Morgunblaðið - 28.05.1924, Blaðsíða 3

MOROFN «1 A»>H
MORGUNBLAÐIB.
Stofnandi: Vilh. Finsen.
Crtgefandi: Fjelagr I Reykjavlk.
Rltatjðrar: Jön KJartanseon.
Vaitýr Stefáneson.
Aoglýslngaatjðri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstrœtl 6.
Sfautr. Rltstjörn nr. 498.
Afgr. og bökhald nr. 600
Auglí’singaskrifst. nr. 700
Hetmastmar: J. KJ. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
B. Hafb. nr. 770.
Aakriftagjald innanbæjar og 1 nl-
grennl kr. 2,00 & mánuQt,
Innanlands fjaer kr. 2,60.
f tausasölu 10 aura eint.
Tjekkar urðu sjálfstæðir og sjálf- að samn'ngar komust á við ítali. er kona Sigurgeirs ^Daníelssonar hann hefir verið á námsármmm,
bjarga og voru með í >ví að rjetta Pað er utanríkisráðherra okkar, kaupmanns, Jóhanna Jónsdóttir, og er honum >ar lýst sem mjftg
Austurríki hjálparhönd, (sem nó Benes, sem mestan þatt á í þvi, ættuð fra Hólum í Eyjafirði
hefir 6 miljónir íbúa), hjálpa að oss kefir þegar tekist að ná
| þeim voluðu og yfirunnu — því svo víðtækum samböndom. **
ósigurinn var-ð sigur fyrir Tjekk- Eu það er ekki einasta við sem
'ana ___ stofnum til sambands og banda-
En hvernig stóð þá á því, að laga, Eystrasaltsríkin hafa og
þetta sjálfstæða ríki náði sjer komið á bandalagi sín á milli,
svona fljótt á strik? Estland og Finnland hafa auk
Síðan við urðum sjálfstæð þjóð þess tollsamband og vilja koma , , P .J 8 frían aðgang að hinni konunglegu
erum við líka starfsöm þjóð, segir hervarnarsambandi á líka.
Walter, við erum svo glaðir og Auk þessara bandalaga, sem
Leikhúsið.
efnilegum söngvara, sem hafi góða
Íframtíð í vændum. 1 grein í ,Póli-
| tiken' ‘ er svo komist að orði, að
hann hafi hreimfagra tenórrödd,
og í „Berlingske Tidende“, aS
meðferð hans á efninu sje sjer-
kennileg (Personligt Foredrag).
Af 175 mönnum, sem sóttu um
viðta] við sendiherraritara
Emil Walter.
ilt, að dæma list, sem á við svo 0peru> var Sigurður einn af þeim
5¥U OK __ r„___________________ við orðu" skUyrði að bá\að kartnær 12, sem urðu þessara hlunninda
ánægðir og sigri hrósa^di, allir, höfum komið á, reynum við og að J^a °kh\ft Sje fyrir menn að aðnjótandi. — Petta ætti nú að
jhver einasti einn :nnan landamæra koma okkur sem best við ná- ' "r* wra oss íslendingum nægileg á-
ivorra finnur til þess, að nú höfum granna okkar pjóðverja og Pól- ® °S.’ stæða til þess, að honum sje gaum
ivið fengið hið langþráða frelsi verja. Eftir landamæramálið, sem relgl se u a> ur gefinn sem listamanni.
0!t siálfstæði _ all'r keppast við við áttum í við Pólverja í Schlesíu > ... elgl ver< ur ætt Hvað nú söngsamkomu hans 17.
