Morgunblaðið - 21.05.1925, Blaðsíða 5

*
AukablaS Morgbl. 21. maí ’25.
MOI.Gl NBLAÐIÐ
Virginia .Cipetter
Henley, Större Parti, tilbydes billigt fob Köbenhavn
Frihavn. Billet, mrk. „Henley“, Sendes A. S. í.
BiSjiö um
hifl alkunna, Efnisgófla
,Smára‘- smjövlíki.
Kosf amjólki n
(Cioister Brand)
Er holl
og næringarmikil.
WAS ICH IN
ISLAND SAH!
SÖng'list og hávaöi.
líitt af því, sem höf. veröur
j.n-st ljóst um oss, er það, að liá-
V;iði hafi yfirleitt engin áhrif á
(,ss. Af þessu leiðir hann svo hitt,
að menn lijer skorti allan skiln-
öjg á, og tilfinningu fyrir, hljóð-
faraslœtti — nema að Jiávaðinn
sJe nógu mik.il!, og því sjeu hjer
8'1’ammófónar í hávegum hafðir.
cinnig hjá heldra fólki (15). pá
fjölyrðir hann mjög uin ræsking-
ar og liósta Islendinga, og kveður
Þau læti síst fegri en asnagaul;
ei'u þessar ræskingar og hósti í
°'kkur alveg einsdæmi i heimin-
hm, og má með engu móti sleppa
geta þessara atriða, segir
^lohr, ef lýsa skal rjett íslend-
lugum, eius og þeir eru nú á tím-
um. petta telur hann svo stað
iesta þá fyrri skoðun síua, að Is
Fndingum standi alveg á sama
hin hávaða, og skynji ekki mun
a ljótum hljóðum og fögrum, þ. c.
^öuglist og gargi (shr. orð höf.
Úin „Jia,“ bls. 18).
* Saga o. fl.
Afþingi kemur saman aunað
1;vert ár (bls. 27.)
Um minnismer-kin getur höf.
Þess, að framan við stjórnarráðs-
Vggmguna standi mynd af hin-
11,11 „góða konungi" Kristjáni IX,
°fí „inesta stjórnmálamanni ís-
k'ndinga“ („er ber af öírum eins
1,löiuium og Bismarck!“). Uann
lleydcli „hinn góða“ Kristján til
l'ess að veita oss stjórnarskrá. Ná-
^gt þeim stendur svo á "önnjóum
staUi Jónas Hallgrímsson, scm
kva8 um þessa atburði. Thorvald-
sen kveður Mokr fæddaii í liafi
milli Danmerkur og íslands (34).
Ekki trúir höf. því, að Reykja-
vík sje heitin eftir Laugunum, og
færir það til, að þær sjáist ekki
af sjó(!) (46). pá seg'ir liöf., að
hjer komi árlega út í bókarformi
skrá um alla efnalega sjálfstæða
menn á landi hjer, og sje við
nafn hvers greind sú upphæð, er
hann eigi að greiða hvert ár. Hjer
ga;ti höf. átt við niðurjöfnunar
skrá Keykjavíkur. pó er engan
vegiim óhugsandi, að dr. Mohr ha.fi
hjer vilst á símaskrá landsins, og
ætlað, að símanúmerin táknuðu
krónur. Á íslandi segir höf., að
hver viti um annan, hvað hann
hafi að bíta og brenna, og álíti
fólkið, að svo eigi þetta að vera,
því að hjer sjeu allir ein fjöl-
skylda og eigi því ekki að hafa
nein Jeyndarmál (69).
Höf. getur þess, að Hrafna-
Móki eigi að liafa neínt landið
ísland, en hann neitar, að þetta
geti verið rjett, og ber fyrir sig
sálarfræði. pó segir hanu í sömu
andránni, að löndum sjeu nöfn
geíin eftir því, hvernig þau komi
finnendum fyrir sjónir, einkum
þó, ef áhrifin sjeu óvænt; og
virðist höf. þá vera búinn að
gleyma sálarfræðinni, sem Hrafna
Flóki „syndgaði móti.“
Mohr kveður ísland fyrst munu
heitið hai'a Uarðarshólma, eftir
fyrsta manninum, er hingað kom,
og að síðar hafi nafnið horfið, af
því að Garðar sat ekki einn að
landinu, en varð að eiga það með
mörgum öðrum (120). pað, sem
menn sáu sjálfir, gaf átyllu til
staðarnafna, segir höf. Og hvað
sáu þeir menn f'yrst, er til íslands
komu, spyr hann svo. Það var
Vatnajökull; at' honum er landið
kallað ísland, og það þýðir „land-
ið með mikla ísnum,“ petta og
ekkert annað liveður hann vera
orsök nai'nsins (120—121).
