Morgunblaðið - 06.02.1924, Qupperneq 2

e*
MORGUNBLAÐIÐ
)) HarmM i Olsem C
Portugilsku Sardinurnur
eru bestar og ódýrastar.
Hallur Hallsson
tannlæknir
hefir opnað tannlækningastofu í
Kirkjustræti 10, niðr. Sími 1503.
Viðtalstími kl. 10—4.
Simi heima, Thorvaldsensstræti 4,
Nr. 866.
líetrarvinna.
HvaíS eigxun við að gera
í sveitunum á veturna.?
Eftir Á. G. E.
I.
pegar rætt er um þessa spurn-
iugu, dr(egst talið vanalega að
h'eimilisiðnaðinum, og jeg býst við
að ýmsir muni verða til þess að
svara benni þannig, að benda á
iðngreinar sem mætti og ætti að
stunda sem vetrarvinnu víða um
sveitir. Á þann bátt má eflaust
binda eitthvað af þeim starfs-
kröftum árlangt við bændaheim-
ilin, sem á hverju hausti fara nú
vi sveitunum til kauptúna og
veiðistöðva. — Mjer finst þessi
spuming eigi að síður vera svo víð
tæk, að það sje æskilegt að athuga
hana einnig frá öðrum hliðum, og
þá vakna fyrir manni aðrar
ENN ER
TÆKIFÆRI
tiJ að gera afbragðskaup, þvi í
dag og á morgun verður haldið
áfram að selja ýmsar vörur afar*
lágu verði.
Sjerstaklega má nefna:
Kvensjölin sem verða nú næst-
um gefin.
Eekkj uvoðimar og ullarteppin
RlÍslÍtU.
Bnnfremur manchettskyrtur.
Sjómannapeysur.
Skátablússur og margt fl.
spurningar: Hvemig eru búnaðar-
hættir vorir? purfa þeir að breyt-
ast? Og getum vjer breytt þeim?
Búnaðarhættir vorir. Hjer er
ekki rúm til að fara mörgum orð-
um um einstök atriði, enda skal
það ekki gert. pað sem mest
greinir búnað vom frá búnaði
nágranna þjóðaima, eða þeirra
þjóða sem líkust skilyrði hafa við
að búa, er í raun og veru hve
lítið vjer höfum af ræktuðu landi.
Grunhurinn sem alt hvílir á er
annar hjá okkur heldur en þeim.
Hiá þeim byggist búskapurinn og
búinaðarframleiðslan aðallega á
ræktun og yrkju ræktaðs lands,
— hann byggist á jarðrækt. Hjá
okkur byggist þessi atvinnugrein
og framleiðsla aðallega á notkun
líttræktaðs og óræktaðs lands, —
hún byggist á jarðnotkun en ekki
jarðrækt. Hjer hefir kynslóð eftir
kvnslóð unnið að því að hagnýta
sjer náttúmgæði landsins. Hjer
hefir verið og er enn ránbúskapur
á mörgum sviðum. petta. er ekkert
einsdæmi um okkur íslendinga.
pannig hefir það gengið hjá öðr-
um búnaðarþjóðum, jafnvel öld-
um saman. pær hafa stundað lán-
búskap, notfært sjer gæði landsins
án þess að gefa neitt vemlegt á
móti, meðan þær gátu. IJns þverr-
andi gæði og aukinn fólksfjöldi
neyddi þjóðiraar til þess að breyta
um búskaparlag, samhliða því, sem
aukin þekking gerði þeim fært að
koma þessari breytingu á hjá
sjer: að fara að rækta jörðina og
byggja búnáðarframleiðsluna á
þeirri rækt.
Af fslaindi er talið að sje, sam-
kvæmt nýjustu skýrslum:
Tún 22083 ha.*)
Sáðgarðar 425 —#)
Engjar 84000 —
Af engjunum hefir verið talið
að 2840 ha. sjeu flæðiengi, en sú
tala er fjarri öllum sanni. 1921
var heyfengur af flæðiengjum
280368 hestar, eftir því má gera
ráð fyrir að stærð flæðiengja sje
ca. 19000 ha.
Allur jarðargróði sveitanna*) er
í meðalári:
Taða ca. 51200 smál. cða 640000 1».
Úthey ca. '86400 smál. eöa 1440000 h.
Jarðepli ca. 25000i tunnur.
Rófur ca. 10300 tunnur.
