Morgunblaðið - 31.01.1924, Blaðsíða 2

MORGUNBLABI®
Með S.s. Gullfoss fengum viðs
Gerhveiti,
Cream of Manitoba-hveiti,
Oak — —
Haframjöl,
Kartöflumjöl,
Hrísmjöl,
Rúgmjöl,
Maismjöl,
Hænsnafóður.
Melis högginn,
Strausykur,
Kandís,
Epli, þurkuð,
Apricots þurk.,
Lank, — Sódi,
Krystalsápa,
Blegsódi,
Sápuspæni.
Þarfanaut veiður út þorrann i
Lágholti.
Kaupum fisk upp úr |
salti til afgreiðslu nú
þegar eða siðar. Osk-
um eftir tilboðum sem
fyrst.
Olafur Gíslason&Co.
Bankastræti 9. Simi 137.
vísu eðlilegm- og jafnvel nauð-
synlegur eins og sakir standa. En
l.ann er ill nauðsyn, nokkurskonar
eldur, sem þarfara er að stökkva
vatni á en biása npp. Sannleikur-
inn er altaf flokkslaus og óhlut-
drægur og það verða þeir að
nálgast sem mest, sem með hon-
um viija vinna. En flokkadríett-
innm fylgir æsing og aisingmmi
tilhneiging til að skoða hlutina í
spegli, sem er spjespegill, afskræm-
ir ait í fari andstæðinga en gyllir
í eigin herbúðum.Með þessu magn-
ar svo æsingin sjálfa sig og síðan
óvild á báða bóga, er leiðir til
sundrungar kraftanna og alveg í
öfuga átt; því samvinna þeirra
og sameining er það, sem nauð-
synlegast er.
pað er sumra manna mál, að
íslenska þjóðin hafi aldrei verið
eins hættulega stödd yfirleitt og
einmitt nú. Af öllu má ofmikið
gera og hæpið mun að fullyrða
þetta. En að sumu leyti má þetta
til sanns vegar færa. Og líklsga
er þá ekkert jafnþungt á m-etun-
um óheilla megin og sá aldarhátt-
ur, að hver hrifsar af öðrum í
viðskiftum gegndarlítið og gegnd-
arlaust. Allir vita hvað þetta
gengur langt í hinni eiginlegu
verslun, undir verndarvæng kenn-
ingarinnar um framboð og eftir-
spnm, sem orðin er að nokkurs-
konar trúarkreddu. Hitt er mörg-
um síðnr ljóst, að í þessn efni
er kaupmannastjettin litlu sekari
en aðrir, þó á því beri mest hjá
henni af því hún stendur sjer-
staklega að vígi. Jafnvel sam-
vinnumenn, sem í orði kveðnu
byggja á alt öðmm gmndvelli,
munu þó oftast fara sömu götuna
þegar þeirra -eiginhagur er ann-
arsvegar, t. d. á uppboðum, í
jarðasölum, slægjusölum o. s, fr.
Einn anginn af þessu, sem jeg vil
kalla stigamensku í fjelagslífinu,
og ekki sá besti, kemur fram í
Bfculdamálunum, þ. e. því varúð-
arleysi, sem algengt er orðið í
meðferð á annara fje, þegar um
lán er að gera. Um þessa. hlið
sknldamálanna og samábyrgðina
— sem jeg að vísu lít alt öðrum
augum á en ,,Lögrjetta“ — hef-
ir mjer stundum komið til hugar
að skrifa þjer línu. En í þetta
fcinn sieppi jeg því og sný mjer
fremur að nútíðarástandinn en
orsökunum. Sjálfsagt hafa skuldir
þjóðarinnar aldrei verið jafnmikl-
og nú. Og þó eignir hennar muni
reyndar hafa vaxið meira -en að
sama skapi, að minsta kosti frá
því, sem stundum hefir verið, þá
ei hvorttveggja, að þeim verður
ekki hæglega varið upp í skuld-
irnar, enda eru lífshættir þjóð-
arinnar orðnir svo breyttir og á
þann hátt, að hún á miklu erfið-
ara með að búa mestmegnis að
sínu, en áður var. Um það live
þjóðin skuídar mikið út á við er
riú allmikill ágreiningur. Siöð
I1'rainsók n a.rílo k ksin s Ihafa talið
skuldirnar nm og jafnvel yfir 60
miljónir króna, t. d. ,J)agur“, sem
í'ýlega bafði það eftir Magnúsi
Kristjánssyni. En í því framtali
og framtali, sem staðið hefir í
„Tímanum“, er sú bersýniiega
villa, að skuldir ríkissjóðs iim-
anlands eru taldar með skuldum
bans við útlönd. Líklegast er að
þar sje ekki heldur tekið ; i 11 it
ti! óseldra innl-endra vara, uje
taldar til frádráttar mnstæöur
íslendinga utanlands. Samkvæmt
landsreikningi 1921 voru skuldir
íikissjóðs þá í árslokin við út-
lónd um 11(4 milj., þar með tal-
inn hluti lians af enska láninu.
