Morgunblaðið - 31.12.1924, Page 2

M O R O TT N R T, A *) T
NmHflN
A. S. I.
Simi 700.
Höfum fyrirliggjandi:
Dr. Oetkers alþektu
Citrondropa og
Möndludropa
i 10 og 20 gramma glðsum,
Mjög ódýrir.
ai,<li krvdds og eiturdrykkjA. —
Pjóðirnar þyrstir í svaladrykk;
þær þrá va.tnT andlegt vatn, sem
aldrei þrj'tur.
Mannkynið liggur í sárum. —
Líkami þess er hlaðinn kaunum,
úidnum og aumum. pað á eina
einnstu von: að læknirinn komi
skjótt, spretti á kvlunum og hleypi
úr þeim ýldu efnishyggjunnar,
hreinsi þau og græði sárin.
inlasi.
Von er skapartdi afl. Von þús-
unda bregðst aldrei. Bn nú vona
miljónir! Von þeirra hlýtur að
3. Ákvæði um sýningu skipu- ræ^as^* h>agan gengur aftur, öld
lagsuppdrátta, skaðabætur o. fl., eftir old* Hún hefir skykkjnskifti,
eru lík ákvæðunum í ísl. skipulags eit llirn er jafnan sjáitri sjer
að ætla llk- -^áur hennar verður ekki
4. Lögiji gilda ekki fyrir Kaup-, ^V1 að knn a reynslu allra alda.
Ef
hún
von
er spurð, mun hún
miljónanna hlýtur að
pað eldar af degi í austurátt !
Lúðiu* spá-
pað má með sanni segja, að fá lögunuru, sum svo iík
. ... nopttí nS t>ím TriSnn tngin mældur at monnum. rlun er vitur
mál vekja nú jafnmikla athygli ^ mœttl’ dð rfni væru raDaa tckin'
erlendis og skipulag borga og
kauptúna. Pjöldi bóka og tíma- luauiiahöfn og Frederiksberg, 0g
rita er gefinn út um þetta efni, j heldur ekki fyrir Færeyjar. S™V „ + ,
og hvervetna er starfað að löggjöf| Lö* >cssi eru ckki alls ólík lö8‘ '* wí ”5,
um skipulag, þar sem hún er þá 11111 vorum um byggingasamþyktir fa’ðingarhnðir andlegrar aldar.
ekkikomin á. petta hlaut að fara |frá 190°’ SCul komu oss að litlu Lelð[0einn’ toknmimn er a leið-
svo, með öllum þeim ofvexti, sem j Bæirnir k'eta skotið skolL mm ‘
hlaupið hefir í bæina, og öllum | cFrunnm Vlð olln saman’ kætt
þeim miklu vandkvæðum, semler Vlð’ að snmir smábæirmr eig:
hafa fylgt honum. Vjer höfum
lítt haft af þessu að segja, fyr eu
á síðustu áratugunum; en þó er
svo komið fyrir oss, að þess vcrð-
ur skamt að bíða, að helmingur arinnar’ að ^ví er s->eð verður
þjóðarinnar lifi í kauptúnúnum.
pegar svo er komið, fer það að, -
verða alvörumál, hvort öllu skipu-1 su- að ekki hafi >ótt tUtæWlegt, ** J
lagi bæjanna er stefiA í óefni eða að f.vrirsklPa framkvæmdir/ sem
vel fram úr því ráðið, hvort bæj- lcí?ðu ntgjðld & bæina. Sá sparnað-
arbúum er gert alt sem erfiðast ur ?etur orðið dýr’ >ví ekkert
fyrir með lóðaverð og atvinnuvegi ^-'orgar sig betur fyrir þá en
eða ljett undir með þeim, svo sein sklPulaí?-
auðið er.
erfitt með að ráða fram úr mál- Lað Þýtur í lofti
1 inu af eigin ramleik. peir fá ekki niannsins gellur. Pjoðirnar vakní!.
' annan styrk af ríkinu til fra.m- kæknirinn er á leiðinni.
kvæmdanna en undirskrift stjórn-
Mannkynið hefir fyr verið sjúkl
Helsta ástæðan fyrir því, að svo ^ >ess verið vi,*íað* Ándlegir leið-
lítið hefir úr öllu orðið, er sögð tc?ar máttugir læknar hafa
gott
C4. H.
