Morgunblaðið - 02.04.1924, Qupperneq 4

MORGUNBLAÐIB
49
Hugiýsinga dagbók.
Tilkynningar. ———
Allir versla ársins hring,
eins >eir stærri’ og minni,
ef >eir hafa anglýsing
átt í dagbókinni.
Hreinar ljereftstnskur keyptar
kwsta verSi í ísafoldarprentsmiCjn.
HúsmæCnrl Biðjið um Hjartaás-
■mjörlíkið. pað er bragðbest og nær-
Ingarmest.
Dívanar, borðstofuborð og stóíar,
édýrast og best í Húsgagnaverslun
Reykjavíkur.
Umbúðapappír
telnr „Morgunblaðið' ‘ mjög ódýrt.
— Viískifti. —
Maltestrakt — frá Ölgerðin Egill
Skallagrimsson, er best og ódýrast.
Kápa á stúlku á fermingaraldrí til
sölu. A. S. I. vísar á..
um þessum nytsama borgara, stoð
og styttur þjóðfjelagsins.
Kostnáður við slíkt líæli á ekki
að þurfa að vera mikill, hvorki
stofuköstnaður nje reksitrarkostn-
a'ður. ef hyggilega er á haldið.
par sem þetta er aðeins íetlað til
sumarvista er auðsætt, að bygg-
ingin sjálf og ýmiskonar útbún-
aður þarf ekki að verða eins dýr
og ef um ársvistarheð i væri að
ríeða. Rekstrarkostnaður. á eiuk-
um að verða lítill vegna þess, að
fólkshald verður svo ódýrt, þar
sem Ix'ij'nin sjálf að sjálfsögðu
annast mikið af liinmp daglegu
störfum.
Jeg get ekki látið hjá líða um
leið og jeg minnist á fyrirhugað
sumarhæli, að geta þess, sem Odd-
fdiowar hafa gert í þessa átt
undanfarin sumur. pví að þeir
eiga sannarlega ómæít þakklæti
skilið fyrir að hafa komið hóp af
fáíækum, veikluðum börnum til
sumardvalar utan bæjarins. En
þó þessar framkvæmdir og líkuar-
verk Oddfellowa sje nijög mikiis-
vert, þá niá þó ekki algeriega
bianda því saman við snmarhæli
það sem' jeg á við.
í þessari stimardvöi Oddfellowa
hafa vafafaust verið mörg börn
með l)A'kla9eiki í kirtlumen þar,
hafa einnig verið ósmituð börn,
gei’i jeg ráð fyrir. pað fyrirkomu-
lag er því ekki eins beinn lið\u- í
berklavörnunum eius og það fyrir
komuiag, sem jeg á við, þó það
geti talist gagnlegur undirliður.
eins og alt, sem miðar tíl þess að
styrkja og efla líkamsíþrótt uugu
kynslóðarinnar.
Sumarhæli það, sem jeg hugsa
mjer, á sem sagt eingön'gu að
vera fyrir börn, sem að lækna-
dómi hafa berklaveiki í kirttum.
IJælinu á lærð hjiikrunarkona að
stjórna, og það á að vera undir
laiknis eftirliti, svo oft sem þörf
þætti. Einnig er vert að taka það
til athugunar. að samkvæmt
berklavarnalögunum ber sýslu- og
bæjarsjóðum og ríkinu skylda til
að kosta vera efnalítilla barnri á
sumarhælinu, á sama hátt og þess-
ir aðiljar nú kosta vera berkla-
veikra sjúklinga á sjúkrahúsum
Odýrar
Reiðbuxur komu með s.s. „Tjaldi1* til
Andersen & Lauth, Austurstræti 6.
Blómsturpottar, smáir og stórir, og
ódýrir. Verslunin Klapparstíg 40. —
Sími 1159.
TækifærisTOrð. Tvær lítið notaðar j
kvenkápur og fleira til sölu.
