Morgunblaðið - 06.02.1924, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ
tráið þar allíL tíð sem leiguliðar, og góður faðir. 1 fýrra hjónabandi
fjxst sjera Jóns Halldórssonar, sem eignaðist hann eina dóttir, Guðrúnu,
bjó þar sjálfur, áður en hann flutt-! er giftist A. J. Johnson bankagjald
ist út að Breiðabólsstað (1842), og
Jðar barna hans, seui af skiljan-
#í^ri trygð við jörðina, þar sem
vtjggur þeirra höfðu staðið, vildu
•ígjarnan sleppa eignarhaldi af henni.
pá tókst Tómasi snemma á búskapar
irnm sínum að ná kaupum á nokkur-
um hluta jarðarinnar. En hinn htut-
tno eignaðist hann ekki fvr en á
• æstliðrm vori. Var það Tómasi sál
nga ekki lítill gleðidagur, er öll
eignin var orðin hans, og alt útlit
fyrir, að nú gætu niðjar hans eftir
ihans dag búið að ávöxtum og elju
hans þar á staðnum. pví að svo mjög
aidm Sigurður faðir hans, þessi orð-
íagði atorkumáður á sinni tíð, hafði
fcætt jörðina, þá var hún ekki síður
vel setin af Tómasi syni hans, enda
hiómgaðist húskapur hans vel, svo
að varla hefir annarsstaðar verið
bcfcur hiíið þar í sveitinni en á
Barkarstöðum. Hann bjó þá heldur
-tkki einhentur. Fyfri konu sína,
Póru Árnadóttir frá Reynifelli,
aiisti hann áðeins eftir fárra ára
iJambúð, en kvæntist síðar systur
liennar, Margrjeti Árnadóttir, sem
«rú er orðin ekkja eftir tæpra 32
4ra farsælt hjónaband, hinni ágæt-
mMu konu, sem öll þessi iár hefir
■tftaðið við hlið mannsins síns í blíðu
sti’íðu, orðlögð j'vTÍr táp, skör-
angskap og manngæsku. Höfðing-
iyndi voru þan hjón bæði búin í
ríkum mæíi, og heimili þeirra var
þá líka eitt hið fremsta bændaheim-
fli þar um slóðir. Gestrisni á háu
•ítigi átti þar heimilisfang. Var því
<i£t gestkvæmt á Barkarstöðum, tkki
<iist hin síðari árin, eftir að ferða-
mannastraumurinn tók að leggjast
fmr að, og menn höfðu, ef svo mætti
vaegja, „uppgötvað“ Barkarstaði svo
írtm einn þeirra staða hjer seunnan-
fahds, þar sem náttúrufegnrðin er
snest. par við bættist svo, að öllum,
sem vildn leggja leið sína inn á
pórsmörk, þótti hjerumbil sjálfsagt
í£ fá fylgd þangað frá Barkarstöð-
«m, því að bæði var Tómas heitinn
ígætur vatnamaður, og svo varhann
kunnugri öllum staðháttum á Mörk-
inni en flestir aðrir, svo margar ferð-
xr sem hann hafði þangað farið um
dagana.
f uppvextinum hafði Tómas heit-
iun fengið betri mentun en alment
gferðist um bændasyni í þann tíð,
ktra, en dó úr spönsku veikinni. Af
síðara hjónabandi lifa nú 8 börn,
synir tveir og sex dætur, öll upp
komin, og tvær af dætrunum þegar
giftar. Heimilislífíð á Barkarstöð-
um var jafnan hið fegursta og
skemtilegasta, og munu margir minn-
■ast þess með angurhlíðu nú, er l;ús-
bóndinn og heimilisprýðin er íinigin
í valinn.
En einnig sveitin hefir sett ofan
við fráfall Tómasar á Barkarstöð-
um, enda mun hans lengi verða minst
þar eystra, sem eins af mestu at-
hafnamönnum sveitarinnar
niagnsaldurinn og þess mannkosta-
manns, sem hann var að þeirra dómi,
sem þektu hann best.
