Morgunblaðið - 21.05.1924, Blaðsíða 2

MORG5
Nhthíw
a j| |f |
lill i
fl Él
jf

Ennþá ei* Sítið eitt nseit.
peir, sem eiga geymdan áburð hjá okkur — Superfosfat eða
Noregs-saltpjetur — eru beðnir að vitja haus hið allra fyrsta.
eilbrigdistiðindi
Ýms tíðindi.
Barnaveikin í Yestmannaeyjum
er stöðvuð, hefir alls komist í
12 eða 13 hús.
Bólusótt hefir lítillega gert vart
við sig í Kaupmannahöfn, en eft-
ir loftskeyti að dæma, sem hingað
barst 18. þ. m., má ætla að engin
ihætta sje á ferðum, enda er það
■árlegur viðburður, að bólusóttar
verður vart hingað og þangað í
hafnarbæjum álfunnar, en aldrei
svo, að orð sje á gerandi. pökk
veri Edward Jenner, enska lækn-
inum, sem fann kúabólusetning-
tana.
Frá alþingi. Sparnaðarstefna
þingsins kom að ýmsu leyti hart
niður í heilbrigðismálunum. Mun
jeg smátt og smátt drepa á það
helsta af því, sem gert var, eða
látrð ógert. Skal að þessu sinni
aðeins minst á 12. gr. fjárlag-
auna („læknaskipun og heilbrigð-
ismál“); þar er það tvent, sem
svíður íaugum: — 1) Átta lækn-
ishjeruð höfðu stóra þörf fyrir
styrk til læknisbustaða og sjúkra-
skýla, en þau voru ekki nema
þrjú, sem fengu úrlausnf fsaf jörð-
ur, 25,000 kr., Borgarneshjerað
15,000 kr. og Grímsneshjerað
3,000 kr. — 2) pá er það blátt
áfram sárgrætilegt, að þingið
skyldi fella. niður utanfararstyrk
hjeraðslækna, sem staðið hefir á
fjárlögum síðan 1907, aldrei ver-
ið um stórfje að ræða (2—3 þús.
kr.), en áreiðanlega stuðlað stór-
um að því, að halda_ uppi lækna-
mentun landsins. það veit alþýða
manna fult eins vel og við lækn-
Nokkrir
ðuglegir fiskimenn
verða ráðnir á skip á Vesturlandi.
Ágæt kjör í boði. Upplýsingar í
Mjóstræti 6 kl. 12—3 í dag.
Laugavegs-Apótek
verAur opnað i nýja húsínu á Laugaveg
16, á morgun, fimtudaginn 22. þ. m.
Stefán Thorarensen.
20. maí 1924.
G. B.
s- "5—$——?
Pjóðþrifin.
Hvar stöndum vjer? pegar far-
ið er að ræða um heilbrigðismál
vor, verður manni fyrst fyrir að
spyrja: Hvernig er annars heil-
brigði manna hjer á landi? Er
hún betri eða verri en í nágranna-
löndunum, og hvemig þrífst þjóð-
in og dafnar, í samanburði við
aðrar þjóðir?
Jeg skal reyna að svara þessum
spurn'ngum í fám orðum, en dá-
lítinn krók vil jeg þó fara með
þig, lesari góður! Við skulum þá
jafnframt „líta jrfir liðna öld“,
sjá hversu áður var, svo okkur
skiljist betur hversu ástandið er
nú, og hvort vjer höfum farið
aftur á bak eða áfram. pað eru
þá einkum 3 hlutir, sem koma til
athugunar og gefa Ijósasta hug-
mynd um heilbrigðisástandið:
manndauðinn í landinu, hve mikil
viðkoman eða barnkoman er, og í
þriðja lagi fólksfjölgunin, sem sjá
má ljóslega á myndinni, sem hjer
er sett. Hún er í raun og veru þess
virði að þú kliptir hana úr blað-
inu og geymdir hana. 1
Félksfjöldi, barnkoma og mann-
dauði á íslandi 1751—1920.
(Eftir Heilbrigðisskýrslum
1911—1920).
Beinu strikin, sem liggja upp
og ofan mynd þessa, greina árin
á þessu tímabili. Fínu, smáu strik-
in, afmarka eitt ár, en gildari
strikin áratug. Vð aldamótin
1800 og 1900 eru strikin gildust.
