Morgunblaðið - 01.05.1924, Blaðsíða 2

MORGUNBLA9TB
Tilbúinn áburöur.
Með e.a. »Mercur« um miðjan Maí kemur
Moregssaltpjetur sern kostar aðeina 42 íslenskar krónur cif.
efii Chilisaltpjetur sem þá kostar aðeins 50 ísl kron..i cif
Superfosfat er komið, og kostar 22 isl. kr. afhent úr húai hjer
Kalf er einnig fyrirliggjandi.
— Dragið ekki að setnda okknr pantanir yður áður en það er
orðið of seint. —
TJtvegum einnig GRASFRÆ og SÁÐHAFRA, sje þess óskað,
•n et það á að koma að notum, verður það að pantast strax, til af-
jre'ðslu með e.s. Gullfoss, sem fer frá Kaupmannahöfn 4. maí.
Frá Landssimanum.
Frá í dag og fyrst um sinn til loka þessa mánaðar verður bæjar-
símastöðin í Hafnarfirði opin til kl. 28 bæði á virkum og helgum
dögum, og geta því símanotendur í Hafnarfirði og í Reykjavík talað
sin í milli til þess tíma.
Reykjavík, 1. maí 1924.
Umboðsmenn:
I. Brynjólfsson & Kvaran.
nefndi er eftir eðli sínu yfirvelt-
anlegur — hann verður eins og
t. d. tollur á byggingarefnum
■hluti af kostnaði hvers húss. Und-
an honum gæti enginn komist, sem
í húsi býr, ef hjer stæði ekki svo
sjerstaklega á nú, að húsaleiga og
þar með verðgildi húsa í hænum,
er mjög fallandi, af því að hjer
ihefir verið bygt of dýrt og of
mikið. Allir ræðumenn í deildinni
gengu út frá því sem gefnu, að,
j». m. k. aukinn húsaskattur hlyti
að lenda á húseigendum e’num,
og var þess engin grein gerð,
hversvegna svo mnndi verða hjer.
Er af því ljóst, að þingmenn hafa
ekki, fremur en bæjarstjóm, gert
sjer grein fyrir sjálfum undir-
stöðuatr'ðum þessa stórkostlega
stefnumáls.
Og a ð stór-aukinn skattur á
fasteignir hjer í bænum undir nú-
verandi kringumstæðum — hvort
sem um er að ræða prineipielt
yfirveltanlegan húsaskatt eða
lóðaskatt, sem tuadir öllnm kring-
umstæðum og principielt er ekki
yfirveltanlegur — er svo óvarleg
löggjöf, að það' liggur svo að
segja í augum uppi, að þótt af-
leiðingar slíkrar löggjafar geti
máske verið hærilegar fyrir flesta
á venjulegum tímum, þá verður
skatturinn fjölda manna óbæri-
legur nndir þeim kringumstæðum
sem hjer eru nú.
Nægir að henda á:
a ð brunabótagjöld hækka ein-
mitt í ár stórkostléga og greiðsla
þéirra veldur mörgum fasteigna-
teigendum meiri örðugleikum fram
"vegis en hingað til, þar sem ár-
gjald er innheimt í einu lagi.
a ð húsaleiga fer mjög lækk-
andi í bænum nú þegar — og
lækkar þó sennilega enn meira og
tilfinnanlegar á næstunni, og inn-
heimtist mjög illa.
a ð lánskjör allra þeirra, er
bygt hafa á síðustu árnm eru afar
erfið. Vextir hærri en dæmi eru
til áður og afborganakjör óhag-
stæð.
o g a ð fyrirsjáanlegt verðfall
fasteignanna mnn reynast fjöTda
manna óbærilegt, þótt ekki bætist
nýir skattar ofan á, sem koma að
mönnum svo að segja óvörum.
