Morgunblaðið - 11.09.1925, Blaðsíða 3

orgf:tbi aðið
M0R6UNBLAII*.
sítofnandt: Vllh. Flnaen.
Otsefandl: FJeKr t ReyklaTtk.
fftltetjðrar: J6n KJartaneeot,
Valttr Btef&naeoa.
A.uKly»lnga»tJ6rl: B. Hafberg.
Skrlfatofa Austuretrœtl 8.
eiaar: nr. 498 og 600.
Aufflýalneaakrlfet. nr. 700.
Seíaaaalmar: J. KJ. nr. 74*.
V. St. nr. 1**0-
H. Hafb. nr. 770.
Áakrlftagjald lnnanlanda kr. 1.00
á mánutsi.
Utanlanda kr. 2.60.
I leuaaaölu 10 aura elnt.
Frá Yestfjörðum.
ÍRLENDAR SÍMFREGNIR
Khöfn 10. sept. ’25 F.B.
Uppþot í Shanghai.
Símað er frá Shanghai að inn-
fæddir menn hafi ráðist á lög-
regluna í þeim borgarhluta sem
útlendingar eru mannflestir, og
•grýtt hana. Yarð úr bardagi mik-
ill og voru í fyrstu liverskonar
barefli notuð, unz lögreglan
neyddist til þess að grípa til
vopna sinna. Skaut hún þá á
mannfjöldann og voru nokkrir
drepnir. Akafleg æsing er í borg-
inni.
/
Lífsskilyrði Evrópumanna.
Símað er frá Genf, að Briand
hafi sagt í viðtali við blaðamenn,
að það sje lífsskilyrði, ekki ein-
göngu Frökkum og Þjóðverjum,
heldur allri Evrópu, að varanlegt
vináttusamband og samvinna hald
ist milli Frakka og Þjóðverja.
Allir á fundinum eru mjög vin-
gjarnlegir í garð Þjóðverja.
Mannfall Frakka á Sýrlandi.
Símað er frá Berlín, að sam-
kvæmt símfregnum til Tageblatt
frá Bagdad, hafi 1500 Frakkar
fallið í erjunum í Sýrlandi.
Glettur við þjóðabandalagið.
Símað er frá Genf, að óþektur
Ameríkumaður hafi sent Alþjóða-
bandalagsráðinu 12 gullsaitmpðar,
-skinnbryddar silkikápur. Gjöfin
var samstundis endursend
Þýski iðnaðurinn.
Símað er frá Berlín, að flestar
stóriðnaðargreinir eigi í samning-
um um að sameinast í geysistór-
an fjelagsskap með 800 miljóna
gullmarka hlutafje.
Frá Marokkositríðinu.
Símfregnir herma, að land-
göngutilraun sú á Marokkoströnd,
sem símað hefir verið um, hafi
mishepnæst, Vegna harðvítugrar
mótspyrnu.
Fellibylur í Koreu.
Símað er frá Tokio, að á suð-
urströnd Koreu liafi fokið í felli-
byl 300 hús. Lestir fuku af tein-
■um og skipum hvolfdi.
F.B. í sept ’25
Vestur-íslenskar frjettir.
Grettir Eggertsson, sonur Árna
Eggertssonar fasteignasala íWpg.
lauk prófi í verkfræði við Mani-
toba skólann síðastliðið vor. Grett-
ir mun nú hafa atvinnu í Pitts-
■burg, Pensylvania, Bandar.
(Viðtal við ísafjörð í gær.)
Afbragsþurkur hefir verið síð-
ustu fjóra daga. Hefir alt liey
þornað, sem lá undir skemdum,
og hefir nýting orðið furðugóð,
úr því sem áður var. Geysimikið
af fiski hefir og verið þurkað.
Síldveiðabátar þeir, sem haldið
hafa út á Evjafirði, eru nú allir
komnir. Hafa aflað frá 2000—
4500 tunnur. Telja menn síldar-
vertíðina yfirleitt í meðallagi.
Hjer er að verða mjög tregt
um reknefasíld. Aflaðist ofurlítið
í fyrrinótt en ekkert í nótt. Þó
munu reknetabátar halda áfram
til þess 15. þ. m. flestir.
