Morgunblaðið - 23.02.1924, Blaðsíða 4

MORGUN B I, AÐTf)
Undirbúningi líkneskisins á
Arnarhóli er ekki að fullu lokið
enn og verður ekki fyr en á kom-
andi vori. En líkneskið er þegar
Khöfn 22. fehr. FB.
Enska verkfallið.
Símað er frá London, að verk-
falli hafnarvinnumanna í Englandi
fyrir nokkru reist og því ckki; hafi lokið í fyrrinótt.Pengu verka-
ástæða til að fresta afhjúpuninni. menn allar kröfur sínar uppfylt-
petta er stærsta listaverkið í
stinni röð, sem til er hjer á landi.
pað verður hin mesta bæjarprýði,
og allir landsmenn, sem það líta,
tnunu gjalda Iðnaðarmannafjelagi
þökk og heiður fyrir gjöfina, og
myndasmiðnum, Einari Jónssyni,
aem því miður er nú fjarverandi,
'\-rir verkið.
Atvinnumálin i Noregi.
50 þúsund menn vinna ekki.
22. feor.
Svo hljóðandi skeyti fjekk í gær
atialræSismaður Norðmanna hjer
frá utanríkisráðuneyti NorSmanna
dagsettu sama dag:
Málamiðlimartillögum í verk-
falLs- og vinnuteppumáli var lokið
í dag, og reyndust þær árangurs-
lausar. Föá þvá í kvöld nær verk
fallið og vinnuteppan yfir 50 þús.
manna. Búist er enn við frekari
verkföllum. Alt er rólegt enn og
með kyrð.
Erí. stmfregnir
Khöfn 21. febr. FB.
Samningar,
Símað er frá París, að Mussolini
hafi átt fund við sendiherra
Frakka í Róm og var umtalsefnið
þ&ð, hvoi-t nokkur leið mundi geta
o.fiið til fjárhagslegrar samvinnu
milli Frakka og ítala, til þess að
vega á móti flotaaukningu Breta
í Miðjarðarhafinu, sem talin er
vottur um yfirráðastefnu Breta á
bafinu.
Skaðabæturnar.
Á ráðherrafundi á París í gær
voru aðalatriðin í skvrslu sjerfræð-
inganefndanna til umræðu og
fjelst ráðherrafundurinn á tillögu#
nefndarinnar í ýmsum mikilvæg
um atriðmn, svo sem þessum:
Frakkar sleppa vfirráðum yfir
öllpm atvinniunálum Ruhr-hjer-
aðsins, stjórn Frakka á jámbraut-
um er feld úr gildi, og sömuleiðis
samningar þeir, er Frakkar hafa
gert við iðjuhölda ýmissra atvinnu-
greina og margar aðrar hernáms-
ráfistafanir.
Frakkar vilja ekki að svo komnu
ganga að því að fara með her sinn
burt úr Ruhr-hjeraðinu. Eigi vilja
þeir heldur veita ÞjóðVerjum lengri
gjaldfrest en tveggja ára (í skevt
inu stendur 20).
Enska verkfallið.
Hafnarverkfallið stendur áfram,
en horfur á lausn deilunnar eru
nú taldar miklu betri en áður, með
því að vinnuveitendur hafa komið
fram með nýtt tilboð, betra en
það fyrra. Verkamannasamböndin
standa öll sem einn maður með
haf narverkamönnum.
Stjómin hefir tekið í sínar hend
ur flutninga matvæla frá hafnar-
stöðunum og skiftingu þeirra. Hún
hefir og sett hámarksverð á nauð-
synjavörur.
(f síðara skeyti seigir, að hafnar-
verkamenn hafi gengið að hinu
nýja tilboði og að vinna hefjist
aftur í dag).
ar, (aðalkrafan var um 2 sh.
launahækkun á dag). Vinna hefst
aftur hið bráðasta.
Flotaaukning og atvinnuleysi.
pað hefir vakið afar mikla
furðu, innan verkamannaflokksins
og frjálslynda flokksins, að í gær
tilkynti þingfulltrúi flotamálaráð-
herrans það í neðri málstofunni að
stjómin ætlaði sjer, til þess að
ráða bót á atvinnuleysinu, að láta
smíða mörg beitiskip og tvo tund-
uspilla.
Norskar vinnudeilur.
Símað er frá Kristjaníu: Sátta-
umleitnir þær sem reyndar hafa
verið til þess að ráða fram úr
verkamannadeilunni, hafa með
öllu mistekist. Frá deginum í dag
skellur verkfall eða verkbann á
50 þúsund verkamenn.
