Morgunblaðið - 13.03.1924, Page 1

Stofnandi: Vilh. Finsen.
LANDSBLAÐ LÖGRJETTA.
Ritstjóri: Þorst. Gíslason.
11. árg., 110. tbl.
Fimtudaginn 13. mars 1924.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
ffBa®C^-r!«s®s*aœE:BBaaa8 Gamía Bió œmmsxma
e
Stormurinn
Alþýðusýning.
Betr-i sæti á 5cr. íjíJO almena 0,5©. Seljast
Jjríd innoanqÍMn t* i. S. _ _ _
Pólitíski leirkerasmiHurinn
(Den politiske Kandestöber).
eftir L. Holberg.
verður le’kinn í dag, 13. mars 1!)34. kl. S síðdegis í Iðnó.
«
Aðgöqguniiðar seldir í Iðnó í dag frá kl. 3, og kosta kr. 3.00
betri sæti; lcr. 2,50 alrnenn sæti og kr. 2,00 stæði.
Aths. Ágóðinn af le'knum rennur í Bræðrasjóð. — Leikurnm
verður ekki endurtekinn. .
Afmælisfagnaður.
Kveufjelao- Frík’rkjusafnaðarins í Keykjavík er ákveðinn n. k.
Þriðjudaginn 18. þ. m. kl. 7Ví> e. m. Listar til áskriftar .fyrir þátt-
takendur liggja frammi hjá Ingibjörgu Ste’ngrímsdóttur, Vesiur-
götu 40, og Lil.ju Kristjánsdóttiu*. Laugaveg 37, til suunudagskvölds
46. þ. ni.
Reykjavík. 11. mars 1924.
Afmælisnefndin.
^ERslI XARMANNAF-IELMI REYKJAVÍKUR :
Tundur j kvöící
klukkan 8% í KaupþingssaÍnum.
Á dagskrá verður tóbokseinkasala ríkisins. Frummælandi herra
kaupmaður Pjetur p. J. Gunnarsson.
Verslunarráðinu, Kaupmannafjelagirm og stjórn „Merlairs“ er
boðið á fundinn.
Stjórnin.
9iýj« vSíö
Hjermeð tilkynnist vinum og vandamönnum, að Pjetur Helga-
son andaðist að Aeimili sínu Mimi'-Vatnsleysu hinn 5. mars. Jarðar-
í’örin ákveðin mánudaginn 17. mars, og hefst með húskveðju klnkk-
au 1 eftr hádegi. -
Aðstandendur.
•íarðarför mannsins míus, og föður okkar, Sigmundar ’Magnús-
sonar, fer fram frá fríkirkjunni laugardaginn 15. þessa mánaðar og
hefst með húskveðju á lieimili okkar, Grettisgötu 17, kl. 1. eftir hád.
Ólöf porbjarnardóttir og dætur.
Jarðarför m’nnar elskuðu eiginkonn póru Einhildar Jónsdóttnr,
fer íram frá dómkirkjunni og hefst með húskveðju á heimili hinnar
látnu, fimtudag 13. þessa mánaðar ldukkan 1 e. h.
Sigurður Eyleifsson.
^amkvæmf ákvörðfun aðaifiRtidar
í H.f, Eimskipafjelagi Suðurlands í Reykjavík, sem haldinn var 8.
riars 1924 og með því að ekki voru mætir nægilega margir á þoim
fundi rit þess að lagabreyting sú, er lá fyrir aðalfundinum, gæti
"rðj.N þa,. löglega samþykt, e.r hjermeð boðað til aukafundar i fjo-
ógiau samkvæmt 15. gr. fjelagslaganna og vcrður fundurinn liald-
JUn <i skrifstofu Lárusar FjeUlsted hæstarjettarmálaflutningsmauus
í Reykjavík. þ. 3. maí 1924, klukkan 4 síðdegis.
Á þeim fundi verða þær lagabreytingar er lágn fyrir aðalfun’d-
'Ourii, boi-nar upp til endanlegrar samþyktar.
STJÓRNIN.
