Morgunblaðið - 16.05.1926, Qupperneq 5

jMiflkabl. Morgbl. 16. maí 1926.
MORGUNBLAftlfi
5
Steindórs Buick-bifreiðar
Þad er löngu orðið þjóðfrægt að Stein-
dór leigir þjóðfrœgar gœða bifreiðar
með þjóðfrœgum gœðajbifreiðarstjórum
fyrir þjóðfrœgt gœða uerð.—----------
♦
fieimsfrægiii ekki naæðsynleg.
Tilkynnlng.
Þeir, sem kynnu að vilja notfæra sjer tipp útbúnað
á vörubifreiðum, snúi sjer á atvinnuskrifstofu mína, sem
fefur allar nánari upplýsingar og lætur framkvæma
verkið fljótt og ódýrt.
Guðmundur Hróbjartsson,
Strandgötu 1. Hafnarfirði.
Atvinnudeilan mikla
í Englandi.
(Lauslegt yfirlit eftir útl.
blöðum).
Vohít sem bregCaat.
Þó mikib vanti á, að enn sé hægt
að gera sjer glögt yfirlit hjer út.i á
ielandi, yfir atb\irbina í Englandi,
í hinni miklu deilu, sem exin, steiwi-
»r þar yfir, verður af blöðum þeim.
sem nú eru hingað komin, hægt að
gera sjer fyllri hugmyncl um helstu
rás viðburðanna, heldur en feng-
ist hefir, af skeytunum. Blöðin sem
komu með ,íslandi‘ eru vi'kugömiú
Fram til síð.ustu stundar, fram
*ndir miðnætti þ. 30. apr. gerðu
menn sjer vonir um, að samkomu-
lag myndi nást milli námueigenda
®g verkamanna. Síðustu dagana í
apríl, var sáttatillaga til umræðu,
þess efnis, að námueigendur skyldu
ganga að því, að bjóða sömu launa-
kjör í öllum námum landsins, en
verkamenn skyldu aftur á móti
ganga að því, aö hafa vinnutím-
ann lengri, en verið heíir síðustu
árin._,
í þeirri von, að samkomulag næð-
ist, gerði Baldwin forsætisráðherra
ráð fyrir, að ríkisstyrkurinn til
náir.ueigenda skvldi haldast óbreytt
nr, fyrstu dagana í maí, og ætluðu
námueigendur að fresta verkbanni
á meðan. En á föstudagskvöld þ.
30. apr. kl. 11, var útséð um, að
ssmkomulag inyndi nást, og var
verkbann tilkynt í öllum námiun
kindsins á miðnætti.
Boðskapuriim.
Kl. 11 og 25 mín. stöðvaðist út-
•endjng frá öllum útvarpsstöðvum
Windsins, og var síðan öllum hlust-
•ndum tilkynt, að vinna stöðvaðist
í kolanámum landsins.
Stjórnin sat á ráðstefnu um nótt-
ina. Allir vissu, að af verkbanni
kolanámueigenda, myndi leiða alls-
herjarverkfall. Scrnli stjórnin því
út boðábrjef til alþjóðar, um ráð-
stafanir til að afstýra vandræð-
um og biðja alla liðtæka menn, að
vera hjálplega, við allskonar naufi-
synleg störf, flutninga og annað,
sem leggjast myndi niður, er alis-
herjarverkfallið skylli yfir.
[(’stj'rkurmn nefir numið 3 sh. á tonn
til jafnaðar, og hefir meðalhagnað-
urinn með því móti orðið iy2 sh’. ]
á tonn,
Álit sjorfræðinganefndarámar.
Þj ógnýtmg ófær.
Ódýrari rekafur.
f nefndaráliti kolamálanefndar
eT' sýnt fram á, að námureksturinn
þarf að verða ódýrari, sem því
nemur, að hvcrt tonn verði námu-
eigendum að jafnaði 3 sh. ódýrara
en nú er.
