Morgunblaðið - 20.09.1927, Qupperneq 5

Aukablað Mbl. 20. sept. ’27.
MORGUNBLAÐIÐ
5
Vikan sem leið.
Innlent. . betur en hann sje enn í dag eklti
Vikan sem leið byrjaði með sól-, anua<'> en óvandaður slefberi Tím-
skini og’ góðviðri um alt land. Á a"s- er leJ 0 s-íel að t>era
miðvikudaginn kom fremur grunn ’ glœpsamlcgt atlueli á embættis-
'lægð norðvestan yfir Grænland og,
olli þykkviðri og rigningu víðast'
livar á landinu.
i þar snotur nýbýli, mýrin fram-
| ra>st skift í skákir og er grasgef-
in mjög. Þar standa nú livann-
grænir hafrareitir innan uin slegna
töðuvellina.
Eftirtektaverð ummæli um fram
tíð mjólkurbúa vorra, hafði Eng-
menn landsins.
Hann, dómsmálaráðherrann sjálf
ur, hefir enga ábyrgðartilfinningu
enn, gætir þess ekki, að hans er
]>að að ákæra, ef glæpsamlegt at-
luefi kemur í Ijós lijá embættii-
mönnum landsins. Geri hann það
síðan ! ^kki, sýnir hann, að honum er lítt
hvass-,lant Uln bigin þrátt fyrir stóryrðin.
Á fimtudaginn var lægðin kom-
in suður fyrir landið og vindur
genginn til norðurs um alt land
og fór hvessandi eftir því, sem
leið á daginn. — Kom
versti norðangarður með
viðri um alt land og kraparigningu ■ brið.ja hneykslismálið er í dá-
á Norður- og Austurlandi. Sy«ra!'eóðu samræmi við þetta lækna-
hefir ekki orðið úrkoma. Mestur, nial- ÞeSar l)að er koraið 1 'Íós;
hiti í Reykjavík 11-7 stig á mánu- ílað dómsinálaráðlierrann tekur 1
dag og minstur 3—0 stig aðfara-'’raun og veru ekld sjerlega hart á
nótt mánudags. Úrkoma í Reykja- ‘'tt þó embættismenn brjóti lög-
' in, þá er skiljanlegra að honum
vík alls 1.9 m.in.
Betri vonir eru nú um verð-
hækkun á fiski en verið liafa í
sumar, eftir því sem Mbl. hefir
fengið að vita á skrifstofu togara-
eigenda. Skeyti frá markaðsstöð-
finnist sem svo, að hann, dóms-
rálaráðherrann sjálfur, geti tekið
nokkrum lausatökum á því hvað
eru lög og hvað ekki.
Hann sem sje lætur það boð út
ganga, að lög. sem gengu í gildi
1. júlí, verði ekki tekin til greina,
um í Miðjarðarhafslöndum segja
að vísu ekki frá verðhækkun, en!eítir þeim verði ekki farið — fyrst
‘að núverandi verð sje örugt (ná- 'unl slnn
lægt 105 kr. skpd.) o
eftirspurn
góð, verðhækkun í aðsígi.
Allmargir fiskútflytjendur hjer
munu eiga lítið óselt af fiski. IMik-
ið af þeim birgðum, sem eru í
landinu eru þegar seldar til út-
flutnings í þessum eða næsta mán-
uði.
Síldin hækkar ekkert enn í vérði
þó salan hafi tekist tif, Rússlands.
Hluturinn er, að hinir erlendu síld-
arkaupmenn, sem ítök hafa hjer,
ciga oftast nær liægt með að ráða
verðinu nokkuð.
Sláturfjelag' Suðurlands er far-
ið að slátra fje til þess að senda ...
kj'öt með Brjiarfossferðmm. Af
])ví fje sem hingað er komið verð
ur helst ráðið, að í haust verði fje.
ekki nema í
þótt tíðin hafi verið góð í sumar.
Boðskapnum fylgdi ekki sú skýr
ing, að þessi „bráðabirgðaráðstöf-
'un‘ ‘ væri gerð, samkvæmt ósk Sig-
urjóns Ólafssonar jafnaðarmanna-
leiðtoga.