A. S. f. vísar á.
Blá scheviotsföt á drengi á ferm-
ingaraldri, sem ný til sölu fvrir hálf-
virði. A. S. í. vísar á.
Fermingar- og sumargjafir og aðr-
ar tækifærisgjafir fáið þjer lang
odýrastar og bestar á Nýju hár-
greiðslustofunni, Austurstræti 5, —
sími 1153.
------ Hústtæði.
3 til 5 herbergja íbúð, óskast í vor
eoa sumar. Steitidór Gunulaugsson
lögfræðingur.
4 til 5 herbergí og eldhíts óskast
til. leigu 14. maí, sími 553.
og heilsuhælum. En þessa styrk.s
gtta vitanlega ekki önnur oörn
orðið aðnjótandi en þau, sem að
laknisáliti eru herklaveik. Og pað
finst mjer hafa allverulega þýð-
it.gu fyrir rekstur hælisins og
fyrirkómulag.
pó jeg þannig háfi bent á uokk-
vrn- mismun á sumárhæli Oddfell-
c.va úndanfarin sumur og því
hæli, sem jeg á við, þá er enginn
sá munur þar á, að eklci ætti að
gcta orðið fullkomin samvinna
um þesHÍ efni ftiilli þess fjelags og
Heilstíhælisfjelagsins eða berkla-
varnafjelagsins. eins og jeg vænti,
að það verði látið heita í framtíð-
inni, enda munu þar fleiri fje-
lög geta komið til greina um
samvinnu. pví umfram alt: Verum
samtaka öll, sem keppum að líku
marki.
Frh.
--------x-------
Alþingá.,
Vínsala ríkisins.
Ásg. Ásg. flytur þingsályktunar
tillögu um, að Nd. skori á stjórn-
ina að fela einstökum manni smá-
sölu á vnium í- Reykjavík, með
sjerstökum samriingi, fvrir á-
kveðna þóknun, enda sje útsölu-
stöðum ekki fjölgað og ekkert
gci’t til þess að auka söluna-
Kveðiir flm. sannanlegt, að með
þessu mætti spara hálfan útsölu-
kostnað.
Efri deild í gær: Fundnr var
mjög stuttur.
Tillögu tU þingsál. um Söfnun-
arsjóð islands, var vísað til f.iár-
hagsnefndar.
Embættafækkunarfrv. J. J., sem
skýrt var frá í hlaðiuu í gær, var
vísað til allsherjarnefndar.
Nd. í gær: Framlenging á lög-
um um útflutningsgjald var endur
sont Ed. með þeirri breytingn,
að lögin gildi til ársloka 1927, én
Fd. hafði áðnr sett inn í frv., að
lögin giltu þangað til öðruvísi
væri ákveðið.
Hvalafriðunarlögin.
Framlenging þeirra var samþ.
við 3. umræðu og afgr. til Ed.
Fjárlögin fyrir árið 1925
voru til 3. umr. pórarinn Jónsson
hafði framsögu og gerði grein
‘fyri'r hrtt. nefndarinnar. Hc-fir
r.cfndin hækkað' tekjuáætlunina
mn 380 þús. kr. vegna gengisupp-
bótarinnar á töllinum, sem nú er
orðinn að lögum. (Brtt. um hækk-
un á áætlun aukateknanna um
40 þús. liefir nefndin tekið aftur).
E.'nnig leggur nefndin til, að
lækka nokkuð gjöldin. en kemur
aftur með till. um gjaldahækkan-
ir, og eru sumar þannig vaxnar,
að þau gjöld eru hvort sem er
greidd samkv. þingsál. eða sjer-
stökum lögum. Hefir nefndin skil-
að frv. tneð 129 þús. kr. tekjuaf-
gangi, í stað þess, að það var af-
greitt með 47 þús. kr. telcjuhalla
við 2. umr. Aðrir þm. eiga brtt.,
er samtals auka gjöldin um 104
þús. kr.
Verður nánar skýrt frá heistu
brtt., um leið og greint verður
frá a t kvæð a greiðshtnni.