líafi afborganir greiðst samkv.
ákvæðum fjárlaganna, sem ætla
má, ættu þessar skuldir að hafa
verið 10i/2 mil.j. kr. í árslokin
1922. Viðskiftaskuldir banka og
einstakra manna við útlönd voru
— samkvæmt skilagein hagstof-
unnar til alþingis 1922 — rúmar
28 milj. í árslokin 1921, en inn-
stæður utanlands og óseldar vör
ur rúmar 8 miljónir; skuldir
þannig umfram eignir um 20 milj-
sandi liðinna alda og komi eng-
um tveim saman um steínuna. —-
V irðist ílestum hvorki sjást fót-
mál fram nje aftur og himininn
alhulinn, aðeins glittg. í jörðina
og þó til lítils fagnaðarauka, því
ctraust sje hún undir.
S.jálfsagt er þetta satt að miklu
leyti. Sagan sýnir að eftir mestu
styrjaldirnar, kemst mest rót á
hugi manna og athafnir. Sjerstak-
lega er því svo varið hvað stjórn-
mál snertir. Ætla jeg að möniium
verði nú of starsýnt á þann
glundroða, sem í þeim ríkir. H.vgg
að í öðrum málum megi betur
greina straumhvörf og hvert
stefna muni. Vildi hjer stuttlega
benda á trúar- og' kirkjumáliu.
Um aldamótin síðustu virðist
svo sem hin róttækasta þýska og
enska nýguðfræði nái hámarki
sínu. Muni hún leiða til meiri og
nieiri skynsemistrúar og fara
sigri hrósandi um alla Norður-
álfu. Hin síðustu ár horfir öðru-
vísi við. Bæði verða hinir kvo
kölluðu nýguðfræðingar varkár-
arí og íhaldssámari og oins tara
að heyrast all m-erk dæmi um
afturhvörf, jafnvel til kaþói.skr-
ar kirkju. Eftirtektarverðastar
eru þó tilraunir, s-em nú liggja
flestum ágætustu guðfræðingum á
hjarta, og ganga í þá átt, að
sameina allar kirkjudeildir undir
sama merkinu. En það, sem við
þær tilraunir Mýtur að færa
n.önnnm best heim sanninn um,
að íhald sj-e aftur að hefjast með-
al guðfæðinga, er, að flestir hafa
lagt til, að hin svo nefnda Nikeu-
játning verði sameinin'gar táknið
og játað um leið forræði Mnn-
8i rómversk kaþólsku kirkju.
Skal ekki að sinni farið hjer
íueira út í það mál. Er hitt ætlun-
in, að reyna að færa með grein
þessarr rök að þeirri staðhæf-
iugii, að trú og kirkjuinálm hnigi
uú fremur í þessa átt.
Verður það gjört með því, að
segja lítils háttar frá núlifandi
frægasta guðfræðingi Englend-
inga, R. J. Campbell, og tilfæra
r-okkrar tilvitnanir úr hók þeirri,
er hann reit um afturhvarf sitt
til ensku hiskupakirkjunnar. —
Nefnir hann hókina: Andlega
ónir (sbr. Alþ.tíð. 1922, þingskjal
206). En þá mun hafa verið ótal-
inn hluti ísl. hanka af enska lán-
inu, sem talinn var um 5 milj.
