Morgunblaðið - 08.08.1925, Blaðsíða 2

r 2
MOR ÍU NBLAÐIÐ
blöðin gengju af trónni og vildu'
þá liafa „þungamiðju þjóðlífsins“ |
í kauptúnunum. Kaupstaðabörn-!
in fengju þá að minsta kosti nægi-,
Kristalsápa
Handsápur, margar teg.
y9Vi-tocc Skúripúiver
. Sódi
Sápuspænir.
Heilbrigðistíðinði.
Frá Akureyri.
Rakvj elamaðurinn
Mr. Gillette
hefir verið á ferðalagi í Höfn.
Niðurl. I
Túnrækt hefir fleygt hjer á-
fram á síðustu áratugum, og má
heita að umhverfis bæinn sje
feikna mikil landsspilda af vel
ræktuðum túnum. Mjer telst til,
að tún þessi sjeu ekki minni en
170 hektarar, eða 500 dagsláttur,
og eru þó ótalin öll tún á Oddeyri,
en þau eru ekkert smáræði.
Túnin á Akureyri eru líklega'
helmingi stærri en öll Reykjavík-
urtúnin samanlögð; en auk þeirra j
hafa Akureyrarbúar mikil flæði-;
engi og útheysskap og fá árlega
2—300 hesta af útheyi. Þó er j
ekki þVi að heilsa, að mikill á-
burður berist hjer á land úr sjón-
um, því útræði er hjer lítið sem
ekkert. Kýr bæjarbúa eru um 150,
ær um 500, hross 150 og geitur
50—100, ef Glerárþorp er talið
með. '
Mjer virðist þessi mikla tún-
rækt vera meðal annars þýðingar-
mikið heilbrigðismál. Það skiftir
ekki litlu fyrir bæjarbúa, ekki
síst börnin, að hafa nóg af góðri
mjólk; en það vill verða misbrest-
ur á þessu við sjóinn. Mjólkur-
verðið er þriðjungi lægra á Ak-
íureyri en í Reykjavík (40 og 65
aurar), og stórfje sparast bæjar-
búum, sem annars gengi til mjólk-
urkaupa úr sveitunum.
Það sýnist næstum furðanlegt,
að svo stórfeld túnrækt þrífist á
Akureyri, úr því lítið berst á land
af áburði frá sjónum, og heldur
ekki er þar neitt af þangi eða
þara. Nokkuð er notað af útlend-
,um áburði, en húsdýraáburðurinn
er það, sem drýgst dregur, og út-
heysskapurinn eykur hann drjúg-
um. Það mun láta nærri að móti
kverjum hesti af flæðiengjaheyi
geti komið 2 hestar af töðu, ef
vel er farið með áburðinn. Þessu
marki hafa nú Akureyrarbúar
náð, svo ekki þætti mjer ólíklegt
að áburð tæki að skorta til jarð-
ræktar úr þessu, því útlendi á-
burðurinn kvað borga sig miður
vel.
Bryggjan í Ólafsfirði. Ólafsfirð-
ingar hafa nýlega gert skipa-
kryggju fyrir þorpið og fengu
Sveinbjörn Jónsson húsameistara
á Akureyri til þess að sjá um
smíðið. Honum datt það snjall-
ræði í hug að steypa bryggju-
stöplana sem stór ker á
landi og fleyta þeim út á sinn
stað. Voru ystu stöplarnir fyltir
af grjóti, en stöplarnir næst landi
notaðir sem stórar forir fyrir slor
og úrgang. Var þá sjálfgert að
losa sig við þetta affall, er fiskur
var slægður á bryggjunni. Nú
hafa túnræktunarmenn á Akur-
eyri tekið upp á því að flytja
þennan foraráburð í tunnum til
Akureyrar og telja það borga sig. ■
Með slíkum dugnaði tekst þeim
sjálfsagt að auka og margfalda
túnin sín á einhvern hátt. Kaup-j
túnið Akureyri verður þá stærsti.