Pað lægi því nær fyrir hið opin-
bera að stnðla að því, á einhvern
hátt t. d. með skattfrelsi eða
öðrum ívilnunum, að fasteignaeig-
endur, sem alstaðar og ávalt 'feru
yfirleitt hinn nýtasti stofn þjóð-
flélagsins, kæmist frain úr yfir-
vofandi örðugleikum án þess að
hrunið verði bæjar- og þjóðfje-
laginu óbær'legt — þótt jeg að
vísu mundi ráða til allrar var-
kámi í því efni líka.
Jeg mundi hafa hlustað á um-
ræður í deildinni með mikilli at-
hygli, ef menn hefðu leitt saman
hesta sína þar um undirstöðu-
atriði málsins, greitt í sundur og
lagt fram ástæður með og móti
rjettmæti og viturleik hinnar nýju
skattalöggjafar. Reynt að gjöra
það Tjóst, hvað hjer er að gerast,
hverjir borgi endaniega þessi
gjöld og bvort rjettlátt sje þá og
viturlegt frá sjónarmiði bæjarfje-
lagsins í heild, að færa svo mikið
af skötum til hins opinbera yfir
á nýja gjaldstofna og nýja gjaTd-
endur. Lagt fram greindeg rök
fyrir því, að núverandi fyrirkomu-
lag væri ranglátt, eða að t. d.
þær tekjur, sem bærinn hefir af
núverandi gjaldstofnum, værusvo
óvissar, að við hið núverandi fyr-
iikomulag væri ekki unandi —
þótt rjettlátara kynni að vera en
hið nýja.
Um þessa hTuti var yfírleitt
ekki rætt.
I Bæjarstjórnin hefir iíka gengið
framhjá að gera grein fyrir þessu
— enda kvarta þingmenn mjög
alment um, að þeir hafi lítil gögn
við að styðjast tii þess að mynda,
sjer skoðun um málið. pctta er
líka sönnu næst. Bæjarstjórnin
hefir ekki iátið svo lítið að gera
alþingi nokkra grein fyrir hverj-
ar ástæður liggja til frauikomu
frumvarpsins — og jeg leyfi mjer
að bæta því við, að nefnd sú, sem
bar málíð fram í hæjarstjórn, hef-
ir ekki fært fram nokkurn snefil
af rökum þar heldur, sem sæm-
andi geti verið að bera fram fyrir
menn með meðaigreind og þekk-
ingu.
Jeg játa það satt að vera, sem
margir þ'ngmenn hera fyrir sig
til rjettlætingar fylgi sínn við frv.,
að bæjarstjórninni har skylda til
að athnga málið frá öllum hl'ðum
og vandlega, áðtir ' en það væxn
Tagt fyrir alþingi. Hún átti meira
að segja að láta því fylgja ná-
kvæma greinargerð bæði fyr:r á-
stæðum til frumvarpsins og öllum
afleiðingum þess, fyrir einstaka
borgara og bæjarfjelagið í heild
sinni. Jeg játa það, að þingmönn-
um er mjög mikil vorkunn þótt
þeir geti ekki gert sjer gre'n fyr-
ir öllu þessu máli svo, áð þeir geti
ákveðið afstöðn sína til þess pei--
sónulega hver fyrir sjálfau sig.
Bæjarstjórninni bar skyída til að
leggja það þannig fyrir að þetta
væri hægt.
petta hefir bæjarstjórnin ekki
gert, og h:ð eina sæmilega svar
; Alþingis hefði verið, að vísa mál-
■ inu frá, þangað til slíkar upplýs-
■ ingar lægju fyrir, að enginn þ:ng-
i maðnr þyrfti annan að spyrja
hvað hjer væri rjett að gera.
Vegna þessarar vanrækslu bæj-
arstjórnar sýnist það nú vera áð-
airöksemdin hjá mörgnm háttv.