Eftír því að dæma, sem sjest hef-
ir í blöðrun — og mjög befir að
vísu verið af skornum skamti — inlagrímsför.
nm innfiutning og rítflntningj S.jera Matthías Jochumsson seg-
1922, hefir útflutt vara orðið þá | jr um Campbeil, í grein, sem hann
nokkuð lægri að verði; líklega um iskrifar í Eimreiðina í sept. 1912,
1 miljón. Má þá ætla að skuld- • j7að enginn kristinn kennimaður
irnar við útlönd hafi vaxið það virðist nú vera uppi, sem betur
| Hverjir borya auglýsingarnar ?
1. Eru m augltjsendurnip ? Nei! þvl að anglýsingarþeirra auka söluua, og aukin •ala ayknr etið tekj- nrnar. II. Epu M haupendupoip ? þri að kanpendnrnir sjá það á anglýsingunum, hvar þeir fá best og ódýrust kanp. III (al! epu iiuupugip DeiFFi, heldur kaupmenn þeir, sem ekki anglýsa, — þvl að sala þeirra minkar til hagn- aðar þeim sem anglýsir.
ár um þá upphæð og vexti af
skuldum frá fyrra ári að nuki
eða alls alt að 4 milj. kr.
Niðnrl.
Sigurjón Friðjónsson
------0-------
Rndleg pílagrímsför.
Fátt liggur mönnum oftar á
tungu nú á dögum, en lausung
mannfólksins. Sögð er hún jöfn
í orðum og hugrenningum sem at-
höfnum. Er að heyra, sem allir
standi í blindbyl efasemda á fok-' e. óháður þjóðkirkjnjátningum).
en hann hendir til framtíðarinn-
/
p.r, eða vekur eins nýtt trúarlíf
og aðdáun jafnmargra þúsunda,
og jafnvel miljóna, oins og hann
gerir“. (Eimr. XIX, 1.). Líkt
kveður við oftar í íslenskum blöð-
um frá þeim tíma (sjá t. d. Nýtt
kirkjublað) . Og þessi ummæli um
Campbell hafa, -eins og getur
riærri, aðeins verið lítið sýnishorn
a? því, sem um bann var rætt,
og ritað um víða veröld.
Reginald John Campbell ér
fæddur í London 1867. Var faðir
hans nonformistiskur prestur (þ.
Fremur litlar sögur fara af C. í
uppv-exti. Segir hann svo sjálfur
frá, að hann hafi allatíð verið og
sje enn, mjög heilsutæpur. Komi
s.ialdan út undir bert loft á vetr-
um. En frá blautu barnsbeini var
liann iiinn mesti bókavinur. I as
alt, sem hann náði í. Tók eiin.ig
fijót-t upp á því að skrifa í svná
vasabæknr athugasemdir sínar við
hverja bók, og tilfæra þær ívitn-
anir, er hann taldi gagnlegastar.
Kann ias við University College í
Notthingham, síðan við Christ
Church í Oxford. Ætlaði hanu þá
í fyrstu að verða prestur í ensku
biskupakirkjunni, en eftir mikla
sálarbaráttu hvarf hann frá ' því
og tólc próf í sögu (sjá bók 11111
hann eftir Wilkerson).
1895 verður hann svo Congre-
gationalista prestur í Brighton.
Og nú breiðist orðstýr aans
hratt- sem leiftur um lieim allan.
Einkanlega. -er hann rómaður
sem mælskumaður. Sækjast háir
og lágir jafnt eftir að hlusta á
hann. Má t. d. nefna Lloyd Ge-
orge og W. Stcad meðal fastra
tilheyrenda.
Engum hefir víst dottið í bng
að efa prjedikunarhæfileika Camp
þells. En þeir em hvorki fólgnir
í því að leika lipurt á tiifinumg-
arstrengi manna, nje berjast um
með hnúum og stóryrðum. Talar
hann altaf blátt áfram og út-
flúrslaust til skvnsemi manna.