|2 lETL aSLn S « vonnœ vi5 Samkomn,ag v„rSi “““ "° ^ •>' "• >“ «- >*. -
bess að hiálpa off stvðia ríkið gott á milli okkar, og vmátta - J * _ viðstaddir voru, það berlega í
okkar. Við erum árvakrir síðan við Pjóðverja er oss mjög mikils- oss ” sem^ "enlufSr '"afni l'ÓSÍ’ að þeÍm þÓttÍ miaSnr að
r’ 1918. Hafið þjer tekið eftir því, virði, því 3 miljónir pjóðverja ..J " ’’ ‘ >ví hlusta á söng Sigurðar. —
Seadiherraritari Emil Walter,
’ j.yj.ö. naiio pjer tem-o emr F'". ------- r " _ —5 r T—'v *“““v
sem getið hefir venð um 1 blöðun- að r5kið okkar er .fn gamalt eru innan landamæra vorra, ríki _ ’ , ‘ , . , ... * Rödd hans.er bæði hrein og hreim-
um er nu búmn að vera hjer í konllngSríJiinu íslenska? Pjóðverja umlykja. Böhmen á ^.C1 \ _f „J°L.a\.Ua fögur, og meðferð hans á efninu
T. d. um árveknina er það, að þrJ‘l vegu‘
allar stjómarráðsskrifstofurnar t mælikvarða — og er það því fyr-
nokkum tíma. Hann fór á dögun- , , . i,a* ag þrjá vegu. k^Gr nn’ að ,varfc ma 'ænta Þess. her Ijósan vott um, að hann hefir
IJm snöggva ferí npp í Borgar- • “rvc {ofu’|ar Jeg ka-ri mig mrina nm «5 at- “ð . “““ ™cgl d“>““ 4 “ góðan skilning á J,vi, sem hann t-r
fjörS til að sjá Borg, Beykholt og “ “r I^jímaðar klnkkan 8 á h“Sa hae stórþjóðanna, segir Emil ”f 1 V“r. °e " j"15 “5 fara me!5- Vann er að mínn
aðra merka a3fsto5i >ar nm a alS“ arfs Waiter að loknm. Mjer hykir >að ^Tað efni ' *»* „iyrisknr-
sioðir, og hegar f«r:ð hatnar, fer ^imir J „ giaðir nð fá að »«- ****** •* sökkva mjer » f.ikfjelag.in,
mun það einnig vera
kvæmdalíf smáþjóðanna. pó við “ * CF ætlar sjerstaklega að temja sjer.
sjeum 140 sinnnm fleiri en íslend- ^ann VCp” a ra , a a ef Á söngsamkomnnni ljek frú
fiðleika eru leikendur þar vaxnir
s”mma að vi”na fírir a 80 sð”elist*™r-
getur því miður sökum annríkis ian(1 Sltt‘
ekki ferðast frekar um landið í En hver er stefna ykkar 1 utan* in„ar þ4 erum vi5 smávaxnir
ríkismálunum, þið hafið komið ingar’ pa erum V1° smavaxuir-
___ _________ .... Einarson nnd’rspilið ost
>etta mnm ríkismálunum p halið komfð ——g " suma ~ "PP nr því byrjunarstjgi listar, leysti hlutverk sht ágætlega af
Er.ndi hans er aðallega a5 „hitla bandalagmu a, og nu ny okkar_ Eu vig höfuiu lika bugsa5 a? meun þurfa að ^orkenna, þurfi hendí.
kynnast hjer landsháttum, sögu- leSa Sert samnmg v,ð Frakka og ag vera gfflá. a5 draga fjöður yfir það, sem pví mi5ur gat jeg ekki ^
stöðvim svo og mönnum o«- mál- nu seinást v:ð Itali. * , miður má vera. viðstaddur á ___4
... . u mai , þjoðanna, sem ungar eru og o- » . . . vu>biauuu ‘‘ songsamkomunni
efnum nutimans, og um leið- að Arið 1917 gaf Masaryk forseti revnd„r _ nn„ar sem siálfstv5ar Efm teikntsius verður eigi rak- daginn eftir. en mjer skilst ^
kynna okkur þjóð «na A því er vor út bók, sem nú er þýdd á þj^; en mjar a5 >j65erni « h.Íer> af >ví’ m. aJ að Vjer ummælum manua, sem jeg hefi
sannarlega ekki vanþorf, þvi menn helstn tiragumal alfunnar og heit- þ-,ðmennin teljum þaS og Bjálfsagt, að allir kaft tal vi5> og vorn á h,45thh
eru ekki meira en svo búnir að ir „Evrópa í nýrri mynd.“ — J° þeir bæjarbúar, sem hirða nokkuð sam,komunum, að S:gurði hafi
átta sig á þessu nýja sjálfstæða Hann gerir þar grein fyrir á- ffleg okkur'‘ Tslendimrum hefi nm LeikfÍela??ið ?eri «Íer íer6 til tekist enn betur síðara kvöldið.
ríki, sem reis upp af rústnm og hti smu v Evropumalunum, í stór- jeg fengjg ^ innilegt dálæti á að sjá leik þe'rra Soffíu Kvarau gv< Sveinbjömsson.