Kunnugnr.
verið kosinn Iiermálafulltrúi
Sokolnikov fjáranálafulltrúi.
en
RUSSAK OG NOHÐMENN.
ÉJiöfn 5. febr. FB.
Frá Kristjaníu er simað, að bú-
ist sje við því aö samning Norð-
manna og Rússa um de jure-viður-
kenningu sovjetstjórnarmnar verði
bráðlega lokið.
RUSSAR OG ENG LENDING AR.
Frá London er símað, að enn þá
sje ekki komið svar frá sovjetstjórn-
inni um de jure viðurkenningn
Breta á lienni. Ástæðan er talin sii,
síðasta' að undir niðri sjeu þeir Litvinov
ög Titcherin andstæðir Englending-
um. Titcherin liefir í Manehester
Guardian kveðið svo að orði nm
þessa viðurkenningu, að hún væri
formið eitt, en liefði lítiö raun-
verulegt gildi. Ástæða þessara und-
Erl. stmfregnir
Prófessor Haraldur Níelsson end-
urtekur erindið um' Sáh’ænar ijós-
myndir í Nýja Bíó fimtudaginn 7. þ.
rcán. klukkan 7j/j. (Samanber aug-
lýsingu hjer í hlaðinu í dag.)
„Othello.“ í Gamla Bíó er nú sýnd
myndin „Othello“, gerð eftir hinu
heimsfræga leikriti Shakespeares. —
Kvikmynd þessi er gerð af þýsku fje-
lagi og hefir verið mjög vel til henn-
ar vandað og stendur hún án efa
framarlega í röð ágætra þýska kvik-
mynda. Aðalhlutverk leikur frægasti
leikari pýskalands, Ernil Jannings,
og er' mönnum leiklist hans í fersku
minni síðan er hann ljek í „Pjetri
mikla“ og „Drotning Faraó.s“. Dese-
mona er prýðilega leikin af Iea von
Lenkeffy og eigi síður þerna hennar,
Lueia, er Lya de Putti leikur, fögur
ungversk leikkona, er ljek aðalhlut-
verk í myndinni „Elökkumannablóð",
er var sýnd í Gamla Bíó nýlega og
þótti ágæt. Myndin er yfirleitt ó-
irtekta er talin >sú, hversu mörg I venju góð mynd, er vonandi vekur
skilyrði Rússnm eru sett fyrir við-
urkenningunni.
LÁT WILSONS.
Frá Washington er símað, að frá
Khöfn 4. febr. FB.
Wilson fyrv. forseti látinn.
Wilson fyrverandi Bandaríkja- öllum löndum heimsins berist ekkjn
forseti andaðist í gær tim miðjan
dag, að því er segir í símskeyti
frá Washington.
Embættismenn í rússnesku
stjóminni.
Síinað er frá Moskva, að ráð-
stefna helstu ráðstjórnarveldanna
rússnesku hafi í gær kosið Rykov
þjóðfnltrúa fyrir eftirmann Len-
ins, sem formann þjóðfulltrúaráðs-
ins og sambandsráðs sovjet-lýð-
veldanna.
Kamenev hefir verið kosinn eft-
irmaður Rykovs, en Tchitscherin
utanríkisfultrúi. Trotsky hefir
lcngun margra áhorfenda til þess að Einar Nielsen da.nski miðilli»n
Um Grænland talaði Sigurður Sig^
urðsson búnaðarmálastjóri í I^uó
gærkvöldi og sýndi skuggamynói'1'-
Hann flutti þetta erindi á búnaðar
námsskeiðinu á Hvanneýri, sem áður
hefir verið sagt frá.
„Island“ kom í gærmorgun. Meða^
farþega voru Jón porláksson alþiuS
ismaður, Pjetur Sigurðsson mag.;
Obenhaupt kaupmaður, Rich. Tor ®
son, Jón Björnsson kaupmaður, tyeir
umboðsmenn erlendra hrunabota£jc
laga og fleiri. j
Alþýðufyrirlestrar JafnaðarfflaDna
fjelagsins. Fjxirlesturinn sem Ólaf^
Friðrikssou heldur um Vilhjálm Ste
íunsson, verður á sunnudaginn. Sa'a®
á miðum byrjar í dag (sjá augf)-
Is. Frá Akureyri er FB. símat
þ. m. að botnvörpungur einn n*
sjeð nokkurn ís um 40 mílur unó*1*
Horni.
