Morgunblaðið - 13.01.1929, Síða 8

§
MORGUNBLAÐIÐ
Kirkjutónleilmr.
1 kvöld kl. 8,30 lieldur próf.
Johs. Velden tónleik í Fríkirkj-
nnni með aðstoð Páls Isólfs-
sonar. — Á skránni verða að
sjálfsögðu úrvalslög, en þó í meira
lagi af fögrum, einföldum og al-
þýðlegum lögum, sem alla gleður
jafnt að heyra. Hafa sum þeirra
heyrst hjer áður svo sem hið fagra
„Andantino“ eftir Martini isem
Mitnizky o. fl. hafa leikið og ,Lag
Lúðvíks XIII‘ útbúið af Couperin
og Kreisler. Allir kunna sænska
lagið „Vármlandsvisa1* og rúss-
neska lagið „Rauði sarafaninn11.
Þá koma enn þrjú stutt lög, eitt
hollenskt og tvö tjekknesk. —
Annars byrjar tónleikurinn á só-
nötu eftir ■Corelli, sem er mjög
fögur og auðskilin. Þá er önnur
sónata ,eftir Hándel í A-dúr, sem
heyrst hefir hjer áður og loks hið
tilkomumikla Prelúdíum og Ga-
votte eftir Bach sem próf. Velden
leikur á fiðlu án undirleiks.
Nú er langt síðan við höfum
heyrt kirkjuhljómleik, og því að
vænta að menn fjölmenni til þess
að' hlusta á þessa tvo ágætu lista-
menn.
Örkin hans Nóa. Ameríkumaður
einn William Shona að nafni hefir
ákveðið að leggja í leiðangur til
þess að leita að örkinni hans Nóa
á Araratfjalli. Hefir hann safnað
fje í leiðangur þenna, og er að út-
búa sig til fararinnar.
Ef hann ætlar að leita af sjer
allan grun(!) á fjallinu á hann
erfitt verk fyrir höndum, því
fjallið er 5000 metra hátt og er
jökull á tindunum.
Smjörverð í Danmörku var
hærra núna fyrir jólin en það hef-
ir verið síðustu 3—4 árin. Verðið
var 364 krónur 100 kg.
„Drabbari**.
þeim, sem hún hafði lesið. Sú hula
sem hvíldi yfir æfisögu hans, það
sem hún hafði heyrt gefið í skyn
um fortíð hans, raunasvipurinn
á honum, frægðarverk hans —
alt þetta æsti ímyndunarafl henn-
ar, enda þótt hún vissi ekki af því
sjálf.
Lengi hafði alt þetta legið og
þroskast í undirvitund hennar, en
nú skaut því upp svo að hún skildi
það.
Hún elskaði þennan mann. Hvað
sem um hann var sagt, að hann
væri æfintýramaður og drabbari,
hafði enga þýðingu fyrir hana.
Hún elskaði hann. Hún komst að
því á sama andartaki og hann
fór hæðilegum orðum um þá
fjarstæðu, að Kenneth skyldi vera
afbrýðissamur sín vegna. Hana
grunaði þegar að Kenneth hefði
verið aðgætnari en hún sjálf á
það hvað bjó í hjarta hennar, og
þess vegna hefði hann fulla ástæðu
til að vera afbrýðissamur.
Hún elskaði hann og hefði fús
viljað fórna öllu fyrir hann. Það
var sú ást, sem gefur og gefur, en
krefst einkis í staðinn, ástm, sem
býður konu að fylgja mannmum
hvert sem hann vill og aldrei
bregst þótt alt annað bregðist. Sú
ást, sem finnur aðeins fullnægju
í því að líða blítt og strítt með
manninum.
En Crispin ljet sem hann vissi
ekkert um þessa ást — meira að
segja ljet hann sjer ekki détta í
Afghanistan. **
Mullahar og konungur.
í Encylopedia Britanniea stend-
ur: „í Afghanistan hafa mullaharn
ir mikil völd og stundum etja þeir
kappi við sjálfan konginn11.
Hvað er mullah?
Mullah er hvorki embættismað-
ur, prestur eða kennari og þó er
hann í (raun og veru alt þetta.
Hann er nokkurs konar goðorðs-
maður, hann hefir lesið Kóraninn
og kann hann og er þess vegna
sjálfkjörinnn kennari og lögsögu-
maður jSÍns kynstofns og leiðtogi
hans bæði í andlegum og verald-
legum málum. Hann er vörður
hinna helgu siðvenja og þeirrar fá-
visku og hleypidóma, sem einkendi
þjóðina þangað til Amanullah kon
ungur ætlaði að innleiða evrópiska
menning.
