Morgunblaðið - 12.09.1925, Page 2

MOR
0n%
Höfum fyriilfggjanöi:
Rúgmjölj ódýrt,
Hálfsigtimjöl,
StrausykuPp
MeliSy smáhögginn.
Munið
10%
afsláttur af öllum
vörum í
ðttii EflDl Mm.
Fy r irtigg jandi i
Trawlgaran
írá London Spinning Co. Ltd.
London.
lil Hinsstj i b.
Sitnl 720.
RoaklMe Husholdalims.kole
Haraldsborg
(>/, Tora Beiie fra Köbeahara).
líyt C*r*ns beg. 4. Hov. og 4 Maj.
Statinnder*t»tt«lte kan »0ges. P r o g r.
aendea. Anna Bransagdr Nielsen.
Frú Guðrúnu Lárusdóttur
svarað.
DTSALA
Mikill afaláttur á
Ljereftura,
Sængurdúk og
Kctdettaui.
ElllEHiiiliii.
MUNIl A. S. í.
Sírai: 700.
Frú Guðrún Lárusdóttir liefir
þóst knúð til að taka til máls í
Morgbl. 11. ágúst, í tilefni ritgerð-
ar minnar um hin nýju lífsvið-
horf 'heimskpnunnar, sem prentuð
var 'í sama blaði 9. ágúst, með
fyrirsögninni „Drengjakollurinn
og íslenska konan.“ Grein frú-
arinnar, sem meir er lituð af óró-
legum tilfinningum en vitsmuna-
skygni, ber fyrirsögn er strax bend
ir til þess að frúnni bafi fremur
þótt ástæða til að gera mig per-
sónulega, að þungamiðjú hugleið-
inga sinna en mJálefnið sjálft; er
slík deiluaðferð mannleg og þó
kannske kvenleg öllu fremur.
„Stutt atbugasemd1 ‘ er undirtit-
ill ritsmíðar þessarar og virðist
hafa fundið ágætan hljómgrunn
meðal austfirskra kvenna, enda
þótt hitt efist jeg um, að nokkur
fái skilið með hverjum rjetti
greinin geti krafist þess að nefn-
ast athugasemd; hún er nefnilega
grandgæfilega sneidd öllu því, er
menn mundu telja í ætt við hngsun
eða ath. Að drjúgum skamti und-
anskildum af jafn almennum sem
óhugsuðum hversdags-orðatiltækj-
um, þar sem orðið „heilagur“ er
þó notað nokkrum sinnum, líkt og
til hátíðabragðs, þá er grein frú-
arinnar ekki annað en gersamlega
mishepnuð endursögn greinar
minnar, krydduð með ómerkilegu
nöldri og naggi utan í persónu
mína -— rjett eins og það væri
mjer að kenna, að mentaðar konur
úti í heimi hafi aðrar skoðanir
á þjóðlífsmálefnum en frú Guðrún
Lárusdóttir.
Bitsmíð frú G. L. er sem sagt
reist á rammskökkum grundvelli
og hefði verið æskilegt, að frúin
hefði gefið sjer dálítið tóm til
að hugsa áðnr en hún talaði. Hið
eina sem til mála gat komið, að
vefengja í neikvæðri gagnríni á
ritgerð minni, var það, hvort jeg
færi með rjett mál eða rangt, þar
sem jeg þóttist vera að draga
ns—9 **
<óport~*
k. j e x.
Aðalumboðsmenn:
I. Brynjólfsson & Kvaran.
SKYNDISALAN
i dagi
Sterkar kvendragtir á 25,00 krónur. Ljereft frá
0,75 aur. mtr. Flónel frá 0,90 mtr. Morgunkjólatau frá
5 kr. í kjólinn. Tvisttau og molskinn afaródýrt.
Ullarvara, prjónavara, nærfatnaður og skyrtur. —
Nokkur stykki eftir af ensku hermanna regnfrökkunum.
Hvítar peysur og fleira.
upp útlínurnar í viðhorfi nútíðar-
konnnnar. Þar sem grein mín er
ekki annað en frásögn • af eðli
nýrrar stefnu, er aðalatriðið þetta:
Br frásögnin sannleikanum sam-
kvæm, eru skoðanir þær, sem jeg
lýsi, nokkurstaðar ríkjandi meðal
kvenna í rann og sannleika, eða
fer jeg með lygar?