.i Nefndin lítur svo á, að þetta !
! megi takast, og bendir á leiðir til1
þess. Hún ieggur eindregið á móti
þjóðnýtingu námanna, en vill gera
stjórn námurekstursins einfaldari
og hagkvæmari. Heldur því fram,
að eðlilegast sje, að ríkið eigi allan
námurjett, og afgjöld fyrir hann
renni í ríkissjóð. Til þess að end-
urgjalda landeigendum þeim, sem
nú taka afgjöld af námufjelögum.
áætlar nefndin að greiða þurfi úr
ríkissjóði 100 milj. sterlpd.
Þegar umbætur þær eru komnar
á, sem nefndin leggur til, að gera
skuli, gerir hún ráð fyrir, að námu
eigendur geti greitt það verkakaup
sem nú viðgengst. En meðan verið
er að lagfæra námureksturinn, þá
þarf kaupið að lækka til þess að
veksturinn beri sig. Verkamenn
neita að ganga að þessari lækkun,
þó húu verði aðeins um stundar-
sakir.
Verkakaup námumanna er nú 45
—7(> shillings á viku.
Vert er að geta þess, að mjög
u: það tilfinnanlegt í kolanámu-
rekstri Englendinga, að langt er nú
umliöiö, síðan kolagröftur byrjaði
þar, námurnar því flestar orðnar
ærið djúpar, og hinar hagkvæm-
ustu eða bestu þeirra tæmdar.
Eins og nú horfir við, er það ó-
umflýjanlegt, að fjárhagslegur halli
verði af uámugreítinuin, með því
kaupi sem er. Verkamenn neituðu
tilslökunum. Öll sund til samkomu-
lags lokuðust, og var þjóðinm
stefnt út í ófæru allsherjarverk-
fallsins.
Gardinafau
í metratali og afmældar
gardínur.
Einnig Dyratjöld.
Eilll latilsen.
Notið aitaf
eða
Lenging vinnuhmans 1.
Jafnaðarmannadagurinn var
fyrsti verkbannsdagur. Verkbann
var auglýst vegna þess, að verka-
menn vildu ekki sætta sig við, að
vinnutíminn yrði lengdur. Aðal-
uppistaðan í samtökuin verkamanna
1. inaí hefir víðast hvar verið kraf-
an um að fá vinnutímann styttan.
Er því eigi ólíklegt, að það hafi
verið samkomulagi óhentugt að
farið var fram á, að verkamenn
gengju að því, einmitt þennan dag,
að vinnutíminn yrði lengdur frá
því, sem verið hefir.
Reksjtur kolanámajma var
stramdaður fyrir 9 mánuðnm.
Eins og getið hefir verið um lyer
í blaðinu, má svo að orði komtist,
að kolanámureksturinn í Englandi
hafi verið strandaður fvrir 9 mán.
^ síðan, er ákveðið va r, að styrkur
j skyldi greiddur úr ríkissjóði fyrir
i hvert kolatonn, sem grafið væri úr
i
jörðu. Aður en þessi ákvörðun var
tekin, var námureksturinn rekinn
I
með tapi í % námanna, og yfir
helmingur tapaði 1 shilling fyrir
bvert tonn, sem losað var. itíkis-
Allsherj ve rkf all/ð nær íil fimm
míljóna ve/kamanna.
Sti-ax á laugardaginn þ. 1. maí
var allsberjarverkfallið boðað. En
á sunnudaginn var leitað nýrra
samninga, og voru verkamannaleið-
togarnir kallaðir til London. A
sunnudaginn og mánudaginn sátu
aðiljar á ráðstefnu til þess að reyna
að ná samkomulagi. Síðasti sátta-
fundurinn bj'rjaði ld. 9y2 á mánu-
dagskvöld, en honum lauk með full-
komnum friðslitum rjett fyrir mið-
nætti á þriðjudagsnótt. Var þá til-
kynt um land alt, að allsherjarverk-
fallið væri hafið.
