Morgunblaðið - 24.07.1928, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Rauðaldin,
Næpur,
Gulrætur,
Gurkur,
Kjörvel,
Selja,
Salat.
Nýtt á hverjum degi.
Avextir i dósum.
Perur,
Ananas,
Ferskjur,
Aprikósur,
Blandaðir ávextir,
Jarðarber,
Tomatar,
góðir, ódýrir.
THHRawai
Laugaveg 63. Sími 2393
Kíndakjöt, Kjötbollur,
Fislcabollur, Lax,
ödýrasti
Hersluntn Fram.
Langaveg 12.
Slzni 2296.
llörubilastödiiv,
Tryggvagötu (beint á móti Liver-
pool) opin frá 6 f. h. til 8 e. h.
hefir síma
1006
Meyvant Sijurðason.
Fjaltkonu-
best.
H'f, Efnagerð Réýkjavikúr.
Nýtisku byssui*
einhleypur og tvíhleypur, með og án
bógs fyrir reyklaust púður i miklu úr-
vali frá 38 kr. Ennfremur loftbyssur.
Verðlisti sendist burðargjaldsfrítt. —
Joh. Svenson, Sala, Svíþjóð.
Christal-hveiti kr. 30.00 pr. 63 kg.
Sveskjur kr. 10.50 kassinn.
Do. steinlausar kr. 14.50 kassinn.
Rúsínur, steinl. kr. 14.00 kassinn.
Niðursoðið kjöt.
Ávextir.
Sveskjur í pökkum.
Kex, margar teg.
Rúgmjöl.
Viktoríubaunir.
Súkkulaði frá kr. 1.60.
finðmJJðhannsson,
Baldursgötu 39.
Sími 1313.
um eru það einungis „bestu“ bæk-
urnar, sem ríkisforlagið á að gefa
út, bara ef einhverjir eru til að
skrifa þær; og má sjálfsagt gera
ráð fyrir því að rithöfundar ,og
skáld þjóti upp eins og sveppar
um sumarnóttu, jafnskjótt og rík-
isforlagið er ltomið á stofn; og
þar sem það á að fæða þá og
klæða, þarf eklti að draga það í
efa að þeir rembist eins og rjiip-
an við staurinn að rita þessar
„bestu“ bækur fyrir forlagið. Ekki
þarf heldur að hræðast það, að
herra ríkisforlagsstjórinn kunni
ekki að' þefa upp og hitta á það
„besta“, því samkvæmt því fom-
kveðna, hverjum sem guð gefur
embætti, gefur hann vit. Þegar' svo
þessi herra hefir sett sinn stimpil
og ríkisins („imprimatur“ eins og
í gamla daga) á þessi snildarverk,
þá beygir hinn löghlýðni landslýð-
ur sig íyrir þessum andlega hæsta-
rjetti, og þannig komast hinar
„bestu“ bækur inn á hvert ein-
asta heimili landshornanna á milli.
Og þá held jeg þýddu ritin, sem
forlagið gefur út, verði ekki nein
forsmán að valinu til, ef alt það
á að koma á prent, sem herra K.
A. hyggur mundi hafa þegar verið
prentað, ef ríkisforlagið hefði ver-
ið-stofnað fyrir löngu. Hvílík van-
ræksla að gera, það ekki! Hvílík
farsæld og mentun mundi ríkja í
landi voru, ef ríkið hefði annast
um t. d. „Bel-Ami“ eftir Maupas-
sant, „Contes drolatiques“ eftir
Balsac og „Faðirinn“ eftir' Strind-
berg, hefðu komist inn á hvert
einasta heimili á landinu, eða eins
og hra. K. A. segir „væru til :
öðru hvoru húsi á landinu!“ Hann
nefnir ekki Dante, Shakespeare
eða Goethe; þeir eru líklega alt
of gamaldags og ef til. vill alveg
úreltir eftir hans kokkabók. Þá
held jeg að' alþýðunni þætti feng-
ur í „viðr'æðum Rodins um list
(rituðum niður af Paul Gsell)“,
sem hra K. A. tilgreinir svo ná-
kvæmlega. Dálítið er jeg samt
smeikur um að margt af þessu
sumpart eigi ekki við íslenskan
smekk eða að minsta kosti hæti
hann ekki, og snmpart að það
verði of strembið fyrir alþýðu-
menn, og því kunni karlar' sem
konur, annaðhvort sjer til hugar-
hvíldar eða til þess að springa
ekki af ofviti eftir lesturinn í rík-
isforlagsbókunum, að stelast í
,,Mannamun“' eða sögur Tarzans.
