Morgunblaðið - 26.01.1930, Page 7

MORGUNBLAÐIÐ
7
Eikibær í Vennalandi. Eins og sagt var frá í útvarpsfrjett
fyrir skemstu brann lierragarðurinn Ekeby í Vermalandi föstu-
daginn 14. des., 0g e'kkert uppi, nema „Kavallérflöien“, sem
nefnd var eftir slörkurunum í hinum fræga róman Selmu Lagerlöf,
ííösta Berlings Saga. Rjettu nafni heitir herragarðurinn Rottnerás,
en hann hefir altaf verið kallaður Ekebv, síðan sagan kom út.
'klíðaíefnín á milli þeirra komið
«nnþá greinilegar í ljós e'n áður.
Mussolini heimtar jafnleika milli
flota Frakka og ítala. Hann vill
ekki ganga inn á flotatakmörkun
nema hann fái jafnleikakröfunum
samning um Miðjarðarhafið, e'f
Frakkar og ítalir fallast á tak-
mörkun sjávarvígbúnaðar. En vafa
samt er að samkomulag náist um
öryggissamning, sem bæði ítalir og
Frakkar vilja sætta sig við. Sam-
framgengt. Blöð faseista segja að komulagshorfur viðvíkjandi flota-
eiginíega ættu ítálir að heimta ' tMímörkun eru því ekki glæsilegar
jafnleika millí flota Itala og Breta ^egar flotamálaráðstefnan byrjar.
vegna Gibraltarsundsins, inngangs5 Virðist vonlítið nm samkomulag
ins tir Miðjarðarhafsins, en ítalir oiilli allra fimm flotaveldanna. En
liafi ekki; efni á að býggja svo ’eí til vill næst samkomulag um
stóran flota. Italir ætli sjer að fb^itakmörkun milli Breta, Banda
balda fast fram kröfunni uín jafn- ríkjamanna og -Japana. Það getur
léíka við franska flotann og Musso íarið svo, að árangur flota-
lini harmi ekki þótt krafa ítala; oullafundarins verði enginn.
sprengi flotafundinn. j -----------------
Franski flotinn er töluvert öfl-
ugri en ítalski flotinn. Frakkar
vilja ekki fallast á jafnleikjrkröfur
Bruninn f Hvfta-hðsinu.
Mussolinis. Frakkar haf a hags-
muna að gæta bæði i Miðjarðarhaf
ino og Atlantshafinu, þe'ir þurfa
l3ví að hafa flotadeildir í báðum
böfunum. En ítalir liafa aðeins
kerskipaflota í Miðjarðarhafinu.
ítalski flotinn mundi þvi geta bor,-
ið franska Miðjarðarhaisflotann ,jf
Eins og getið hefir verið í
nkciytum, kom eldu*r upp í
..Hvíta húsinu“ í Washington,
bústað forsetans, á aðfangadags
kv-öld. í erlendum blöðum er
náhar skýrt frá þessu:
Eldurinn kom upp í vestur-
nrliði, ef jafnleiki væri milli flota- í álmu hallarinnar. Klukkan var
heildar beggja ríkjanna. —. Frakk-; 19.45 og forsetinn og fjöl -
ni þurf* að fht.ja bei fiá Norður- hans voru nýstaðin upp
Afríku til Marseill.e's, ef ófrið ber 1
höndum. En þessa he'rmanna-
andi Lundúnafundinum og ýms
um þýðingarmiklum skjölum
öðrum.
Þrátt fyrir hinn mikla fjölda
slökkviliðsmanna, tókst ekki að
stöðva eldinn fyr en kl. 22 og
-ekki var hann fullslöktur fyr en
kl. 23. Tjónið er mikið, og það
reyndist nauðsynlegt að fá aðr-
ar skrifstofur fyrir stjórnina til
bráðabirgða.
