Morgunblaðið - 28.07.1928, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
MORGUNBLAÐIÐ
Stofnandi: Vilh. Finsen.
tTtgefandi: Fjelag i Reykjavík.
Ritstjórar: Jón ICjartans^on.
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjóri: B. Hafberg.
Skrifstofa Austurstræti 8.
Simi nr. 500.
Auglýsingaskrifstofa nr. 700.
Heimasimar:
J6n ICjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
E. Hafberg nr. 770.
Askriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánubi.
Utanlands kr. 2.50 - ----
1 lausasölu 10 aura eintakiö.
Erlendar símfrEgnir.
fierferðin gegn Mentaskúlanum.
Skrípaleikur dömsmálaráðhsrrans aflijúpaður.
Jónas Jónsson,
öómsmálaráöherra.
Síðastliðið haust hannar ráð-
herrann að láta mála skóla-
stofur Mentaskólans, eins og
venja var undanfarin ár; og
hann vanrækir að láta gera
við skólaborðin.
Guðjón Samúelsson,
húsameistari.
En í sumar heldur hann sýningu á skólanum og kennir stjórn
íhaldsflokksins um vanræksluna.
Hvert er markmiðið með skrípaleik þessum?
Khöfn, FB 27. júlí.
Deila Pólverja og Lithana.
Frá London er símað: Chamber-
lain utanríkismálaráðherra hefir
tilkynt þinginu, að Frakkland,
England og Þýskalands hafi ráð-
lagt forseta í Lithauen, að hlýðn-
•nst tilmælum Þjóðabandalagsins lít
nf pólsk-lithausku deilunni.
Khöfn, FB. 27. júlí.
Nobile fær þungar viðtökur í
Noregi.
Frá Ósló er símað: Nobile og
fjelagar hans komu til Narvik í
gærmorgun. Allmikill mannfjöldi
hafði safnast saman á hafnarbakk-
■anum, en enginn vildi taka skips-
kaðlana, þegar þeim var varpað á
land af Citta di Milano. Aðeins
hafnarfógetanum og nokkrum ítöl
uni var leyft að stíga á skipsfjöl.
Hjelt vopnaður ítali vörð á land-
göngubrúnni. Nobile og fjelagar
hans hjeldu áfram, með næturlest-
inni í gærkveldi.
Hjálparleiðang-urinn sænski kom-
inn heim.
Frá Stokkhólmi er símað : Hjálp-
arleiðangursmennirnir sænsku eru
komnir hingað. Álíta þeir afarlitl-
-ar líkur vera fyrir því, að hægt
"Verði að bjarga loftskipaflokkn-
:,-mi eða að Ámundsen finnist.
Frá Hassel.
Frá Bockford er símað: Hassel
■kveðst vera hættur við tilraunir til
-Atlantshafsflugs.
Bandaríkin og Kína.
Frá Washington er símað:
Stjórnin í Bandaríkjunum liefir
fallist á, að semja við Nanking-
stjórnina um nýjan tollasamning,
sem veiti Kína sjálfstjórn í toll-
vnálum. Stjórnin í Bandaríkjunum
kveðst og vera reiðubúin til þess
®ð viðurkenna Nankingstjórnina
l'egar samningur gengur í gildi.
Jónas ráðherra býður blaðamönn-
um að skoða Mentaskólann.
Föstudaginn 20. þ. m. var hringt
í síma frá dómsmálaráðuneytinu
til allra blaða hjer í bænum, og
þeim tilkynt, að dómsmálaráðlierr'-
ann byði blaðamönnum að koma
upp í Mentaskóla kl. 10 árdegis
næstkomandi mánudag (23. þ. m.),
til þess að sjá hvernig sltólinn liti
út. Yar þess getið, að húsameist-
ari ríkisins (Guðjón Samúelsson)
yrði til staðar í skólanum, og
mundi hann aðstoða við skoðunina.
Þetta blað sendi engan mann á
sýningu dómsmálaráðherra; blað-
inu var vel kunnugt um ástand og
útlit Mentaskólans, og þurfti eng-
an húsameistara til þess að' benda
á það sem lagfæra þurfti. Því
mundi hins vegar vera vel tekið
af öllum vinum Mentaskólans, ef
dómsmálaráðherra ætlaði nú að
gera skólanum til góða það sem
hann þyrfti með.