þingm., að mik'll meiri hiuti bæj-
arstjórnar hafi samþ. frv.. Jafn-
vel er það notað sem ástæða í
þinginu, að nokkrir nafnkendir og
nafngreindir menn, sem up'p eru
þá tald'r til sönnunar, hafi lík-
lega einhverntíma hallast að slíkri
löggjöf fyrir bæinn.
i Er þá stundum málum ballað og
gengur á ýmsu, þegar veriS er
að nota mannanöfn í stað rök-
senxda.
Meira að segja ern notuð í um-
ræðunum til styrktar málinu nöfn
þeirra hæjarstjórnarmanna, sem
þ'ngið hefir þegar dæmt þeim af-
skaplega dómi, að færa tillögur
þeirra um lóðaskattinn úr 2% nið-
ur í 0.8 eða 0.6%, — jeg get ekki
hngsað mjer öllu greinilegri yfir-
i lýsingn um áð sjálft þingið, þar
sem nöfu þeirra eru notuð til
jstyrktar þessu máli, álíti tillögur
þeirra fjarri öllu lagi. En svo á
að þrýsta málinu í gegn með því
fylgi, sem nöfn þessara manna,
sem að vísn eru allir að góðu
kunnir, kunna að ávinna þvx. —
petta er engan veg:nn gott. —
Sæmd Alþingis og sú von, sem
menn hafa nm mannvit og rjett-
læti þar þolir ekki þetta. Menn
gera kröfn til frekari röksemda
í svo stóru velferðarmáli, sem hjer
er á ferð, — vissulega áð minsta
kosti allir þeir, sem ekki eru
haldnir af hinni íslensku póli-
tísku sjóveiki — þeir, sem ekki
er alveg sama um alt og' alla, eru
; svo sjóveikir, að þeim er hjartan-
lega sama þótt bæjar- eða þjóðar-
skútan farist með manni og mús,
1 pólitískt sjeð og fjárhagslega.
peir láta ekki hjóða sjer rök-
j semd eins og þá t. d. að bæjar-
sjóður þurfi á auknum tekjum að
halda, og þess vegna leggi bæjar-
stjórnin þetta frv, fram. pað er
röksemd, sem enginn hæjarfull-
trúi hefir látið sjer um munn fara,
— því það vita allir, sem vita
vilja, að útsvörin eru svo góður
EyðublöQ fyrirliggjandi
til sölu á skrifstofu uorri:
Fisk-útflutnirigsskírtEini
Farmskírteini I fyrir stórfisk, Spánarmefinn
----'II fyrir smáfisk
---III fyrir blautfisk
---- IU fyrir störfisk, Portúgalsmetinn
Upprunaskírteini [Certificate of origin].
bántöku-eyðublöð SparisjóSa
Fasteignaueðs skuldabrjef [H n)
Sjáifsskuldarábyrgðar skuidabrjef [0 n]
fianduefls skuldabrjef [C 0]
Uíxiltryggingarbrjef.
Þ’nggjaldssEÖlar REikningsEyflublöfl-
Bóflar pappírspörur.
Skrif- og ritujelapappír, huítur og misl., 30 teg.
Umslög fjölbreytt, frá kr. a 00 þús., 22 teg.
nafnspjölú, 3 þyktir og 5 stærflir af huerrl
Duplicatorpappír í pk. á 480 blöð.
Þerripappír í heilum örkum og niðurskorinn.
Lsímpappír, huítur og misiitur.
Kápupappír, margir litir og gæfli.
Kartonpappír, blár, rauður, grænn og hnftur.
lil sölu og sýnis á skrifstofu uorri.
Isafoldarprentsmiðja h.f. - Sími 48.
Hreinar Ijereftstuskur keyptar hæsta veríi.
tekjustofn þessum bæ, að hann
hefir xxm langt árahil gefið 1U—
20% umfram áætlaða upphæð ár-
lega. Slíkan tekjustofn xná hver
lasta, sem þykir það sanngjarnt.
Bæjarstjórn Reykjavíkur mnn
seint gera það, held jeg. Og um
sanngirni þess tekjustofns er það
að segja, að kærur berast ekki frá
fleirum en 5—6% af skattgreið-
endum árlega.