I
Borið saman við tölu þeirra.
manna, sem lifa af búnaði er eft-
irtekjan afarlítil. petta sjest enn
gieggra þegar maður athugar að
á hvcrt býli kemur að meðaltali:
Taða 8,43 smál. eða 105 hestar.
úthey 14,23 smál. eða 237 hestar.
Jarðepli 4,12 tunnur Rófur 1,7 tn.
A sveitaheimili hverju eru að
meðaltali 6,5 menn, og auk þess
alt kaupafólk, sem dvelur til
sveita á sumrin, en á heimili í
kauptúnunum. Uppskeruhluti ein-
staklings hvers verður því íítill.
petta er eðlileg afleiðing þess
hvernig uppskerulandið er, og
hvemig vjer neyðumst til þess að
vinna að því að afla uppskernnn-
ar. Meginþorri uppskerunnar er,
eins og áðúr er nefnt, uppskera af
óræktuðu og lítt ræktuðu landi.
Uppskerusvæðið verður því geysi-
stórt, samanborið við uppskeru-
ntagnið.
A býli hvert kemur að meðal-
tali: Tún 3,64 ha. Sáðgarðar 0,07
og engjar 12,2 ha.
Raunverulega mun uppskem-
land hvers býlis vera mun stærra
en þetta. pað liggur í augum
uppi, að stærð engjanna er meira
en ferföld stærð túnanna. Að
engjalöndin sjeu miklu stærri en
aiment er talið, má einnig sjá af
hinum árlega útheysafla.
pað, þarf ekki að fjölyrða um
það hvernig þetta land er. Túnin
eru þýfð og graslítil; eftirtekjan
af þeim er 9—10 hestar af dag-
sláttu, í meðalári. Gæti óefað ver-
ið 15 hestar. Engjarnar era þýfð-
ar, blautar og slitróttar; reiting-
ur í öllum áttum, og eftirtekjan
lítil og oft ljeleg. petta er hið al-
genga, þótt undantekningar sjeu
tii, til hins betra. Uppskeran af
engjunum er seintekin og torsótt
í misjöfnu tíðarfari. Heyjanna er
aflað á þessu landi, nær eingöúgu
með handverkfærum.
pað má ekki gleyma því, hver
ársuppskera sveitanna er, þegar
rætt er um að fjölga fólkinu í
sveitunum. pað er þessi ársupp-
skera, sem mestu ræður um fjen-
aðarfjölda og framfærslugetu
bænda. Hvorutveggja er af svo
skomum skamti, að það liggur
nærri að álykta, að fólkið sje
of margt í sveitunum. Of margt,
samanborið við jarðargróða lands-
ins. /
Ef fólkinu fjölgar í sveitunum
án þess að búnaðarhættirnir breyt
ist, verður afkoman ennþá lakari;
það verður ennþá „minna í hlnt“,
sökum þess, að þá verður að yrja
ennþá ljelegra land en nú er gert.
Framh.
MORGENAVISEN
BERGEN*-
MORGENAVrSEN
MORGENAVISEN
er et af Norges mest la-ste Blade og er
særlig i Bergen og paa den norske Vestkyst
udbredt i alle Samfundslag.
er derfor det bedste Annoneeblad for aúe
som önsker Porbindelse jned den norske
Piskeribedrifts Pirmaer og det övrige norske
Forretningsliv samt med Norge overliovedet
bör derfor læsen af alle paa Island.
Annoncer til „Morgcnavisen“ modtages i „Morgenbladid’s“ Expedition-
fræði og stjórnfræði (jurispra-
dence and politics). Seinna varð
hann forstöðumaður þess skóla.
A þessum háskólaárum sínum
fjekst bann mikið við ritstörf, um
stjórnfræðileg og sagnfræðileg
efni. Af ritum hans má t. d. nefna
History of the American people,
í 5 bindum; Congressional Govern-
ment; The State: Elements of
Historical and Practical Polities
(fyrst 1889, síðar 1911), og Con-
stitntional Govemment in the
United States. par að auki má
nefna tvö ritgerðasöfn.
Eftir þetta fór "Wilson smám-
saman að taka sjálfur meiri og
meiri þátt í opinberum málum.
Árið 1910 varð hann ríkisstjcri í
New Jersey og hafði þar mikil
áhrif. Og 1912 var hann kosmn
forseti, hinn 28 í röðinni og end-
urkosinn 1916.