Mönnum þótti nóg um er hann
tók sjer stjórn með svipuðu sniði
og er í Evrópu; verra var þó að
' hann kvaddi æruverða mullaha á
þing, ljet raka þá mg klippa með
valdi og færa þá í diplomatfrakka
og setja á þá pípuhatta. En verst
var það að hann bannaði konum
að ganga með andlitsskýlu. Það
var siðgæðisbrot, það var trúar-
hneyksli; það var að ganga í ber-
högg við blygðunarsemi kvenna
og eignarrjett mannsins á þeim.
Það gat ekki hjá því farið að guð
og spámaðurinn ljeti konungi hefn
ast fyrir slíkt ranglæti! Og hverjir
•áttu að vera verkfæri í höndum
þeirra nema mullaharnir, höfðingj
a,r lýðsins?
Sá, sem fyrstur varð til að hefja
uppreisn mótx konungi og hinum
nýju siðum, var mullahinn af
Shaknaur, höfðingi nokkurra kyn-
stofna í fjallahjeruðunum norð-
austan við Jalalabad. Uppreisnin
var ekki ægileg í byrjun, því að
herlið konungs var öflugt og vel
vopnum búið. En herinn hefilr ef-
hug að hún væri til. Og svo var
hann blindur, að hann hafði það
í flimtingum að Kenneth skyldi
vera afbrýðissamur sín vegna.
Þarna sátu þau nú. Hún var al-
tekin af þessari uppgötvun sinni
náföl og hljóð,, en hann hjelt á-
fram að tala um fyrir henni:
— Þjer hafið hlotið að taka
eftir þessari heimskulegu afbrýðis-
semi mælti hann. En hafið þjer
reynt að draga úr henni? Nei,
þvert á móti gerið þjer alt til þess
að æsa hana. Eða er það ekki ein-
mitt þess vegna, að þjer sitjið nú
hjerna hjá mjer? Og þegar af-
brýðissemin fær hann aftur til
þess að gera sig hlægilegan —
ætlið þjer þá að iðrast? Ætlið þjer
þá áð hafa meðaumkvun með pilt-
inum og reyna að koma vitinu
fyrir hann? Önei, þjer ætlið að
henda gys að honum og reka hann
til þess að gera nýja vitleysu? Og
vegna þess hve heimskulega hann
hegðar sjer — en það hljótið þjer
að sjá að er’ yður að kenna, ef
þjer hugsið yður um — þá munuð
þjer segja sem svo, að hann sje
ekki verður þess að þjer giftjst
honum, og afleiðingin verður
máske sú, að talað verður um
nýjan „drabbara11 að ári, en hann
heitir ekki Crispin Galliard.
Hún dr'aup höfði og hlustaði
þögul á hann, en þó heyrði hún
ekki nema annað hvort orð sem
hann sagði, svo var hún annars
hugar. En alt í einu hóf hún höf-
uðið og horfði beint framan í hann.
— Er — er það konu að kenna
að þjer eruð þessi maður?
laúst brugðist konungi; hermenn-
irnir hafa líka verið á móti hinum
nýju siðum. Annars hefði nppreisn
in verið bæld niður uúdir eins, en
það er nú síður en svo.Ekki eru þó
allir helstu menn þjóðarinnar á
móti konungi. Tuttugu prestar
hafa gefið út áskorun til þjóðár-
innar um að hlýðnást honum. Og
þar að auki hefir hann annan
bakhjarl — kvenfólkið, því að það
fagnar hinum nýja sið að mega
sýna andlit sitt og ganga í augun
á karlmönnunum.
Það er isýnilegt, að Amanullah
hefir ekki viljað verða eftirbátur
Kemal Paseha, tilvonandi mágs
síns, með það að koma á framför-
um í landi sínu. Og á austurlenska
vísu ætlast hann til að þetta geti
gengið í „fljúgandi fartinni11. En
það er ólíkum þjóðum saman ;að
jafna, Tyrkjum og Afghönum.
Tyrkneska þjóðin hefir með móður
rajólkinni drukkið inn í sig hinn
strangasta aga. Og það er ein-
kennilegt, að þegar Kemal Paseha
lætur leggja niður arabiska staf-
rófið og fyrirskipar latneskt staf-
róf, þá fer hann þannxg iað því,
að hann „mobliserar11 alla karl-
menn 16—45 ara að aldri — ekki
til herþjónustu, heldur til þess að
læra að lesa. Þeim ráðum getur
Amanullah ekki beitt, því að þegn
ar hans eru stríðlyndir og þola
ekki neinskonar kúgun nje fr'elsis-
takmörkun.
Það er enn eigi sýnt hvor sigur
vinnur í borgarastyrjöldinni, kon-
uxigur eða mullahinn af Shaknaur.
En það er svo sem sama — sigr-
inum munu fylgja hræðilegar
blóðsúthellingar og grimdarverk.