Prestsetrið á pingvöUmn, segir
höf. að koini etókert við sögu
pingvalla (207).
Borgarvirki kveður hann reist
liafa verið út af deilum, sein get-
ur um í Vatnsdæla sögu (211).
Náttúrufræði, landfræði, dýra-
fræði o. fl.
ilöf. hefir fljótt veitt því eftir-
tckt, að mikil vinátta sje hjer með
köttum og hundum, og að hund-
ar láti jafn kunnuglega að öllum.
Og er höf. var á ierðalagi, eltu
hanu þeir kettir er sáu hann, en
að vísu aðeins nokkur hundruð
metra; virðist liöf. all-liissa á því,
að flökkukettir þessir skyldu
verða svona fljótt leiðir á honum
(108).
Hestar eru lijer fremur lieimsk-
ir, og Jilaupa eins og Ikettir (109
og 113). íslensk svui eru einhver
bJendingur af sel og mörgæs, eftir
kjötiuu að dæma (114).
Uáð kann Mohr til að brjóta
þverúðarfullaii hrút til hlýðni, en
eigi vildu menn hjer þekkjast ráð-
ið, annað hvort af því, að j»oir
skildu ekki doctorinu, eða þótti
ráðið of háfleygt, eða enn af því,
að Mohr var erlendur maður.Ráð-
ið er þetta: snúa slcal dindlinum
(hrútsins en eklci doctorsins) í þá
áttina, sem hausinn ætti að fara,
og toga svo bekra áfram í hina
áttina. pá má fljótast koma
hrútnuin þangað, sem hann á að
fara. „Heimskan er hvarvetna
furðulega lífseig,“ segir Mohr
(116 og 117).
Frá því í janúarmánuði og fram
i apríl liggur hafís ætíð við Norð-
urland. En í maí o'g þar á eftir
fjarlægist hann landið smám.sam-
an, og stendur á þessu fram í
september; allan þennan tíma
sjest hann úr landi og speglast
þá í lionum miðnætursólin, sem
er rjett fyrir ofan liann. í sept-
ember liverfur svo ísinn að lok-
uin, og sjest ek'lci úr því til árs-
Joka (121).
priðja Jivert ár vex ekki gras
á Norðurlandi vegna hafíss (123).
Borgarfjörð telur Mohr á Yest-
urlandi, og hefir hann sjeð þar
Baulu. Hann varpar fram þeirri
spurningu, hvernig mönnum hafi
litist á Baulu fyrir 10000 árum.
pessari spurningu svarar hann
reyndar eklci beinlínis, en helst
er þó aí' orðum hans að ráða, að
mönnum liafi þá litist vel á fjall-
ið, því að hann hyggur það vera'
,,Gral“-höllina (129 og 130).
Sagan um „der wilde Jáger“
virðist höí'. ætla, að til sje orðin
hjer á Islandi, og sje tilefnið
janúar og febrúar stormarnir hjer,
enda er þá svo hvast, að hans
sögn, að ljósakrónur dingla í loft-
um sem kirkjuklukkur, þegar
þeim er hringt (131).
Ekki þekkjast þrumur á ís- j
landi, og gafst Mohr upp við að
Ikoma „nemendum“ sínuni í skiln-
ing um það, hvað þrumur væru
(133).
Eklci er til neins að sljetta hjer,
því. að þegar á næsta ári er orðið
jafnþýft aftur. Gras vex og ekki í
milli þúfna (144).
Heklu sá höf. er hann var á
siglingu milli Sauðárkróks og
Siglufjarðar, og bar hana þá í
skarðið milli Hofsjökuls og Lang-
jökuls (191).
Höt'. efast um að hjer sjeu til
hreindýr. Seli kveður hann hins-
vegar vera hjer til, en sjald-
gæfa. Af skordýrum virðist hann
æt-la, að lijer sje ekki annað en
flugur og mýflugur (199).
Ekki er ísland til orðið af elds-
umbrotum, en slkemt er það af
eldsumbrotum, og eldfjöllin hjer
eins og þau gerast f tunglinu nú
(167).
Bókmentir og skáld o. fl.