En persónan er að sögn mjög að-
laðandi. Segir Wilkersson, sem um
hann reit bók 1907: „Allir, sem
biýtt hafa á Campbell, og þeir.
sem hafa átt því láni að fagna
að komast í knnningsskap við
hann, eru í enguni vafa um, í
hverju aðdráttarafl hans er tólg-
ið. pað er fyrst og fremst segul-
afl, sem virðist steyma frá hverri
taug líkama hans, en er sjerstak-
lega augljóst í tindrandi augum
hans“. (Bls. 14).
Og Mr. Stead mælir svo: ,pað
er óafvitandi dáleiðsla í prjediknn
hans, sem menn baráttulaust
hiýða“. (Wilkerson: R, J. Camp-
bell, bls. 14).
Eftir myndum að dæma er
Campbell mjög fríður maður
-- svipurinn hrcinn, augnn stór
og gáfuleg, ennið hvelft, hárið
mikið og iiðað. en hvítt tvrir
tímann.
Wilkerson segir ennfremur:
. ITann hefir söngþýða og breyti-
lega rödd og veit hv’-ernig á að
beita henni. (bls 14). Einnig er
bann yfirburða lærdómsmaður
í skáldskap, sem öðrum fræðnm,
og hagnýtir sj-er það o. fl.
En það, sem ölln öðru fremur
hefir sjálfsagt dregið menn að
Campbell -er sannleiksást hans,
sannfæringartraust og hreinskilni.
líann liefir aldrei liikað við að
láta skoðanir sínar skýrt í ljós, og
segja eftir bestu vitund álit sitt
um þau mál, sem uppi bafa verið
með þjóðinni. Hefir hann eigi að-
eins gert það í prjedikunarstól,
Dansskóli
Sig. Gudmundssonar.
t Æfing föstudagskvöld 1. febrúar.
Mánaðargjald 4 kr. fyrír börn,
5 kr. fyrir dömur og 6 krónur
fyrir herra Sími 1278. Kenni
La Java og Valentino fox trot.
Fyrirliggjandi:
Molasykur,
Strausykur,
Kandis,
Haframjöl,
Hriagrjón,
Sagógrjón,
Hweiti, 4 teg
Hálfbaunh*.
ROBERT SMITH.
Simi 1177.
hekhir og í blöðum og tímaritum.
pannig drógst hann inn í pólitík
og var lengi ekki vel sjeður á
því sviði. Talinu imperialisti og
Iválfgerður jafnaðarmaður síðar.
1903 verður hann svo prestur
við ÍKjrgarmusterið í London.
\farð hann eftirmaður hins ann-
áiaða nia'lskumanns, Parkers, og
þöt.ti þó frægð Campbells meiri,
<:r frá leið.
Mest verður frægð hans. er
bann gefur út bók sína New-Theo-
logy 1907. Ilefjast þá að iíkiod-
i-Tii mestu guðfræðideilur, sem
Hfaðið hafa hin síðustu árin.
Hiefi jeg áður í fyrri greinum
getið um að hók sú heíir eigi lítil
áhrif haft lijer á iandi. Hitt er
markverðai'a, að jafn mikið og
nm hana hefir verið talað, og svo
n;argir sein áhangendur Campbells
em, þá hefir engum að mjer vit-
awdti þótt. vert að lýsa bók þeirri,
sem haim gefur út 1916, þá er
hann hvarf yfirí biskupakirkjuna.
Heitir sú bók Andleg pílagrímsför
— og verða hjer á eftir færðar
fram nokkra vitnanir í hana, sem
snorta ýnis deilumál guðfræðioga
vorra nú á dögum. Jafnframt
verður fylt lítið eitt meira það
æfiágrip Campbells, sem h^er er
að framan. pað mun gleðja mig,
ef einhver vill líta eftir hvort,
rjett ©r þýtt það, sem eftir Camp-
bell er haft. Tilgangur minn er
ekki síst sá, að fá menn til að
lesa seinni hókina. Margir hefðu
got.t af því.
Frli.
Várkaldur.

Éi
pegar .jeg var barn, las jeg
þjó&sögu með þessari fyrirsögn-
Síðan b-efir mjer stundum dott-
ið hrin í hug í annari merkingn.
Pað er ef til vill tíl tvenns konar