Morgunblaðið - 06.02.1925, Blaðsíða 3

WORGUNBLAÐIÐ
morgunblaðið.
8tofnandi: Vilh. Finsen.
Utgefandi: Fjelag í Reykjavlk.
Rltstjörar: Jön Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
■A-Uglýsingastjóri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstræti 5.
Símar: Hitstjórn nr. 498.
Afgr. og bókhald nr. 500.
Auglýsingaskrifst. nr. 700.
Heimasímar: J. Kj. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
E. Hafb. nr. 770.
Askriftagjald innanbæjar og í ná-
grenni kr. 2,00 á mánubi,
innanlands fjær kr. 2,50.
l lausasölu 10 aura eint.
Alþingi.
VÞiflgi er nú í þarm veginn
a® setjast á rökstóla. Er það
an°að í röðinni frá því að al-
^ennar kosningar fóru síðast
fram.
Pjóðin fylgdist vel með kosn-
lngunum síðustu. Hún gerði
%ldu sína þar, því fleiri voru
i’á.tttakendur í kosningunum en
kokkurn tíma hafði áður verið.
kvað var það þá, sem olli því,
þjóðin tók meiri þátt í þess-
nrri kosningum, sýndi meiri áhuga
1 ko.sningunum, en liún hafði áð-
Ur gert? Um hvað' var kosið?
Um það er ekki að villast, hvaða
ma* það voru, sem þjóðin setti
a °dclinn við síðustu kosningar.
Það voru tvö mál aðailega, sem
^hgur kjósendanna í landinu
t>eindist að, og um þau mál sner-
Ost kosningarnar. En málin voru:
jármál og verslunarmál.
í’jóðin tók ákveðna afstöðu í
^iármálunum. Hún krafðist þess
aL hverjum þingmanni, að nú
^i'ði tekið1 af skarið, og eigi
yrði framar afgreidd á Alþingi
íjárlög með' tekjuhalla. þjóðimii
sá skuldabaggi, sem hvíldi
a ;'ikissjóðnum, og hún sa, hverjar
afl’eiðingar það mundi hafa fyrir
ijárhagsafkomu ríkisins, ef eyðslu-
stefna sú, sem víkt hafði á und-
srfiirnnm þingum, eigi yrði stöð-
^ð. Afleiðingarnar voru líka sem
'óðast að koma í ljós, þar sem seðl-
arnir hríðfjellu í verði.
Pað var engin veila hjá kjós-
ondurn landsins í þessu stærsta
Velferðarmáli þjóðarinnar. peir
(llenn, sem gengu til kosuinga, og
settu þessi mál á oddinn, þeir
S1gruðu, og skipa nú fjölmennasta
flokk þingsins, fhaldsflokkixm. —
er sá flokkur ábyrgð á stjórn
andsins nú, því hann. fer með
v'ildin. Hann verður að slanda
Pjoðinn; reikningsskapar af gerð-
1,ln sinum í þessu máli, og þjóðar-
lnnar er að leggja dóm á það
^arf, sem floklkurinn hefir unnið.
r Það álit vort, að flokkurinn
^11111 vaxa af þeim dómi.
-f’á Vorn það einnig verslunarmál-
111 ’ ^eni rjeðu úrslitum við síð-
^ Stl1 kosningar. par vildi þjóðin
,a ^r®ÍBar límur: frjálsa samkepu-
lsVnrslun.
Pjóðin vildi ekki, að ríkið væri
a hrirðast með verslun. Hún er
m°*i ríkiseinkasölu. Hún telur
^eislunina vera best komna í
^°ndiun ríkisborgaranna sjálfra
,S að j>ai5 sje trygð frjáls sam-
epnisverslun. Reynsla undanfar-
^ 11 a ara’ aila tíð frá því að versl-
m landsins var gefin frjáls, hef-
sannað þjóðinni þetta.
Einróma neitaði þjóðin því,
■ rir fanm árum, að ríkið tæki
anhasöln á kornvöru. Við síðustu
KOS~
raddir frá þjóðinni um það, að
ríkið hætti allri einkasölu.