, __ . íslenskri menning, sögu ykkar og 0f? Óskars Bor^> >«* er óhætt
, keppi efhð sje þj(5sinni yfirleitt> að jeg hefi lært að telja hann merkan viðbvirð í -------•> ----
. Parna 1 miðri Evrópu, er ris- að þeir voldugu kugi þa mmm mái;g vkkar og kynt mjer íslenska leiksögu fjelagsins. pau *aka þeim
m upp sjálfstæð fullvalda Þjóð, máttar, kúgi þá gagngert. En þjóðhagi eins Qg jpg hef; frekast tökum á margþavttu efni leiksins, RlaÐamenSka Tf I>
14 miljomr manna, sem lítið hefir þjóðir, sem f nna andlegt og sogu- gefag> fvlgja. það vel eftir geðbrigðum
Jeg fæ ekki betur sjeð en að j ollum> fara með þeim sk'lning með
nokkrum útskæklum Miðveldanna um dráttum. Sumar stórþjóðirnar
•eftir ófr'ðinn. líta svo á, að
aldrei kúgaðar svo, að þær eigi þa5 ”yrði a5 gagnkvæmnm notum|a11ar >ær ó'^andi ástríðukendir ^^“ * ***£ ”
sjer ekki vjðreisnarvon, og þvi x . (sem höfundnrinn drepur fram að sen »ritstIon ræ°Bt A
j > s r fvnr baðar pjoðirnar að meira. ^ Iram> 30 i i,m v _\k-í ,
unríinp fníXnT. alrl,*nl fTnníím* a ......... -firlffýQ Uei,— . oteÍUIl.S , * P • ’ ‘ '
borið á að væri til á undanfömum legt sjálfstæði sitt, þær verða
árum.
En það sanna er, að grundvöll
Urinn nndir riki >etta er eldri en verður friður aldrei trygður á ^andvm-ðiTmilliWrra/teíi
Jslandsbygð. Kjarni þjóðarinnar þann hátt. ver-slunarsamband, er vrði til fjár-
er og hefir frá fornu fari verið Masaryk benti á, að milli stór- hagslpgra nota< ng m(mmngarsam-
S Bohmen, en sjálfstæði sitt misti veldanna liggur belti um endi- bandj þv{ engiun efi cr 4 því, a5
þjoðin i 30 ára stnðrau og hefir langa Evropu, frá Norðurlöndum . , , 'k-'* >ic_
veno kugnð og undirokuð siðan. um Eystrasaltslond, snðnr yfir ^ i ^ af
áhorfendur fylgja þe'm með sam-
anhangandi eftirtekt allan leikinn
í gegnnm.
Eftir 1860 var þjóð-inni skift, eða Tjekkóslóvakíu og þá leið suðnr
landinu m:lli Austurríkis og Ung- úr, breitt belti með 17 smáríkj-
verjalands, og þaðan er runnin um. Mörg af þessum smáríkjum
tvískifting á ritmáli Tjekka í eru jafnaldrar okkar, fengu sjálf- j
Böhmen og Máhren og Slóvaka í stæði sitt 1918. Stefnan sem ríkj-!
austnrhjeruðunum. andi er, er því einmitt- sú nú, að
------* þjóðir þessar fái sjálfstæði sítt.!
En þó vjer værum undirokaðir En misklíðarefnið milli stórveld-(
á alla lund, segir Emil Walter, þ4 anna er einmitt yfirráð yfir smá-
eignuðumst við ágæta forvígis- ríkjunum, og þar er fyrst. og
menn á öldinni sem leið. Um sama fremst fengs voP, þar sem lítil-
leyti og Fjölnismenn hófu mál- magninn er fyrir.
hreinsun sína hjer, voru þeir uppi pví
ar geta ýmislegt hver
lært.
annan
Úr Skagafirði.
Eftir símtali við Sauðárkrók í
gær:
Hríðarveður var þar sunnudag-
jjtjartan-
Halldór
með fár-
yrðnm út af ræðn Halldórs um geng-
ismálið. Heldnr Kjartansen aS nú
sje óhætt að narta, er Halldór er
Guðrún ndri adóttir fer vel laugt undan. En skammgóður reynist
með sitt hlutv erk að vanda. Og sá vennir sem oftar. Yerður ekki
hún her uppi fyrr: leikinn Skiln- meira tekið til skrifa Kjartansens en
aðarmáltiðina, sem menn hálf- vaðals hans í Iþinginu. Hlægilegast er
gleyma annars að hinnm loknum, þó er Kjartansen, langsamlega mesti
þó hann sje meinlaus leikurinn. þvnningnr íhaldsins — og er þá langt
jafnað — bregSnr Halldóri nm vits-
_______0— munaskort. Sannast á þeim viðskift-
um vísan gamla Steingríms umhunda-
þúfuna og fjallið. Einn flokksmanna
_ » m ________ Kjartansens sagði hann ríða á ösnu
Sðngsam Komup .íui í þingsalinn. Má segja það nm alla
Sigurðar Ctírkia framkomu hans, þvi að riddarinn er
eftir þvi.