Fjarri fer því, að fyrir mjer
hafi vakað að gerast prjedikari
hins nýja fagnaðarhoðskapar með
grein minni! Tilgangurinn er sá
einn, að „lýsa andlitsdráttum ald-
arandans“, og gerði jeg um leið
lítilsháttar samanhurð á íslensku
konunni og tískukonunni erlendu.
Jeg hefi áður samið svipaða hug-
leiðingu um nútíðarmanninn, enn
aðra nm tísku í skáldskap, með
sömu riteinkennum og enginn hor-
ið sig upp. Og jeg verð vissulega
síðastur manna til að ganga í
smiðju til frú Guðrúnar Lárus-
dóttur nm það, hvort mjer beri
að lita myndir mínar mieð svart-
krít eða rauðkrít eða einhverjum
öðrum litum. Það er ekki nein rök
þótt einhverjir sjeu svo glorulegir
í augunum, að þeir þoli ekki liti
mína.
Jeg er enn ekki kominn til að
segja hver er mín persónulega
skoðun á þjóðlífsmálefnum, hvað
jeg telji æskilegast með tilliti til
hjónabandsins, heimilisins, barna-
uppeldisins, konunnar o. s. frv.,
- enda varðar engan nm það.
En frú G. L. hefir eins og fyr
ei getið, þóknast að kjósa þenn-
an vettvang til þess að láta í
ljósi vanþóknun s'ína á mjer, sem
rithöfundi.Samandregnar eru ákúr
ur hennar þær 1) að jeg mis-
þyrmi hinni gullfögrú tungu
feðra vorra, 2) að mig skorti
reynslu og þroska og 3) að rith.
á borð við Olfert Bichard og C.
Wagner sjeu ofjarlar mínir, og
þar að auki miklu víðþektari en
jeg, enda þótt jeg hafi farið til
ítalíu. Jeg skal mleð ánægju af-
greiða frúna í þessum atriðum.
Að jeg misþyrmi íslenskri tungu,
er ekki annað en níð og rógnr,
sprottinn úr oddbrotnum pennum
ljelegra ritdómara og annara sem
hafa enga hugmynd um hvað
mál er. Það er almennur löstur
illa siðaðra og því ver sendibrjefs-
færra íslenskra þjóðrembinga, sem
hefir mistekist að þyrla sjer upp
í mannvirðingasætin, að hreiða sig
út yfir mál og málfegurð, með
alvísum dómaraskap, við öll tæki-
færi og einkum þó, er höfundar
eiga í hlut, sem, ekki eru þegar
grónir inn í kynslóðina, er lifði
á undan oss; jeg hefi hvað eftir
annað orðið fyrir þeirri reynslu
að finna tennur þessara vandlæt-
ingasömu smásjárhátigna í hælun-
um á mjer. Það er að vísu satt, að
í blaðagreinum mínum (sjaldan
ella), læt jeg stundum flakka al-
erlend orð, sem jeg veit að hver
maður með evrópeiskri mentun,
; skilur, og er slíkt fyrirtaksráð til
þess að knýja fram eftirtekt les-
andans, en notkun þessara orða
j lætnr hið íslenska máleðli í setn-
■ ingabyggingu minni, algerlega ó-
| snortið. Snorri Sturluson slettir
j tíltölulega miklu meira en jeg.
J Hitt er líka hverju orði sannara,
að jeg ber aldrei við að sníða
hugsun minni málstakk í líkingu
j víð þann, sem tíðkaðist á íslandi
j fyrir 6—700 árnm, ekki vegna
þess að jeg gæti ekki hæglega eft-
, iilíkt fornmálið ef jeg nenti, held-
ur vegna hins, að jeg kýs að
skrifa mál lifenda fremur en,
dauðra. íslenskt nútíðarmál leikurj
á hreiðum tónstiga, allt milli hróp-!
andi ruddaskapar og Ijóðrænnar j
fegurðar, og er auðucra af gný
ósnortinnar náttúrn, jötunnættaðri
jkyngi, töfrandi litbrigðum og egg- j
j hvössum biturleik en nokkurt mál j
annað í víðri veröld; ' jeg ann
hinum dælska og ámáttuga krafti!