Pjóðin fær með engu móti skil-
ið, hvers vegna ríkið setur milj-
ónir króna í verslunarrekstur,
þegar það á sama tíma, þarf að
safna lausaskuldum svo miljónum
sikiftir, til þess að geta greitt
nauðsynleg útgjöld ríkisins. —
pjóðin hefir sjeð þá hættu, sem
ríkinu getur stafað af þessum
verslunarrekstri.Hún sjer að þessi
fyrirtæki ríkisins, eru pólitískar
stofnanir, einskonar ríki í ríkinu,
þar sem enginn, hvorki fullt.rúar
þjóðarinnar nje aðrir, mega ná-
lægt koma.
Pjóðin bíður nú eftir því, að
íhaldsflokkurinn hefjist handa í
þessu máli. petta var annað aðal-
vegahrjefið, sem þingmönnum
i ílialdsflokiksins var fengið í liend-
ur við síðustu kosningar. Enn
hefir flokkurinn ekkert látið til
sín heyra. Vonandi gerir hann það'
á þessu þingi.
1 Annars verður þjóðin fyrir von-
brigðum.
Bandamenn hjeldu nýlega fur.d
með sjer í París, til að ræða ýms
sameiginleg málefni sín. Varfund-
ur þessi hinn 29. í röð þeirra
fnnda, er Bandamenn hafa haldið
síðan friður var saminn.
pektastir fundarmenn vorufjár-
málaráðherra Frakka, Clementel,
l f jármálaráðh. Breta, Churchill,
belgíski fjármálaráðherrann The-
unis og ítalski f jármálaráðherrann
cle Stéfani. Auk þess tóku þessi
lönd þátt í fundinum: Pólland,
Ohekóslóvalkía, Jugoslavía, Rúmen-
ía, Griikkland, Portúgal og Japan.
skifta ágóðanum af hjeraðinu. f
fyrstunni voru t. d. Englendingar
■þessu algerlega mótfallnir. peir
hjelclu því fram, að Frakkar og
Belgar hefðu gert þetta npp á
eigin spítur, og kæmi því ekki til
mála, að draga kostnaðirm frá.
Um þetta var þæft talsvert, en
samkomulaig náðist þó furðu fljótt.
Frakkar og Belgar fengu vilja
sínum framgengt, og þar með var
þungurn steini rutt úr vegi.
Hitt atriðið, er á verður minst,
vakti meiri undrun og megnan
mótþróa. Eins og tekið var fram,
tóku Bandaríkjamenn þátt í fund-
inuin. pátttaka þeirra var þó að-
eins óbein — á sama hátt og í
Erf. símfregnir
Khöfn 5. febr. ’25. FB
Breski iðnaðurinn.
i Sínrað er frá London, að stjórn-
in ætli að efna kosningaloforð
sitt um að vernda bágstaddar iðn-
aðargreinar á þessa leið: Engin
j ný tolllöggjöf verður sett, eú
v erslunarráðherra getur, þegar
þess ier beiðst að einhver iðnaður
sje verndaður, skipað uefnd til
þess að rannsaka hvort ástséða sje
til tollverndar vegna útlendrar
1 samkepni, sem kallast, getur ,,un-
fair.“ pess háttar vernd verður
■ þó aðeins fáanleg í sjerstökum til-
fellum og aðeins til skarns tíma
1 í hvert sinn. Matvæli og drykk-
jax-vörur koma aldrei til greina.
-O-
Innlendar frjettir.
FRÁ VESTMANNAEYJUM.
Vestmannaeyjum 5. febr. ’25. FB
Bæjarstjórnarkosning fer hjer
fram sunnudaginn 8. febrúar. —
Tveir listar eru fram komnir. Á
lista íhaldsmanna eru Jón Hin-
riksson, Ólafur Auðunsson og
Sigfús Scheving (A-listinn.)
Listi verkamanna (B-listinn):
Eiríkur Ögmundsson, porbjörn
Guðjónsson, Haraldur Jónasson.
Talsverður viðbúuaður er í báð-
um herbúðunum.
