Morgunblaðið - 09.04.1929, Qupperneq 3

3
M 0 K G l' N í. A Ð ( Ð

■tofnandi: Vllh. Flnaen.
Ctsefandl: Fjelagr 1 Reykjavik.
Kitatjörar: Jön KJartanason.
Valtýr Stefánsson.
Auílýsingastjóri: E. Hafbere.
Hkrlfstofa Austurstræti 8.
■Ivl nr. 600.
Auclýslngaskrifstofa nr. 700.
Helmaslmar:
Jón Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1210.
B. Hafberg nr. 770.
AakrlftaKjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuOL
Utanlands kr. 2.60 - ■ ■« .
1 lausasölu 10 aura elntakld.
Þlngtlðlndl.
Erlendar símfregnlr.
Raforknveitnr i sveitnm.
Stjórnarliðið mun vera fastráðið í að bregða
fæti fyrir málið.
Dómsmálaráðherra sýnir málinu fullkominn fjandskap.
Bins og' áður hefir verið skýrt ur ráðherranu ekki, að það eru að-
Khöfn, PB. 7. apríl.
Deila-n um skipið, sem Bandaríkja-
menn skutu í kaf.
Prá Ottawa er símað til ltitzau-
frjettastofunnar: Stjórnin í Kan-
ada hefir sent stjórninm í Banda-
ríkjunum orðsendingu (notu) við-
víkjandi skonnortunni ,I’m alone‘.
Orðsendingin hefir ekki verið birt.
Sagt er, að í orðsendingunni mót-
:mæli kanadiska stjórnin framkomu
ameríksku tollmannanna og leggi
það til, að Bandaríkin greiði skaða
bætur, ef nánari rannsókn leiði
I Ijós, að það væri rjettmætt. —
Ennfremur að kanadiska stjórnin
mælist til þess, að Bandaríkja-
stjórnin skýri frá því, hver sje af-
"Staða Bandaríkjanna viðvrkjandi
rjettindum til þess að elta skip,
sem gruhur um smygl livílir
út fyrir landhelgina.
a,
Deila um Suðurpólslöndin.
Prá Washington er símað : —
United Press skýrir frá því, að
Bretland geri tilkall til næstuni
því allra Suðurpólslandanna. —
Stjórnin í Bretlandi hefir nýlega
sent Bandaríkjastjórninni tilkynn-
ingu um kröfur Breta löndum þess
um viðvíkjandi, sennilega vegna
þess, að Byrd hefir lagt nokkur
'Suðurpólslönd undir Bandaríkin.
Stjórnin í Bandaríkjununl und-
irbýr svar við oi*ðsendingu Breta.
Er talið víst, að Bandaríkjastjórn-
in muni andmæla kröfum Breta,
því húist er við, að Bandaríkin
muni gera tilkall til mikils hluta
þeirra Suðurpölslanda, sein Bret-
ar telja bresk.
Fellibylur.
Prá New York borg er símað:
Tuttugu menn hafa farist og fim-
'tíu meiðst í hvirfilbyl, er fór yfir
u*íkin Minnesota og Wisconsin. —
iEignatjónið mikið.
Atlantshafsflug' Ahrenbergs.
Hann er væntanlegur hingað.
Nat.ionaltidende skýra frá því,
að Helge Bangsted fari bráðlega
til Gramlands til þess að undir
húa áður um getið Atlantshafs-
flug sænska flugmannsinS Aliren-
bergs.
Gerir hann ráð fyrir að fljúga
af stað frá Stokkhólmi í júníbyrj
un og ætlar að hafa viðkomustaði
í Reylrjavík og Ivigtut. — Hefir
hann og í huga, ef vel gengur, að
fljúga sömu leið lieim til Svíþjóð-
■ ar aftur.
Aukaþing ,í Bandaríkjunum.
Hoóver forseti hefir tilkynt, að
þjóðþingið skuli koma saman þ.