DAGBÓK.
Gestir Samverjan voru í gær 112.
Messur á morgun: í dómkirkjunni
klukkan 11, sjera Bjarni Jónsson;
klukkan sjera Friðrik Friðriksson. í
frikirkjnnni í Reykjavík, klukkan 2
eftir hádegi sjera Árni Sigurðsson;
klukkan 5, sjera Haraldur Níelsson.
Mikill afli. „Valpole" kom inn af
veiðum í gær til Hafnarfjarðar eftir
sex daga útivist. Hann var með 100
tunnur af lifur. Er það óvenjumikill
afli eftir svo stuttan tíma.
Togararnir. pessir togarar hafa ný-
lega selt afla sinn í Englandi: Baldur
fyrir 940 sterlingspund; Ása fyrir
958, Tryggvi gamli fyrir 941 og
Njörður fyrir um 700 sterlingspund.
Stúdentafræðslan. Á morgun kl. 2
talar prófessor Sigurður Nordal um
ótrúnað Egils Skallagrímssonar. Við
rannsóknir sínar á fomnm átrúnaði
hefir hann komist að nýjum og ó-
væntum skilningi á trúarlífi Egils og
baráttu hans við sjálfan sig í sam-
bandi við það. Enginn efi er á, að
hjer verður varpað skýru Ijósir á skap- þeir enn í vörslu gjaldkera ISnaSar
ferli Egils og kvæði hans, sem og mannafjelagsins, Sigurðar Halloors
menningu og trú forfeðra vorra yfir-
leitt, andstæðu bændamenningar og
víkingamenningar og Óðinsdýrkunar
o. s. frv. Aðsókn verður eflaust mikil
að þessu erindi ekki síður en öðrum
fyrirlestrum próf. Sigurðar, tnda
stendur svo vel á, að því verður iokið
einmitt um það leyti, er menn fara
I upp á Amarhól til að vera við af-
hjúpun Ingólfs.
Ólafur stikar á títuprjónum lýg-
innar í þýblaðinu 19. þessa mánaðar.
En það er eins og skepnan finni til
sársauka í iljunum. Annars stendur
alt við það sama: Ólafur lygari og
þýblaðið þjófur að innflutningsleyf-
um mínum.
P. Stefánsson frá pverá.
Lampi frá 10. öld. Meðal þeirra
muna, sem fundust í Arnarhóli, þeg-
ar grafið var þar fyrir undirstöðu
Ingólfslíkneskisins, var lýsislampi,
sem talinn er vera frá 9. eða 10. öld.
Hann er úr steini, kringlóttur, með
fótstalli, og tekur á að giska hálfpela,
eða vel það.
Hefir áður verið sagt frá ýmsum
munum, sem þarna fundust og eru
sonar trjesmiðameistara.
febrúaJ
Fiskiþingið: Dagskrá 23.
1924, klukkan 10 árdegis. *
1. Álit fjárhagsnefndar.
2. Álit Starfsmálanefndar. ,
Sauðárkrók 22. febr. FB: JarSar'
för Björns heitins Jónssonar fyrra®
prófasts í Miklabæ fór þar fra®
fyrradag, að viðstöddu miklu
fjölmenni en kirkjan rúmaði. A
heimum, þar sem sjera Björn an
rest-
sjera
ist flutti Sigfús Jónsson fyrrum Prf
ur á Mælifelli húskveðju, eI1
Lárus Arnórsson flutti kveðjuoró (
Miklabæ áður en líkið var borið t1
kirkju. í kirkjunni töluðu sjera ^rn
ór Árnason og Hálfdán GuðjoDS?^
prófastur. Alls voru sjö prestar
staddir jarðarförina.
20—30 drengir óskast 4;il að «elía
nýjar pingrímur. Komi í Konte
búðina á Laugaveg 12, kl. 3 í
Jafnaðarmaðupinn.
Skáldsaga eftir Jón Björnsson
Daginn eftir anglýsti Þorbjörn það í blaði
sínu, að hann talaöi um Rússland á fundi verka-
lýðsfjtelaganna þá um kvöldið.
Hann beið kvöldsins með samblandi af fögn-
uði og kvíða. Hann hlakkaði til að standa mitt
á meðal þeirra maxma, sem hann hefði barist
fyrir og barist með. En hvað gæti hann sagt
þeim af því, sem hefði veriö fyrirmynd hans ?
Ekkert annað en hrun og undanhald, afturhvarf
frá kröfumun ?
