síðustu ár af mjög Ijelegum Plílfl'
oum, sem eru svo Ijett bygð °g
veigalítil, að þau geta ekki tabst
að sjónin veikist með aldrinUl®
En það eru ómetanleg \
hægt er mjög að draga úr >
böli með aðstoð ThielJ
kúptn gleraugnaglerja. g
Þjer komið á L a u g a v e £ ^
getið þjer ávalt reitt yðnr 11
fá nákvæmar upplýsingal"
gleraugu yðar hjá him1111
lærða sjóntækjafræðingb