/**>•!»>
H ö f u m
Þurkaða ávexti
Gráfikjur, Apricosur, ,
Döðlur, Epli,
ICúrennur Ferskjur,
og Rúsínur.
H. BENEDIKTSSON & Co.
11V.-irIi'i.--fo'r.-rr U•r.ts’í.'rf ** .t.'- t
> 'r’ízM j»> «»> i »> i j»>

Seðlaútg’áfa,
Björn Kristjánsson flytur í Ed.
frv. um seðlaútgáfurjett ríkisins.
Er þar ákveðið svo að, „að ríkis-
stjórnin skal setja á fót stofnun,
er liefnist seðlaútgáfa ríkis’ns. til
þess að framkvauna fyrir ríkissjóð
seðlaútgáfu þá, sem til hans hverf-
ur samkvannt 2 .gr. laga nr. 6, 31.
maí 1921, um seðlaútgáfú Islauds-
banka, hlutafjárauka o. fl., og
taka útgáfu á þeim % miljónar.
sem ríkissjóður gefur út af ,:eðl-
inn. svo og vfir höfuð, þegar
seðlaútgáfurjettur íslandsbanka er
liorfinn, að bafa á hendi aRa
seðlaútgáfu í landinu. Skal sú
stofnun gefa út seðla fvrir rík-
issjóðs hönd, eftir því, sem raun-
verul.eg gjaldmiðilsþörf krefur
frani yfir seðla íslandsbanka. —
Seðlarnir skulu ’nnleysanlegir með
gullmynt er krafist er. Upphæð
seðlanna skal vera 100. 50 10 og
5 krónur. Til tryggingar seðluin
þeim. sem seðlaútgáfa ríkisius
gefur út. skal ríkissjóður þegar
í upphafi ’leggja stofninrnni til
30% af útgefnum seðlum í gull-
niynt, og má það trvggingarí’je
vera í gullmynt Danmerkur, Nor-
egs, Svíþjóðar, og í íslenskri gull-
myut. sem ríkið kann að láta slá.
Ank þess skal stofnuniii auka
gullforðann smámsaman með arð-
inum af viðskiftum síniun við
bankana. nns giillforð’nn neniur
50% af þeirri seðlafúlgu. sem
lia’st var í uniferð á undiðmi ári.“
'L’il þess að sljórna þessari seðla-
stofiiun er g>ert. ráð fyrir því, að
ríkisstjórnin sk’pi bankafróðau
mann. sem starfað befir í banka
í minst 0 ár, or fjárhagslega sjálf-
stieðiir og eigi skiildbundmn bönk-
n11iiiu. Hann a að Liafa 8 þns. kr.
laun og dýrtiðarnppbot. má ekki
luifa öiiinir emba'tti eða reka aðra
alviiuui, eða vera í stjórn atvuniu-
fyrirtækja. Fjáriiiáladeild stjórn-
arráðsins á ;ið endurskoða stofn-
nnina.
pessi stofnun á svo á sínuni
tíma að lána liönkuniun seðla, með
sjerstökum skilyrðum og samning-
um. sem þó niega ekki gilda fyrir
lengri tíma en 10 ár í semi.
L ákvæðunum um stundarsakir
er loks gert ráð fyrir því, að ,,til
þess að setja seðlaútgáfu ríkisins*
á stofn og t'l að kaupa fvrir næg-
an gullforða, veitist ríkisstjórninn’
heimild til að taka lán fyrir rík-
ssjóðs liöijd. Skal seðlastofnun-
imii afhent gulltryggingift vaxta-
laus fýrstu 5 áriu, en úr því greið-
ir stofnunin ríkissjóði 6% árs-
yexti af gullforða þeim, sem rík-
issjóðurinn hefir lagt til.“
J ástæðum frv. seg’r m. 'a.:
„Eigi verður annað sjeð, en að
þingið 1921 hafi haft það í huga
að láta landið sjálft annast seðla-
útgáfuna þegar hún losnaði, eða
ja.fnframt og hún verðiir laus,
enda inunu fáar aðrar leiðú’ fterar.