Síldarolíuverksm. á Sólbakka
er búin að fá um 30,000 mál. Þá
hefir hún og tekið karfa til
bræðslu, og er það nýlunda. Tog-
arinn .Gulltoppur hefir tvisvar
komið með karfaafla sinn. Af-
bragðs lýsi kvað fást tir karfan-
um, tært og hreint.
Leiðarþing standa yfir hjer í
ísafjarðarsýslum nú. Er Jón A.
j Jónsson í leiðangri inni í Djúpi.
En Ásgeir Ásgeirsson kom með
: Esju til Önundarfjarðar.
Vesturíslenskar frjettir.
C'O kenna því svo, að í bcsta lag’i |!i|||>||il>||i»»"i|»|||||ii|||||||||>4|||>||||||||||*||»>»iiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiHiiiiiniiiiiir'
er. Hitt er auðvitað enn merki-
legra, að Brynjólfur hefir kent
unglinga- og barnasöAgflokkum 1 , .
jafnframt hinu starfinu. Svo ensk- j | Jartans M
Öllum þeim er xýndu mjer ógleymanlega samúð, vináttu 1
| og virðingu d sextugsafmœli mínu 8. þ. m., færi eg œvarandi |
Ein af mótsögnum Tryggva.
* * , , - = Brynjólfur Bjarnason, frd Þverdrdal.
ír erum ver nu að verða her = ' ^ , /
! vestra og það jafnvel svo í Nýja j ........................................................
fslandi, að börn íslendinga tala ' ^m
j langoftast sín á milli enska tungu.
: getur það þá talist nærri fyrir-
brigðum, að heyra allstóra söng-
flokka barna syngja vísnalög ís-
| lensk svo vel, að unun er á að
jhlýða. Frá þjóðræknissjánarmiði
j er starf Brynjólfs merkilegt. Því
það er vel kunnugt, að tungumál
■ geymist á engan hátt betur en í
söng og ljóði. Mundi það þá reyn-
ast seigasta líftaugin í viðhaldi
íslenskrar tungu hér vestra, ef
slík starfsemi sem þessi kæmist á
i öllum bygðum vorum.
(Frh.)
Veglegt samsæti.
Á 3. hundrað íslendinga hjeldu
Sigtryggi Jónassyni fyrv. þingm.
veglegt samsæti þ. 24. júlí. Sam-
'sætið var haldið í Riverton við
Islendingafljót. Sigtryggur var
áður 'fýr ritstjóri Lögbergs og'
jþingmaður í Manitoba, I ávarpi,
er honum var flutt í samsætinu
er svo að orði komist:
„Vjer undirritaðir fyrir vora
eigin hönd og annara frumbyggja
Nýja íslands, finnum tilhlýðilegt
að votta þjer virðingu vora á þess-
um degi, sem cr fimmtíu ára minn
ingardagur þess, er þú steigst hjer
á land, til þess að stofna hið
fyrsta landnám íslendinga í Vest-
ur-Canada.“
Er talið, að Sigtryggur og fje-
lagar lians, liafi fyrstir allra
hvítra manna stigið fæti á bakka
fljóts þess, sem kallað er Islend-
ingafljót. Samsæti þetta hafði far-
ið hið besta fram og Sigtryggi
gefin vegleg gjöf. Auk þess voru
honum flutt tvö ávörp, kvæði 0.
s. frv.
\
A fslendingadeginum
í Winnipeg flutti Baldwin Bald-
winsson, fyrv. ritstjóri Heims-
kringlu ræðu, en kvæði Sig. Júl.
Jóhannesson o. fl.
Frá Brynj. Þorlákssyni organista.