-------0--------
Svar
vi2 skrifum Jóns E. Bergsveinssonar
um steinolíueinkasöluna,
frá M. J. Kristjánssyni.
pá herðii' Jón enn á níðinu um
Iiandsv. fyrir okkur og „óhæfilega
mikia álagningu“ á olíunni 1921,
og telúr að hún „væri stundum
ekki uothæf.“ (penita þvætting
reynir hann ekki að rökstyðja nú.
Áðnr hafði ltann reynt að sýna
að söluverðið gætí verið ltegra, en
sennilega af óráðvendni sinni not-
aði ltann þtið lúalag, að telja
hagnað Landv. af hverri tunnu
Sfunkvæmt „brúttó“ álagningu, án
þess að draga frá innanlands-
kostnað, sem nant sent næst 10
'kr. á tunnu. Með þessn kann hann
að hafa vilt fáfrúðum mönnutn ?,ýn
í hili.
Af því að alt fjas hans og ýmsra
kaupmánna snýst um „okur“
Laudsv. en ekki steinolíufjelagsins
er rjett að geta þess, að þá fyrst
lti kkaði olíuverðið t.il muna hjer
á landi, er Landsversl. flutti mn
fyrsta olíufarm sinn í feb'rúar
1921. Nokkurú tírna þar á eftir
flutti hún ekki inn olíu og stóð
þá, Verðið í stað. en hraðlækkaði
svo um sumarið og háustið. er
Landsv. tók aftur að flytja inn
oííu. Án hennar aðgerða hefði lík-
lega eigi orðið lækkuu að neinmn
mun.
I. júlí 1921 liafði steinolíufjel.
ekki teljandi birgðir fyrirliggj-
an'di,- og við borð lá að vjelbáta-
rítvegurinn stöðvaðist- Voru þá
ellki iinnur ráð eu að Landv. tæki
að sjer að bjarga útveginum og
útvega olíu í skyndi. Innan hálfs
mánaðar tókst að fá farm til
landsins þrátt fyrir mikla örð-
úgleika, og stjórn Fiskifjelags ís-
lartds tjáði Landsv. þakkir fyrir,
Afleiðingin af þessari ráðstöfuri
og síðari olíukaupum Landvversl-
uúar varð sú, að verðið lækkaði
smámsaman til muna, enda var
söiuverðið stöðugt 10—20 krónum
Iægra en hjá öðrum. pessi verð-
inunur nam hundmðum þúsunda
fvrir þjóðina í heild; ank þæginda
og sparnaðar fvrir almenning, af
því að fá olíuna á flestar hafnir
án aukakostnaðar. Rangmælum
Jóns um óánægju útvegsmanna
þetta umrædda ár er því algerlega
hnekt, og vitnisburður haas sjálfs,
sem var þá í einhverju olíubraski,
eru einskisvirði.
pá talar Jón um- undirbúniug
kaupmanua til að taka olíuversl-
un’ria í síuar hendur fyrri part
ársins 1922. Sannleikurinn var sá,
að olíuinnflutningnr kaupmanna
bafi altaf verið hverfandi lítill
og ekki að neimt verulegu gagni.
O! 1 tilhoð á olíu, sein þeir voru að
liampa, voru eingöugu stýluð til
einnar hafnar á Islandi, og af
Iþeirri ástæðu ekki sambærileg við
það er Landsv. seldi hana fjTÍr
sama verð á flestöllum höfnum.