T5. apríl n. lc. (PB)
frá hjer í blaðinu, flytja lands-
kjörnir þingmenn íhaldsflokksins
frv. á þessu þingi. um raforku-
veitur til almeimingsþarfa í sveit-
um. Fjhn. Ed. fjekk málið til með-
ferðar, en nefndin klofnaði. —
Stjórnarliðar, þeir Jón Baldvins-
son, Ingvar Pálmason og Páll Her
mannssoii leggja til, að raálinu
verði vísað frá — til stjórnarinnar.
En Björn Kristjánssón og Jón Þor
láksson vilja samþykkja frv. með
lieirri breytingu, að slripuð verði
þriggja manna nefnd til þess að
hafa á hendi stjórn raforkumála
ríkisins, undir atvinnumálaráðu-
neytinu. í nefndinni skulu vcra:
Emn lögfræðingur, er ráðherra til-
nefnir, forstjóri rafmagnsveitu
Keykjavíkur og vegamálastjóri.
Þar sem áður hefir verið skýrt
frá efni þessa frv. hjer í blaðinu,
er óþarft að endurtaka það nú.
Það vakti eigi litla athygli, þeg-
ar nefndarálit stjórnarliða loksins
kom í dagsljósið, að sósíalistinn
Jón Baldvinsson var valinn til þess
að hafa framsögu í málinu. Þess-
um manni var falin forystan í að
koma þessu mikla velferðarmáli
sveitanna f'yrir kattarnef!
Skyldu þeir hafa haft vonda
samvisku fulltrúar ,bænda‘-flokks
ins rangnefnda, sem sæti áttu
nefndinni? Ekki er ósennilegt, að
svo hafi verið. í slíkum málum
kemur það sjer vel fyrir kempurn-
ar í Pramsókn að vera í stjórn-
málabandalagi við sósíalista. Þeg-
ar þá brestur kjark til þess upp á
eigin spýtur að bera rýtinginn í
velferðarmál bænda, er gott að
hafa sósíalista til þess að hafa
forystuna. Stefna sósíaJista er að
svifta bændur edgnar- og nmráða-
rjetti jarðanna. Til þess að hugs-
anlegt sje, að því takmarki verði
einlivern tíma náð, er eina ráðið
að hafa sveitirnar í sem allra
mestri niðurníðslu. Sósíalistar
munu þar af leiðandi auðfengnir
til þess að bregða fæti fyrir mál
sem yrðu stór lyftistöng fyrir
sveitirnar.
Umræður um raforkuveituriiar
hafa staðið yfir í þrjá daga í Ed
En atvinnumálaráðherrann hefir
ekki enn sýnt sig í deildinni
Slíkan áhuga hefir hann fyrir mál
inu. Hinir ráðherrarnir hafa báðir
talað í málinu. Um afstöðu fjár
málaráðherra verður ekkert vitað
að svo stöddu, i því hans ræða
snerti aðallega skyldur stjórnar-
innar, ef liún fengi málið í hend
ur. Hinsvegar kom fram ákveðinn
f jandskapur gegn málinu frá dóms
málaráðherranum. Meira að segja
gekk fjandskapur ráðherrans svo
langt, að hann hafði í hótunuip
ef frv. vrði samþ., að láta með
nýrri slrattaálögu sópa um hj
þeim, sem eittlivað ættu og talca
alt, sem náð yrði!
Dómsmálaráðherrann var lengi
að stagast á þeirri firru, að sam
virkjun eða fjelagsvirkjun væri
sett til höfuðs smástöðvunum, sem
nú væru óðum að koma upp. Skil-
eins fá heimili til á landinu, sem
hafa skilyrði til þess að koma
upp smástöðvum? Og skilur hann
kki, að þegar samvirkjunin er
vomin á, er það einfalt reiknings-
dæmi fyrir hvern einstakan bónda,
livort hann á að virkja einn sjer
eða vera með í samvirlrjuninni ?
