Morgunblaðið - 29.01.1924, Page 2

MORGUNBLABIB
Með S.s. GuSlfoss fengum viðs
Gerhveiti,
Cream of Manitoba-hveiti,
Oak — —
Haframjöl,
Kartöflumjöl,
Hrísmjöl,
Rúgmjöl,
Maismjöl,
Hænsnafóður.
Melis högginn,
Stransykur,
Kandís,
Epli, þurkuð,
Apricots þurk.,
Lauk, — Sódi,
Krystalsápa,
Blegsódi,
Sápuspænh
DANSSKÓLI REYKJAVÍKUR
Dansleikur
skólans verður haldinn á IIó-
tel ísland næstkomandi laug-
ardag kl. 9. Nemendur skólans,
gamlir og nýir, vitji aðgöngu-
miða fyrir sig og gesti sína
í bókaverslunina í Eiskipaíje-
lagshúsinu og í sælgætisversl-
nn H. Hafberg, Laugaveg 12.
VILH. STEFÁNSSON
skatti og aukatekjum þeim, er
sýslumenn 'höfðu liaft að launum.
Höfn. peir voru hvor um sig full-
trúar fyrir ættina sína, og þassar
tvær ættir voru bestu íslensku
attirnar á síðari hluta 19. aldar.
Allir sem þektu Oddgeir Step-
hensen, vissu að hann var hinn
besti maður, en íhaldssamur nokk-
uð þótti liann að jafnaði, og vildi
sem minst missa heim af úrskurð-
armálunum sein lágu undir stjórn-
ardeildina; Nellemann, sem var
ráðherra Islands eftir 1875, tók
aldrei fram'fyrirhöndurnar á Odd-
geiri Steph. og sagði jafnan, að
Stephensen væri sá í stjórmnni
er þar sæti að staðaldri, en ráð-
herrann væri aldrei nema um
stundarsakir. Ef íslenskt mál kom
í hendur Nellemanns, þá -agði
hann, „ja, nú skal jeg tala við
Tollur var lagður á tóbak og öl, gtephonsen um það,“ eða ef hraða
cg vínfangatollurinn alt að því þyrfti afgreiðslu málsins, þá
þrefaldaður eða fjórfa.ldaður; þai SQ„,gu þejr skrifstofumennirnir
kom fram óvild landshöfðingja og þar j stjórnardeildinni, að hann
margra þingmanna á drykkju- (yæri vanur að segja> >>ja> nú ?kal
skap. 30 árum síðar lagði Neer- jeg mic|ir eins tala við Stephensen
gaard íyrir ríkisþingið í Dan- um það.“ pað scm landshöfðingja-
mörku næstum allar sömu toll- ciæmig fjekk af stjórnarstörfunum
hækkanir á vínföngum, og siimu þurftj ag clraga úr höndunum á
skattana. Að lokum var reistur stjýrnarskrifstofunni í Höfn. —
fyrsti vitinn, og innleitt vitalaga-
pegar alþingi var orðið löggjafar-
inn var aðskilinn. Sá tollur vakti
ákafa mótspyrnu í fyrstu, og eins
var með stofnun landshöfðingja
dæmisins. 1873 gat Hilmar Fin-
sen trauðlega samið við þingið;
til þess var hann of bundinn af
stjórninni, en þingið samþykti að
lokum að biðja konunginn að gefa
' landinu stjórnarskrá, sem væri
svo lík þeirri, er fyrir því lá, sem
unt væri. Stjórarskráin kom 5.
janúar 1874. Jón Sigurðsson var
ekki óánægður með hana. Hana
mátti nota t.il mikils. En H. F.
hefir mátt hugsa þá, að allmiklu
væri nú til vegar komið. Dómur
Jóns Sigurðssonar um Hilmar
Finsen var sá, að hann væri lang-
mestur maðurinn af mótstöðu-
mönnum sínum, aðallega þeim
konungkjörnu; en Pjetur biskup
Pjetursson væri þeirra slægastur.
Nú er nóg spunnið; jeg vil aftur
upp. Ríkið var stofnað með stjórn-
arskránni, og til þessaðsætta þjóð
irnar enn betur, vildi H. F. fá
Kristján IX. hingað út. Eitt af
því sem hann hafði viljað gera
var, að koma sæt’tum á milli Dana
og fslendinga. Konungurinn kom.