Þegar hann kom inn í fundarsalinn um kvöld
ið, var þar allmargt en ekki þjettskipað. Þor-
birni þótti vænt um það — honum var ekki
Ijóst af hverju.
Svo hóf hann mál sitt. Hann flögraði í kring
um efnið, sagði undan og ofan af. Fiásögii.
varð litlaus og dauf — enginn eldur, engm™
sannfæringarmáttur. Fundarmenn bíðw eftii
einhverjum loga, gosi — eins og vant væri hjá
Þorbimi. En þeir biðu árangurslaust. Þeir fóru
að tínast út — einn og tveir. Þorbjörn sá þynn-
ast í salnum. Meðan hann talaði, datt honum
í hug, að þeir væru að svívirða. hann. Og áð-
ur fyr mundi hann hafa stevpt yfir þá ásakana-
fossi fyrir þessar aðfarir. En nú — nú væri
honum sama. Þeir mættu fara.
AS fundinum enduðum varð hann samferða
Jóni gamla Árnasyni upp Laugaveginn. Þor-
bjöm bað hann að líta inn til sín.
— Hvernig Iíður þjer núna, Jón minn?
spurði Þorbjöm, þegar þeir voru setstir inni.
Jón sneri pontunni óvenjulega hratt milli
fingra sinna.
— Hvernig ætli manni líði nema eins og vant
er. Maður stritar frá morgni til kvölds og dreg-
ur fram lífið.
— Þó Mður verkamönnum betur nú en fyrir
nokkrum árum.
— Ekki hætishót. Ekki vitund. Ekki rojer að
minsta kosti. ÞaS situr alt viö það sama —
sama stritið, sama fátæktin. Já, jeg held það,
Þorbjöm!
—• En þó væruð þið enn ver komnir, ef þið
hefðuð ekki bundist samtökum og staðið á verði
um rjettindi ykkar.
Jón tók í nefið, mikið og lengi.
— Já, þið segið það. En jeg hefi tapað þrjá-
tíu dagsverkum þetta ár fyrir það, að jeg var
í verkam an naf jelaginu. Það eru þrjú hundruð
krónur. Þrjú — hundrað — krónur! Hvorki
meira nje minna, sem jeg hefi tapað á því. Mig
munar um minna!
— Hvers vegna hefurðu tapað þessu, þó þú
værir í verkamannafjelaginu?
— Mátti ekki vinna, maður — mátti ekki vinna
fyrir það kaup, sem mjer var boðið. Það þótti
of lágt. Svo gekk jeg iðjulaus. petta er nú minn
vitnisburður!
Þorbjörn þagði um stund. Svo sagði hann og
tók eftir því um leiC, að honum skalf röddin:
— Jeg heyri sagt, aC þú ætlir að ganga úr
fjelaginu.
Jón leit út undan sjer og svaraði með undan-
drætti:
— Já — mjer hefir flogið það í hug, og
jeg hefi flteygt því fram, si svona, við kunningja
mína. En þá kom það upp úr kafinu, að þeim
hafði flogið í hug að gera það sama. Okkur finst
einhvernveginn, að enginn ávinningur sje að því
að vera í fjelaginu. Þeir sem ekki eru það, bjarg-
ast eins og við, með guðs og góðra manna hjálp
qg engu síður. Þetta finst okkur.
Þorbjörn hlustaði á Jón og þrýsti sjálfum sjer
til að svara þessu ekki neinu.
Jón hjelt áfram:
— Svo er það eklá reyndar neitt ánægjulegt,
að mæta alstaðar ámæli og úlfúð og vera kallað
ur friðarspillir vegna þess, að menn eru í þess-
um fjelagsskap. Jeg segi fyrir mig, að jeg vil
heldur hafa minna og fá að vera í friöi. Ekki er
jeg neinn stjettahatari. Öldungis ekki!
Nú leit Þorbjörn á gamla Jón með meðaumk-
unarsvip. Með undarlegum hugsanasamböndu
flaug lionum í hug fullyrðing, sem hann hafði
heyrt á Hafnarárum sínum, en efað þá, að hefði
nokkurt gildi. Hún var á þá leiö, að maðurinn
væri fyrir guðdómlega hæfileika sína og dýrð-
legan mátt, sem byggi í eðli hans, ódauðlegur
andi, frjáls í upp-þrá sinni og ljósleit, þrátt fyr-
ir allar hömlur, hafinn yfir táma og rúm. Með
hæstu tindum hugsunar sinnar næði hann upp í
ríki guðs. Nú var hann viss um, að þessi fullyrð-
ing væri eldcert annað en fleipur. Maðurinn
væri jarðarormur, dýr, ófrjáLs í hömlum með-
fæddra hvata. Þarna sæti einn fyrir framan
hann, sem lcj*si hungur og áþján, ef hann aðeins
fengi frið, ef enginn g^pti neitt að honum fundið.