En við landamærin að sunnan
og norðan bíða Englendingar pg
Rússar með mikilli eftirvæntingu
og reiðubúnir til þess að skerast
í leikinn ef nokkur hætta er á að
hagsmunir 'þeirra verði fyrir borð
bornir.
/
— Nei, alls ekki! En hvað kem-
ur það Kennetlx við?
— Það kemur lionum ekkert við,
Jeg spurði aðeins af forvitni. Jeg
var alls ekki að hugsa um Ken-
neth.
Hann starði höggdofa á hana.
Hnnn hafði nú talað máli Kenneths
eins vel og hann gat, og ^ svo
svaraði hún honum með því að
hún hefði alls ekki hugsað urn
Kenneth.
— Þjer verðið að hugsa um
hann Cynthia! mælti hann. Og
þjer verðið líka að hugsa um það,
sem jeg hefi sagt og vera mild í
dómum yðar um hann og umburð-
arlynd vegna þess hvað hann er
ungur. Þá verður einhverntíma sá
maður úr honum, sem þjer getið
verið hreykin af. Komið drengi-
lega fram við hann barnið mitt,
en ef þjer komist að raun um að
þjer getið ekki' elskað hann, þá
segið honum frá því. Segið honum
það hreinlega, í staðinn fyrir
að leika með hann eins og þjer
gerið nú.
Hún þagði um hríð og það var
farið að síga í liana aftur. Svo
raælti hún':
— Sir Crispin, jeg vildi að þjer
heyrðuð hvernig hann talar um
yður.
__ Auðvitað talar hann dla um
mig, og hann hefir eflaust fylstu
ástæðu til þess.
— Þjer hafið þó bjargað Iífi
hans.
Það var eins og Crispxn áttaði
sig er hún sagði þetta. í einu vet-
fangi rann upp fyrir honum hvern
Elisabet Englandsdrotning.
Var hún karlmaður?
Árum saman hafa menn deilt
um það í Englandi hvort Elisabeth
drotning hafi í raun og veru verið
kvenmaður. ©xfordbúar haláa því
fram að „drotningin11 hafi verið
karlmaður, en Cambridgebúar
mega ekki heyra það nefnt.
Ameríkskur málari, sem lengi
hefir verið í Englandi, hefir reynt
að gera sjer grein fyrir hver deilu-
flokkurinn hefði meiri líkur sín
megin, og niðurstaðan varð að
hann fylgdi Oxfordhxxum að mál-
um.
í grein sem hann sltrifaði í blað
eitt í San-Francisko segir hann
meðal annars:
Ein af drotningum Hinriks VIII.
eignaðist dóttur á Greenwich
Court. En konungur hafði þá að-
setur í Hampton Court. Ætlaði
hann að koma í heimsókn til þess
að sjá dóttur sína. En svo illa
tókst til, að meðan konungur var
á leiðinni dó barnið. Læknir sá, er
hjúkrað hafði drotningu og drotn-
ingin sjálf urðu afar skelkuð. —
Ljuggust þau við að konungur
yrði æfur er hann frjetti að barnið
væri dáið, og gátu jafnvel átt von
á því, að hann í rustaskap sín-
um og hamagangi myndi stytta
þeim aldur. Þau fundu því það til
bragðs að reyna að ná í nýfætt
barn til þess að sýna konungi.
En svo illa tókst til, að þáu
náðu ekki í annað en sveinbarn.
Var konungi sýnt það, og dáðist
hann að. Var barnið síðan skírt
Elísabeth, og varð að heita kven-
maður upp frá því.
En er fram liðu stundir fyldu
kvenlegir siðir eigi nafninu; því
drotning hafði karlmannsrödd,
blótaði eins og sjóari, reykti fyrstu
vindlana er til Englands komix,
og drakk það sterkasta romm
sem fjekst. Daglega gaf drotning
ig hann hafði bjargað Kenneth og
hverju Kenneth átti að launa líf-
gjöfina. Og þá varð honum Ijóst
að það var þýðingarlaust fyrir
hann að reyna að tala máli Ken-
neths við Cynthiu, því að senni-
lega kom hann í veg fyrir að þau
fengi nokkru sinni að giftast.
Hann stóð á fætur.
— Það er ólíklegt að Kenneth
hafi nokkra ástæðu til að vera
mjer þakklátur er stundir líða,
mælti haxm. Komið nú, jungfrú
Cynthia, það er framorðið.
Hún hlýddi þegjandi og svo
hjeldu þau á stað heim á leið og
töluðu varla saman,
En árangurslaust hafði hann
ekki talað máli Kenneths, enda
þótt honum væri ekki vel Ijóst
hvers vegna hann hafði gert það,
eða hvernig hann hafði komið við
hjartað í henni. Vonleysi nxsti sál
hennar. Aldrei skyldi Crispin fá
að vita hvað henni bjó í brjósti,
aldrei mundi hún fá tækifæri til
þess að sýna honum það. Það, sem
hún þráði mest af öllu átti aldrei
að rætast ,og þá var svo sem sama
á hverju valt.