Á þessum hannlagatímum mætti
reyndar banna slíkt með lögum, en
þá yrði það kannske til þess, að
einhverir forleggjarar færu að
prenta það á laun og smýgla því
til almennings. En andlegir um-
hótamenn, eins og hra K. A. vill
vera, ættu að muna það, að það
er hægt að leiða hestinn að vatn-
inu en ekki neyða hann til að
drekka. Og svo kann það að fara
hjer, að alþýðan skelli skolleyrun-
um við snildarverkum ríkisfor-
lagsins, og það væri kannske ekki
það versta.
Þó er það ekki val hókanna að
efni og formi, sem mjer þótti at-
hugaverðast við ríkisforlagið', eins
og hra K. A. hyggur, það er í raun
og veru lítilræði x samanhurði við
annað. Þungamiðja mótmæla minna
gegn stofnun þess lá, eins og skýrt
kemur fram í grein minni, í ein-
okun þeirri og einræði, sem ríkis-
forlagið mundi innleiða í andlegt
líf þjóðarinnar. Jeg get ekki skil-
ið annað en flestum hyggnum og
hagsýnum mönnum muni þykja
það allískyggilegt, að ríkið sjálft
gérist atvinnurekandi á þessu sviði
og taki að keppa bæði við ein-
staka menn og hókmentafjelög,
sem þegar eru til og ríkið hefir
hingað til styrkt. Jeg er líka viss
um, að öllum frjálshugsandi
•mönnum hrýs hugur við að fá
einskonar andlegan „diktator“ yf-
ir landinu, hvort sem nú sá herra
væri útnefndur æfilangt, sem er
æði ógeðsleg tilhugsun, eða hann
væri skipaður fyrir víst tímabil
og yrði þannig skopparakringla
hinna pólitísku flokka og þaraf-
leiðandi sorglegur í sjón og reynd.
Auðsjáanlega hefir hra K. A. ekki
athugað afleiðingarnar af þessari
nýjung sinni, því að nú fer hann
að bera ríkisfoidagið saman við
Leikfjelag Reykjavíkur. Sá, sem
ekki kann hetri skilgreining hlut-
anna en að jafna því tvennu sam-
an, ætti helst ekki að gerast um-
hótaxnaður nema í insta hugskoti
sínu.
Það hefði ekki verið undarlegt,
ef þessi nppástunga um ríkisforlag
hefði komið frá þeim mönnum eða
flokkum, sem nú á tímum vilja
innleiða einskonar alveldi á ný
en öfugt frá því sem áður var' —
íK'ðanfrá og uppeftir; þeim, sem
vilja láta þá útvöldu leiðtoga lýðs-
ins reka nefið ofan í alt, stjórna
og ráðstafa öllu, smáu og stóru,
svo að einstaklingarnir geti ekk-
ert gert án þeirra leyfis. Við sem
ennþá trúum á frelsi emstaklings-
ins og frjálsa samkepni getum ekki
fylgt slíkum mönnum að' málum,
en það er þó samræmi í skoðunum
þeirra, eða „method in their mad-
ness.“ En þegar menn, sem ein-
rnitt, hafa barist á móti slíkum
einokxxnarstefnum, taka að sjer
aðra elns tillögu og þessa nm rík-
isforlagið, þá hlýtur það að vekja
undrvxn, og það er erfitt að finna
aðra skýringu á því en þá, að þeir
hafi ekki íhugað málið rækilega
og afleiðingar þær, er slík stofnun
hlýtur að hafa í för' með sjer.
