Morgunblaðið - 21.05.1924, Blaðsíða 3

Morgunblaðið - 21.05.1924, Blaðsíða 3
MORGUNBLABIt MORGUNBLAÐIÐ. Stofnandi: Vilh. Finsen. Ötgefandi: FJelag I Reykjavik. Rltstjörar: Jön KJartansson, Valtýr Stefánsson. Auglýsingastjöri: E. Hafberg. Skrlfstofa Austurstrœti B. Simar. Ritstjörn nr. 49S. Afgr. og bökhald nr. 600 Auglýsingaskriíst. nr. 700. Helmasimar: J. KJ. nr. 742. V. St. nr. 1220. E. Hafb. nr. 770. ^skrlftagjald innanbæjar og I nA- grenni kr. 2>00 A mánutSl. innanlands fjær kr. 2.B0. I lausasölu 10 aura eint. Þösku kosningaínar. Kosningabaráttan í pýskalandi SDerist aðallega um bvaða a.fstöðu Þjóðin ætlar sjer að taka gagn- vart Bandamönmim í skaðabóta- málinu. pað var því engin furða þótt beðið væri með óþreyju eft'r úrslitunum, því skaðabóta- málið er ekki sjermál Banda- manna og pjóðverja, heldur sam- æiginlegt mál allra Bvrópuþjóða. P.jóðverjar höfðu að vissu leyti beinar götur að fara í kosning- unum, því tillögur sjerfræðinga- uefndanna voru öllum kunnar fyr- lr kosningarnar. Spurningin var Því einföld: Með eða móti tillög- unum sem grundvelli undir end- anlegt samkomulag um skaðabæt- ur. Líti maður á flokkaskifting- una nýju verður svar kjósenda: Á móti. Að vísu eru úrslit kosninganna fremur óljós og margbrotin, það «r enginn hreinn meiri hluti, en fækjkun og fjölgun þingmanna innan ýmsra flokka bendir ótví- rætt í þá átt, að tillögurnar fái þungan barning. pað var ýmsu spáð um væntanleg úrslit kosn- inganna, en allir, sem fylgst bafa með í þýsJjn stjórnmálalífi síð- Ustu mánuðina, gátu sjer þess til, að ytri flokkarnir mundu magnast ■en miðflokkunum hraka, enda varð reyndin sú, að svæsnustu íbaldsmönnum fjölgaði mikilega, sömuleiðis kommúnistum, en mið- flokkunum fækkaði að sama skapi. fetjórnarflokkurinn, sem mælti með tillögum sjerfræðinganefnd- anna misti 22 af 66 þingmönnum emum. petta or ekki góðs viti, og sýnir greindega að Pjóðverjar álíta tillögurnar viðsjárverðar. — Jafnaðarmönnum, sem búast mátti við að vildu styðja flokkinn í skaðabótamálinu, fækkaði nálega um helming. Yig kosningarnar árið (1920 komu þeir 170 þing- mönnnm að, nú aðeins um 100, «n eru þó samt að nafninu til stærsti flokkur í þinginu. pýski Í’jóðflokkþrjnu, sannir íhaldsmenU) k°mu 96 þingmönnum að, en þcii' °iga vísan stuðning frá lands- samhandsflokknum með 7 þing- menn. Athugaverðust er fjölgun kom- múnista. pingmenn þeirra eru 62, fyrir kosningarnar aðeins 16. Alls voru kosnir um 470 þingmenn svo kommúnistar eru nú einn af öfl- ugustu flokkum í þinginu. pað er óvíst, hverjir myndi stjórn. Ef til vill sameina horgara- flokkarnir og jafnaðarmenn sig á einhvern hátt. Ef til vill komast íhaldsmenn að. Foringi þýska þjóðflokksins, Dr. Hergt, dregur enga dul á, að flokkur haus sje fús á að mynda stjórn. Hann hefir lýst því yfir, að flokkurinn álíti ekki tilllögnr sjerfræðinganefnd- anna með öllu óaðgengilegar sem grundvöll, ef gerðar verði „vissar undantekningar' ‘. En enginn veit við hvað hann á, en þess skal get- ið„ að annaðhvort verða pjóðverj- ar að ganga að tillögunum í heild sinn, eða hafna þeim algerlega. Ensk og frönsk blöð liafa sem eðlilegt er rætt væntanlegar afleið- ingar þýsku kosninganna. Fæstir búast við góðu. I>að er ekki að á- stæðulausu. Viö kosningarnar fjölg- aöi þeim mönnum, sem vilja bverfa til keisaravaldsins gamla og enn- fremur magnaðist sá flokkur, sem fara vill að dæmi Kússlands. Þetta eru tvær alveg gerólíkar stefnur, sem vilja kljúfa þjóðina í tvent, báðar stórhættulegar friðsamleg- um framförum