Annars standa ártölin (áratugarn
ir) neðan rmdir myndinni. prjár
hlykkjóttar, feitar línur liggja
þvert yfir myndina. Hin efsta
manndauðann. Hægra megin við
myndina standa tölur, sem sýna
hve margar þúsundir fólksfjöldinn
er við lárjettu beinu línurnar, sem
liggja yfir myndina þvera.
Fólksfjöldinn.
Við skulum líta fyrst á fólks-
fjöldann, sem sýndur er á efstu,
hlykkjóttu línunni. Fyrst er þá
kaflinn lengst til vinstri, fram að
aldamótunum 1800. Hann tekur
yfir 50 ár. 1751 er mannfjöldinn
nálega 50 þús., en um 1860 er
hann fallinn niður í rúmar 40
þús. Á 2 næstu áratugunum vex
hann aftur og kemst upp undir
50 þús., en 6 árum síðar (1786)
er hann fallinn niður fyrir 40
þús. Úr því vex hann til alda-
móta. En hvernig gat nú fólliinu
fækkað svona skyndilega, fækkað
á fám árum um fimtung? prent
olli þessu: Hafísar, eldgos (móðu-
harðindin) og óárun gerðu mann-
felli, svo fólkið dó unnvörpum úr
sulti og seyru. Sóttir geisuðu og
þar á meðal bólusótt tvisvar sinn-
um. í þriðja lagi kunmi menn
ekki að fara með ungbörn, svo
þriðja hvert barn dó á fyrsta ári.
petta var óskapleg öld, og hefði
hún staðið lengi, hefðu íslending-
ar orðið aldauða.
Á 18. öldinni vex fólksfjöldinn
mikið, en fremur óreglulega og
hægfara. Fyrstu áratugina stend-
ur hann nálega í stað (óárun),
en úr því vex hann jafnt og þ.jett
til 1880. pá lækkar hann í nokkur
ár, aðallega vegna Ameríkufara.
Eftir þennan tíma og alla leið
fram að 1920 vex fólksfjöldinn
jafnt og hraðfara, meira en
nokkru sinni fyr, síðan landið
bygðist. Með sama áframhaldi tvö-
faldast íbúatala landsins á 70 til
80 árum, og betur gera þau ekki
nágrannalöndin.
pegar litið er á fólksfjöldalín-
una, má segja, að þjóðin hafi
verið bersýnilega að berjast við
dauðann fram yfir aldamótin
1800. Ur því kemst hún í lang-
vinnan og tvísýnan afturbata. En
það er fyrst um 1890, að hún
stendur upp úr þessari dauðans
sótt, sem heita má að hafi varað
í þúsund ár. Og þá er eins og hún
Smásöluverö
má ekki vera hærra á eftirtoldum tóbakstegundum,
en hjer segir:
Moss Rose (Br. American Tobaceo Co. Kr.
Old Friend ---- —
Ocean ----
Waverley ----
Olasgow í 14 ----
do. í i/8 ----
Old English ----
Garrick ----
1 —
1 —
1 —
1 —
1 —
1 —
1 —
Utan Eeykjavíkur má verðið vera. því hærra, sem nemur
flutningskostnaði frá Iteykjavik til sölustaðar, en þó ekki
yfir 2 %.
Landsverslun Islands.
8,70 pr. 1 lbs.
8,70 —
10,35 —
13.55 —
15.55 —
16,10 —
19,00 —
23,60 —
sýnir fólksfjöldann í land’nu á
hverju ári, í öll þessi 170 ár, mið-
línan barnkomuna og neðsta línan
, I
fsafoldarprentsmlðja
leyslr alla prentun vel og aam-
vlskusamlega af hendi meB lægsta
verCi. — Hefir bestu sambönd f
allskonar pappir sem til eru. —
Hennar sívaxandi gengi er besti
mællkvarTSInn á hinar miklu vin-
sældir er hún hefir unniC sjer meö
áreiiSanleik f viBskiftum og lipurri
og' fljötri afgreiöslu.