Um starf hans vestra er farið
svofeldum orðum í grein í Lög-
bergi um íslendingadaginn að
Hnausum:
„Söngflokkur, stór og ágætur,
undir stjórn Brynjólfs Þorláks-
sonar, söng margraddað úrvals
lög íslensk, um daginn. Var það
hin besta skemtun. I sambandi
við þennan ágæta söng, dettur
mér í hug liið merkilega starf,
sem Brynjólfur hefir haft með
höndum í ýmsum bygðum Nýja
íslaiuls undanfarin ár. Að kenna
fulltíða fólki, þroskuðu að viti
og árum, fólki, sem er hneigt fyr-
ir söng og hefir góða söngrödd,
uppdrátt af landi því, er bann
kannaði. En fulltrúum him full-
fslendingar á Kyrrahafsströnd j valda íslenska ríltis fcll al’.ur
héldu 2. ágúst hátíðlegan. Á ketill í eld þegar fjárbeiðni þessi
fimta hundrað Islendinga sótti kom þeim fyrir sjónir og létu
þjóðhátíðina. j þeir hana víst ekki einu sinni
Margar ræður voru haldnar, t. koma til umræðu.Fyrir allra hluta
d. af skáldkonunni, Jakobínu sakir var það illa farið að Al-
Johnson og frú Kristínu Símonar- þingi skyldi ekki fremur veita
son úr Rvk., sem undanfarið hefir fje til þessarar umsóknar, heldur
verið á ferðalagi vestra. Á eftir en til ýmislegs annars, er það mat
hverri ræðu söng söngfloklcur meira; því hjer var ekki um
undir stjórn Gunnars Matthías- að ræða ægilegar upphæðir, svo
sonar Jochumssonar íslensk kvæði. Sem þær er þurfa mundu til þess
Engum skynbærum manni get-
ui- til hugar komið, að ætla sér
að elta ólar við allar vitleysur
Tryggva Þórhallssonar í gengis-
málinu.
Mönnum til gamans mætti
benda á nokkrar af mótsögnunum
og fjarstæðunum.
Tryggvi beinir orðum sínum til
bændanna. Röksemdafærslan er á
þessa leið:
Ef íslenska krónan hækkar í
verði þá kemur það ykkur í koll,
bændur góðir. Hækki krónan um
4% fáið þið 4% minna verð fyrir
afurðir ykkar. Hve mikils virði
krónan er, kemur ykkur ekkert
við. Það er krónufjöldinn sem
ræður. — Kaupmáttur krónunn-
ar vex ekki agnar ögn þó verð
hennar hækki.
Þessi meinloka Tryggva er ær-
ið hastarleg.
Og ekki bætir hann úr skák
er hann talar um erlendu skuld-
að halda áfram landmælingum
Fimtíu ára landnáms-minningar- herforingjaráðsins. danska, heldur irnar. Þar lætur hann svo um
hátáð héldu Vestur-lslendingar aðeins sjálfsögð útgjöld til þess mælt:
að Gimli þ. 22. ágúst. Ráðgert að kanna, nokkurnveginn, eitt af „Allar skuldir íslands við út-
var að þessir yrðu ræðumenn: þeim ekki mörgu, nje tiltölulega lönd eru í erlendri mynt, en ekki
Einar H. Kvaran, Dr. theol. ýkja stóru svæðum, utan há-jökl-: í íslenskri, svo að það, hvernig
Björn B. Jónsson, Joseph Thorson, anna, sem hvorki dr. Þorvaldur 1 endanlega fer um verðgildi ís-
skólastjóri lögfræðiskóla Mani- Thoroddsen nje aðrir ísl. fræði-
toba, Ragnar E. Kvaran prestur menn eðja útlendir, hafa rannsak-
og Einar Jónasson bæjarstjóri. að. Þessi liluti hálendisins hefir
Kvæði orti Jónas Sigurðsson það og fram yfir flést þau önnur
prestur, Sig. Júl. Jóhannesson, jöklalausu svæðin, sem ókönnuð
próf. Skúli Jolmson, dr. Sveinn voru þegar dr. Þorvaldur Thor-
Björnsson 0. fl., en söngflokks- .oddsen hætti rannsóknarferðum
stjóri var Brynjólfur Þorláksson. sínum, að fjallleitarmenn fara
Hátíðin átti fram að fara í slcemti- þ ar aldrei urn í göngum sínum
garðinum á Gimli. Þar var reist og ekki er að vita nema einhver-
nákvæm eftirlíking af fyrsta hús- staðar þarna kunni að vera dá-
inu, sem landnemarnir fyrst bygðu litlir hagablettir, sem enginn mað-
1875, húsgögn 0. fl., til þess að ur veit af enn.
