Morgunblaðið - 26.04.1928, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
*
=
MORGUNBLAÐIÐ
ötofnandi: Vilh. Pinsen.
Ct|?efandi: Fjelag í Reykjavík.
Ritstjórar: J6n Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstræti 8.
Stmi nr. 500.
Au&lýsingaskrifstofa nr. 700.
Helmasímar:
Jón Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
E. Hafberg nr. 770.
Aakriftagjald:
Jnnanlands. kr. 2.00 á rnánuOi.
IJtanlands kr. 2.50 - ---
1 lausasölu 10 aura eintakib.
Erlaaöar simíregmr.
Khöfn, PB. 25. apríl.
Fjárxnálastéfna Breta.
Frá London cr símað: Churcliill
.hefir lagt fjárlagafrnmvarpið fyr-
ir þing'ið. Leggur hann til að verja
-ákveðinni upphæð árlega, nefni-
lega þrjú hundruð og fimmtíu
miljómun sterlingspunda — til af-
Ibo'rgunar af ríkisskuldunum á 50
sárum.
Einnig leggur hann. til að lækka
_ýmsa 'skatta, sem hvíla þungt á
iðngreinum, sem illa erú staddar,
•oi: ríkistekjurnar ' á að aulta ldut-
fallslega með því að lögleiða ben-
-zinskatta.
Loks er ráðgert, að afnema ell-
«fu þúsund embætti á.næstu fimm
árum.
»,
Landskjálftarnir í Grikklandi.
Frá Berlín er símað: Tíu þús-
undir manna eru húsnæðislausi'r á
landskjálftasvæðinu í Grikklandi.
Fjöldi manan hefir lagt á flótta
iil annara landshluta. Mikill slcort-
ur matvæla er á landskjálftasvæð-
inu og hafa herskip úr Miðjarð-
airhafsflota. Breta verið send til
^•jálpar.
Wilkens ætlar til Suðurpólsins.
Frá, Osló er símað: Wilkens hef-
ir tilkynt, að hann ætli að gera til-
raun til þess að fljúga til Suður-
pólsins í haust, sennilega í sept-
•embermánuði.
Hterilr iöfðu þlagli?
Þegar Framsóknarmenn ljetu
sósíalista enn á ný kiiga sig til
þess að fella stjórnarskrárbreyt-
inguna — um fækkun þinga -t—
gat aðalmálgagn stjórnarinnar
þéss, að Framsóknarmenn ætluðu
sje'r að hafa stutt þing framvegis.
Mundi með ]iví hægt að vinna
nokkuð upp í þann sparnað, sem
hefði leitt af þingafæltkuninni.
En til þess að þeim lofsverða
'tilgangi verði náð, að hafa ])ingin
stutt, er nauðsynlegt að þau mál,
sem lögð eru fyrir þingið, sjeu vel
undirbúin. Einkum og sjer í lagi
þarf stjórnin vel að vanda til
þéirra tnála. sem hún flvtur; því
]mu hljnta ætíð að taka upp mest-
ar tím.a ])ingsins.
Hvernig hefir núverandi stjórn
gætt' þe-ssarar sk'yídu? Öllum ber
saman um, að aldrei fyrri hafi ver
'ð borin fram á Alþingi af stjórn-
krinnar hálfu, jafn illa undirbúin
biál og nú. Hefir það Verið föst
Vpnja, að stjórnarfrv. fylgdi ítar-
greinargerð. En nú var ]iessi
Venja þverbrotin. MÖrgum stjórn-
’'frv. fylgdi sama og engin grein-
'!íSetð; öðrum fylgdi greinargerð
j'^flega ófullkömin og flausturs-
samiii; og enn öðrum fylgdi
þíeihargerð, sem flutti bein ósann-
Um málin.
Þessi hroðvirknislegi frágangur
á stjórnarfrumvörpunum hlaut að
tefja þingið stórum, einkum og
sjer í lagi þar sem þessum flaust-
urslegu frv. var verið að unga út.
fram eftir öllu þingi; fekk stjórn-
in einstaka þingmenn til þess að
flytja frv. Þessi fáheyrðu vinnu-
brögð töfðu þingið gífurlega.