Fregnin um það, að kviknað
væri í „Hvíta húsinu“, flaug
eins og eldur í sinu um alla
borgina og þúsundir manna
streymdu þangað og horfðu á,
þangað til seinasti neistinn var
slöktur.
T Lækningabók
fyrir alþýðn.
H. C. Gram: Lægebog for
Hjemmet. Populær Fremstil-
ling af Menneskets Sygdom-
me. Kbh. 1929 (Gyldendal).
Mr
Skipstióri ráðinn á Röyndin.
É
A.S. Tjaldnr, Vaag
Færeyjum.
Hutn. gæti ítalski flotinn hindrað,
ef hann yrði öflugri en franski
Miöjarðprhafsflotinn. Þar að auki
, ^efir Mussolini oft talað bei'lega
0111 nauðsyn þess, að ítalía verði
v°ldugt nýlenduríki. Landið er of
Þ-Íettbýlt, vantar hráefni og mark-
}lefir dulist að Mussolini hefir
aðl fyrir ítalskar vörur. Engum
fyrst og- fre'mst augnastað á ný-
lp,1(l«tn Frakka.
Samningatilraun Frakka og ítala
Um flotamálin hefir þvi orðið alger
lega a 1 angtirslans. Þeir hafa einu
sinni ekki getað orðið sammála um
að spyrna á móti tiliögunni um af
uám kafbáta. En Frökkum ríður
mikið á því, að kafbátarnir verði
«kki afnumdir, því þeir ern þýðing
arniesta varnartæki Frakka. Upp-
• liaflega var Mussolini andvígur af-
mánii kafbátanna, en hann virtist
alt í einu hafa te'kið sinnaskiftum
og styðja nú afnám kafbátanna
frá borðum og höfðu gengið
inn í hliðarherbergi og setst þar
umhverfis arinn. Forsetinn var
í besta skapi og' var að segja
börnunum æfintýr. Alt í einu
kemur þjónninn inn með fasi
miklu og skýrir frá því, að efsta
hæð hallarinnar og stjórnar-
skrifstofurnar standi í ljósum
loga.
Hoover forseti byrjaði á því
að athuga, hvort nokkur hætta
væri á því', að eldurinn næði
til íbúðarinnar, og er hann sá,
að svo var ekki. skipaði hann
hljóðfærasveitiimi að spila, svo
að börnin yrðu ekki hrædd. Svo
rauk hann sjálfur og Allen son-
ur hans út, til þess að reyna að
bjarga. Var þá slökkvilið komið
a vettvang frá öllum næstu
slökkvistöðvum. En eldurinn
breiddist ótrúlega fljótt úr einu
herbergi í annað. Aðaláherslan
sennilega vegna þess að afiiám 1 var a að i)-ÍarFa skjöl-
þeirra yrði hagalegra fyrir Frakkalum nr skjalasafni stjórnarinnar.
bandamenn þeirra, Jugosiafa,
'eU fyrir ítali.
Komið hefir tii mála, að stór-
veldin geri einhverskonar öryggfs-
Hoover og sonur hans ruku inn
í einkaskrifstofu hans og tókst
þeim að bjarga mörgum merk-
um brjefum og skjölum viðvíkj-
Mjer er nær að halda, að
engin smáþjóð í heiminum eigi
svo mikinn og góðan bókakost
eins og Danir og er þetta mik-
ill menningarvottur. — Dönsku
fræðibækurnar eru yfirleitt
bæði vel samdar og frágangur
allur hinn prýðilegasti, miklu
betri en vjer eigum að venjast,
þó auðvitað sje ekki alt jafn-
gott. Að nokkru leyti er þetta
að þakka dugnaði bókaútgef-
endanna dönsku, sem standa
mjög framarlega á sínu sviði.