Lýsing Guðmundar Hagalíns.
Guðmundur Hagalín er maður
nefndur, ungur að aldri, en hefir
þó verið í öllum stjórnmálaflokk-
um, sem fyrirfinnast hjer á landi.
Um þessar mundir er hann í
danska flokknum, flokki sósíalista
og starfar við Alþýðublaðið.
Guðmundur þessi fór upp í
Mentaskóla eftir boði dómsmála-
ráðherrans. Þefaði hann þar rælvi-
lega úr koppum öllum og kirnum;
einkum dvaldist honum lengi inni
á náðhúsum skólans, enda upp-
götvaði hann margt merkilegt þar.
Hafði liann sjer til aðstoðar í leið-
angur þennan, þá Helga Hjörvar,
settan fræðslumálastjóra og Gísla
Guðmundsson ritstjóri Tímans; er
mælt að þeirra þeffæri sjeu í góðu
Þá kemilr lýsingin af loftunum.
Þar segir m. a. svo:
„Loftin eru ósljett og sldtug,
og sumstaðar hefir hrunið úr þeim
— — —“ „Er sá í stöðugri lífs-
hættu, er þar leggur leið sína.
Hurðir eru sumstaðar skakkar og
skældar — og til eru þær, sem
eru eins og hundar hafi að þeim
lagt tennur sínar.“
Þá lýsir Guðmundur skólaborð-
unum. Er sú lýsing á þessa leið:
„Ekki er rjett að gleyma skóla-
borðunum.“-------„Sum eru brún,
önnur gul og enn önnur ómáluð.
Mjög eru þau útskorin. Á sumum
eru ferhyrningar, á öðrum þrí-
hyrningar og á enn öðrum óleistar
„aritmetiskar“ þrautir. Þá eru
mörg prýdd myndum af hjörtum
— og körlum og konum á ýmsum
aldri. Sum eru með haglega gerð-
um ferhyrndum götum, og mörg
eru áletruð. Á eitt er skorið stór-
um stöfum: „Á þessu borði situr
kærastan mín.‘‘ — —
Viðtal við dyravörð skólans, hr.
Guðmund Gestsson.
Guðmundur Hagalín vill vera
trúr núverandi yfirboðurum sínum
og reynir auðvitað að koma öllu
misjöfnu’í Mentaskólanum yfir á
stjorn íhaldsflokksins. En lýsing
Guðmundar snertir aðallega uiii-
gengnina innan húss. Hann talar
mest um „skítuga“ veggi, „sldt-
ug“ gólf, útkrotuð skóiaborð o.
s. frv.
Obeint er Guðmundur hjer að
drótta því að dyraverði skólans,
að hann vanræki verk sitt; því
vitaslculd er það verk dyravarð-
ar að sjá um að skólanum sje
haldið hreinum. Kunnugir vissu
þó, að aðdróttun þessi var bæð'i
ómakleg og órjettlát.
Dyravörður Mentaskólans heitir
Guðmundur Gestsson; hefir hann
Heimsmeistari í hnefaleik.
Erá New York City er símað:
Tunney varði í gærkvöldi Iieims-
meistaratitil sinn í hnefaleilt við
Heeny. Tunney bar' sigur úr být-
’um.
öenqicl,
SterlingSpnnd.............. 22,15
Tlanskar krónur............121,74
Norskar krónur.............121,80
Sænskar krónur .. . J22 04
Dollar................ .. 4,56i/4
Frankar................ 17 96
^yllbli....................183,64
...-----------------------------------
lagi.
Daginn eftir heimboðið skrifar
Guðmundur þriggja dálka grein í
Alþýðublaðið og skýrir þar frá því
sem fyrir augu bar í Mentaskól-
anum. Skulu hjer tekin nokkur
kjarnyrði úr lýsingu Guðmundar.
Um útlit kenslustofanna segir
hann meðal annars þetta:
„Veggirnir í kenslustofunum eru
skítugir, áletraðir og mjög marg-
víslegir.“------— „Þá hafa og
verið límdar á mislitar bætur, svo
sem til prýði.“--------------„Víða
eru þiljurnar skreyttar uþpdrátt-
um og útskurði eftir lærisveinana.