Fiskafli er heldur að glæ'ðast.
Kveðjup
frá breskum skipbrotsmönnum.
nmgar komu eun háværar
Skipstjórar og hásetar af breska
flutningaskipinu „Biding,“ sem
strandaði á Meðallandsfjöru og af
breska togaJanuin „Visconnt Allen-
by,“ sem strandaði við porlákshöfn,
hafa heðið breska konsúlinn hjer, að
flytja íslendingum hestu þakkir og
, kveðjur fyrir móttökur þær, og með-
! ferð alla, er þeir urðn a®njótandi í
hrakningunnm hjer. þeir kváðnst
' ætíð mnndu minnast íslensku þjóð-
arinnar með þakklæti fyrir þá mikln
hjálp og gestrisni, sem þeim mætti
hvarvetna hjer á landL
Myndin er tekin í samkomnsal málaráðherra Breta, Herrick, sendi-
franska utanríkisráðuneytisins í Par-; herra Bandaríkjanna í París, Stefani,
ífe Á myndinni sjást, frá vinstri til fjármálaráðherra ítala og Clementel,
liægri: Kellogg, núverandi utanrkis-; fjármálaráðherra Frakka, er var for-
ráðherra Bandaríkjanna, Thennis, ’ maður þessarar merku ráðstefnu.
stjórnarforseti Belga, Chnrchill fjár-
Ennfremur mættu fyrir liönd
Bandaríkjanná sendiherrar þeirra í
París og London, Herriek og Kel-
logg.
Á dagskrá þessa. fnndar voru í
rauninni fá málefni, en sjerstak-
lega mikilsvarðandi. Aðalmálið
var skifting greiðslna þeirra, er
Pýskalandi ber að láta af hendi,
samkvæmt. Dawessamþyktinni, og
var því fundur þessi einskonar
framhald eða afleiðing af Lnnd-
únafundinum mikla. í sum’ar sem
leið..
Áður en fundurinn hófst, spáðu
stórblöðin, að hann mundi verða
langvarandi og ekki ganga hljóða-
laust af. Reyndiu varð, sem hetur
fór, á aðra lc-ið. Allir ráku upp
stór augu. pegar frjettin fór að
berast frá París um, að alt færi
fram í mesta bróðerni, og fundin-
um yrði aflokið á fám dögum.
Hjer verðnr aðeins minst á þau
tvii atriði, er erfiðust reyndust.
Eins og ikunnugt er, hertóku
Frakkar og Belgir Rrihrhjeraðið,
og a’tluðu á þann hátt að ná þeim
tokjnm frá pjóðverjnm, er þeim
höfðn brugðist. Nefnd ríki rjeð-
ust í þet.ta, án samþykkis banda-
manna sinna. Á fundinum gerðu
Frakkar og Belgir það að kapps-
máli, að dreginn yrði frá allur
kostnaðiu-, er leitt. hefði af her-
tiikimni, áður en farið væri að
smnar á Lundúnafundinum. pessi
óheina þátttaka Bandaríkjam. er
spaugileg. peir þykjast ekki vilja
vera við málin riðnir — ekki bein-
línis. peir eru aðeins áheyrendur,
áhorfendur. peir segjast sitja í
barka — hinir sitji í skut. peir
stýri ekki fleytimni — hinir ráði
seglum, hinir haldi um stjórnvöl-
inn. petta er ekki einungis hlægi-
legt — það er ósatt. pað voru
Bandaríkjamenn, sem, ásamt með
Mac. Donald, gripu í taumana á
Lundúnafundmum í sumar, — og
þeir komu vilja sínum fram á
þessum fundi. Sendiherrarnir
höfðu með sjer reikning í vasan-
um, sem þeir lögðu á græna borð
ið, fundarmönnum til undrrmar og
ótta. Reikningurirm var yfir tjón
það, sem amerískir þegnar biðu af
stríðinu — upphæðin var í sjálfu
sjer lítilfjörleg — um 300 miljónir
dollara, og Bandaríkjamenn fóru
fram á, að hann yrði greiddur af
fj’e því, er koma á inn frá P.jóð-
verjum. Frakkar og Bretar bentu
amerísku fulltrúunum á, að Ame-
ríka hefði ekki skrifað undir Ver-
salafriðinn. Ameríka liefði áskilið
sjer a® gera sjálf upp málefni
sín við pýskaland. Skaðabæturnar
væru bein afleiðing af Versala-
friðinum. Ameríka gæti ekki bú-
ist, við, að njóta hlunninda af
samningi, sem hún hefði neitað aS
undirsikrifa.