í Evrópu. T. S. írl. fregnir. Khöfn, 19. maí. FB. Baldwin sækir á. Símað er frá London: í sunnu- dagsblaðinu „The people“ gerir Stanley Baldwin fyrv. forsætisráð- herra harða árás, á blaðasamsteypur blaðakonganna, lávarðanna Beaver- brooks og Rothermere. Enn fremur ræðst liann óþyrmilega á stjórn málamennina Austin Chambarlain, Birkenhdad lávarð, Lloyd George og 'Winston Churchill fyrir það, að þeir alci segliun eftir vindi í stjórn- málurn. Flokksstjórn breska íhaldsflokks- ins virðist vfirleitt gera sjer far um að gera stefnu flokksins einbeittari n áður og draga gleggri línur í stjórnmálum. Lítur út fyrir, að flokkurinn vilji segja, öllu sambandi slitið við þá stjórnmálamenn, sem tvímælis getur orkað um, að fylgi flokknum gegnum þykt, og þunt. Frá FrakJdandi. Símað er frá París, að Herriot hafi lýst yfir því, að það eigi fyrst og frbmst að verða hlutverk vænt- anlegrar nýrrar stjórnar í Frakk- landi, að ráða fram úr verkefnnm þeim, sem enn þá eru óútkljáð í utanríkismálum, að því er snertir viðskiftin við Bandaríkin í Ame- rílvu, Bretland, Rússland og Þýska- land. Samningur niilli ítala og Tjekka. Forsætisráðherra Tjekkó-Slóvaka og Mussolini hafa í fyrradag undir- skrifað sáttmála um samviiinu milli ítala og Tjeklcó-Slóvaka. Fyrsta kastið nær sáttmáli þessi að eins til stjórnmálasviðsins, en ráðgert er, að síðar meir nái hann einnig til almennra viðskiftamála. Innlendflr frjetilr. Sambandið við útlönd í ólagi. Frjettastofan tilkynnir í gær: í nótt hefir afgreiðsla símskeyta til útlanda gengið mjög erfiðlega fyrir loftskeytastöðinni. Hefir aö eins tekist íað koma hraðskeytum og þjónustuskeytum til útlanda, en önnur skeyti liggja enn ósend hjer. Er því þýðingarlaust að senda skeyti til afgreiðslu landssímans til afgreiðslu til útlanda, meðan sambandið er jafn ótrygt og nú er. VERKFALL Á AKUREYRL Akureyri 19. maí. FB. 1 Samningur um kaupgjald var gerður hjer síðastliðið haust milli verkamanna og vinnuVeitenda ög átti hann að gilda til 15. júní næst- komandi. Nýlega fór stjórn verka- mannafjelagsins þess á leit við stjórn vinnuveitendafjelagsins, að samningnr þessi skyldi, söknm »í- vaxandi dýrtíðar og aukins verðs á öllum lífsnauðsynjum, numinn úr gildi fyrir tímann, og varð að sam- komulagi, að samningurinn skyldi fiingaö ng Ekki lengra. Halldór eftir hálum stig, haltrar ofan í móti; en ætli hann skilji sjálfan sig seinna í „Tímans“ rótí. (Pingvísa). Strax eftir að Halldór Stefánsson 1. þm. N.-Mýlinga hafði flutt á Al- þingi þá merkilega einfeldnislegu ræðn, sem birtist í Tímanum síðast, sást ritstj. Tímans, Tr. Þ., hlaupa upp úr sæti sínu til Ilalldórs, og taka við ræðunni, sem var skrifuð Hagyrðingi, sem var nærstaddur, varð þá aö orði staka sú, er að of- an greinir. Vjer búumst við, að liagj'rðingurinn hafi rjett fyrir sjer, að H. St. muni eiga erfitt með að skilja sjálfan sig. Á hinu telj- um vjer engan vafa, að Tr. Þ. hef- ir ekki skilið ræðuna, og skilur vafa laust ekki enn þá. „Ritstjórinn1 Tr. Þ. ætti þó að hafa einlivern snefil af þekkingu í bankamálum, ef ekki af öðru, þá af því, að hann hefir nú um skeið verið endurskoð- andi Landsbankans. En hann hefir sýnt það í fleiru en þessu máli, að þekkingin er takmörkuð hjer sem annarsstaðar. Tr. Þ. hefir haldið, að þarna væri mikill og merkilegur vís dómur saman kominn. Hann boð- aði komu ræðunnar með löngum Samkvæmt auglýsingu hjer blaðinu frá landssímastjóra hefir loftskeytastöðin gefist upp við skeytasendingarnar, og verða skeytin send með Merkur