Landshöfðingjahjónin tóku á móti
honum. pau voru vön að taka á
móti konungi sínu.m þegar þau
voru á Als, og mun hafa farið það
vel úk hendi. Hátíðahöldin voru
á þingvöllum, og á Lögbergi af-
henti konungurinn stjórnar-
skrána. íslendingar voru glaðir
yfir komu lconungs, og hann fjekk
þá ást á landinu, sem aldrei firnd-
ist.
Nú var eftir að byggja upp
ríkið og styrkja það inn á við.
Landsbúið varð að bera sig. og
til þess hjálpaði tillagið frá Dan-
mörku. Jeg heyrði Jón Siguros-
son segja, að íslenskir sýslumenn
væru eins og tyrkneskir pasjar,
og tækju launin sín af almenningi 1UU
eftirlitslaust. Nú rak hver endur-
bótin aðra. Sýslumenn voru setti’
á föst laun, læknaskólinn settur
á fót og læknaskipunin lögfest.
Fje lagt til strandferða, til þess.
að ferðamenn þyldu minni raun
á fjallferðum, og til þess að mat-
vörur kæmust greiðara til lands-
ins. Tekjur landsins voru auknar
með sköttum, húsaskatti, tekju
gjald. Jón Sigurðsson var kominn , þjug> þ4 varð br4tt sú stefna of-
s heiðurslaun 1876, og bókasafn-1 an á h<j4 H p að draga valdið
io hans síðar keypt cinnig með inn j landið, auka valdsvið lands-
sjerstökum lögum, og alþingis-. höíðingjans ; H. F. nefndi það
húsið var komið upp, og þótti þó sjaldan 4 nafn, en þingið vissi
ærin fjárveiting að veita til þess'hvað honnm kom. Svo mattj sýn-
100.000 krónur. ■ ast sem adtirnar berðust enn um
Landshöfðinginn h’afði
d'tir
yfirráðin. Hilmari F. mun ekki
1874 jafnan meiri hluta með sjer bafa verið vel til Oddgeirs Step-
í þinginu. pað var Norðlingaflokk hemen' en sagði aldr.ei ne,itt) og
urinn sem átti ávalt samleið ííieð taiaði aldrei urn yfirboðara sína.
honum. peir btu á málin lí'kt. og Xokkurra ára 1 estagja-ldsreikning-
hann og þeir bám mesta virðingu ar fr4 stjórnardeildinni lágu fyr-
fyrir honum, og það sagði Jón ir< þegar jeg tók við hinnj um.
Sigurðsson, að þingmenn alment, boðslegu endurskoðun. Árni land-
rerðu. Grímur Thomsen var nnd-
fógeti Thorsteinsson hafði aldréi
antekning frá þeirri reglu. og jj;tjð snerta við þeim, en jeg tók
var oft óbilgjarn og illvígur mót- ; jj 4rjn> og endurskoðaði þau eins
stöðumaður. Jeg man enn hve og fr4 hverjnm öðrum reiimmgs-
ýmsa úr Norðlingaflokknum tók haldara og gerðj tvær eða þrjár
þáð sárt þegar leið ytir lands-1 at}ulgasemdjr, ejna nm að ekkj
höfðingjan einn morgun um þing- hefðu innheimtst 500 kr. sem áttu
ið. og það vissu al'lir, að það var 'að gpejðast 1875.’ Nokkru s2ar
af of mikilli andlegri áreyns’u. I gerir iandshöfðingi mjer orð að
pegar þingið var samankomið.fó.r ’ finna sig. jeg kom að vörmu
hann á fætur klukkan 5 á morgn-1 sporj. .,Hvað hafið þ.jer gert, angi
ana; annars fór hann á fætur! maðnr ?« _ segir hann _ !;þjer
laust fyrir klukkan átta, og .var
þá vanalegast í bestu skapi þeg-
ar hann var kominn að púltinu
sínu og búinn að kveikja í píp-
unni sinni. Annað, sem þmgmenn
margir virtu hann fyrir, var, að
hann sagðist ekki vilja koma á
eftirlaun hjeðan af landi
sunnudögum mun hann
gerið athugasemdir við reikning
stjórnardeildarinnar, og sendið
ath.semairnar á íslensku.“ .,Jeg
hjelt að landshöfðingjaskrifstof-
an mundi þýða þær á dönska.“
„Getum við nú ekki orðið á eitt
sáttir umþað, aðþjerhafið vitað að
skrifstofan mundi ekki gera það?“
aldrei jjdddjn dillaðj af hlátri, sem hann
ihjelt niðri í sjer. Jeg neitaði þessu
■hafa unnið.