Porsetaár Wilsons vorn mjög
viðhurðarík, eins og kunnugt er,
og vegna afskifta sinna af heims-
málunum þann tíma er það„ sem
hann varð kunnugastur. Á önd-
verðum f orsetaárum sínnm átti
hann í deilum nokkrum við Mexi-
kó og Japan, og brátt urðu þ^ð
Beitusíld
fyrirtaksgóð til aölu — T l sýni*
ef óskað er.
H.f. ,,lsbjornínn((.
mjbg tvímælis, og ekki síður frið-
argerðin svo nefnda í Versöiu111
á eftir, og stóð þá öll þau ár guýr
ndkill um Wilson forseta. Litu
n'argil• til hans- sem þess mauJis,
sem frelsað gæti be'iminn út 15r
öngþveiti örðugleikanna og bölv-
un þeirri, sem blóðbað undanfar'
iuna ára hafði steypt menningunH1
út í.
Wilson vann líka mikið að þesS'
líin málum, og lagði márgt gott
og göfngmannlegt til þeirra, þ°
ýmislegt ástand eða óstand rjtði
því, fiS minna varð úr mörgu etL
td var stofnað. Eiuhver hin £r®g'
asta ra»ða Wilsons um þessi eP1
er sú„ sem hann flutti 8. Jall‘
1918, og setti fram í >,fjórtá0
atriðin'‘ frægu.*) Eftir að vopna'
hlje var samið og kom til friðar*
spmniiiga, fór Wilson til Evrop11
og iók sjálfur þátt í fundarhöld*
óí'riðarmálin, sem mesta athygli Tm xnn þá. í janúarlok 1919 r»r
hlntu að draga að sjer. f fyrstu hugmyndin umj þjóðabandalagið
Wilson.
*) Kaupataðimir ekki taldir með.
Wilson, fyrv. Bandaríkjafor-
seti, sem skeytin síðustu segja n\i
dáinn, var fæddur í Staunton í
Virginu árið .1856. Faðir hans var
presbyterian-prestur. Wilson lagði
stnnd á lögfræði að háskólanámi
og var síðan málfærslumaðnr um
tíma, en fór síðan að fást við
sagnfræði og varð háskólakennari
í þeim 1888.
En árið eftir varð hann pró-
fessor við einn helsta háskóla
lýsti Wilson að vísu yfir fullu
hlutleysi Bandaríkjanna í ófriðn-
um, en hrátt risu þó ýmsar ýf-
ingar milli þeirra og ófriöarþjóð-
anna í Evrópu. Var það einkum
eftir að neðansjávarhernaðurinn
hófst, að í margskonar þjarki
lenti milli stjómanna í Banda-
ríkjunum og pýskalandi, aðal-
lega þó eftir það að skipinu ,Lnsi-
tania‘ hafði verið sökt, 7. maí
1915. Póru margar orðsendingar
milli stjórnanna út af þessu máli,
nns þar dróg til fullra friðslita,
6. apríl 1917. En stjómmálasam-
bandi landanna hafði verið slitið
3. febrúar s. á. Nokkru áður
hafði Wilson þó haldið ræðu
mikla í Oongressinum um það, að
þrátt fyrir þenuan ófrið yr.ði
jafnvægi að haldast milli þjóð-
anna, og engin þeirra mætti ger-
sigra eða verða gersigruð. pessi
ræða mæitti áköfum andmælum
margra, beggja megin hafsms.
petta var þó ávalt eitt megin-
atriðið í skoðunum Wilsons á
öllum ófriðarmálunum. En eins og
Grðin «fan á, og varð Wilson í°r'
seti nefndar þeirrar, sem koU13
átti nánara skipulagi á það. Pei’ð'
aðisi hann líka um þetta
um Pxakland, England og ítalí11'
En þjóðbandalags hugmyod111
mæltí mikilli mótspynu vestra °£
fór þá Wilson vestur til að
rcáli hennar, og flutti þá m- 9'
rsoðu mikla í Boston, sem er elíl
hehsta beimildin nm skoð*1111"
hans á þessum málum. Síðan
fór
hann aftnr til Evrópu. En sein®9,
eftir a? haun var kominn de”'1
aftur, tók hann sjer ferð á heU
ur um land sitt, og .talaði 1119
að
*) llm þetta og ýmislegt ail11
málum þessum viðvíkjandi
lesið aráriar, ef þeir vilja, 1 1
styyjöldinni eftir porstein
Bandaríkjanna (Prineeton) í lög—gefur að skilja orkuðu þau 5111
SJúkrahita«n®Mar
ættu að vera til a hverjn
ili. Fást hjá Thiele,
1 a u g a v e g 2-
hei®1'