íslensks nútíðarmáls. í grein frú
G. L. úir og grúir hinsvegar af
setningum, sem sýnilega eru af-
kvæmi spiltrar máltilfinningar, og!
, skal jeg aðeins vitna í þessa máls-
! grein hennar til sönnunar: „Á
, uppeldishælunum segir Halldór að
>ar til hæfir menn verði látnir
(prófa gáfur skjólstæðinganna og
; velja sjerhverjum honum hentug-
an veg (leturbr. mínar)/‘ Sl'íkt
, málfæri er vond danska eða eitt-!
; hvað þessháttar, og á heimá í
I Sturmshugvekjum. Jeg vildi mega
j'ráða frúnni til að læra að rita
jSæmilega íslenskt mál sjálfri, áður
, en hún vogar sjer í annað sinn
j að beina til mín dylgjum sínum
,um misþyrming íslenskunnar. Þar,
j sem frúin gerist svo djörf að
jfrýja mjer þroska og lífsreynslu,
jlæt jeg mjer nægja að skírskota
til ritverka m'inna, sem allur al-
menningur á fslandi mætti vera að
nokkm kunnur; þau votta skýrar
en nokkuð annað, þótt lítilfjörleg
sjeu, hvers virði sje þroski minn.j
Annars varð mjer á að hvá, þegar
jeg las þessu frýjuyrði konunnar, |
svo furðanlega lætur það í eymm
manns, sem hefir ekki haft annað j
fyrir stafni frá barnæsku, en afla
sjer lífsreynsln og þroska, í sem
margháttuðustum umhverfum
menningarheimsins, að heyra
heimalinn kvenmann, enda þott
hún kunni að vera sæmileg hús-
móðir, velja sjer hæðiyrði sakir
þroskaleysis. Það er eins og maður
viti naumast hvaðan á sig stendur
veðrið frammi fyrir slíkum
hroka.
Þriðja atriðinu í ákúrnm frú-
arinnar gegn persónu minni nenni
jeg ekki að svara. Höfundarmetn-
aðnr minni er mjer altof heilög
tilfinning til þess að jeg hafi
löngun til að fara í mannjöfnnð
við andlega dúllara á horð við C.
jWagner og Olfert Bichard, hversu
lokkandi sem frægð þeirra kánn
að vera í augum frú Guðrúnar
Lárusdóttur.
P.t. Messina 23. ág. ’25.
Halldór Kiljan Laxness.
Þið sem emsþá hafið ejkki
reynt okkar ágætu Kifsu-
berjasaft, farið mikils á mis.
Biðjið kaupmaan yðar um
Kirsuherjasaft frá Bfna-
gerðinni og sannfærist umt
að það er sú besta saft, er
þjer getið fengið.
Efnagerð Reykjavikur
Sími 1755.
Vetrarsjöl
nýkomin til
H. P. Duus A-deild.
Bankabyggs-
mjöl
fæst í
NÝLENDUYÖRUDEILD
JES ZIMSEN.
I. Bikie 111.
Via Vincenzo Russo B,
Napoli (Italia).
óskar eftir að vera umboðemaður
fyrir íslenskt útflutningsfirma í
X
saltfiski.
Tilhoðs óskast se« fyrst.
Brjefaskifti á. dönekn.
Símnefni : „Bonus“, Napoli.
NIIKIL NÝUNGI
Umbossala öllum boðin
lt 50 kr.
STAKA.
Lokið smíði á Möðruvallakirkju:
Hjer hefi jeg af hendi leyst
hitt og annað smíði;
Gnðs hef jeg átta glugghross
reist,
góðir prestar ríði!
Ólafur G. Briem.
Duglegt fólk karlar og konur hverrar
Btjettar sem er, fær miklar aukatekjury
háar prósentur og föst laun á tnánuði
fyrir að selja mjög eftirs-purða vöru.
Skrifið strax og þjer fáið nánari upp-
lýsingar.
Bankfirmaet S. Rondahl.
3 Drottninggatan 3, Stockholm, Sverige.
Appelsínup
og
Epli
fyreta flokks vara, ný-
fcomið í
)afísnusic
Austuretræti 17.
Pappfr»poflcar
lægst verð.
Herluf Clauaen.
Stml 39.
I