Stjórnarblöðin liafa upp á síð-
kastið verið að reyna að telja þjóð
inni trú um, að fhaldsmenn eigi
mesta sök á því hve þingið hafi
orðið langt að þessu sinni.
Til þess að þjóðin fái ofurlítið
ýfirlit yfir þetta atriði, e’r rjett að
hún fái vitneskju um það, hverjir
það voru, sem fyltu þingið með
meira og minna vanhugsuðum mál-
um.
Á þingi komu fram 120
frumvörp (þáltill. hjer ekki taldar
með). Af þeim höfðu menn úr
stjórnarliðiim eingöngu flutt 102
frumvörp. íhaldsmenn einir fluttú
12 frumvörp, og með öðrum níu.
Á þessum tölum sjest, hverjir
]>að votu, sem töfðu þingið. Hið
gegndarlausa flóð af vanhugsuð-
um og flausturslegum frumvörp-
um, sem stjórnarliðið helti yfir
þingið, tafði fyrir þingstörfum úr
hófi fram!
StjóVnin og hennar lið ber alla
ábyrgðina.
KuEnbúningurinn.
Nú er til sýnis í glugga hjá Har
aldi Árnasyni upphlutsbúningur
sá sem frú Jóhanna Hemmert
stakk upp á sem þægílegum og
hentug'úm tnining fýrir ungar
stúlkur og konur, sem hafa klaiðst.
e'rlendum búning, og ekki geta
sætt sig við síða og stokkfelda
pilsið. Getur því hver sem vill at-
liugað þennan búning og um leið
hvort leyfilegt sje að breyta svona
upphlutsbúning'iium íslenska.
Ef við lítum 50 ár aftur í tím-
ann, ]>á var upphluturinn lítið not-
aður — nema sem millifat, því
faldbúningur Sig. Guðmundssonar
málara hafði þá að mestu útrýmt
gamla skantbúningnum, með upp-
hlutnum, stutttreyjuimi og skppl-
nnni eða krókfaldinum. Gamlar
konur, sem áttu upplilutinn, höfðu
hc.nn ennþá fastann við samfell-
una, þó nýja treyjan kæmi utan
yfir og innanbæjar notuðu þær
líka upphlut og samfelt pils, sem
hrytt var að neðan, en ekki sá. jeg
svimtu notaða við þau föt.
Peysufötin voru annar búning-
ur. Peysan var prjónuð með stigl
(prjónaðar fel-ljngar neðan á bak-
inu). Barmárnir bryddir með flau-
eli og ]>jett. kræktir. Líka var flau-
el á ermum. Silkiklútur var bund-
inn um hálsinn, og endunum stung
ið inn í barminn. Skotthúfa var
not.uð við peysuna, djúp og stór
með stuttu skot.ti, litlum hólk og
stundum mislitum sltúf. Peysupils-
ið var misfelt, þannig' að sljett
stykki var að framan og svo fylgdi
svuuta, sem bundin var um mittið,
var það band ofið úr sama
þræði og svuntudúkurinn. Þannig
sá jeg sém barn gamlar konur
klæddar, og því veit jeg að þessi
munur var á búningunum.
Svo hurfu upphlutirnir; þeir
voru kistulagðir.
Árið 1897 sá jeg á Austurlandi
unga stúlku í upphlut og lieyrði
]>á sagt að ungfrú Jóhanna Arn-
Ijótsdóttir nú frú Hemmert, héfði
klæðst þannig' í Kaupmannahöfn
veturinn áður. Bftir þetta sá jeg
noklcrar ungar stúlkur klæða sig
í gamla uppliluti og hvítar skyrt-
ur og skiljanlega notuðu þær
peysupilsið, svuntuna og' skotthúf-
una við. Peysufötin höfðu þá á
síðustu 20 árum tekið mjög mikl-
um breytingum og mikið hafa þau
breyst síðan. Af þessu getur hver
og einn sjeð, hvort nokkurt vit er
í að halda því fram, að þjóðbún-
ingur, sem á að vera nothæfur,
geti staðið í stað . Hann verður að
fullnægja kröfum kynslóðanna,
annars verður hann ónothæfur
forngripur.