í Bá-runni 17. og 18. þ. mán. (Tíminn, 24. maí 1924).
inn og mánudag og alsnjóa niður
er það friðarmálið mesta í sjó í gærmorgun, en var þó held- *íeg tel það víst, að þeim, sem ■ pann 17. þ. m. birti Tímim
með þjóð vorri, er sköpuðn grirad- að öll þessi smáríki myndi banda- ur að rofa til. voru viðstaddir á söngsamkomum ræðu eftir Halldór Stefánssou 1.
v8Uinn undir viðreisnarstarf vort, lag sín á milli. svo ekkert þeirra Sífeldir kttldar hafa verið und- jSigurðar Birk.s og fleirum, muni þm. N.-Mýl„ sem var mjög sva>s-
kveiktu frelsisþrána meðal þjóðar- megi skerða án .þess að hin öll anfarið, og mjög lítill gróður .þykja vænt nm að vita hvaða in árás á peningastofnanir vorar,
innar. sem óx æ síðan. pað voru rísi upp sem einn maður. kominn, tún aðeins að byrja aðjálit sumir hinna helstu tónsnill- bankana, og þeim dróttað Aór-
meðal annars þeir Josef Dobrov- Stefua okkar í ntanríkismálun- grænka. En skepmihöld góð al-^ing® 1 Danmörku hafa á honum,. kost-legum sökum, sem, ef saunar
ský málfi'æðingur, sem lagði drög um fer eftir, þeim línum, sem ment í hjeraðinu, og mjög fáa f og vil jeg því taka hjer fram væru, gætu ekki öðruvísi skoða t
til fornslavneska ritmálsins, Pavel Masaryk dró upp í þCSsu fræga bændur skortir hey þar ennþá. noklcur atriði því viðvíkjandi, og.en fjárglæfrar í mesta máta. Var
Josef Safarík, fornleifafræðingur- riti sínu. Við lítum svo á, að þó Óvenjulegt aflaskot hefir verið fara fáeinum orðum um söngsam- það í samhand' við vandræði þan,
inn, Josef Jungrnann, sem rit- finna megi að einstökum atriðum þar á firðinum síðastl. viku. — komur hans. ■sem við, eins og margar aðrar
aðí fyrstnr orðabók Tjekka, friðarsamnmganna, þá sjeu þeir Venjulega fæst þar ekki uggi úr ‘ Hann hefir stundað nám í þrjú þjóðir, höfum við að stría nú:
skáldið Kollár og sagnfræðing-1 sem heikl sv-o rjettlátir í garð sjó fyi-ri en koraið er fram yfir ár við sönglistaskólann í Kaup- lággengi á peningum vorum.
nr'rm Frantisek Palacky eriskrifaði sniærri og stærri þjóða að þeir mánaðamðt «naí og júní. Nú hefir mannahöfn, og var kennari hans Vegna þess að oss var það knnn-
söguTjekka.' Erakum voru Slóvak-[sjeu heilbrigður grundvöllur fyrir verið framúrskarandi afli á svæð- Páll Bang. Hefir Sigurðnr tekið digt, að ritstjóri Tímans, Tr.
amir bældir mjög undir yfirráð-
um Ungara; sjeð var um, að þeir
fengjn ekki neina æði'i skóla-
Juentnn. — Tjekkamir í Böhm-
en áttu altaf við betri 'kjör að
búa hjá pjóðverjunum, sem þar
höfðu völdin. "
Eft’r friðarsamningana og landa-
^hiftin rarðn merkileg nmskifti.
varanlegah frið innan álfunnar. inu frá Fagranesi inn að Borgar- próf nýlega við sönglistaskólann sem er endurskoðandi annars
pví ev það okkar eitt og alt að sandi og austur að Hegranesi. með ágætis vitnisbnrði. Auk þessa bankans hjer, Landsbankans, —
halda „status qu-o“ 1 Evrópu. I Góðar horfur með fuglatöku í'hefir liann sjerstaklega góð með- hafði beðið H. St. um þessa ræðu
ha.da „status quo“ í Evrópu. Drangey, en gæftaleysi mikið, sem mæli frá prófessor Anton Svend-
Samn’ngurinn við Frakka í vet- komið er. sen, stjórnanda sönglistaskólans,
ur var þessa efnis. Ef á okkur luflúensa hefir gengið um hjer- og eins frá Helge Nissen, konung-
er ráðist, vepða þeir að1 koma til aðið undanfarnar 5 vikur og ver:ð legum hh’ðsöngvara. í þessum með
skjalanna Frakkar. En við evnm í allskæð; nokkrir dáið, einkum mælabrjefum er þess sjerstak-
til birtingar í blað! sínu, litum
vjer svo á, að hún mætti ekki
fara svo út um land, að eigi vrði
mótmælt- Tr. P- birti líka ræð-
una, athugasémdalaust, og kvaðst
rauninni ennþá ánægðir yfir því. eldra fólk. Meðal þelrra, sem dóu lega getið, live ástundunarsamur 'sjálfur hafa búið til allar fyrir-
/