bóndinn í öllum Eyjafirði, og
jafnvel á öllu landinu. Eini keppi-:
nauturinn er ef til vill Vestmanna j
eyjar, þVí þar eru horfur á, að
alt nýtilegjt land verði gert bráð- (
lega að túnum. —
Hvað gera hin kauptúnin? Öll
kauptún, þar sem áburður berst
á land, slor, og slóg, þari og því-
líkt, geta að sjálfsögðu ræktað
svo mikið land sem áburðurinn,
nægir á, og haft næga mjólk
handa börnum sínum. Mikið vant-
ar þó á, að þetta sje framkvæmt. j
Jeg sá t. d. á Siglufirði, að stór!
bátur flutti slor og slóg út á j
fjörð, til þess að sökkva þar í j
sjóinn, og er þó mikið ræktanlegt
land skamt frá bænum. Að vísu
er það land ekki eign kauptúns-
ins, en auðvitað væri það beggja
hagur, eigenda og kaupstaðarbúa,
að landið kæmist sem fyrst í rækt.
Sem stendur er mjólk af skornum
skamti á Siglufirði, en áburði er (
hent í sjóinn. Þetta breytist ef-
laust innan skamms, þó sildveiðin^
um sláttinn spilli stórum fyrir
ræktun og búskap á Siglufirði.
Enn vantar mikið á, að .allur |
áburður í kauptúnum vorum sje
notaður til ræktunar, og eru þó
ágætar fyrirmyndir í þessu efni:
Akureyri, Vestmannaeyjar og
Akranes. Ef hinir bæirnir settu
sinn plóg í þúfurnar af jafnmikl-
um dugnaði, þá mættu bændur gá
að sjer, ef kauptúnin eiga ekki
að verða mestu og bestu bænd-
urnir á landinu. Nú er útvegs-
maðurinn Thor Jensen líklega
stærsti bóíidinn á Suðurlandi.
Mætti svo fara, að Framsóknar-
lega mjólk, og hún er hollari en
mjölmatur og brjóstsykur.
Glerárþorpið. Rjett fyrir utan
Akureyri hefir risið upp dálítið j
nýbýlaþorp, sem kallað er Gler- j
árþorp. Eru flestar byggingar þar
úr torfi, og fylgir hverju býli
1—2 dagsláttur af landi. Gott mó-
tak er þar á næstu grösum og hef-
ir komið í góðar þarfir. Lóðar-
stærðin, sem líklega er miðuð við
ákvæði laganna frá 22. nóv. 1907
(1—2 dagsl.) hefir mjer virst ó- j
hentug, of stór fyrir matjurta-
garð og of lítil fyrir kýrfóður.
Árgjald af hverri lóð er 15—20
krónur.
Það virtist mjer, að afkoma
manna í þorpinu væri ærið mis-
jöfn. Á sumum býlunum var alt
landið girt og ræktað, en á flest-
um var ræktunin ljeleg eða jafn-
vel engin. Á einu af bestu býlun-
um hafði ekkja komist af með 6 ■
ungum börnum, og þakkaði hún
það grasnytinni að nokkru leyti;
en annars var daglaunavinna að-
alatvinnuvegur þorpsbúa.
Þorpsbúar höfðu fundið furðu
gott ráð til þess að hagnýta sjer
land sitt, þó lítið væri. Þeir hjeldu
geitur og sumir áttu auk þess
nokkrar kindur. Geitin þarf þar
ekki öllu meira en 2 hesta af
töðu yfir veturinn, svo ein dag-
slátta af túni fóðrar 5 geitur, en
þær mjólka um 5 potta á dag.
Töldu þorpsbúar geitnaræktina.
engu lakari en kúarækt. Sannast
á þeim hið fornkveðna:
Þótt tvær geitur eigi og taug-
reftan sal,
það er þó betra en bæn.
Ekki virtist mjer að torfbygg-
ingarnar myndu eiga framtíð fyr-
ir sjer þar í þorpinu. Alt land
umhverfis er útmælt og erfitt nú
orðið að fá torf eða ristu með
góðum kjörum. Mómýrin var að
mestu uppunnin, og svo var mjer
sagt, að mórinn yrði dýrari en
kol, ef vinnu þyrfti að kaupa við
hann.
Þó Glerárþorpið væri ekki eins
blómlegt og jeg hafði búist við,
þykir mjer ekki ólíklegt, að fá-
tækum verkamönnum sje það
nokkur styrkur að geta haft dá-
litla grasnyt, en landstærðin
mætti helst ekki vera minni en
rúmar 3 dagsláttur, eða sem svar-
aði einu kýrfóðri.