til Fær- eyja. falla úr gildi um næstu mánaðamót En á fundi verkamannafjelagsins í ga'rkvöldi, þar sem kaupgjalds- málið var til umræðu, viidí • aeiri hluti fundarmanna ekki fallast á gerðir stjórnar fjelagsins ; málinu og var það felt að una við samn- inginn til næstu mánaðamóta. — Kraíðist meiri liluti fundar>nanna þess, að kaup’ð yrði hækkað frá 20. maí, og var neitað að afgreiða kola- skip, sem hjer er statt, í dag. Vinnu veitendur halda fund annað kvöld til þess að taka ákvörðun í málinu. Á Siglufirði hafa verkamenn gert sömu ákvarðanir og á Akureyri og liorfir málið þar eins við. verið löglega búsettir í Reykjavík að minsta kosti í eitt ár, næst áður en viðurkenningin er veitt. pó má veita þeim mönnnm slíka viðurkenn- ingu, sem síðastliðin tvö ár hafa ver- ið húsasmiðir í Reykjavík, þótt ekki hafi þeir sveinsbrjef, ef byggingar- nefndin telur þá hæfa til að standa fyrir húsasmíði. Byggingarneíndin getur afturkallað viðurkenningu húsa- smiðs, sem þrjóskast við að fara oft- ir fyrirmælum hennar, eða verður uppvís að broti á byggingarsamþykt eða að sviksamlegu eða óvönduða verki. I styttingi Byggingarsamþyktin. Myndin af „Tíma1 ‘-flokknum, sena birt er í júbfl-gljá-mímeri „Tímans'* síðast, er mjög eftirtektarvert lista- | verk. Eins og frá var sagt í frjettum Hiin er cm. á stærð, og af síðasta bæjarstjórnarfundi, munu ullir „Tíma“-menn setja hana urðu allmiklar umræður um frum- { ramma nndir Sk'r hen*»a haM“ varp það til breytinga á bygg- npp yfir rúminn sInm M,,n , , _ , . ,, * dreyma og framsoknarlega. mgarsamþykt Reykjavikur, sem Ná,ægt vinstri enda rayndarinnar, lagt var fram á fundmum. Og j sk4hallri röð) tír vitsrnunaaíl flokfev Morgunblaðið befir orðið vart við inS) þrenningin, Tryggvi, Ásgeir, Jón- það, að ymsir bæjarbúar skegg- ag. Eru gleraugu Jónasar afbragðs ræða nokkuð um h n nýju ákvæði vel „afmynduð.“ Eru þeir Bernhard í frumvarpinu. Birtir það nú hjer og Guðmundur í Ási látnir vera utan á eftir þau atriðin, sem umræðun- við þrenninguna til að gæta 1 um ollu á bæjarstjórnarfundinum Þess að ,uin dett‘ ekkl eöa svih' og enn verður sjálfsagt þjarkað ist ór myndinni fiokknnm* “ ,, » ... „Tengda.pabbinn“ er nokknð sur » um, því malið var afgreitt til ” . 6 K . . svipmn, enda ny annarar nmræðu: a fallinn.“ Er S munnurinn ekki ósvipaður því að Ekbi má byrja á nýrri byggingu. ^ hefði gagt eitthyað j>gott«t nm eða gjöra breytmgu á eldn byggmgu i ótætig íbams HaJldór sýnist langa fyr en fengið er leyfi byggmgar-: tjl að gnóa gjer nndan) enda er >að nefndar og byggÍHgarfulltrua ti yn , ðtæk ónærgætni að birta ræðu hans i hver standi fyrir smíðinm, og skal. , .* ; um gengismálið í þessn sama blaði. það vera trjesmi ur e a mursmi pjetur pórðarson er ekki nema hálfnr ur, sem fengið heftr viðurkennmgu , flokknnlD)) en skarðið mikla mini byera:ingarnefndar til að mega stauda . T„ , . v ,, . . .. ™ . hans og Jorundar mun eiga að takna fynr husasmiði í Reykjavík. Trje- j , , ,, , , . v , , . . , , ; osymlegan flokksmann „bak við.