Mótþróinn gegn kröfu amerísku
fulltrúanna hjaðnaði skyndilega.
Ameríka fær reikninginn horgað-
a.n, og Ameríka fær endurgreidd-
an kostnað við veru ameríska. setu
liðsins á Koblenzsvæðinu. Auðvit-
að. Ameríka getur boðið Evrópu
hvað sem vera vill. pað eru ekki
iúnrmgis Bandamenn, héldur öll
ríki Evrópu, sem skulda Ameríku
ógrynni fjár. Ameríika heið lítil-
fjörlegt tjón af þátttöku sinni í
stríðinu. Mannafla mistu þeir lrt-
inn, í samanhurði við suma hina-
pað er ekki farið dult með það
lengur, að það1 ’er Ameríka, sem
vann stríðið. Síðan styrjöldinui
lauk, hafa Evrópríkin í fjárþröng
sinni kepst um að komast á ame-
ríska skuldaklafann. pað er því
í meira lag; hjákátlegt, að hlusta
á fullyrðlngar Bandaríkjainanna
um, að þeir sitji híutlausir hjá,
þegar Evrópa. ræðir stórmál sín.
Saunleikurihn er sá, að Ameríiku-
menu vilja vera lausir við alla
ábyrgð, en eru fúsir á að hafa
töglin og hagldirnar.
Að síðustu skal árangur futídar-
ins endurtekinn í fám orðum.
Ameríka fær skaðahætur, og
eimfremur endurgreiddan kostnað
af veru setuliðsins við Rínarfljót-
ið.
Aðilar komu sjer samæn um,
hvað hverjum beri af greiðslum
þeim, er pýskaland á að láta a£
hendi. T. d. fær Frakkland 52%
— enda blæddi því mest, og beið
yfir höfuð að tala tilfinnanlegasta
tjóuið. Bretar fá 22%, Belgar 8%
o. s. frv. pað skiftir þó minstu.
máli í þetta sinn, hvað hvor og
einn fær.
Aðalatriðið er, að uppskerunni
þegar er skift.
Hðfn, 22. jan.
Tr. Sv.
L .T.- O---------
QengiO.
Rvík í gær.
Sterl. pd................ 27.30
Danskar kr..............101.71
Norskar kr.............. 87.27
Sænskar kr. . ..........153.74
Dollar.................... 5.71
Franskir frankar .. .. .. 31.12
- - x—-
Dagbóh.
I. O. O. F. 106268i/2. O.
Veðrið í gær sjðdegis: Hiti -j- 4
til 1 stig. Norðlæg átt á Snðvest-
urlandi; norðaustlæg annarstaðar. ■—»
Snjókoma víSa, nema á Snðaustur-
landi.
Athygli almennings .skal beint að
kjörskrá til alþingiskosninga og til
kosninga í bæjarmálefnum Reykjavik-
ui, sem þessa dagana (til 14. þ. m.)
liggur frammi á skrifstofu bæjar-
gjaldkera. Samkvæmt kjörskrá þess-
ari fara næsta ár fram bæjarstjóra-
arkosningar og ennfremur borgar-
stjórakosning. Kærnfrestnr er til 21.
þ. m. og með því aö kjörskráin verðnr
ekki lögð fram aftur og því ekki síðar
tækifæri til þess að kæra yfir hennl,
er rjettara fyrir kjdsendpr að ganga
úr skngga um, að nöfn þeirra sjen
skráð á kjörskár þessari.
Guðspekifj elagið. Fnndur i kvölcl
I kl. 8%, stundvíslega. Formaður flytur