Jeg spyr nú: Er það rjett að
bæjarfjelagið snúi baltinu við þess
um tekjustofni, eins og frumvarp-
ið um bæjargjöld gerir ráð fyrir,
og taki upp annan nýjan, sem
aðaltekjustofn, sem er ranglátur
að miklu leyti og telja má þar að
auki allar líkur til að valdi stór-
kostlegun? byltingum á efnahag
nxargra einstaklinga, er óvinsæil
af miklum fjölda manna, og má
telja fyrirsjáanlegt að heimtist
afarilla?
petta er þáð, sem bæjarstjórnin
leggur til með frumvarpi sínu —
og þótt ýms atriði frumvarpsins
sjeu að áliti margra manna nauð-
synleg, þá eru þau keypt of dýro
verði, ef fyrir þau er goldið hið
sjálfsagða aðallögmál, sem ráða
verður í þessum efnum: a ð allir
sjeu jafnir fyrir lögunum.
Frumvarpið er nú afgreitt sem
lög frá Alþingi eftir að ofanritað
er skrifað. Sjálfsagt verður þó
margt og mikið um málið rætt enn
— því framkvæmdin er eftir. En
lögin verða á margan hátt erfið
til framkvæmda. Fasteignaeigend-
ur í bænuxn verða að fylgjast ná-
kvæmlega með í því efni, og
vernda rjettind-i sín innan tak-
niarka laganna til hins ítrasta.
pví það «r ljóst, að hjer er að-
eins byrjun hafin á stefnu jafn-
aðannanna og gerhótamanna —
áð sölsa fasteignir allar undir hið
opinbera. Mun það sjást betux- er
tímar líða.
Pjetur Hálldórsson.
HITT OG MBTTA.
Til hvers notaði hann biblíuna?
í bæ einum nálægt Lundi í Svíþjóð
var nýkominn prestur. Gerði hann
sjer ferð til sóknarbarna sinna fyrstu
dagana til þess að kynnast þeim.
Meðal annars kom hann til maxxns,
er Lars Hanson hjet, en heima var
aðeins sonur bóndans 6 ára gamall.
Presturinn leit á ýmsa hluti á heim-
ilinu, og m. a. á bókahilluna. „Hvaða
bók notar faðir þinn mest?“ spurði
prestur drenginn. „pessa þarna/ ‘
1 sagðí drengur og benti á stærðar-bib-
líu. „pað er fallegt,“ sagði presturinn
hinn ánægðasti. „Hún er mjög slitin
1 á kjölnum. Hvað notar hann hana
oft?“ „Á hverjum sunnudagsmorgni/£
„Nxí. ekki oftar. Les hann hátt fyrir
ykkur eða aðeins fyrir sjálfan sig?“
„Hann les alls ekki í henni. Hann
slípir rakhnífinn sinn á henni.“
Einkennilegur leigusamningur.
Húseigandi einn í Bordeaux hefir
vakið athygli með mjög frumleguin
leigusamningi er hann hefir gert við
ýms ung hjón, er hjá honum leigja-
Hann vill nú fyrst og fremst ekki
aðra en nýgift hjón, helst innan við
tvítugt, og þau verða að skylda síg
til að vera búin að eiga 1 barn eftif
3 ár, 2 eftir 6 ár, 3 eftir 9 ár
4 eftir 12 ár. Fyrir þetta eiga þan
ekki að borga nema % af venjulegn
húsaleigu, og við hvert barn, sem
fæðist, lækkar húsaleigan um 10%.
pó má leigan ekki vera lægvi en 1®
frankar um mánuðinn. Ef ekki fæðist
barn á þessum tiltekna fresti í hvert
sinn, eru hjónin burtræk. Vitanlega
stafar þessi einkennilegi leigusamnig-
ur af því, hve lítiö fæðist af börmim-
í Frakklandi.
.—- —--------------- .. ,i