Danir hafa nú í nokkur ár ver-
ið að ræða þetta mál og undirbúa
skipulagslög fyrir sig. Árið 1918
gaf fjelag, sem vinnur að cndur-
bótum að húsagerð (Foreningen
for bedre byggeskik), út mikið
lagafrv. og fylgdi því heil bók til
skýringar. Annað frv. kom frá
Byggingamálanefndinni (Bolig-
kommissionen af 1918) 1921. Heil
stofnun var sett á fót í Khöfn tíl
þess að vinna að skipulagi (By-
planlaboratoriet), og að lokum
var stofnað til stórrar nefndar,
með ekki færri en 11 úrvalsmönn-
nm, til þess að reyna að ráða máli
ný bók.
Mælikvarði vor á gildi bóka er
mjög mísmunandi. Minn er þetta:
Sú bók er best., sem hæst lyftir
hug mínurn og helgasta þrá vekur
hjai’ta mínu.
peuna mælikvarða lagði jeg j
nýútkomna bók, sem heitir :Stjarn-
En leiðsögu þeirra' liefir verið
hafnað af flestum, og læknandi
hönd þeirra smáð. pegar þeir
þrýstu á‘ kýlin, hræktu menuirnir
framan í þá eins og illgjörðamenn
og drápu þá.
Petta er gamla sagan.
En nú dagar í austri! Fyrir 13
iinim var frækorni sáð austni í
Indlandi. pað 6x ört og festi skjótt
rætur í öllum álfum. Jarðvegur-
inu var frjór, því að fyllirig tínr-
ans var 'komin. Nú er litla fræ-
kornið orðið að stóru trje 'sem
breiðir lim sitt vfir land hvert.
Trje þetta er fjelagið „Stjarnan i
austri“. pað er fjclag þeirra, sem
og vona komu mikils mann-
an. — Við eldana. Útgefandi: Fje-
Bókin k'ynsfra'ðara, andlegs leiðtoga,
læknis, sem græði sár þjóðanna.
J pað er fjelag þeirra, sem vilja
koma í veg fyrir að hann vetði
smáðnr og á hann hrækt, er hann
kemur. pað er fjelag þeirra, sem
._ >rá
lagið „Stjarnan í austri
er 111 bls. í henni eru ritgerðir,
eriiidi og ljóð eftir 10 höfunda,
þessu til lyKta. Prá henni er síðan innlenda og erlenda, flesta kunna.
komið frv., sem lagt hefir verið Mæld 4 kvarðann, sem jeg gat
fyrir danska þingið. lum áðan, er þessi bók ágæt. ,
Eftir allan þennan langa og; Efnið er fjölbreytt, og þó alt af vd-’a Vlðuekenlla <>g bera lotmngu
mikla undirbúning hefði mátt einum anda. Samnefnari allra rit- f-vril mikilleikamnn, iy»r
vænta einhverra fyrirmyndarlaga., smíðanna er bjartsýni á raátt h<inn birtist og í hverju
1 tn' hann kemur í ljós.
Loks er það fjclagvþeirra. sem
vilja. leggýa stund 4 að lifa þann-
ig, að þeir verði >ess verÓir að
í sálu minni vakti hún’ þrá til >ekk-ía leiðtogann, er bann kemur.
starfs og fórnar fyrir háleitar hug-
sjónir og von um bata mannkyns-
ins, sem liggnr í sárum undan
svipum efnishyggjunnar.
er bjartsýni á
sem gætn orðið til gagns og leið-(mannssálarinnar og urugg
beiningar; en nanmast. verður það sigur kærleikans.
sagt um frv. þetta. pað er stutt ^ Enginn, sem les bókina, fær um-
— einar 15 greinar — og inni- flúið anda hennar og áhrif.
haldið svo lítið og óbrotið, sem
verða má. Um fleira hefir ekki
náðst samkomulag!
Aðalatriði laganna eru þessi:
1. Heimilt er bæjarstjórn að
láta gera skipulag fyrir bæinn.
Stjóm innanríkismálanna getur
staðfest skipnlagið.
2. í skipulagi skulu vera á-
kvæði um allar götur, torg og
opin svæði. Af götum skulu vera
lengdar- og þversknrðir. Húsalín-
nr skulu afmarkaðar, sporhrantir
og ræsi ákveðín. Bygðasvæði skulu
sýnd (hæð húsa). í hverjn skipu-
lagi skal ákveðið hversu því megi
breyta.