Þessi tilraun frú Hemmert virð-
ist ]>ví vera í rjetta, átt. Við sem
Iiöfum klæðst íslenskum búningi,
vitum að hann' er að ýmsu leyti
óhentugur sem vinnubúningur. Ur
þessu hefir verið reynt að bæta,
t. d. með dagtreyjunum og upp-
Mtitnum, en ungu stúlkunum þyk-
ir ófrjálst að klæðast í'síða og
víða stokkfelda pilsið. Sömuleiðis
að klæðast æfinlega svörtu. Úr því
er bætt með þessum búningi. Jeg'
fæ eklii be.tur sjeð, en að þannig
mætti úr íslenskum dúk gera holl-
an og hentugan vinnuklæðnað pg’
væri ólíkt skemtilegra að sjá ís-
Tenskar stúlkur svo klæddar við
vinnu, en í einhversltonar kjól-
húningi, sem sumir halda að hljóti
að fvlgja menningunni og við eig-
um því að tileinka okkur sem
fyrst.
Búningurinn í glugganum er úr
ltlæði með látúnsmillum.
Reykjavík 25. apríl ’28.
M. R. J.
Útvarpfð.
Jeg liefi hingað til ekki skift
mjer neitt af opinberum umræðum
um útvarpsmálið, enda er óvíst að
útvarpið hefði getað haldið út ])ó
þetta lengi^, ef ekki liefði einhver
orðið til þess að helga því óskifta
stjarfskrafta sína, í kyrþey. En nú
hefir hr. Gunnlaugur Briem verk-
fræðingur, í Morgunblaðinu í dag,
vegið óbeinlínis að mje'r, með að-
finslum að sjálfum útsendingunum.
Hanii segir, ni. a.. að útvarpið frá
stöðinni sje, hvað tóngæði snerti,
langt fyrir neðan lágmarkskrÖfur
í öðrum löndum. Þetta er ekki
rjett. Mjer er eins kunnugt og' hr.
G. B. livaða kröfur eru gehðar, og'
má gera, til tóngæða útva.rpsstöðva
á því stigi, sem þæi’ nú eru, og jeg
veit að stöðin hjer stendur flestum
erlendum stöðvum ekki að haki
hvað það snertir. Mönnuin hættir
til að álít.a að allir gallar á tón-
gæðum útvarpsins liggi í sjálfri
stöðinni, eða, meðfekðinni á henni,
en oftast nær lig'gja þær í viðtækj-
um manna, og hefi jeg rekið mig á,
að mjög oft ræður lampavalið
miklu þar um.
Fyrst lir. G. B. er að bera okkur
saman við önnur lönd, þá er vænt,-
anlega ekkert á móti því, að jeg
vitni í ýmsa útlendinga, sem hing-
að hafa komið og heyrt í stoðinni
og öðrum stöðum. Þeir liafa lokið
upp einum munni um að stöðin
hje'r standi öðrum fyllilega á
spoi'ði hvað tóngæði snerti, og
sumir jafnvel farið feti lengra. —
Jeg á, hjer aðeins við loftskeyta-
fræðinga. og tónlistarmenn, því þá
tel jeg færasta að dæma. um þessa
hluti, og menn sem ekki eiga lijer
lieima og eru öllurn hjer ókunnir,
ættu að vera óhlutdrægir í dómum
sínum. Einn þeir'ra, danskur loft-
skeytafræðingur, sem hefir ment-
un á þessu sviði að minsta kosti
á borð við hr. G. B., og auk þess
mikla reynslu, sem lxr. G. B. vant-
ar, komst þannig að orði við einn
kunning'ja rninn; „Jeg' vei'ð að
segja, að jeg hefi aldrei heyrt eins
góð skil (Gengivelse) á útvarpi og
jeg' heyrði hjá Otto Arnar í gæ'r-
kvöldi.“ Þessi maður hefir hlustað
á útvarp frá líklega allflestum út-
varpsstöðvum í Evrópu, og er í
mjög miklu áliti sem lofskeyta-
fræðingur.
Þegar stöðin tekur til sta'rfa
aftur (sem jeg vona að verði) skal
jeg sanna. mál mitt með því að
velja eitt kvöld sjerstaklega erfið
viðfangsefni t. d. organleik o. fl.