pó vil jeg g«eta þess, að senni-
lega liefði verið besta leiðin, að
nýr hlnta fjelagsbanki liefði getast
stofnasí, sem tekið gæti að sjer
útgáfu nýrra bankaseðla. En með
því að fjárhagur landsmanna er
nii svn þröngur, þá virðist engin
von til þess, að geta safnað inn-
anlands nægu hlutafje í ilíka
bankastofnun. þó farið væri að
brjótast í því. ög að stofna slíka
stofnun án hlutafjár, með það
fyrir augum að safna smámsaman
arðinum af slíkri stofnun sem
tryggingarf je, mundi verða of
seinfær leið og ekki veita seðlun-
um það traust, sem nauðsynlegt
er, að seðlarnir Liafi frá upphafi.
pá knnna að koma uppástungur
um það, að afhenda öðrum iivor-
iini bankanna seðlaiitgáfurjettinn.
en móti því mælir bæði fjói’liags-
bygging þeirra og viðskiftamáti.
Að því er íslandsbanka snertir.
rak hann um eitt slce?ð áhæitn-
meiri verslun en gerist mn seðla-
banka annara landa, og afleiðing-
arnar lionm líka í ljós. Auk þess
hafði liann stóran sparisjóð. seni
all’r bankafróðir menn eni á cinu
máli uni, að. seðlabankar megi eigi
liafa. Að vísu á íslandsbanki 4U>
milj. kr. veltufje, og ímm.nú eiga
varasjóð fyrir væntanlegum töp-
uiii. pað gæti því verið vel auðið
að veita homim seðlaútgáfurjett-
inn t. d. í 10 ár, ef hann legðj
niður sparisjóðsdeild sína. En jeg
geri ekki ráð fyrir, að hann vi-lji
vinna það fvrir seðlaútgáfurjctt-
inn, þó sparisjóðsdeild hans s.ie
iniklu minni en Landsbankans. pá
er að athuga aðstöðu Landsbauk-
verður sýnd í kvöld kl 9.
HlþýðiLisýniiig
Aðgöngumiðar kosra aðeins
1,10 fyrstu sæti, 0,60 alrn.
ui* Hallsson
tannlseknir
lvirkjustræti 10, niðr. Sími 1503.
Viðtalítími kl. 10—4.
3ími heima. Thorvaldsensstræti 4,
Nr. 866.
Nýkominn góður og ódýr
s a u m u r.
— Allar stærðir. —
Spyrjið um verð.
Á. Einarsson & Funk.
M Sími 982. Templarasundi 3.
s e I u p
líersl. Novitas.
Laugaveg 20. A. Sími 311.
Nýkomið:
Hvitkál,
Piparrót o.fl.
MBS.
Um Eskimóa.
Fyrirlestur Olafs Priðrikssonar
verður í Báruuni á sunnudagiim
kl. 4. Aðgöngumiðar á 1 kr, verða!
seldir í Hljóðfærahúsmu, í Al-
þýðubrauðgerðinni og á Vestur-
götu 29.
ans til að talra við seðlaútgáfu-
rjettinmn. Sá banki hefir, miðað
við efnahag. verslað fult eins
djarft og liinn bankinn. og má
ekki dænia hart, þó slíkt komi
fyrir í veltuf járlausu landi, ef
lánveitingarnar ern veittar til þess
beint að styðja framleiðslima.
En eigið veltufje þessa banka er
þetta : 1. Seðlar landssjóðs 750000
kr. 2. Lán, sem ríkissjóður greiðir
200000 kr. 3. pess utan hafði hann
31. desember 1923 sparisjóðífje
23103977 krónur 4. Og varasjóð
3360019 kr. Veltufjeð og varasjóð-
nrinu er því ekki meira en hæfi-
leg trygging fyrir svo stórum
sparisjóði. En þess utan kemur til
álita, livað mikið yeltufje hans er^
er gera á út um hvort'hann get'-
ur tekið að sjer seðlaútgádmrjett'i