Jeg hefi áður getið þess, að
verið er um þessar mundir að
gefa út stóreflis lækningabók
fyrir alþýðu í 3 bindum og
mætti ætla, að hún nægði Dön-
um fyrst um sinn. Eigi að síð-
ur er önnur alþýðleg lækninga-
bók komin út alveg nýskeð:
Lækningabók fyrir alþýðu eftir
H. C. Gram. Hefir Snæbjörn
Jónsson bóksali sent mjer hana
og beðið mig um að segja álit
mitt um hana.
Það sjest við fyrsta yfirlit, að
þó þessi lækningabók sje minni
og meðfærilegri en hin, þá er
hún ekkert smásmíði — um 700
bls. — og vönduð er útgáfan, ó-
grynni mynda og flestar prýði
legar. Sjerstaklega gæti jeg
trúað, að mörgum yrði starsýnt
á myndir af líkamsbyggingu
karla og kvenna, fyrst og síð-
ast í bókinni. Hver þeirra er
gerð úr fleirum blöðum, sem
fletta má og sjá, hvað tekur við
■*
lag af lagi, eftir því sem dýpra
kemur inn í líkamann.
En hvað er þá að segja um
frásögn og lýsingar bókarinn-
ar? Jeg hefi farið yfir allmarga
kafla, og er bók þessi, eftir
þeim að dæma, vel og vandlega
samin, skýrt og skilmerkilega
frá sjúkdómum sagt og góðar
leiðbeiningar gefnar, bæði um
meðferð þeirra- og varnir gegn
þeim. Auðvitanlega er flestu
slept, sem er lækna einna að
fást við og ráða fram úr, aftur
ýmislegt tekið með, sem fremur
er til skemtunar og fróðleiks en
til beinna nota. Það er óvíða,
sem jeg hefi neitt við framsetn-
ingu höfundarins að athuga. Þó
kemur það fyrir, að ekki sje
allskostar rjett sagt frá, t. d.
að flasa í höfði læknist venju-
lega til fulls, því slíkt mun frem
ur fátítt, hversu sem með hana
er farið. Þrátt fyrir þetta er
bókin yfirleitt góð og áreiðan-
leg, ein af þeim álitlegustu
lækningabókum fyrir aíþýðu,,
sem jeg hefi sjeð.
Höf. getur um það í formál-
anura, að sumir telji alþýðleg-
ar lækningabækur til ills eins,
því stundum geri þær fólkið
hrætt um að það hafi allskonar
kvilla, og stundum verði þær til
þess, að það leiti ekki læknis í
tæka tíð. Þetta getur komið fyr-
ir, en nauðsynlegt er það þó,
að almenningur viti sem best
deili á vörnum gegn sjúkdóm-
um, og þá verður ekki hjá því
komist að fræða hann um eðli
og aðfari^'r ýmsra sjúkdóma.
Gott er það og, að alþýða geti
farið sem hyggilegast með sjúk-
Iinga til þess er næst í lækni,
og læknis er hvort sem er al-
drei vitjað við ýmsum smákvill-
um. Ekki verður heldur um það
deilt, að sjómenn, sem alls ekki
geta náð í lækni, þurfa nauðsyn-
lega á lækningabók að halda.
Hversu sem á þetta er litið,
þá er það víst, að Islendingar
hafa hálfu meiri þörf fyrir al-
þýðlega lækningabók en Danir,
og þó gefa þeir út tvær vand-
aðar bækur í sömu andránni
Eina bókin á íslensku er Hjúkr-
un sjúkra eftir Steingrí'm Matt-
híasson. Þeir, sem vilja leita
sjer fyllri fræðslu en þar er gef-
in, hafa ekki um margt betra
að véfja en þessa dönsku bók.
G. H.
ekur enginn í bifreið í Rvík, en
fyrir sanngjarnt gjald ferðast þeir
sem aka í bifreiðum frá
715 B. S. R. 716.
Til Vífilsstaða kl. 12, 3, 8, 11 e. m.
Til Hafnarfjarðar á hverjum klt.
Um bæinn allan daginn.
Samkeppnin
nm saltfiskmarkaðinn á Spáni.