Allar þessar umbætur á stjórn'ekki< en sagði „Stjórnardeildin
og lagasetningu eru nú einn' skilur is}enskn.“ „Svo setjið þjer
kapítuli úr sögu landsins. Pað stjórnina í 500 króna bit, hverju
verður að hafa hugfast, að ekk-. ætlig þjer að svara tjl þess.“ _
ert gat orðið að lögum, nema það. Ifann kæfðj enn hl4tnrinn níðri í
sem landshöfðinginn var ekki sjer. ejns og honum þœtti mest
mótfallinn, og þeirra tíma Þin"' .nndir því komið að jeg yrði þess
um varð lítið iir verki, nema hann ekki var.‘hve glaður hann var.
Rúgmjöl,
Hálfsigtimjöl,
CAR4 Finsigtimjöl,
Mais og Hafrar»
Maísmjöl*
P. QJ. Qacabsen S 5ön
Thnburversluu. Stofnuð 1824
KOTyawnraböfii C, Simuefm: Granfuru.
Cart-Lundsgade. New Zebra Code.
Seiur tímbur í stærri og smærri aendiugmn frá Khðfn
Eik til sMpasmíða.
Binnig heila skipsfarma frá Svíþjóð.
BiCjið um tuboð. A8 mua heildsala.
stjórnard. reikninga stiftamthianns
eða landshöfðingjans; nú endur-
skoðaði hann reikninga stjórnar-
deildarinnar. Fjárhagnrinn var
siveg komiun heim, eftir að hafa
verið utanlands í meir en 600 ár.
pað vald var nú dregið ina í
landið; þess vegiia var Hilmar
Finsen yfir máta glaður.
Niðurl.
11H.
væri með í verkinu.
. „Já en hverju svarar stjórnar-
Hann gerði sitt til þess, að dei]din til þess?« spnrði jeg
Thorberg, alíslenskur maður, yrði )J4“ _ svaraðj landshöfðinginu,
eftirmaður sinn. Hann hafði set- nieð mestu vinsemd, „hún viður-
ið hjer eins og Urika í fjall- kennjr þessar 500 kr., og hefir
og spunnið sjálfstæðisþiáð jnnhejmt, hnn svarar með mestu
landsins, og gat eftir 20 ár sagt knrteisi. og drepnr ekki með einu
eins og hún, þegar hún var að>orði 4 að athugas. hafj vorið
fara úr fjallinu: | sendar deildinni á íslensku. poss-
,,Nú er nóg spunnið, jeg vil aft-jar smá-athngasemdir við útreikn-
ur upp“. jirgsmátann, segir deildin að sjeu
fslensku ættimar eigast við um rjett skildar hjá yður, en það
yfirráðin. Meðan Hilmar Finsen (skulum við nú ekki minnasí; á
var landshöfðingi á íslandi, var framar“. Sjálfsagt hefi jeg ekki
Oddgeir Stephensen formaður fyr-
gert honum þægra verk. Nú var
ir íslensku stjómardeildinni í alt snúið við, áður endurskoðaði
Bæjarstjómarkosninguna 26. þ.
m. sóttu 5086 kjósendur af 7450,
sem á kjörskrá voru, og hafá þá
kosið 68%. Hefir þessi kosning
verið töluvert' ver sött en alþing-
iskosningiu í haust, því þá kusu
84%. En nokkru ræður að sjálf-
sögðú það, að þá gat gamalt íólk
og lasið kosið heima, en ekki nú.