— Var gert ráð t'yrir, að
með. verkamönnum kolanámanna
yrðu 5 miljónir verkamanna þá
verklausir.
Verkfallið náði vfir alla flutn-
inga til lands og sjávar, allan
málmiðnað og ”kemiskan“ iðnað,
prentun alla, byggingar, starf-
rækslú gass- og rafmagnsstöðva.
Boðskapur verkamannasambands -
ins hinn hógværastú
En um leið og verkfallið var boð
að, lýsti stjðrn verkamannasam-
bandsins því yfir, að verlcfall þetta
bæri eigi að skoða sem árás a þjóð-
ina í heild sinni. Ætluðu verka-
menn því að sjá um, að allir nauð-
svnlegir flutningar hjeldust uppi,
svo sem matvælaflutningar. mjólk-
urflutningar til borganna o. því-
uml. Um leið beindi stjórn verka-
manna þeirri áskorun til f jelaga !
sinna, að þeir sæjn um það, að
hvergi kæmi til óeirða af völdum
verkamanna; verkamenn skj'ldu
sýna stillingu og gætni í hvívetna,
og forðast i lengstu lög að valda
neinum friðarspjöllum.
Sfjórmn æskir eftir sjálfboðtóið-
nm <H ýmsrar vinnu.
En þó verkamannaleiðtogar væra
eins hógværir í orðum sínum, eins
og frekast var liægt að liugsa sjer,
og þeir lýstu því yfir, að þeir ætl-
uðust til þes.s, að verkamenn ynnu
t. d. aö nauðsynlegum flutningum, ]
þrátt fyrir verkfallið, gerði stjórn-
in allar ráðstafanir til þess, að fá
sjálfboðaliða í þjóuustu sína, til
þess að sjá um matvælaflutninga
og þvíuml. Er svo að sjá, sem
stjórnin hafi eigi metið loforð
\erkamanna að neinu um það, að
vera hjálplegir við verk þau, sem
lífsnauðsynleg væru, enda var
skjótt komið mikið lið í þjónustu
Stjórnarinnar til flutninga og ann-
ara starfa.
Jafnskjótt. og aHSherjarverkfali-
ið skall yfir, var landið lýst í neyð-
arástandi, tók stjórnin yfirráðin
yfir öllum kolabirgðum, matvælum
og öðrum nauðsynjum, og var 10
manna bjargráðanefnd skipuð með
ótakmöí kuðu valdi.
Útvarp í stað blaða.
Jafnframt því, sem stjórnin tók
yfirráðin yfir matvælabirgðum og
öðrum nauðsj'njum, tók hún í sín-
ar hendur starfrækslu allra út-
varpsstöðva. Er það í fyrsta sinni
sem það hefir komið fyrir, að út-
varpsstöðvar hafa komið í stað
blaða.
AlmenningTir býr sig undn-
verkfallið.
Mánudaginn 2. maí notaði al-
menningur til þess að undirbúa sig
sem bezt. undir stöðvunina. 1 Lond-
on var svo mikil götuumferð þann
dag, að eigi mun hafa verið önnur
eins umferð í hinni miklu borg.
Allir keptust við að draga að sjer
nauðsynjar, og ljúka erindum sín-
sem gefur fagran, svartan
gljáa með lítilli vinnu.
Do m Know
Mlss BlanGhe
HSEBKBRI
Vallarstræti 4. Laugaveg 10
í pappírshylkjum afgreiddur fyrir-
varalaust.
Hú geta aHir reykt vindla
þeir eru svo ódýrir í
LattdsijíSrfmnni.
Plðntnr.
birki, reyni, lerk fyrir gróður-
setningu í görðum, til sölu. Hellu-
sundi 3. Sími 426.
Skógrsektarstjórinn.
um utan húss, meðan strætisvagnar
og eimlestir væru í gangi. En vagna