Samkvæmt núgildandi lögum á
ékki að skrá skipverja á varðskip-
ið „Óðinn“. Samkvæmt boði þeirra
fjelaga Jónasar dómsmálaráðherra
og Sigurjóns, er ekki farið eftir
i þeim lögum.
í Yfir slíkri ósvífni er ekkert svar
I á reiðum höndum. Svar við þessu
! framferði á fyrst og fremst að
koma frain á. Alþingi.
Leyfir þingið það óátalið, að
j dómsmálaráðherrann ásamt fy gi-
! fiskum lians ráði því að ekki skuli
gildandi lögum?
Hver ræður í landinu ef þeirrl
venju er fylgt?
þess ótta. l>að fyrsta, sem yrði að
gera, væri að bægja þessum ótta
burtu. Ríkin yrðu að fá tryggingu
fyrir því. að þau hefðu ekkert að
óttast, og gætu þess vegna hært
'vígbúnaði. Tillaga hans er því sú,
að þjóðirnar sameinist allar, og
('eeils að nýju.'En fulltrúar Breta
m. a. hafa verið þeim andvígir.
Þegar þær voru til umræðu 1921
voru það nýlendustjórnir Englend
inga sem snjerust andvígastar
gegn þeim; sögðu sem svo, að þær
vildu ekki skuldbinda sig til þess
indingur einn við Magnús Kjar- (geri sjerstakan samning um lijálp, !að senda her manns til Evrópu,
an er hann var í Björgvin á dög-
unum. Englendingurinn var í land
búnaðarnefnd ]>eirri er send var
frá Englandi á vörusýninguna.
þegar slík árás verði gerð. Ætlast
Cesil lávarður til, að Þjóðabanda-
lagsráðið komi saman, ef slík árás
verður gerð, og á það innan 4 sói-
Hann sagði við Kjaran, að hann arhringa að kveða upp úrskurð
undraðist það mjög, að íslend- um, hver hafi gert árásina. Er síð-
ingar skyldu, vera hættir að senda an ætlast til að gerðar verði þving-
'smjör til Englands. Smjör það 'unarráðstafanir móti ]>eim, sem
sem komið hefði þangað á árun-1 árásina gerði, og ef með þarf,
'um hefði fengið svo gott orð, að /verði sendur „alþjóðaher“, til þess
’íslendingum ætti ekki að verða að bæla niður árásina.
skotaskuld úr því að halda þar R. C. er nú kominn í fulla and-
’stöðugum markaði. Og lengi tek- stöðu við Bretastjórn eins og
ur Bretinn við smjöri. Þó hjer kunnugt er, og er útlit fyrir að
væri framleitt alt það smjör sem Jiann sje farinn að tapa trú á
‘flotið gæti af íslensku graslendi, haldgóðum árangri af starfi banda
inj’iidi þess lítt gæta þar. lagsins.
_______ Fulltrúi Hollendinga á
hefir
Um síðustu helgi kom út skýrsla
úr hagtíðindunum um síðasta
manntal. Samkvæmt því hefir fólk
inu fjölgað hjer á landi árið sem
leið um 16 af þúsundi. Er mann-
fjöldi nú 101 þúsund rúml. Fólks-
fjölgunin árið sem leið var óvenju-
lega mikil, enda myndi fólksfjöld-
inn tvöfaldast á 40—50 árum með
sömu fjölgun.
1 „Árbók Evrópu“ fyrir árið
um
flutt tillögur
fundiu-
Robert
þó einhverir ribbaldar rjeðust þar
á nágranna sína.
Samkvæmt síðustu símfregnum
eru smáríkin fylgjandi Ilollend-
ingum og tillögum Roberts Cecilsr
en stórveldin aðliyllast aðra leið,
sem mun vera svipuð því sem
Bandaríkjamenn lögðu til 1924,,
að friðaröryggi yrði leitað með
undirskriftuin skuldbindinga, að
hefja eigi hernaðarárásir, og þjóð-
irnar settu upp einsk. skyldu-gerð-
ardóm í öllum deilumálum er upp
kunna að rísa.
Slíkt öryggi þykir smælingjun-
um ófullnægjandi Má búast vi&
togstreitu enn um þessi mál, og
vandsjeð hvort árangur veiður
verulegu.