Pnppfrs-, umnlnga og prentnýnin-
hnrn til nýnln á nkrlfntofnnnl. —
------------Rlml 48.-------------
sje orðin ung í annað s:nn: börn-
in lifa, manndauðinn minkar og
fólksfjöldinn vex eins og ekkert
befði í skorist! í þessu miklvæga
atriði, fólksfjölguninni, stöndum
vjer jafnfætis hinum Norðurlanda-
þjóðunum.
Barnkoma,
Við sjáum hana á hlykkjóttu
miðlínunni, á myndinni, en til
hægri við myndina. standa tölur,
sem sýna hve mörg börn fæðast
árlega hjá hverjum 100 íbúum.
pað er fljótsjeð á línu þessari, að
ærið misjöfn hefir barnkoman
verið, engu síður en fólksfjöldinn.
pegar fólkið hefir hrunið mest
niður, dregur mjög úr barnafjöld-
anum, en eftir óárin vex hann
svo hraðfara aftur. pegar hann er
sem mestur, fæðast um og yfir
40 börn á ári á hvert 1000 íbúa,
en það má telja geysilega vi^*
komu. pegar verst gekk, voru
bömin rúmlega 10 á hvert 1000
og það horfir beint til landauðn-
ar. Einkennilegt er þó eiU og það
er, að frá því uxn 1830 má heita,
að barnakoman ^ari yfirleitt
minkandi. 1831 er barnakoman
um 49 á hvert 1000 ibúa en 1920
er hún um 25. petta er mikil lækk-
un og haldi þessu áfram er oss
glötnnin vís. pó verður ekki aDn-
að sagt, en að ennþá sje viðkoman
nægileí? til allra þjóðþrifa. En
;<hún má ekki minka iir því sem
orðið er.
Manndauðiim
sjest á neðstu hlykkjalínunni og
er því meiri sem línan gengur
lengra niður á við. Tölurnar til
hægri sýna hve margir hafa dáið
á ári af hverjn þiisundi íbúa. Pað
sjest þá óðara, að línan er af-
skaplega hlykkjótt. Manndauð-
inn hefir verið feiknalegur sum
árin. pannig dó 1785, í Móðu-
harðindunum, tíundi hver maður.
pað eru ýmist hallæri eða sóttir,
sem valda manndauðanum en
bamadauðinn hleypti tölunni fram
jafnt og þjett. Eftirtektarvert er,
að úr því kemur fram yfir árið
1860 fara hlykkirnir að vterða
minni, mannd^uðinn jafnari, að
1F'
Éí: j'
EIMSKIPAFJELAGfl
ÍSLANDS
revkjavík
E.s. | E s j s *
fer hjeðan 27. maí austur og norð-
ur kringum land (samkv. 5. ferð
áætlunarinnar).
Vörur afhendist á föstudag og
laugardag.
Farsóðlar sækist á laugardag
eða mánudag.
E.s. fGoðafossc
fer hjeðan vestur og norður um
land til útlanda 31. mai (samkv.
16. ferð áætlunarinnar).
Eldspýtuv* <óaaBl
tegund)
nýkomnar.
I. Drynjólfsson B Kuaran
Aðalstræti 9. Sím*r 890 & 949.
undanteknu mislingaárinn 1882.
Jafnframt sjest, að manndauðinn
minkar stöðugt, og það miklu
meira en sem svari því, hve færri
börn fæðast. 1861 deyja um 36
menn af hverju þúsundi en 1920
einir 14. petta er geysileg fram-
för. pað er henni að þakka, að
fólkinn hefir fjölgað, þrátt fyrir
það að barnkoman hafi stórnm
minkað. — Manndauðinn er nú
litlu meiri en gerist á Norðurlönd-
um. Hann kemst þar niður í tólf
er best lætur og því marki náðum
vjer 1917. Ungbarnadanðinn er nú
að miklu leyti kveðinn niður. pað
hafa dáið nm 67 börn (á árunnm
1915—’20) af hverjum 1000, sem
fæðast lifandi. petta er mjög lít-
ill barnadauði, eflir þvj sem ger-
ist hjá nágrannaþjóðnnnm.
Hvar stöndum vjer? spurðum
vjer í upphafi. Jeg svara þannig:
Vjer stöndum hvað manndauða og
fólksfjölgun snertir uieð fremstu
þjóðum. Á hálfri öld höfum vjer
komist úr miðalda ástandi á móts
við hestu menuingarþjóðir. petta
er kraftaverki næst.