»1'
Witsons fyrverandi fotseta samúð-
arskeyti. Dauðslíkan (dödsmaske)
hans verður myndaö í dag. Ákveðið
hefir verið að reisa honum mjög
mikið, þjóðlegt minnismerki, og láta
ekkju hans ráða því. hvar það eigi
að standa. Flögg verða dregin á stýrimaður inn til hans og var hann
hálfa stöng á öllum opinberum bygg þá örendur. — Skipið hefir feagið
ingum Bandaríkjanna í 30 daga. i óvenju vont veður í þessari ferð og
skipstjóri orðið að reyna afarmikið
á sig. Er sennilegt, að það hafi flýtt
fyrir dauða hans, því að hann var
maður fremur heilsutæpnr. Larsen
heitinn mun hafa verið í siglingum
hingað um 25 ár, fyrst í strandferð-
um og 'síðan ,í millilandasiglingum og
þótti dugandi skipstjóri og gætinn.
og fleiri leikrit Shak- kunni, kom hingað í gær á vegn®*
Sálarrannsóknafjelagsins. Hefn' einS
og kunnngt er verið allmikið u®
hann rrott og ritað, ekki síst í’^'r
Kristjaníuför hnns, þar sem ranm,o1cn
arnefnd, er hann ljet rannsnka s,&r
kvaðst hafa staðið hann að svik11®'
Ekki er kunnugt um það enn, hv<,t*n
lengi hann dvelur hjer eða hvern1?
dvöl hans hjer verður háttað, hvod
lianu kemur aðeins fram innan
arrannsóknafjelagsins, eða opinbcrlcf9
hvort hann œtlar að láta rann«a^s
lesa „Othello'
espeares, annaðhvort á frummálimi
eða í hinurn ágætu þýðingum Matt-
híasar og Steingríms, eða Eiríks
Magnússonar. A.
Joseph Larsen, skipstjóri á fslandi
varð bráðkvaddur 4. þ. m. á leið hjer
inn flóann. Hafði hann ætlað að f'ara
að sofa klukkan 11 kvöldið áður, en
beðið um að vekja sig, ef veðnr
versnaði. Einni stundu síðar kom
DAGBÓK.
íþróttafjelag Reykavíkur starfar
ekki þessa viku í fimleikaliúsi menta-
skólans. —
fyrirbrigði sín hjer á svipaðann
hfttt
cg áður eða slíkt. En senniíega
ir hann eða fjelagsstjómin frá þvílT,n
an skams, þvi ýmsir hafa uffl I'*
spurt,
aðir/‘
ba?ði ,,trúaðir“ og „v

Jafnaðarmaðuritin.
Skáldsaga eftir Jón BjörassonJ
að rnjer stundum innan úr fylgsnum hugar
míns. Láttu þessa hugsun mína ekki verða að
sannleika. Sýndu mjer, að þú sjert eins og þú
varst. ,
— Nú hættum við að tala mn þessa vitleysu.
Hvorki þú nje nokkur annar fær mig til að
telja kjark úr sjómönnum, hvort sem þjer finst
■anda var hann maður vel greindur
«g bókhneigður alla tíð. Mun óvíða •F2 verri eða betri fyrir' Við skulum tala Um
eitthvað annað
Freyja stóð upp og hreyfingamar yoru eins
og hún væri veik.
— Jeg hefi ekki meira við þig að tala í þetta
sinn, Þorbjörn.
Freyja bjóst til að fara. Þorbjörn latti hana
þess ekki. Og stuttu síðar var hún komin heim
til sín í Suðurgötuna.