—-------“-----------„Þá er af frá
íhaldssjónarmiði stórbót að því,
að þegar miðstöðvarofnar voru
settir í stofurnar, en kolaofnarnir
teknir burt, var ]iað látið óhreyft,
er verja skyldi veggina frá að
hitna um of. Eru það afmarkaðir,
hvítir eða mislitir reitir, eltki ólag-
legt augnagaman.“
gegnt því starfi í sjö ár.
Morgunblaðið náði tali af dyra-
verðinum á fimtudaginn var, og
spurði hann hverju ]>ví sætti, að
hreingerning á sltólanum hefði eigi
farið fram ennþá.
Svaraði dyravörður því, að það
væri venja að ditta fyrst að skól-
anum, lagfæra og mála það, sem
þurfa þætt.i, en að því loknu færi
hreingerning fram.
Skrípaleikurinn skýrist.
— Hefir það ekki verið venja
undanfarin ár, spyr tíðindamaður
dyravörð, að lagfæra skólastofur,
borð og þess háttar, áður en
kensla byrjar með liaustinu?
— Jú, svarar dyravörður, öll
þessi ár, sem jeg liefi verið hjer,
en þau eru nú orðin sjö, hefir
þetta verið gert.
— Var þetta einnig gert síðast-
liðið Iiaust ? J
— Skólastofurnar voru lagfærð-
ar eins og vant var, pappi límdur
.á veggi þar sem rifur voru á
eins og þjer sjáið þarna, og dyra-
vörður benti á stóra bót á veggn-
um.
— Var ekki málað yfir þessar
bætur í haust?
— Nei, svarar dyravörður; það
var ekki gert.
— En skólaborðin — voru þau
ekki máluð í haust?
— Nei, ekki heldur, það var
gert við þau borð, sem voru biluð,
en ekkert borð málað.
— En var ekki kíttað í rifur og
útskurði á borðunum?
— Nei, ekki í liaust.
— En var þetta gert öll árin,
sem þjer hafið verið dyravörður,
nema í haust?
— Já.
I
Þáttur dómsmálaráðherra og húsa-
meistara ríkisins í skrípaleiknum.
Upplýsingar þær, er dyravörð-
ur Mentaskólans gaf í þessu máli
og birtar eru hjer að framan, eru
harla merkilegar. Það hefir verið
föst venja að lagfæra skólastofur,
borð og annað innan húss, áður en
kensla hefir byrjað á haustin. —
Hefir þá æfinlega verið málað'
yfir það sem við hefir verið gert
í stofunum og það gert samlitt
stofunum. Það hefir verið ófrá-
víkjanleg regla, að ditta að skóla-
borðunum, kítta í rifur og útflúr
og borðin síðan verið máluð.
Út af þessari venju var brugð-
io síð'astliðið haust. Voru þá komn-
ir nýir siðir með nýjum herrum.
Þá var að vísu lagfært'það sem
lagfæra þurfti, en ekkert málað.
Morgunblaðið hefir reynt að afla
sjer enn fyllri upplýsinga um til-
högun á viðgerð og umbótum
á skólastofunum undanfarin ár.
Meðan Geir sál. Zoega var rek-
tor, sá hann um alla viðgerð á
skólanum innan húss og á skóla-
bcrðum. Slík viðgerð' (og máln-
ing) fór fram árlega, áður en
kensla hófst.
1 fyrra var óvenjumikið unnið
í skólanum, því að miðstöð og loft-
ræsting var sett í skólann. Voru
á fjárlögum 1927 veittar 13 þús.
kr. til þess að setja miðstöðvar-
hitun í skólann; svo að þessi end-
urbót getur ekki skrifast á reikn-
ing núverandi stjórnar.
Eftir að stjórnarskiftin fóru
fram s.l. sumar, tók núverandi
kenslumálaráðherra að sjer að
hafa yfirumsjón með viðgerð á
skólanum; en hann fól húsameist-
ara ríkisins, hr. Guðjóni Samúels-
syni að sjá um verkið. Frá þeirri
stundu Ijet rektor skólans sjer
allar viðgerðir óviðkomandi. Hann
ljet húsameistara í tje þá upphæð,
sem veitt var á f járlögum, til skóla
hússins utan og innan, 3500 kr.