Verði reynslan sú, að samvirkjun
sje ódýrari og hagkvæmari, þá
tekur bóndinn að sjálfsögðu þátt
henni. Sýni reynslan hið gagn
stæða, virkjar bóndinn sjálfur. —
Þetta ætti öllum að vera ljóst.
Mótstaða Jóns Baldvinssonar
gegn frv. er vægast sagt lilægileg-
ur skrípaleikur. Hann talar aðal-
lega um fjárliagshlið málsins og
reynir að mála hana með mjög
dökkum litum. Hann er sífelt. að
hampa fram tugum miljóna, alveg
eins og þetta fje eigi strax að
leggja fram. Hann læst ekki skilja
það, að frv. er drög að framtíðar
skipulagi um þessi mál, og að
fjárhagshliðin kemur þá fyrst. til
greina, þegar ítarleg rannsókn lief
ir farið fram og Alþingi samþykk
ir að veita fjeð.
Annars* er ]>að spánnýtt á A1
þing-i, að heyra varfærni í fjár-
málnm prjedikaða frá vörum só
síalista. Þessir óstöðvandi eyðslu
seggir, sem altaf og ávalt eru
reiðubúnir tíl þess að ausa fje rík
issjóðs til hvers sem vera skal
])eir fara nú alt í einu að prje
dika varfærni í fjármálum! Hví
lík liræsni!
Það kom líka á daginn, að fjár
hagsbarlómur sósíalista er aðeins
fals og yfirskin. Mótstaða þedrra
gegn framgangi málsins byggist
því, að þeir viljæ þjóðnýta þessar
Grkuveitur. Þetta játaði J. Bald
og þá fer mönnum að skiljast
bvers vegna sjálfur höfuðpauri só
síalista, Hriflu-Jónas, berst á móti
rnálinu.
Tveir Framsóknarbændur bafa
talað í málinu, þeir Jón í Stóradal
og Páll Hermannsson og skal
fáum, orðum drepið á þeirra að
stöðu.
Þegar Magnús heitinn Kristjáns-
son fjármálaráðherra fjell frá o
menn heyrðu, hver var varamaður
hans á Alþíngi, fóru ýmsir ókunn
ugir Jóni í Stóradal að spyrja
hvernig hann mundi reynast gagn
vart JónasarklíkUnni. Algengasta
svarið var: Ef Jón í Stóradal
kemst á þing, þýðir það sama og
að leyfa Jónasi frá Hriflu að
rjetta upp báðar hendur við at-
kvæðagreiðslur.
Framkoma Jóns í raforakuveit-
unum sannar að þetta, svar á við
full rök að styðjast. Sami fjand-
skapur gegn málinu og fram kom
frá dómsmálaráðherra, kom einn-
ig frá Jóni í Stóradal.
Oðru máli gegnir um Pál Her-
mannsson. Auðheyrt var á hans
ræðu, að það er með hálfum hug.
að hann er með í að bregða fæti
fyrir nlálið. Hann taldi frv. stór-
merkilegt; sagði, að í frv. væri sú
stefna mörkuð, sem menn hefðu
longi sjeð í hyllingum. Hann vildi
)ví eklci skoða frávísunaratkvæði
itt öðruvísi en sem vott um ást á
málinu.
Það er því bersýnilegt, að Páll
Herm. hefir farið nauðugur inn á
í)á till., að vísa. málinu frá. En ef
hann — eftir að hafa hlustað á
æðu Hriflu-Jónasar — ekki snýr
:’rá till. sinni um að vísa málinu
t.il stjórnarinnar, þá er ást hans á
málmu áreiðanlega takmörkuð.
Onnur umr. liefir staðið yfir
þrjá daga og er ekki lokið enn.
Verður sagt nánar frá gangi máls
ins, þegar sjeð verður fyrir
hver afdrif þess verða.
um
SkðkDing Islands.