Gjerhver, sem les þessa bók,
mun sannfærast nm, að hjer er
fjelag á ferðinni, sem hann verðnr
að taka afstöðu til, fyr eða síðar.
Nú er efnishyggjan gjaldþrota H^er er málefni rætt’ sem varðar
og ekkert fyrir sknldum. Miljónir hvern einasta mann' ^SS1 er
manna. gengu í ábyrgð fyrir hapa.
pað var á góðu árunum. Nú ern
þcir sumir dauðir, fjöldi sár, en
fæstir heilir. Yeganesti vona
þeirra er: reynsla feðranna. Ef að
rjett er á haklið, er hún öllum auð
dýrri, næst eigin reynslu.
Tunga mannkynsins brennur af
andlegum þurlri og ofnautn bark-
ekki stór, en furðu margt má af
henni nema, ef alt er lesið, einnig
það, sem er inilli línanna; það er
oft mikilvægast.
L. Guðm.
Síðan hann birtist í blaðinu 16.
til 19. des., út af verkalýðshreyf-
iugunni hjer á Akranesi, hefir það
orkað t.vímælis, hvort greinunum
bæri að svara nokkru eða ekki;
fyrst lítur nú ekki út fvrir, að
það sjeu Akurnesingar sem deilir
á, en að blaðið liafi verið svo nm-
byggjusamt, að taka að sjer mál-
stað hinna undirokuðu!!, í annan
stað vita allir, að því leyti sem
það er pólitískt æsingamál, er
þýðingárlaust að eiga orðastað við
blaðið, um þá hlið málsins, enda
Akurnesingum .tamara að starf-
rækja eitthvað þarflegra, en að
munnhöggvast um miður sann-
gjarna hleypidóma; aftur á móti
g.tur þó verið nauðsynlegt við
rtánari yfirvegun, að skýra dá-
lítið fyrir ókunnuguin lesendum
blaðsins, þá hlið málsins, sem snýr
að skoðanafrelsi og sjálfstæði
hjeraðsbúa.
FTins og það er nú orðin tíska,
að mynda fjelagsskap á flestum
sviðum, þótti það einnig hlýða,
aú mynda hjer verkalýðsfjelag —
frá blaðinu sjeð — undir haud-
leiðslu reykvíska verkamannafje-
lagsins, jafnvel þótt ýmsir þeir,
er gengu í fjelagið hjer, teldu
það óþarft, þar sem aldrei hafði
orðið nein misklíð út af ráðningu
manna til lands eða sjávar, að
mraanteknum lítilsháttar kurr, út
af einhverri lifrarverslun í Sand-
gerði, sem eigi hefði þurft al-
þjóðarsamband til að laga.
pví næst er að atbuga. hvört svo
sje, sem ótrúlegt er, að aðstand-
eiidur Alþ.bl. þekki svo lítið til að-
stöðu mauna hvorra til' annara
hjer á næsta nesi, eða að blaðið
hafi haft þá ólieilinda milligöugu-
menn, er skýrt liafi því rangt frá
ástæðum.
Allar götur, frá því að: útgerð
var stunduð hjer á opnnm bát.um,
og síðan á mótorbátum. hefir s*ú
heilbrigða stefna ríkt meðai sjó-
manna, að þeir hafa vel flest.ir
jafnan verið hluthafar í afla og
þá þátttakendur í kostnaði úi-
gærðarinnar, og eru því í raun og
veru allir útgerðarmenn; þannig
hefir sjómannastjettin þróast og
þroskast nieð kvrð og samkomu-
lagi, til að halda uppi hag hygð-
arlagsins; enda jafnhliða flestir
framleiðendur, sem stuttlega. má
skýra á þann hátt, áð flestir sjó-
menn og fjölskyldufeður eru hús-
ráð'endur og eigendur; rækta ým-
ist matjurtir, gras, cða hvort
tveggja; mun fjelagsmönnum þvi
sjálfum hafa skilist, að óholt vœri
að raska því jafnvægi hjer, -og
þess vegna sagt sig úr Alþýðu-
sambandinu.