Hra K. A. kvartar og kveinar
sáran yfir hinunx pólitísku flokka-
dráttum í landinu og því illa er
af þeim leiðir; og geta víst flestir
verið honum að miklu leyti sam-
mála um það. En það dugir ekki
að vola og væla yfir þessu, heldur
reyna að skilja orsakir þessa á-
stands og, ef mögulegt er', ráða
hót á því. Nú eru auðvitað póli-
tískar flokkadeilnr alveg eðlilegar
undir þingræðinu; meira að' segja,
ef mögulegt væri að útrýma þeim,
þá væri það jafnvel ekki æskilegt,
því að flokkaskiftingar og flokka-
deildir ern í raun og veru eina að-
haldið á stjórnirnar í slíkum lönd-
um. En flokkadeilurnar verða
hættulegar og illþolandi þegar þær
frá pólitíkinni fara yfir á önnur
svið, og það er kunnugt að póli-
tíkaramir oftast reyna að sölsa sem
mest undir sig. Og það er hjer
sem aðalbölið liggur. Því á að
reyna að halda þeim burt frá
þeim sviðum og málefnum, sem
liggja eiginlega fyrir utan þeirra
verkahring. Þetta er mönmxm fyr-
ir löngu ljóst, og það er víst í flest
um demókratískum löndum hreyf-
ing í þá átt að' koma betri reglu á
þetta, þótt pólitíkararnir allajafna
spyrni í móti. En mitt í ýlan sinni
yfir flokka dráttunum stingur nxx
hra K. A. upp á, því að kasta í
Timburveralun
P. W. Jacobsen & Sön.
Stofnuð 1824,
Sfmnefni: Granfuru — Cari-Lundsgade, Köbenhawn C.
Selur tixnbur í stærri og smærri sendingum frá Kaupm.höfn.
Eik til skipasmíða. — Einnig heila skipsfarma frá Svíþjóð.
Hef verslað við ísland í 80 Ar.
Kakstur með ROTBART-í
rakvjelablaði fullnægirjj
kröfum hinna kröfuhörð-jj
ustu. Það er heimsinsbestal
rakvjelablað.
Notið
við
það
slípivjelina „ROTBART TANK“
1 heildsölu hjá Vald. Thaulow Kaupm.höfn. Biðjið
kaupmann yðar um Rotbart-blöð og Rotbart Tank.
Hletruð bollapör og barnadiskar,
djúplr og grunnir
og bollapðr og kðnnur með myndum,
Mjólkurkðnnur, vasar o. fl. nýkomid.
K. Eifiarsson & BJiirnsson.
Bankastrœti II.
Þ a k j á r n,
No. 24 og 26, nýkomið f
Heildversl, Garðars Gíslasonar.
vargaklær hinna pólitísku flokka
einmitt ,því, sem þeir hingað til
ekki hafa klófest, sem sje hókment
um og' bókagerð. Ef nokkur sam-
ræmi og heilbrigð hugsun er í
þessu, þá get jeg að minsta kosti
ekki fundið það. Að vísu gerir
hann ráð fyrir, að ríkisforlagið
verði alveg ópólitískt, en allur
hans útreikningur þar er auðsjá-
anlega rangur. Jeg get því ekki
fundið betra nafn slíliri tillögu, en
að kalla. hana „Reformidioti“ —
orð, sem Viggo Hörup mun hafa
myndað. Það mætti kalla það á
íslensku umbótaflónsku. Tillagan
nm ríkisforlagið hefur öll ein-
kenni slík. Hún er heimskuleg
og hættuleg en anðsjáanlega
gerð í góðum tilgangi; föðtxr
lxennar og stuðningsmönnum er
sjálfsagt hjartans alvara, að mesta
lieill stafi af ríkisforlaginxx. Og
þetta er einmitt það raunalega
við það, því að eins og Hörup
einnig sagði, það verðnr ekki nóg-
samlega ítrekað, að misfellurnar á
mannfjelaginu eiga, alls ekki ætíð
rfetur sínar að rekja til vondra og
eigingjarnra manna, heldur hvað
tíðast til þeirra, sem hafa hínn
besta vilja til að gera gott, en hafa
ekki vit að' sama skapi.
Halldór Hei’mannsson.
Dekk. og slóngui* eru þekt
um heim allan fyrir gæði. — Henta
okkar vegum afarvel. Að verði til
fyllilega sanakepnisfær við önnur
merki.
Birgðir ávalt hjá undirrituðum
Eggfll Vilhjálmsson, B. S. R.
Þónapinn Kjaptansson,
Laugaveg 76.