Eggert Gilfer skákmeistari.
Kartöflnr,
inulendar og ntlendar,
frá 11.50 poktnn og
Gulróinr, fsi.
TiRiMHDI
Skákþinginu var lokið á sunnu-
dag. Póru þá svo leikar, að þeir
Jón Guðmundsson og Ásmruidui*
Asgeirsson töpuðu báðir, en Egg-
ert Gilfer vann og varð þar með
skáknieistari íslands. Va.nn hann
töfl af 9.
Næstir gengu þeir Jón og Ás-
mundur með 6% vinning hvor,
þá Einar Þorvaldsson 6, Brynjólf-
ur Stefánsson 5Stemgr. Guð-
munösson og Hannes Hafstein 5
Ari Guðmundsson 314, Árni Knud-
sen og Garðar Þorsteinsson 3.
íslensk egg og
Rjómabnssmjör.
Verslun Björk,
Bergstaðastræti 54. Sími 548.
•u slmfregnlr.
Khöfn, PB. 8. apríl.
Ameríkskir tollgæslumenn skjóta
á eftir flutnmgaskipi.
Frá Baltimore er símað til Rit-
zau-frjettastofunnar: Blaðið Balt.i-
more Sim skýrir frá því, að toll-
gæsluskip Bandaríkjanna hafi
reynt að skjóta á gufuskipið Juan,
sem skrásett, er í Nor'egi. Juan
var á leiðinní frá Vesturheims
eyjum til Baltimore með banana-
farm. Tollgæslumennirnir bæfðu
ekki Juan, en tvær kúlur lentu
rjett hjá skipinu. Staðnæmdi skip-
stjórinn á Juan þá skipið. Toll
gæslumennirnir hjeldu, að Juan
væri smyglskip og rannsökuðu það
gaumgæfilega, en fundu engar
bannvörur. Skipstjórinn á Juan
hefir kært yfir framkomu toll-
gæslumannanna, á skrifstofu
norska konsúlsins hjer.
Wilkins frestar norðurpólsför.
Prá New York er símað: Wil
kins landkönnuður hefir frestað
áformaðri norðurpólsför í kafbát
til sumarsins 1930. þar eð und-
irbpningi getur ekki orðið lok-
ið í tæka tíð til þess að fara í
sumar.
Ný ýsal
fæst daglega hjá H/f. Sand-
gerði, Norðurstíg 4, með
sama lága verðinu.
Sími 2343.
Nýkomið s
Matborð og stólar,
Bamarúm,
Klæðaskápar,
Súlur,
Reykborð o. fl., o. fl.
Húsgagnaverslimin við
Dómkirkjuna.
Útsæöis og matar-J®5
Kartöflnr
Og
Gnlróiur,
iyrirliggjandi i verslns
S. 0. Úlafsson & Co.
Selfossi. Sími 3.
Bárujárn 24 og 26
Sljett galv. jám 24 og 26
Þaksaumur
Pappasaumur
Emaill. vaskar
fyrirliggjandi hjá
C. Behrens.
H. H. Laxness og Bandarík jamenn
Pyrir all-löngu birtist grein
í Alþýðublaðinu um Upton Sin-
clair, ameríkska skáldsagnahöf-
undinn, eftir Halldór Kiljan Lax-
ness, sem nú dvelur í Califomíu.
Löndum vestra hefir mörgum fall-
io miður ummæli Laxness og þykir
]:au liafa við lítil rök að styðjast.
Ilafa tveir Vestur-íslendingar tek-
ið grein Laxness til athugunar.
Hafði Alþýðublaðsgrein Laxness
verið prent.uð f Heimskringlu. —
Annar Islendingurinn, sem mót-
mælir ummælum Laxness, er dr.
Richard Beek, kennari við Thiel
College í Pennsylvania ríki.
Siðasti
II
er i dag.
Vöruhúsið,