Þegar lokið var viðgerð og end-
urbótum í skólanum í fyrrahaust,
var alt skilið eftir ómálað, mið-
stöðvarofnar, loftrásir, viðgerðir á
liurðum, veggjum, borðum o. s.
frv. Hin smekklega lýsing Guð-
mundar Hagalíns gefur nokkra
hugmynd um útlit skólastofauna
þegar kensla byrjaði síðastliðið
haust.
Fundið var að því við húsameist
ara að óviðfeldið væri að liafa all-
ar viðgerðir ómálaðar, miðstöðvar-
ofna og annað. Svaraði húsameist-
ari því, að ekkert yrði málað, því
ráðherrann leyfði það ekki. En
húsameistari lofaði að fara fram.
á að ofnar í íbúð rektors yrðu
málaðir. Kom hann svo nokkru
seinna og sagði að ráðherrann
leyfði að mála þá ofna, en annað
leyfði „hans hátign“ ekki að mál-
að yrði!
Við skólasetningu í haust gat
rektor sál. um þessa nýung í sögu
skólans, að nú væru skólaborð öll
ómáluð og sömuleiðis viðgerðir á
skólastofum.
Til hvers er herferðin gegn
Mehtaskólanum hafin?
Nú verður víst mörgum á að
spyrja: Til hvers er skrípaleikur
þessi gerður? Hvað liggur á bak
við rógsferðina gegn Mentaskól-
anum ?
Jónas ráðherra bannar að láta
fullgera viðgerðir, er fram fóru
í skólastofunum í haust er leið.
Húsameistari ríkisins sjer um
allar viðgerðir á skólanum fyrir
ráðherrans hönd. Hann fær skip-
un frá ráðherranum sjálfum, aS
ekkert skuli málað að þessu sinni,
Kensla byrjar í skólanum síð-
astliðið haust, og eru stofurnar
þá allar skjöldóttar. Sama er aS
segja um skólaborðin; þau eru
marglit, með allskonar útflúri, eins
og gerist og gengur.
Þannig er kent í stofunum í
allan vetur. Ekkert er málað, og
skólaborðin eru látin ver'a óhreyfð,
með útflúrinu og rispunum.
Að lokinni kenslu í sumar, fer
svo ráðherrann að halda sýningu
á skólanum. Hann býður blaða-
mönnum á sýninguna, en hafði áð-
ur lagt á ráðin við stjórnarblöðin,
Alþýðublaðið og Tímann, hvað þau
skyldu helst skrifa um viðvíkjandi
Mentaskólanum. Sýnishorn af því
má sjá á grein Guðmundar Haga-
lín, og eitthvað svipað birtist aS
sjálfsögðu í Tímanum.
Til þess að standa fyrir sýningu
á Mentaskólanum, er valinn Guð-
jón Samúelsson, húsameistari rík-
isins — sami maðurinn, sem sá um
viðgerðina á skólanum síðastliðiS
sumar, sami maðurinn, sem var
trúnaðarmaður ráðherrans í öllu
viðvíkjandi skólanum, sami mað-
urinn, er tók á móti banni ráð-
herrans viðvíkjandi nauðsynlegri
málning á skólastofum og borðum!
Þessi maður er látinn sýna skól-
ann! Og hvernig ferst honum það ?
Húsameistari bendir á ómáluðu
blettina í skólastofunum, sem
hann skildi við í haust! Hann
bendir á skólaborðin, útskornu og
rispuðu, sem hann vanr'ækti að
gera við í haust,! Hann bendir
á óhreinindi á veggjum, á lofti
og gólfi, opnar vanhúsin og segir
við hinn þefnæma fræð'slumála-
stjóra og sendisveina stjórnarblað-
anna: Finnið lyktina!
fslenska ríkið er vissulega ekki
á flæðiskeri statt, meðan það hefir
slíkan „meistara“ til ]iess að hafa
eftirlit með opinberum bygg-
ingum!
j
Alt fyrir sósíalistastefnuna.
En öll þessi herferð á móti
Mentaskólanum er gerð að vel
yfirveguðu ráði. Hún beinist í
ákveðna átt, að ákveðnu takmarki.
Dómsmálaráðherrann og klíka
sii, sem að' honum stendur, er að
burðast við að koma á fót póli-
tískum skóla lijer í bænum. —