G. H.
Allir — minsta kosti allir karl-
menn — kannast við Mr. C. Gil-
lette, rakvjelamanninn. — Varla
rakar sig nokkur maður, að hann
ekki hafi einhverntíma notað rak-
vjel eða rakvjelablað frá þessum
volduga manni.
Mr. Gillette var nýlega á ferð í
Danmörku, og náðu blaðamenn
tali af honum og spurðu hann
spjörunum úr.
— Það var árið 1895 að mjer
datt fyrst í hug að finna upp rak-
vjel, sagði Mr. Gillette. Jeg var að |
raka mig einn morgun, en hnífur-!
inn tók illa, og ekikert gekk. Jeg j
var alveg að gefast upp, og
rtyndi að slípa hnífinn að nýju. Á
meðan jeg var að þessu, fór jeg
að hugsa um það, hve mikill ó-
þarfi það væri að hafa svona stórt
vopn við að raka af sjer skeggið;
alveg mundi nægja að hafa lítið
blað, sem væri einhvern veginn
komið fyrir á þann hátt, að ein-
ungis eggin ein væri ber. Jeg hugs
aði lengi um þetta, og að lokum
tókst mjer að útbúa blaðið úr
þunnri stálplötu, sem jeg tók úr
litlum bíl (leikfangi), sem var til
i verslun minni. Þegar blaðið var
komið var jeg fljótur að finna út
hvernig best væri að hafa vjelina,
og er að mestu leyti sama gerð
vjela notuð enn þann dag í dag.
Nú var eftir að koma uppgötv-
uninni á framfæri; var það erfitt
verk. Jeg fór frá einni verslun-
inni til annarar og reyndi að fá
menn til þess að fá áhuga fyrir
blaði mínu og rakvjelinni. Loks
hitti jeg fyrir mann, sem vildi
leggja 5000 dollara í fyrirtækið.
Þetta var árið 1901, og upp frá
því var jeg sloppinn. Alt gekk í
fljúgandi ferð eftir þetta. Frá því
árið 1901 og þangað til í janxiar
í ár, hefir Gillette-f jalagið, sem nú
er hlutafjelag, selt 42 milj. rak-
vjéíar, og árleg sala af rakvjela-
blöðum hefir nú síðustu árin orð-
ið nál. 50 milj. pakkar með 10
blöðum hver pappi. Er það sam-
tals um 500 milj. blöð á ári. —
Gróði fjelagsins hefir verið um
IOV2 milj. dollara á ári, og þetta
ár verður hann nál. 12 milj. doll-
arar.
Gleraugu!
Lestrargleraugu,
Utigleraugu,
Sólgleraugu
Rykgleraugu,
Stangarnefklípur,
Sjónaukar,
Mesta úrval!
Verðið óheyrilega lágt.
öll samkepni útilokuð.
i Laugavegs Apótek
Sjóntækjadeildin
mn frpecom / Son %
öport*
K J E X
Aðalumboðsmenn:
I. Brynjólfsson & Kvaran.
UNGUR
M AÐ U R
18 — 20 ðra, vanur af-
greiðslu, getur fengid af-
vinnu i vef naðarvöru versl-
un frá I. sepf. MeðmœlE
og mynd sendisf A. S. í.
fyrir 12. þ. m.
Frá þíngvölium,
m Eaill lainseB.
Sokkar.
Mesta og besta úrval lands-
ins er hjá okkur, bæðí á
börn og fullorðna, úr silki,
ull og baðmull.
Karlmannssokkar
ódýrastir hjá okkur. Verðið
frá kr. 0,75 til 9,00 parið.
Allur tilbúinn fatnaður
bestur hjá okkur.
yöruhúsið.
Útsýni yfir Þingvelli frá veginum niður í Almannagjá.
Ef heimilið
er fátækt af bollapörum, diskum,
fötum, smáum og stórum, mjólk-
urkönnum, vatnskönnum,, hnífa-
pörum 0. fl., þá minnist þess, a8
fyrir minsta peninga fæst mesti
og best í Versl „ÞÖRF“, Hverf-
isgötu 56. Sími 1137.