Hver veit nema dómsmálaráð-
ineðallagi lil fralags, jlerranum cletti í liug í einhverju
I æðiskastinu, að nema öll lög úr
1 gildi nema samvinnulögin, bann-
Engin ástæða var til að efast p'jo'hi og lög um verðlaun fyrir
um það, að axarsköft Jónasar Jóns 'átfluttan gráðaost.
sonar frá Iiriflu í ráðherrastól
yrðu bæði rnörg og mikil. Þó mun! (
liann öllu stórtækari en alnient Vakpaður er áhugi manna fyr-
var álitið að óreyndu, þar eð hann 'ir stofnun mjólkurbúa. Er það
að meðaltali gerir sig sekan í stór- gleðilegur framfaravottur. — Úr
feldum afglöpum einu sinni í viku. Eyjafirði frjettist um undirbún-
Fylgismenn J. J. hafa löngum ing undir stofnun mjólkurbús. Á
gumað af hæfileikum hans. Út- búið að standa á Akureyri og
nefning í „sparnaðarnefndina“ ev byggjast á daglegum mjólkur-
gott dæmi. 'flutningum af svæði sem er innan
J. J. tekur undir ]>að með rjettu, landsmanna fyrir umheiminum,
að minka þurfi föst útgjöld ríkis- 25 km. fjarlægðar ]>aðan.
sjóðs. Þegar liann er kominn til-' Starfað er að undirbúningi að
valda sjest best hve liæfur liann stofnun mjóllcurbús í Flóanum.
er til þess að draga úr útgjöldum. Bætt markaðsskilyrði eru nauð-
Hann launar þrjá lítt færa menn, ’synleg þar eystra til þess að rækt-
4il að grúska í skjöluin — menn un sveitanna geti komist á örugga
sem enginn getur borið traust tii framfaraleið. Alstaðar reynist það
í sparnaðarmálum. Einasti þing- svo þegar bændur fá daglegan
Hform Rússa og vinnubrögð.
I „Göteborgs Handels og Sö- Rússaveldi, reyna að koma því til
fartstidning“ 4. t’. m. er forystu- leiðar að miðstjórn heimsins fái
grein með ofanritaðri fyrirsögn. í framtíðinni aðsetur í Moskva.
'1925 er skýrsla um fólksfjölgun Ellls °S kunnugt er, er blað þettaj Er lijer nýr kafli í hinum gamla
Evrópuþjóða. Þar er fjölgunin á eitthvert hið áreiðanlegasta frjetta draum slafnesku þjóðanna, að
íslandi talin vera 13,8 af þúsundi. 'blað a 'Norðurlötídum, og gerir undiroka heiminn. Stjórnarherr-
1 ])rem löndum álfunnar er talið NÍer mjög ant um að flytja sem arnir í'Moskva líta þannig á, að
að fólki fjölgi örar en lijer; í Bul
garíú 15,4 af þúsundi, í Hollandi
15,3 af þús. og í Rúméníu 14,5 af
þús. í suðlægu löndunum tveim
er manndauðinn þó um og yfir 20
af þús. á ári, en fæðingar svo yfrið
margar 35—-37 af þús., að fólkinu
fjölgar samt ört. Hjer á íslandi
eru fæðinga- og dánartölur alt
aðrar. Hjer fæðast árlega 26— 28
af þús„ og deyja 12—13 af þús-
undi. í Hollandi er dánartalan
hegst 9—10 af þús.
Þegar hagfræðingar og fjesýslu-
menn spyrja um landshagi hjer,
ver'ður það fyrst fyrir að spyrja
um fólksfjölgun, barnadauða og
])víuml., sem alménnan mælik /arða
á lífskraft þjóðarinnar. Er eftir-
tektarvert, að við nú skulum vera
meðal bestu þjóða í ]>eim efnum.
ant um að
nákvæmastar og rjettastar frjett- Riissar eigi að frelsa heiminn —
ir af öllum heimsviðburðum. log ]>vinga þjóðirnar til hlýðni við
Utlent.