Faðir hennar mætti henni í anddyrinu. —
Hann þurfti einskis að spyrja um erindislokin
— sá þan í tárvotum augum dóttur sinnar. —
----— Rúmri viku síðar gengu sjómenn að
tilboðum útgerðarmaxma og fóra að vinna.
XII.
Eftir verkfallið komst bærinn í sömu skorð-
ur og áður. Stranmar hins daglega lífs bárast
í sömu farvegi og fyr. Menn tóku upp störf
sín að nýju. Sjómennimir drógu út á djúpið,
fullir veiðihugs og gróðavona, fegnir og frjáls-
ir eftir bæjarkreppuna og kaupþjarkið. Hafið
breiddi sig út fyrir angum þeirra, stormýft og
stórhrannað, mikilúðlegt og myndríkt. En með
meira seiðafli en nokkra sinni áður. Þeim fanst
það nýr og óþektur heimnr — eftir þessa löngn
landsetu.
Fyrsta verkfallið á íslandi skildi ekki eftir
nein sýnileg spor og hafði ekki varanleg áhrif
á heinn — nema Þorbjöra.
Hann xnisti móðinn nm stnnd. Um sigur
jafnmikið bókasafn á bóndabæ og á
Barkarstöðum. pað var því ekki
nerna eðlilegt, að ýms opinber störf
sveitarfjeíagsins lentn á honum, þar
sem hann í ofanálag var ávalt mjög
vinsæll af sveitungum sínum. JJannig
»cgndi hann hreppstjórastörfum í 33
ír, og fór það jafnan vel úr hendi.
Eins var hann um f jölda ára í sókn-
arnefnd. Hann hafði mikinn áhuga
A þjóðmálum og gaf nokkrum sinnum
lcost á sjer til þingsetu, en án þess
tT) ná kosningu. Um það skal hjer
«kki dæmt, hvort hann hefði notið
tán til fnlls í þingmanns-sessi, þrátt
fyrir ýmsa góða hæfileika hans. —
Hann var maður örgeðja og allákaf-
«r í lund, eins og hann átti kyn til;
Í6r aldrei dult með skoðanir sínar
■og fylgdi þeim fast fram. pví að
feann var maður hreinlyndur oglaus
við allan fagurgala, hver sem í hlut
’áfcti.
Eftir öllu innræti sínn var Tóm-
sál. mesta valmenni. Við það
raunu allir kannast, sem iþektu bann.
Hann var maður raungóður oghjálp-
fns, manna áreiðanlegastnr í öllum
viðskiftum og hinn tryggasti í iund.
Brjóstgæðum hans við þá, er bágt
4ttu, var viðbrugðið. og hjúum sín-
«m munu fáir hafa rcynst betri
fcúsbóndi en hann, svo nærgætinn,
sem hann var við þan og nmhyggjn-1 verkamanxia hafði hann aldrei efast. Hann sá
«amnr um allan hag þeirra. En j ekki annað, en að þeim væri hann bersýnilega
•eudram var hann ágætur eiginmaður I auðtekinn — lagður upp í hendur þeirra, ef
þeir stæðu saman bilbugalausir og ákveðnir.
Gunnreifur hafði hann gengið um bæinn með-
an á verkfallinu stóð, brýnt og örvað, rifið nið-
ur og bygt upp, dreymt framtíðardrauma feg-
urri og glæsilegri en nokkru sinni áður. Hann
mintist þess nú — eftir á, að hann hafði stund-
nm orðið gagntekinn af sömu tilfinningunni,
sama fögnuðinum, og menn finna til við sól-
arupprás eftir skuggalega nótt — þegar kalt og
ömurlegt myrkrið leysist sundur í ljós og alt
verður skínandi bjart, hlýtt, fylt nýju lífi. Hann
vissi það sjálfur nú, að þá hafði honum fund-
ist því líkt sem köld nótt vera að víkja burt
úr tilveru íslenskra verkamanna og dögunin vera
að strá ljóma yfir líf þeirra, hlýju, fegurð. Af
þessum sigri mundu leiða aðrir fleiri, stærri
og veglegri. Nú væru þeir að eins að byna
að hefja göngu sína móti nýjum tíma, nýrri
uppfyllingu dýrlegustu fyrirheita, sem mönn-
unum hefðu verið gefin.