peir 3237 kjósendur, er greiddu
Borgaralistanum atkvæði, komu
að Guðmundi Ásbjömssyni kaup-
TA., Jón Olafssyni frv.kv.stj. og
pórði Sveinssy-ni lækni. En þeir
1729 kjósendur, sem greiddu AJ-
þýðuflokkslistanum atkv. kornu
að Agústi Jósefssyni heilbrigðis-
fúlltúa og Stefáni J. Stefánssyni
lögfræðingi. Breytingar á nafna-
röðum listanna voru litlar. Á. B-
lista um 70, en 9 á A-lista. B-
listann vantaði liðlega 200 atkv.
til þess að kóma 4 mönnum að-
pau 102 atkvæði, sem C-listinn
fjekk, hefðu engu breytt um kosn-
inguna, hvar sem þau hefðu fallið.
if, og hafði liann til hennar ága^
oeðmæli. Hann varð adjunkt d1111
ári eftir að hann kom að skólafl"
um og seinna yfirkennari. Ha1111
þ-ótti ágætur kennari, og var ve^
látinn, bæði af samkennurum síu'
um og nemendum. í grein 11111
bann í einu danska blaðinu segir
t. d. þettii: Lektor Sveinbjöms'
son var ætið mjög ástsæll af nei»'
endum sínum, og margir stúdeiú'
ar frá skólanum eiga honum
þiikka persómdega hjálp og styri{;
þó hann Ijeti slíkt ávalt af he11^1
rakna í kyrð og þögn“.
Annar maðnr,, sem um han11
hefir skrifað, samkennari hallS>
K. G. Bröndsted, fer líka
lofsamlegum orðum um Störf hallS
og- hæfileika sem kennara, og Þ8
raiklu alúð, sem hann hafi lagt ®
kinslu sína: ,,I 35 ár vanrs’h^1
hann ekki einn einasta dag '
tlaim var alúðarvinur lærfgvei111,111
sínum, eins og hann var dugan^1
kennari þeirra, og vann að v'e^'
ferð þeira. Non scolæ sed v’J®
doeebat1 ‘. pessi höf. tilfærir
ig brjefkafla frá eiuum lærisvt’1111
Sv. Bv., þar sem liann segir m- a“
..Hann hefir ekki einungis ver
ið
inDiorn mm
lektor í Árósum.
pess befir áður verið getið hjer
í blaðinu, að einn hinn kunnari
fslendinga í Danmörku, Svein-
björn Sveinbjörnsson, væri látinn
(7, jan. s. ].). Sv. Sv. hefir alið
mestan aldur sinn erlendis, verið
kennari í Árósum frá því árið
1889, en utan fór hann 1882, að
afloknu stúdentsprófi hjer í Rvík.
Hann lagði stund á rómönsk mál
á háskólaárum sínum, en tók ekki
próf í þeim. Hins vegar bauðst
honum kennarastaða sú í Árósum,
í nýju málunum, sem fyr er get-
kennari minn, en hann hefir
mig upp, og það á þeim án1111’
þegar annars er ekki venjul^
að tala um uppeldi, frá 24
ára aldri, þó maður þurfi eino11^'
þá svo einkar mikið á þvl a
halda. Jeg er honum innile^a
þakklátur fyrir alt það, sem h;,ll!l
hefir veitt mjer hlutdeild 1 l1í
hinn auðuga og næma hugsall‘
m
fyr'
lífi sínu, og jeg á homiin
mikla þakkarskuld að gjalda
ir hina þrotlausu gæsku haíis
garð minn í öllu lífi mínu‘‘•
Störf Sv. Sv. voru þó ^
en við kensluna eina, þó
rækti hana af aliíð. Hann Ue
allmikið við málfræðileg efni ^ ^
að auki. einkum hljóðfræ®1 ,
niálssögu noklaið. Hann va1 .
sumum greinum samverkama .
hinna kunnustu manna á þvr s' ^
svo sem Nvrops og Jespersl
Hann var einn hinn fyrsti .
maður hinnar nýtísku hljú8fr' j
hrevfingar. Tíann hefir Þ° ^
skrifað neitt sjerstakt r^aða-
þessi efni, en allmikið af 1
og tímaritsgreinum. Hannvar ^
ig meðal hinna lielstu f°r_BJli
mauna danskra í hrevfi11
fvrir alheimsmáHnn Tdó. hí,nn
Auk mála-áhuga síns úaf
einnig talsverðan áhuga a