Merkustu erlendar fregnir vi
una sem leið eru at’ fundi Alþjóða- þýðingu, er gefið glögt yfirlit yf-
bandalagsins í Genf. Þar hafa set-jir afstöðu núverandi Rússastjórn-
ið á ráðstefnu m. a. 20 utanríkid- ar til annara þjóða.
ráðherrar ýmsra þjóða innan —*-----
bandalagsins. j Þegar franski sendilierrann í
Því íniður er útlit f.vrir að bolla- < Moskva kom frá Frakklandi
ileggingar fundarins beri tiltölu-
lega lítinn árangur eins og fyrri
.daginn.;
1 Tillögur þær um friðaröryggi,
maður nefndarinnar hjelt því fram markað fyrir vöru sína, að þá er'sem fyrst komu ]>ar til umræðu
á bæjarstjórnarfundi nú í vikunni, ræktunarmálunum fyrst borgið.
1924, hafa enn verið teknar á dags
að laun manna í þjónustu bæjar- Ræktun Sogamýrarinnar hjer.éþrá. Tillögur þær voru að miklu
ins ættu að hækka — með auka- við Reykjavík hefir orðið einhver ] leyti runnar undan rif jum Robert
dýrtíðaruppbót. Sparnaðarandinn stórfeldasta uppörfun til
er ekki ennþá runninn honum í ræktarframfara í sveitum
merg og bein!
Næst er að telja hina stór-
hneykslanlegu grein dómsmálaráð-
herrann um læknastjettina. Er frá
henni skýrt áður hjer í blað-
inu. J. J., sem nú hefir ákæru-
valdið, gleymir því við skrifborð
Tímans, hver hann er; man ekki
jarð-| Oecils. Það sem fyrir honum vakti
í sveitum þeiin var í stuttu máli þetta:
er sækja til Reykjavíkur. Lang- Á meðan að ótakmarkaður víg-
fjölfarnasti þjóðvegur landsins ibúnaður er leyfður meðal þjóð-
liggur meðfram mýri þessari. —'anna, þá væri það augljóst, að ný
Mýrin var argasta fúafen fyrir! styrjöld brytist út. Hann álítur,
fám árum, illsnögt liaglendi. Fje- að það, sem standi mest fyrir af-
lagið Landnám gekst fyrir því að vopnunarhugmyndinni, sje það, að
bærinn tæki mýrina til ræktun-1 þjóðirnar óttist árásir, og að þær
Borodin X
grein þessari sem hjer birtist i1 valdboð sín. í gegnum saurinn og
Iblóðið skín í þá hugmynd bak við
alt saman, að Rússar sjeu hin út-
valda þjóð, sem eigi að frelsa
þjóðirnar.
Verk bolsaherranna er tvíþætt.
Oðrum þræði halda þeir uppi
stjórnmálasambandi við Evrópu-
Iþjóðirnar, en vinna um leið að því
dögunum, og settist aftur að
hinum rússneska höfuðstað, snjeii
hann sjer til rússnesku stjórnar-j að grafa undan stjórnskipulagi
iunar með kvartanir um það, að i þeirra og steypa stjórnum þeim
Rússar hjeldu uppteknum hætti,! af stóli, sem þeir á yfirborðinu
lað blása eldi að æsingum í Frakk- sýna vinarhót.
/landi gegn stjórninni þar.
Er ný deila að rísa hjer milli
Þegar kvartað er við stjórnar-
herrana í Moskva undan æsinga-
Rússa og Frakka, áþekk þeirri starfsemi bolsa í höfuðborgum álf-
deilu milli Breta og Rússa, er end- j unnar, hafa þeir sífelt sama svar
öði með viðskiftaslitum. Tvöfeldni'á reiðum höndum, að sú starfsemi
Rússa í viðskiftum þeirra við aðr- j komi þeim ekki við, það sje al-
ar Evrópuþjóðir, gerir það að þjóðasamband kommúnista sem
verkum að aldrei getur gróið um
heilt. Alstaðar vinna Rússar með
tvennu móti, þó öll þeirra stefna
og ráðlag eigi sjer eitt einasta
stjórni byltingastarfseminni. —■
Stjórnin í Moskva ráði þar engu.
En allir vita, að stjórnarherr-
arnir í Moskva og leiðtogarnir
ar, til að reisa þnr nýbýli. Nú eru vinni stöðugt að vígbúnaði vegna takmark, að styðja og styrkja innan alþjóðafjelagsskapar kornnv