(organið hefir hljóðfæra stærst
tónsvið) og býð jeg hjermeð hr.
Gunnlaugi Briem að koma þá á
útvarpsstöðina og hlusta á út-
varpið í g'óðu útvarpstæki. Páll
ísólfsson og Emil Thoýoddsen hafa
lofað að vera þá viðstaddir og
segja hlutdrægnislaust álit sitt,
auk þess sem jeg skal láta þá (og'
hr. G. B. einnig, ef hann óskar)
um að velja viðfangsefnin, en áskil
sjálfum mjer alla. stjórn útsending
arinnar, tilhögun hljóðfæra og
hljóðnema o. s. frv. Alit þessara.
t.veggja manna skal svo verða birt
í blöðunum, almennigi til leiðbein-
ingar, og ætti það að taka af all-
an vafa.
Hvað viðvíkur suðu ])eirri, sem
hr. G. B. talar um, þá er honum
væntanlega kunnugt um, að kóla-
hljóðnemum fvlgir ávalt meiri eða
minni suða. Mjer er það vel ljóst,
að suðan í hljónemum okkar er
orðin nokkuð mikil og áge'rist sí-
felt, en það er aðgætandi, að þeir
eru nú orðnir meira en tveggja
ára gamlir og hafa aldrei verið
eftirlitnir, auk þess sem þeir hafa
sætt mjög' slæmri meðferð. Við höf-
um sem sje aðeins þrjá alls, og
vei’ður því ávalt að flytja þá stað
úr stað, láta þá ýmist vera, í nís't-
ings kulda, eða steikjandi hita.
Fjárhagur fjelagsins liefir eigi
leyftf að lce.yptir yrðu nýir hljóð-
nemar, sem kosta um 1000 krónur
hver.
Mjer er vel kunnugt um, að loft-
net stöðvarinnar er ljelegt, og jeg
Vakti manna fýrstur máls á því,
en við eigum elcki annars lcostar
sem stendui’ og tel jeg óþarft að
íjölyrða um það hjer.
Þetta. svar mitt ber eigi að skoða
svo, að jeg ekki þoli aðfinslur.
Því fer fjarri. Mjer eru vel Ijósar
takmai’kanir mína'r á þessu sviði,
og jeg er aðeins sjálfmentaður mað
ur; hefi barist fyrir þessu máli án
nokkurs stýrlcs eða hjálpar frá því
opinbera, varið mínum bestu árum
til að hrinda málinu áfram og unn
ið fyrir ósanngjarnlega lágt kaup,
en aftur orðið fyrir miltlu t'járhags
legu tjóni, eins og aðrir útvarps-
menn. Mjer finst því að sú minsta
viðnrkenning sem jeg’ gæt.i lcrafist
sje sanngirni í dómum um þetta
st.arf mitt, enda hefi jeg orðið þess
var, að þótt ýmsum hafi þótt jeg
vera í vegi fyrir sjer, að þá hafa
þó útvarpsnotendur, sem hlusta
daglega á titvarþið látið mig oft á
sjer skilja, að þeir meti viðleitni
mína.
Fýrsta sumárdag.
O. B. Arnar.
Blugyatjöld
og
Qluggatialdaelni
fallegt úrval
I
Brauns-Verslun
Fermingargiafir
DSmuveski,
Manicurekassar,
Vasaklútakassar,
Herraveski o. m. fl.
Verslun
Egill lacobsen.
mikið ogð fftlleg úrval fæst í
Bökaumlun ísafoldai.
B. S. B.
hefir fastar ferðir alla daga aust-
nr í Fljótshlíð og alla daga að
austan. Til Vífilsstaða kl. 12, kl.
3 og kl. 8. Til Hafnarfjarðar á
hverjum klukkutíma frá kl. 10 f.
h. til kl. 11 e. h.
Afgreiðslusímar 715 og 716.
Bifreiðastöð Reykjauikur.
HVERS VEGNA KAUPA
KAFFIBÆTIR?
Sóley fáið þjer gefins, ef þjer
kaupið okkar ljúffenga brenda
og malaða kaffi.
Kaffibrensla Reykjavíkur.