Aldrei bar það við að Jónatan
porsteinsson kaupm. nje aðrir
seldu að ráði ódýrari olíu en
Steinolíufjelagið. Og þó að ein-
hverjum hafi stundum tekist _ að
ná nokkrum tunnum af olíu með
minni innflutriiugskostnaði t. d. á
sínum eigin skipum, þá sannar það
ekkert í þessu máli. • Ummteli Jóns
nm breytingu á olíumarkaðinum
í maí 1922 era marklaúst fjas út
í loftið. Steinolíufjelagið hafði þá
enn öll yfirtökin, sem elcki urðu
losuð nema með Landsverslun og
eínkasölu. petta er margra ára
revnsla búin að sanna. pessvegna
* mun fáum hjerlendum hafa þótt
það óeðlilegt, nje komið það illa,
er landsstjórnin anglýsti einka-
sölú á olíu samkvæmt heimilflar-
lögum frá 1917, öðrum en þeiin
sem stóðn í fjelagsskap við, cða
voru þjónar erlendra olíufjelaga,
og höfðu eiginhagsmuna. að gæta.
í niðurlagi ræðunnar reynir hann
að geta sjer til utn, hvort ekki
sjc eitthvað athugavert við dag-
setninguna á auglýsingu stjóru-
arinnar, að hún er gefin út 11.
ágúst 1922, daginn eftir að samrt-
ingurinn var fullgerður, en er þó
óvanalega hikandi í þeim dy]gj-|
unt. Engum skynbærutn manni
gfttir hugkvæmst að stjórnin færi
að gefa iit auglýsingima fyrri en.
húið væri að tryggja sjer það,
að hajgt væri að byrgja landið af,
plíu. Að einkasalan gekk ekki í \
gildi fyrri en 10. febr. 1923 vár
af því, að landsstjórnin áleit rjett |
að gefa frest til að selja fyr'r-
irliggjandi olíu í landinu.
Fr*»h.
-------x--------
DAGBÓK.
Föstuguðsþjónusta í dótnkirkjunni
í kvöld klukkan G, cand, theol. S.
A. Gíslasoft prjedikar.
Föstuguðsþjónusta í fríkirkjunni kl.
8 í kvöld. Sjera Árni Sigurðsson.
Kadíumsjóður fslands. í auglýsingu
í blaðinu í gær stóð, að aðalfund-
nrinn yrði haldinn 2. maí twcstkom-
andi en átti að vera 2. júlí.
Dr. Kort K. Kortsen heldur fyrir-
lestur á morgun í háskólanum um
mitítna bófcmentir Dana (Holger
Drachmann.)
Togararnir. Ititt komu í gær íslend-
ittgur með 24 lifrarföt, Otnr með 100
fct og Glaðnr með 87 föt.
Skipafregnir. Olga S fór hjeðan til
Viðeyjar í gær. Gullfoss kom til
Vestmannáeyja í gærkvöldi og er
va>ntanlegur hingað síðdegis í dag.
Fyrirlestur ætlar dr. Adrian Mohr
ao halda í kvöld í Iðnaðarmarmahús-
inu og' er efni hans: „Hvernig kom
syndaflóðið.“ Ætlar fyrirlesarinn að
skýra þetta mál frá vísindalegu sjón-
armiði og samræma skoðun vísindanna
við frásögn biblíunnar um þetta efni.
Verður eflaust fróðlegt að ltlýða á
það. Fyrirlesturinn verður fluttur á
íslensku.
pýsku togararnir sem „Fylla“ 'tók
nýlega gengu báðir að því að grciða,
10 þúsuttd króna sekt og var upp-
tívikur gerður afli þeirra og veiðar-
færi. Var byrjað að skipa aflanum
upp í morgtut og verður seldur í dag
fiskurintt. Úr þeim logaranum, setn
mirina hafði af fiski, verður skipað
upp við steinbryggjuna og fiskurinn
seldur á „planinuí' ett úr hinum vest-
tt” á Hauksbryggju.
Ágætiseinkunn hefir Guðmundur
Jónsson frá Torfalæk í Húnavatns-
'Sj'sln hlotið nýlega við fyrri hluta
prófs við Landbúnaðarháskólann í
Kaupmannahöfn.
,Nýpan.‘ færeyskttr togari kom itin
litiigað fyrir helgina með meiri hlnta
af skipshöfninni veikan af inflúensku.