Ekki er Mohr lrrifinn af íslend-
'mga siigum; viðburðina og bar-
dagana í þeim (si'iu luinn kallar
„ryskingar“) ber hanii saman við
atburði þá, seni gerðust í Heims-
styrjöldinni, og verður heldur
„rýrt liðið“ í sögunum við þenn-
an gáfulega samanburð doctors-
ins (243).
pótt skáldverk sjeu ljeleg,
verða þau þó stórvirki lijá rit-
dórmirvun-; og sjeu þau verulega
góð, fá þau straks ódauðleika-
vottorð, það er að seg.ja, ef höf.
er lijpi'lendur. Hjer er hvert skáld
stórskáld; en skálvl eru hjer tug-
uin saman og.þó fleiri. Hver mál-
ari og myndhöggvari hjer er
frægur, og verk slíkra manna ein-
stök í smni röð, en þó eru þau
A. & M. Smith9 Limited,
Aberdeen, Skotland.
Fiskdamperejer og störste Saltfiskköbmand i Stor-
britanien.
Korrespondance paa dansk.
reyndar vel flest sára lítils virði
(expressionistiskt rusl) (71).
ílelstu þýðendur eru Bjarni frá
Vogi, Hannes Hafstein og Lárus
II. Bjarnason (97). Bjarna frá
l’ogi telur hann mest skáld á
íslandi á vorum dögum (68).
Ekki telja Islendingar Bjarna frá
\ ogi mest sltáld á landi hjer nú
á dögum, og það er víst, að ekki
telur hann sig það sjálfur. Ekki
eru þeir heldur mjög kendir við
þýðingar, Lárus H. Bjarnason og
Ilannes Hafstein. Sjest á þessu
sem svo víða annarstaðar, að höf.
hefir ekki gert minstu tilraun til
að kynna sjer málið, en brugðið á
liið venjulega ráð sitt: að hnoða
sainan ósannindum til þéss að
spara sjer ómak.
Málakensla og næmlyndi.
( Feingefiihl.)
pá segir liöf. í sainbandi við
málakenslu(!) sína, að Islending-
ar ha.fi eklci viljað bera fram
„sch“-hljóðið, enda liafi þeir sagt,
að þeir gætu ekki náð þessu
hljóði, nema með því að frussa
iiui leið, en það hafi sært næm-
lyndi þeirra, og sje af þessu auð-
siett, að ekki skorti íslendinga
næmlyndi, en reyndar sje það af
uokkru öðru tæi en pjóðverja
(19).
Einhverntíma, er Mohr var að
kenna(J), þurfti hann að skýra
orðið „salto,“ sem á spönsku þýð
ii meðal annars „foss“ ; komst
liann þá út í orðadkýringar, en
tókst þó ekki að koma nemand-
anum í skilning um að „salto“
þýddi foss, mcð því að segja
lionum, að það væri sama orðið
og „salto“ í „salto mortale,“ þar
:sem „salto“ þýðir að vísu stökk;
íiiá af þessu dæmi sjá, hve hepp-
inn liann hefir verið í vali skýr-
ingardæma sinna (90). Hins get-
ur hann ekki, að eitthvert sinn, er
hann komst útjí Latínu í sam-
bandi við orðið „via,“ gall nem-
audinn við og sagði: „via dolo-
rosa.“ En Mohr varð svo hverft
við þenna lierdóm nemandans, að
aldrei síðan mintist lianu 4 Lat-
ínu við þann nemanda.
. Bogi Olafsson.
(Framh.)
Veggfóður
kaupa menn
hest og ódýrast hjá
5v. Jónssyni & Co.
Kdrkjustræti 8 B.
Botnfarfi
(ð jðpnskip)
mjög góð og ödýr tegund.
Sínti 720.
K05C5GLKBCS tiMWtU
r l »vMWiSé?cri-1 H/rJWi'
Vallarstræti 4. Lawgaveg 10
Konfekt,
Vín, blandað, Kafsla Og Urvals,
ennfremur átsúkkulaði ýmiskoTiar.
Heildsala. Smásala.
SI risieiir
nokkrir óseldír ennþá.
í strástóla fást einnig.
nmmimi
Blóðappclsínur
á 15 aura
Jaf f a-appelsínur
á 35 aur <,
V alencia-appelsínur
á 25 aura
Ný EPLI, þessa árs
uppskera, nýkomið í
BODaHsnusK
Austurstræti 17.