í „Berl. Tidende1 ‘ birtist nýlega
löng grein um þetta e'fni eftir
norskan mann, ritstjóra og dipl
ir.g. Öyviíid Lange i Bilbao. Skal
hjer birtur útdráttur úr henni
Það ev lítt skemtilegt fvrir Norð
ménn að rita um þetta efni nú á
dögum, þvi satt að segja er ekki
um ánnað að skrifa en afturför
lijá Norðmönnum og framför hjá
keppinautunum.
Síðan 1921 hefir saltfiskmarkað
urinn á Spáni aukist stórkostlega
Innflutningurinn var 41 milj. kg
1921 en 1927 var hann orðinn 78
milj. kg. Á sama tíma liefir ísland
Fyrir50
anra
stað, hefir verið þetta 10—12 milj.
kg. Pæreyingar liafa stórum aukið
saltfiskverslun sína við Spán, seldu
?angað t. d. 6 milj kg. árið 1928
og fyrra helming ársins 1929 hafa
le'ir selt þangað rúmlega 2% milj.
kg. Áúk þessa hefir Newfound-
landsfiskur rutt sjer til rúms á
seinni árum og eru nú seld þar 15
18 milj. kg. af lionum. Af þessu
sjest að ísland flytur mestan fisk
tii Spónar, Newfoundland þar næst
og Noregnr er sá 3. í röðinnk Það
sjest varla annað en íslenskur fisk-
ur í Barcelona og í Kataloníu,
og í Bilbao er hann mest keyptur.
Newfoundlandsfiskur er mest
keyptur á suðaustur-Spáni, nema í
Huelva, þar sem Kanada hefir lagt
markaðiún undir sig. Norðmenn
selja eún taisvert af fiski til Bil-
bao, en sá fiskur fer allur inn í
landið, sjerstaklega til Kastilíu.
Aftur eru Norðmenn svo að segja
einir um markaðinn í Vigo og La
Coruna. Til Bilbao kemur mikið af
Færeyjafiski og eins skotskur fisk-
ur, sem er ódýr og sendur upp til
sveita.
Það ér ekki því að kenna, að
norski saltfiskurinn sje ekki góður,
að svona er komið. Enginn Spán-
verji, sem vit hefir á fiski, ber
brigður á að norski fiskurinn sje
góður. En íslandsfiskur og Fær-
eyjafiskur eru líka fyrsta flokks
vara, sinn ð: hvern hátt. Fagmenn
hjer aðgreina fiskinn þannig:
íslandsfiskur er línufiskur, færa
fiskur og netjafiskur. Hann e*r
drifhvítur og girnilegur, mikið
saltaður, vei þveginn og vel fergð-
ur. Það er þó tiltölulega mikið
vatn í honum.
Norski fiskurinn er gulur á lit,
minna saltaður og yfirleitt sólþurk
aður. Það er línufiskur, færafisk-
ur og netjafiskur. Hann er ekki
svo mjög fergður sem ísle'nski fisk
urinn, en það er að honum eðlilegt
fiskbragð og er hann því sjerstak-
lega vel hæfur til matreiðslu með
ýmsu öðru (t. d. porusalda).
Færeyjafiskurinn er aðallega
færafiskur og það er kostur. Fisk-
urinn e'r blóðgaður um leið og
hann er dreginn. Það er yfirleitt
stór fiskur, vel þveginn og vel
fergður og yfirleitt skínandi vara.
Eftir þessu ætti þá færeyski fisk
urihn að vera bestur, en nú sem
stendur virðist svo se'm spanska
þjóðin taki íslenska fiskinn fram
yfir allan 'annan fisk.
Það hefir háð norska fiskinum
aukið saltfiskverslun sína þar frá
10 í 33 milj. kg., en norska versl- talsvert, að stundum kemur maur
unin hefir svo að segja staðið í i hann. En það hefir líka ltomið
1