‘ ‘ — smiðnr, sem tekur að sier smiði huss, ■ . , , ,,, .. , . .. Bjarta glufan til vinstn taknar von- skal lata viðurbendan mnrsmið sja , ., . „ ...... , .. , , arskimu flokksins, og verðuriþa skilj- um alt mursmiði, og mursmiður skal: , . , , , ,, anlegt, hvi hun matti ekki stæm vera. Aðrir halda að glufan tákni út- göngudyr þær, sem Jónas vilji hafa ekbi allfjarri sjer. -----r~0------- sömuleiðis hafa viðurkendan trjesmið við alt trjesmíði. Viðurkenningu byggingarnefndar: ^em húsasmiðir fá iþeir einir, sem; hún telur til þess hæfa og hafa feng- j ið sveinsbrjef í iðn sinni og nnnið: fyrirvara. Og í síðasta tbl. Tínians gafst mönnuin tækifæri til þess að sjá vísdóminn. „Hingað og ekki lengra“, segir nokkrnm sinnum í ræðunni. Þar er- um vjer sammála höfundinum. Það ern vissnlega til takmörk fyrir því, liversu lengi mönnum á að líðast aö blaðra um mál, sem Jieir ekkert sltyn bera á. Það er að vísu svo með þessa ra'ðu H. St,., að það mun varla finn ast nokkur annar en Tr. Þ., sem ekki sjer þá frámunalegu einfeldni og fjarstæðu, sem ræðan byggist öll á En í upphafi ræðunnar er þessi þingm. að harma það, að eigi sknl ákveðið að stööva yfirfærslur og hætta að verðsetja íslenska krónu þegar hún er fallin uiður fyrir helming. Þessi merkilega ldausa stóð einuig í frumv. því, er hann og aðrir flokksbræður hans fluttn á þirginu um þetta efni. En hvað skyldi þm. liugsa sjer þegar þannig er ástatt með krónuna? Vildi ekki Tr. Þ. fá skýringu á þessu? Emilie Sannom minsta kosti í tvö ár að húsasmíði j heitir flugmær sú, sem efalaust stend- eftir að þeir fengu sveinsbrjefið, hafi, ur öllum öðrum konum framar í flug- Skulum vjer þá birta kafla úr ræðu fjármálaráðherra Jóns Þor- lákssonar, sem var svarræða við þessari merkulegu ræðu H. St.: „Jeg get að mestu fallist á þetta frv., sem hv. fjhn. hefir borið fram, >ó jeg að vísu kynni að óska smávægilegra breytinga, sem‘ fram mætti >á bera við 2. umr. jeg tek undir >að með hv. frsm. (á! F.), að æskilegast væri, að sem minst >yrfti að koma til >ess, að >eim þvingunarráðstöfunum verði beitt, sem lögin he'mila. Og jeg get sagt >að, að >ví er til mín keamr, mun jeg ekki vilja heita >eim, nema jeg álíti >að nauðsynlegt vegna almennings. hagsmuna.. 1 sjálfu sjer gæti jeg látið nægja að segja >etta við >essa nmr. málsins en hv. 1. >m. N.-M. (H. Stef,). fór æði langt út fyrir hið eiginlega efni frv. og gerði nokkrar almennar athugasemdir um afstöðu bankanna t'l lággeng- isins og gengisskráningarinnar, sem mjer finst að geti ekki staðið ómótmælt. , Jeg verð að segja að mjer fanst hv. >m. (H. Stef.) ekki tala af nógri >ekkingu um >etta mikla vandamál. Hann sagði >að fyrst, að hvergi nema hjer á landi, væri gengis- skráningin í höndum >eirra, sem versla með gjaldmiðil nn. par sem jeg >ekki til er skráningin ein- vörðungu í höndum >eirra, sem aðallega hafa gjaldeyrisverslunina á hendi, >. e. í höndum bank- anna, og >að má sjálfsagt kallast nýmæli, sem hjer er farið fram á, að í því taki >átt, maður sem. skipaður er af stjórninni, án >es8 að hannn standi í nokkru beinu sambandi við >á, sem gjaldeyr s- verslnnina hafa með höndum. Ef hv. >m. (H. Stef.) veit um aðra tilhögun á þessu í öðrum löndum, væri æskilegt að hann benti á það — jeg þekki það ekki. Pá kom hann að lággeng:nu, og sá >á ekki annað en lággengi seðl- anna. Sagði hann að fall þeirra, væri einskonar fátækrastyrkur til bankann'’. og lýsti >ví með mjög átakanlegum orðum, hvernig með þessu vaxandi lággengi að fs- landsbanki væri kominn á þurfa- mannastyrk, sem hann notaði svo til þess að bafa átta bankastjóra og greiða hlut.höfum arð. Jefi er hissa. að iafn skvnsamnr maður o" iorr veit að bv. þm. (H. Stef.l <*r skvd se<Tm hetta pesra1* t'>lað er nn1 lð'i'r,enr,i, verður fvrsf að srera sier þ°ð Þóst hvað lækkar orr hað em ekki að- eífis. hankasr*ðlarnir he‘dur og all- ar sknldir o- aflar kröfur s-m ta^dar em f krónnm þess lands, sem við lásrgengið bvr. — ARar

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.