Því var það daginn eftir, þá er
faðir hennar kom aftur að máli
við hana, að hún var Ijúf og ráð-
þæg af tómu kæruleysi og hafði
ekkert á móti því, sem Gregory
sagði Kenneth til lofs. Og svo
hlustaði hún á hinar auðmjúku
bænir Kenneths með sanxa kæru-
leysi, já, leyfði honum jafnvel að
kyssa hönd sína og njóta gleðinn-
ar af því að hann hjelt að nú
hefði hann aftur náð hylli hennar.
konum og körlum á kjaftinn ef
eitthvað bar út af, og var ósmeik.
við að berja ráðgjafa sína ef svo-
bar undir.
*
Svo það verður ekki af Elísa-
bethu skafið að hún var karl-
manns í gildi.
frá Vestur-fslendinsum.
Mannalát. Þann 29. ágúst s. 1.
andaðist í Keewatin, Ontario,
Canada, Anna Pálína Benjamíns-
dóttir Beck. Hún var fædd á.
Leifsstöðum í Eyjafirði 1850, gift-
ist 1875 Birni Guðlaugssyni frú
Hálsi í Svarfaðardal. Bjuggu þau.
lengst af á Kvíabekk í Fljótum,.
en fluttust vestur um haf 1903—
1904. Pálína hafði verið vinsæl
kona. Stundaði hún um eitt skeið
hjúkrunarstarf á Akureyri.
Þann 24. nóvember andaðist Páll
Isaksson bóndi við Brown, Mani-
toba. Var hann liðlega 71 árs að
aldri, er hann ljetst. Páll var
kvæntur Sigríði Eyjólfsdóttur og-
lifir hún mann sinn. Eignuðust
þau tíu börn, en mistu þrjú þeirra.
Páll var vinsæll maður og vet
nxetinn.
Þann 29. júní andaðist í Port-
land, Oregon, Þórður Eggertsson
Vatnsdal, verslunarmaður. Hann,
var fæddur 1871 á Fossá á Hjarð-
arnesi í Barðarstrandarsýslu. Var
hann sonur Eggerts Magnússonar
Vatnsdal og Soffíu Friðriksdóttur,
prófasts Jónssonar á Stað á.
Reykjanesi. Þórður fluttist vestur
unx haf með foreldrum sínum 1886.
Nam faðir hans land austur af
Mountain í N.-Dakota. Árið 1899
kvæntist Þórður Önnu Jónsdóttur
Jónssonar o'g Guðnýjar Eiríksdótt
ur frá Munkaþverá. Þórður og
Anna eignuðust sex böm. Sonur
hans, John Russell, hefir um nokk-
urt skeið verið aðstoðarkennari við
Yale háskólann í Connecticut-ríki
í Bandaríkjunum.
. En fölvar urðu kinnar jxxngfrú
Cynthiú og döpur varð hún í
bragði. Hún sökti sjer niður í
þuixglyixdishugsanir, eins og stúlk-
um er títt þegar þær halda að lífið
verði alt ein endalaus sár þrá eftir
þeim, sem þær aldrei fá að njóta.
h
XI.
Næstu daga gerði Kennetli nú
alt sem hann gat til þess að upp-
hefja sjálfan sig í hennar augum.
En svo var honum ósýnt um þetta,
að þegar í byrjun skaut hann yfir
markið, því að þá fór hann að
tala illa um Crispin, og varð það
aðeins til þess að auka andstygð
hennar á Kenneth, en virðingu
hennar og aðdáun á drabbaranum.
Augu Cynthiu urðu stálhvöss.
meðan liann talaði. Ef Kenneth
hefði verið glöggskygn maður, þá
mundi hann hafa valið eitthvert
annað umræðuefni. En ástin og af-
brýðissemin höfðu sljóvgað svo þá
litlu vitglóru, sem honum var gef-
in, að hann tók ekkert eftir því
hvernig Cynthia varð á svipinn og
hjelt áfram að níða Crispin. Að
lokum greip hún fram í fyrír
honum.
— Hefi jeg ekki þegar sagt þjer
það Kenneth, að það sæmir ekki
að talá illa um þann, sem bjargað
hefir lífi manns ? Og að hver gentle
maður hlýtur að fyrirlíta slíkt
framferði?
En Kenneth endurtók það, sem
hann hafði sagt áður, að þetta >
væri ekki níð um Crispin. Og hann
var kjökrandi út af því hvernig
hún færi með sig og Ijet alveg
*
j ^