m'önnum gæfist kostur á að sjá Þótt danski sendiherrann færi
mun þann, sem. orðinn er á um nokkurn hluta þessa svæðis nú
híbýlaháttum vestra frá því er í sumar og yrði margs þess vísari
var fyrir 50 árum. Sérstök járn-'sem mönnum var ókunnugt um
brautarlest átti að flytja Winni- áður, svo sem sjá má af skýrslu
peg-íslendinga til Gimli og við hans í ,,Morgunblaðinu“, þá mun
komu hennar átti skrúðganga að hvorki hann nje aðrir þeir, sem
hefjast út í skemtigarðinn. . kynt hafa sjer málavöxtu, líta
j svo á, að svæði þetta sje full-
Nýtt Umarit. ; rannsakað enn, og er því vonandi
Þ. Þ. Þorsteinsson skáld í Winni að Pálmi endurtaki umsókn sína
peg er farinn að gefa út tímarit til næsta Alþingis og gefi þannig
er Saga heitir. fulltrúum þjóðarinnar færi til að
bæta úr glappaskoti því, er þeir
gerðu í fyrra. En einu ætti hann
þó að breyta í umsókninni, það er
fjárupphæðin. Hiin er of lág, ætti
ekki að vera minni en 9—10,000
Næstliðinn vetur sótti stud. ' *
mag. Pálmi Hannesson til Al- ^að er um Hannesson
þingis um 6000 krónur til þess! ^alfaun að segÓa> að vart munu
að kanna öræfin vestur af Vatna-|Islen^mgar eiga völ á jafngóðum
jökli, milli Köldukvíslar og ■ n ann* °§ honum, til að fara rann-
Tungnaár, en norðaustur af Fiski- s6knarför >essa. Hann er maður
Öræfakönnun.
vötnum hinum eystri og Þóris-
vatni og alt upp í Vonarskarð,
ennfremur norðvestur hornið . á
jöklinum og brún hans alla, sem
veit að þessu svæði. Þríhyrninga-
mælingar ætlaði Pálmi að gera
þarna og koma þeim í samband
við þríhyrningamælingar lierfor-
ingjaráðsins danska, sem ti! eru
fyrir austan, vestan og sunnan
þetta svæði og að lokum gera
ungur og framgjarn, hefir brenn-
andi áhuga fyrir þessum starfa;
e» náttúrufræðingur og hefir feng-
ið mikla æfingu í að kanna óbygð-
ir með þeim Biering heitnum Pet-
ersen og Niels Nielsen. Allra
manna er hann ókvalráðastur og
afburða duglegur ferðamaður.
Heklungur.
lenhku krónunnar, hefir engin
áhrif á hve mikið fé við endur-
greiðum hinum erlendu skulda-
eigendum“.
Þá er Tryggvi kominn einn
hring.
Þegar hann talar til bændanna,
þá eykst verðgildi og kaupmátt-
ur krónunnar ekkert þó gengið
liækki.
Þegar hann talar um erlendu
skuldirnar, þá er alveg sama
hvort borgaðar eru fleiri eða
færri krónur, t. d. fyrir sterl-
ingspundin, því verðgildi og kaup-
máttur krónunnar eykst eftir því
sem gengi hennar hækkar.
Sennilega er þessi snúningur í
sömu greininni. ekki sprottinn af
viljandi útúrsnúning, heldur
vegna hins, að Tryggvi botnar
ekkert í málinu.
D AGBÓK.
Jón Kjartansson alþingismaður
fór í gær austur í Vestur-Skafta-
fellssýslu til þess að halda leiðar-
þing þar. Mun hann verða í þeirri
fcrð fram undir mánaðamót.
Fylla kom hingað inn í gær.
Harden heitir skip, sem kom
fyrir stuttu með kolafarm til h.f.
Alliance.
Grado, timburskip, kom með
farm til „Völundar“ nýlega.
Annað timburskip, Gerd, kom í
gærmorgun til h.f. Timbur og Kol.
Af veiðum kom Snorri goði í
gær með 94 tunnur lifrar. Aflinn
var að langmestu leyti þorskur.
|Að norðan, af síldveiðum, hafa
nýlega ltomið: Jón forseti, Kakali
og Margrjet. Hefir Jón forseti
aflað 5000 tunnur, Kakali 3750 og
Margrjet 2200. Auk þessara skipa
hafa komið mjög nýlega: Hrefna,
Harry, Bifröst, Geir goði, Seagull.