Og svona væru þeir allir — kotungar í anda og
eðli, dæmdir til þess frá fæðingu að þramma
þreyttir og beygðir slitabraut þrælkunarinnar.
Þeim yrði ekki bjargað.
Þorbjörn tók pappírshnífinn sinn og vissi
ekki fyr en hann brast sundur í höndum hans.
Brotin hrutu á gólfið. Hann ljet þau liggja.
— Því segi jeg það, tók Jón gamli aftur til
máls, að jeg------
Þorbjörn stóð upp og opnaði hurðina upp á
gátt. Jón gamli stóð einnig upp og horfði hissa
á Þorbjörn. (
— Jeg hefi ekki tíma tíl að hlusta á meiri vit-
leysu. Jeg þarf að skrifa í kvöld, sagði Þorbjöm
og gekk að skrifborðinu.
—- Jeg held, að það sje ekki betra að skrifa
vitleysu en að hlusta á hana, sagði Jón um leið
og hann sbálmaði út úr dyrunum.
Þorbjöm fór ekki að sbrifa. Hann reikaði út,
þó orðið væri siíðla kvöldsins, og fór inn LauSa.
veg. Hann ásetti sjer að hugsa rækilega um
alvörumál. En honum fanst hann hvergi fá ^
festu í þetta sinn — hann vera að hrapa
í gapandi botnleysi.
Ilann rakst á nokkra stúdenta fyrir in®®0
Barónsstíginn. Þeir slógust í för með hoT^'
Hann ljet þá tala — þagði að mestu sjálfur- Þ -
höfðu setið að ölteiti og voru margmálir.
Þorbjörn var þeim samferða niður LaugaV®
inn. Bærinn lá hljóður og auður, sveipaður
svörtum slæðum hæstnæturinnar. Einstaka gutlJ
ljós týrði og kastaði daufum bjarma nok^
faðma umhverfis.
Stúdentarnir lcvöddu Þorbjörn við húsú^f
lians og sneru við inn eftir aftur. Nóttin vserl
helguð Babkusi.
Þorbjöm byrjaði að afklæða sig, dræífll' 0
því líkt sem í hugsunarleysi. Hann tók pI19^
tímarit, sem hann hafði komið með heim úr
anferðinni, og blaðaði í því. En hann n1,in
ekki stundinni lengur það sem liann las. 5 ^
slökti hann ljósið og starði út á myrkrið í
unni.
XIV.
Þegar leið á veturinn, fór Þorbjörn að
skrifa
að
minna en áður hafði verið. Til hvers v®rl ^
skrifa, hugsaði hann, þegar ekkert ynnist ,
engu miðaði áfram. Hann fylti blaðið 9
sendum greinum og ljet Hihnar „ldstil“ og’lv
stúdent hafa fyrir því að tala um fyrir laD
lýðnum.
Þegar kiumingjar lians komu heim til liaD(’’
sat hann við skrifborð sitt og las eða reika
fram og aftur um gólfið fámáll og annars hugar-
Einn daginn kom Ililmar heim til hans, f39
mikill og hávær.
— Þetta kann ekki góðri lukku að stýra> ^°r
björn! Þú skrifar ekki orð — lætur allar vam111
ir og skammir auðvaldsins óátaldar. Verkame113
sjá þetta. Hvað heldurðu að þeir trúi lengi á Þ1
og stefnu oklrar, ef þessu heldur áfram?
— Jeg sbrifaði — og þeir trúðu mjer __
Jeg barðist fvrir þá með oddi og egg — °&
fylgdu mjer. f
— Þií ert þó ekki farinn að gugna, Þor 1
spurði Hilmar og höfuðið hvarf niður á 111 ^
herðanna og „kistillinn" þrútnaði út elDS
hann væri að springa aftur úr herðuu1 liaDS^jst
— Væri það undarlegt? Hvað hefur ‘lDD
mark®1®1 °f
Fátt
af því, sem við settum okkur að
trúðum að mundi nást á stuttum tlDia
eitt, og alt lítils vert, Hilmar. .
— Kallarðu það lítið, að við erl1111 0 .
sjálfstæður flokkur í landinu? Finst
einskisvert, að öll verkamannástjettin er
fjelagsböndum og er samtaka? Húe»
— Öll stjettin! Vertu ekki að revna