Hei'ir skipið undanfarið fiskað hjer
við land en farið með fiskinn til
I æreyja þangað til nú. Leggur það
framvegis fiskinii upp hjer. Skipið
varð að fá sjer menn hjer í stað
hiittia veiku, 1G talsins og fóru þeir
u t með skipinu í fyrradag. — Af
sjúklingunum voru fimm fluttir á
farsóttahúsið, tíu á Herkastalann,
tii einn þeirra, Guutilaugur Illugason,
sem er fiskiskipstjóri á skipinu, var
fiuttur heint til sín. Hefir skipið
orðið óvenjulega illa úti vegna inflú-
eusunnar og lítur svo út, sem veikin
sje síst vægari í Færeyjunt — því
þnr hafa þessir metiu smitast — en
hún var ltjer í vetur.
Veslingarnir. Nýja Bíó sýndi í gær-
kvöldi niynd, tekna af Fox-fjelaginu
í New-York, a£ hinni heimsfrægu
skúldsögu Vietor Hugo „Les misera-
bles‘ ‘. Hefir fvrir niörgum árutn ver-
ið sýnd hjer frönsk mynd af sömu
skaldsögu, og þótti mikið til hennar
koma. Um söguna er það að segja, að
hún þykit eitm af fegurstu gimstein-
um heilnsbókmentamia, og lýsir hún
snildarlega baráttunni milli marn-
gæskunnar og mannvonskunnar. Að-
atpersónón í bókinni, Jean Valjean,
er ein kunnásta persónan í skáld-
sagnariium stðari tíma. f myndinni
levkar hiun heimsfrægi leikari Willi-
am Farnum þetta hlutverk, og er'
leiktir lians svo átakanlegur, að flest-
ir munu geta viknað við. Annað aðal-
'hiUtVei'kið, Cosettþ, leikur Jewelllí
Cíirmen. Frágangttr myndarinnar er* *
freístáð 'til að gera sitt besta, pegar
ttm er að ræða ftiyndun annars eins;
snildarverks bókmefttanna og „Vesl-
ingarnir“ eru.
Flugufregt. Fyrir helgina gekk það
staflaust um bæinn, að togarinn Kárí
Söhnundarson hefði verið tekinn fyr-
ir brot á laitdhelgislögunum. Fregn
þes'si hefir ekki við fhlgufót að
stvðjast.
Tengdapabbi. Frá Tengdamöinmtt
snýr Leikfjelagið sjer að Tengda-
pabba. Et- leikur þessi gamall góð-
kuntiingi bæjarbúa og hefir tvívegi*
verið tekinn til leiks áður ltjer og
er mörgum sjerstaklega miunisstæður
fyrir snildarjega meðferð Andrjesar
heitins Björnssonar á hhitverki Puutp'
er.dals, sem Eyjólfur .Tónsson ljefe
síðar og var byrjaður að æfa ttUi
áður 'en hatin slas;iðist.HIutverkask;Ir
u»t í leiknunt er þessi: Theodor
Friðf. Guðjónsson, kona hans: fr11
Marta Kalman, Elísabet dóttir þeirra'
tttigfrú Arttdís Björnsdóttir, tvær uríC
ar dætur þeirra: Áslaug BorgPl,r^'
dóttir og Hanna Friðfinnsdóttir, N°r'
sted málari: Óskar Borg, Farstnim
Hðsforingi: Vahlimar .Sveitiibjörn?3011’
An.man: frú Gxtðrún IridriðaÚóttir,-
Pumpendal: Reinh. Riehter, Vtnnu
kona: frú Sof'f'ía Kvaran, J’>'t'jrm'Illt
málarans: frú Kristíu Guðlaugsdóttir,
Rukkari: Stefán Runólfsson. Leikut^
inti -verður að líkindum syndut
fyrsta sinn á fimtudagskvöldið keuu1
Fjárlögin. 3. umr. í Nd. vnr
lokið á miðnætti í nótt.
htnu prýðilegasti, eins og vænta ntá,
þ'.'í kvikmyndáfjelög láta einskis ó-
í