En hverjir cru svo þessir út-
gerðarmenn hjer, sem bera sv0
a’gisskjöldu yfir fjöldann? ’tu’
það 'ern einkura yngri yfirburða
dugnaðar og framta.ksmenn, sem
með áræði sínu og tiltru hafa
vaxið svo upp úr fjöldanum, jafn-
framt því, að leggja hvorttveggja
fram til reksturs fyrir almenning.
Bera nú fimm af þeim 1/3 allra
útgjalda lireppsins, gjalda keisa.r-
‘ anum hvað haus er, og veita la^-
jburða fólki og tuiglingum atvinnu
; í landi, sem annars hefðu ekkert
jað vinna; en fyrir það alt, standa
jþeir hallara fæti en ýmsir þcirra.
sem vaxa upp í skjóli þeirra.
Vonum vjer og að áberandi út-
FedDra-sápan
er hreinasta feg-
urCanneðal fyrir
hörundið, því hún
ver blettum, frekn-
um, hrukknm og
rauCum hörundslit.
Fæst alstaðar.
ASalumboðsmenn:
B. KJABTANSSON & CO.
Laugaveg 15. Beykjavík.
gcrðarmönnum fremur fjölgi hjer,
éf sjávarútvegurinn. á annað borð
á nokbra framtíð og vjer getum
í friði notið ’krafta þeirra, án í-
hlutunar utanað, eða áhrifa; það
lætUr því hálfilla í eyrum, að
heyra lýsingu á auðvaldi og ör-
eígum bjer, þar sem allir
standa hlutf a llslega. jafnfc
að víg*i, þó að mest beri á
þeim, sem ofrað hafa tiltrú sinni
og f jármynum, til eflingar al-
menningsheilla’, og þeir fyrir það
geti orðið ásteitingarsteinn hinna
ofundsjúku. Annars er það eftir-
tektarverð freistíng, sem ásækir
Alþýðúblaðið, og líkist mjög því,
sem sagt er um oðlislivöt „Ljett-
is/ ‘ að vilja færa alt í kaf, sem.
flýtn r:
pá kemur þessi haraiagrátur
blaðsins utu skoðanafrelsið;' ó-já,
þetta þarf nú ekk; að lesa ncraa
fimi .sinm,. til að finna bragðið
að því sem sagt 'er, að það leggur
ekki mikla áherslu á skoðanagildi
virmuveitenda; eða hefir nú 'blnðið
aflað sjer upplýsinga um það,
hverni'g skoðanafrelsi , manna er
misboðið hjer. pýðingarlaust er
fyrir það. að draga þá ályktun
af því, að verkalýðsfjelag Ak-
urnesinga sagði sig úr sambanö-
inu, því eins og áður er sagt.
vorn báðir partar jafnfrjálsir að
velja og liafna, en vafalaust að
athuguðu uiáli, þótti þetta Kág-
kvæmara.
Eius og það í framkvæmdinni
hvfir a.lla jafna sýnt sig hjer í
einba lífi manna og fyrir heilcl-
ina. þekkjast hjer ekki oln-
bogabörn. Kaup vinnufolks hafa,
vinmiveitendur <á stundum hækk-
að óbeðið, með því, að öl! sú
afgreidd er hjev, . > r
aukavinna frá eigin
framleiðslu. peir, sem stjTkþegar
ru, eða þurfamenn. búa eins og
sjálfseignanrenn í húsum sín-
iim, með ábyrgð eða eignarheimild
hreppssjóðs; ætti þ\ú Alþýðubl.
að láta Akumesinga sjálfráða nm
síu sjermál, á meðan þeir berast
.'kki npp á bjargráð og fvrir-
Tiy gg.j u A1 þýð-us ambandsius.
Prft.a ,s; m hjer hefir verið sagt,
er stutt. heildaryfirlit yfir líf og
fitarf Akurnesinga; en þeir, sem
aðallega hefir verið veitst að, í
umgetnum blaðagrvmum. munu
eigi meta umsögn blaðsins þess að
svara þeim. Að síðnstu skal það
tekið frarri. að það er fjarska
hugulsamt af blaðinu að vara
menn við því, nð sigla of nær'ri
stjórnarskrá eða lögum, því þar
hefir margur strandað.
vhia. som
•eiginlega
Akranesi,
des. 1924.
Sv. G.
, J