Þorhjörn gekk suður á Mela daginn eftir úr-
slit málsins, þunghuga, með sviða í sál. Verka-
menn höfðu beðið ósigur — tapað þessu máli
og tapað trausti á sínum kröfum. í raun og
veru hefði hann beðið ósigurinn sjálfur. Verk-
fallið væri hans verk. Og það hefði reynst fálm
og tap. Allir draumarair, allar sýnimar inn í
framtíðina, sem risu upp með sigurvonunum,
höfðu reynst hjegómi, reykur, hugarórar. Dög-
Ilann gerði sjer far um að sýna þeim, l?el,
hefðu orðið að lúta í lægra haldi, og hvað a£
gæti leitt.
En það stóð aðeins stuttan tíma, að. Þorhirn
fjellust hendur. Hann fann, sjer til
að ósigurinn varð honum, þegar frá leið
aflvaki til athafna og sóknar. Og þegar
reikaði um gólfið heima í herbergi sínu og
aði um framtíðina og vissi, að honum
bætst nýr kraftur, fann hann til lotning3
nýr
hau®
hugS'
baf®1
riup'
tfíCtí
ar við það að vera maður, sú vera, se®
orðið gagntekin af háleitri hugsun, lifað U
göfugt markmið, fórnað sjer fyrir dýric^a
draum. "
Nokkru eftir jólin fjekk hann ritstjórn ,fö°
arinnar“ í hendur Katli stúdent og
„kistli“, og tókst ferð á hendur kring u®
Erindið var að stofna verkamaimafjelög-
Iliiua1'1
lahd'
pauu
nu1111
þóttist vita, að áhuginn væri vaknaður 1,1 ^
stjettarinnar. Akurinn var undirbúinn- ■
þurfti að eins að gefa áhuganum verk® ^
a«
íítt'
ríkti enn, köld og ömurleg, yfir lífi verkamanna.
Þetta, voru úrslitin.
Þorbjöra sneri austur jámbrautarveginp,
austur á Öskjuhlíðina. Hann hugsaði málið frá
upphafi' til enda. En niðurstaðan varð alt af
sú sama — tap, ósigur. Hann gekk heim yfir
Skólavörðuholtið, og þeim sem mættu honum
og þektu hann, sýndist hann óvenjulega hvass
á brún.
Næstu daga á eftir átti hann tal við verka-
ménn. Óskiljanlegt var honum það, hve þeir
tókti sjer ósigurinn ljett. Honnm fanst, að þeir
ekki vita af honum. Þeir voru jafn hæglátir,
jafn fámæltir, jafn ánægðir eftir sem áður.
Hann var fyrir löngu sannfærður um
það fyrsta, sem yrði að gera væri
f jölga f jelögunum svo flokkurinn yrði Þvi
ugri. Yerkamenn væru fjölmennastir í ian „j
Sameinaðir væru þeir það afl, sem ekkert
móti staðist. 0g
Ilann fór í helstu kauptúnin. Fann J?ui ^nJÍ
andiið blása um sig á því ferðalagi. Iin
.... .
unin, sólarupprásin, hafði ekki komið. Nóttin’ þóttist emnig verða var við, að fagnau
1 - -•--1— '-a: —1----- strevmdi um sig frá þeim, sem fyndu,
væri að vinna að viðreisn þeirra.
Hann taldi sjer trú um, að sjer beI ^
vel ágengt. Heim kom hann ekki Örr. ^yjn-
vorið. Fór sjer víðast hægt, dvaldi IeU^ *
um stöðum, kyntist landi og lýð og f’1<? gá,
það gleggri skilning á hvorutveggja- j0h'
að hann hafði áður þekt þetta gtórskor®^^
ulland og þessa seigu, þolinmóðu Þíðð ^ jP-
lítið. Nú kæmi hann heim með dýpri Sjan(jinn
lenskrar alþýðu og sterkari aðdáun
en éður.