Morgunblaðið - 17.04.1930, Blaðsíða 6

6
MOKGUNBLAÐIÐ
ri
\
5;
'r.
í
Gilletteblöd
ávalt fyrirliggjandi í heildsöit.
Ifílh. Fr. Frimannssot)
Simi 575.
Læknirnin:
HafiS hugfast að DorSa Kelloggi
AU Ðran
daglega, og þá mun heilsu yðai
borgið.
ALL-BRAN
Ready-to-eat
Alao makers of
KELLOGG’S
CORN FLAKES
So/d by all Grocers—in tho
Red and Green Packago
Statesmin
er stóra orðið
kr. 1.25
korðið.
Nýkominn
SToppasykur
.... ,.-
TlRiFANÐÍ
Laugaveg 63. Sími2393
KFallegast oy ijölbreyttast
lð úrval viö sanngjörnn
Wmi verði í
Manchester.
Sími 894.
Jarðarberja.
b snlta
i lansri vigt, ódýr.
"Langaveg 12. Sími 2031.
Þingtíðindi.
Raiorknveitnr i sveitum.
Ræða Jóns Þorlákssonar við 3. umr. fjárlaganna í Ed. 12. apríl.
Jeg leyfi mjer að flytja brtt. við
16. gr. 9., viðvíkjandi raforkuveit-
um til almenningsþarfa. Svo sem
sjá má á þskj. 49‘7, XXIII. er hún
í tveim liðum. Fer hinn fyrri fram
á, að burtu falli skilyrði 9. liðs 16.
greinar, um fimmtungs íramlag
frá hlutaðeigandi hjeruðum til
rannsóknar raforkumála i landinu.
Sama málsatriði var til umr. hjer
í deildinni í fyrra og þótti me'iri
hluta deildarmanna þá sem ekki
væri nauðsynlegt nje sanngjarnt,
að krefja hjeruðin um sjerstök
fjárframlög til þessara rannsókna.
En það sem fyrir mjer vakti þá
eins og nú, er að jeg óttaðist, að
slikt skilyrði myndi valda því, að
sjálf rannsóknin yrði ekki eins
víðtæk og vera bæri. Það getur
sem sje víða staðið svo á, að
heppilegast sje að fleiri en ein
sýsla komi upp stöð i sameiningu,
ef hin besta tilhögun á að nást
í þessum efnum. En nú getur svo
farið, að eitt hjerað en annað e'kki
vilji leggja fram þetta fje, og yrði
í því tilfelli að miða rannsóknina
við það hjeraðið, sem fjeð legði
fram, en sleppa hinu, sem ekki
hefði enn skilið nauðsyn þe'ssara
mála. Nú er það augljóst mál, að
á þennan hátt verður ekki sjeð
fyrir almennum hagsmunum þjóð-
fjelagsins, svo sem best má verða.
Nú hefir stjórnin þegar skipað
einskonar nefnd til þess að hafa
slikar rannsóknir með höndum,
samkv. fjárveitingu á yfirstand-
andi íjárlögum, og þegar hún er
komin á laggirnar, þá er það mjög
þýðingarmikið atriði, að hún telji
sjep ekkert óviðkomandi, sem
verða mætti til þess að finna hið
haglegasta fyrirkomulag, alveg án
tillits til þess, hvort hjeruðin e'ru
fús til þess að leggja fram fje til
rannsóknanna. Skal jeg svo ekki
fara fleirum orðum um þennan
lið brtt. að sinni.
Annar liður till. er um að bæta
nýjum lið við 16. gr. 9., um 75
þús. kr. framlag til taugakerfa í
raforkuveitum til almennings-
þarfa, — utan kaupstaða átti að
standa, en hefir fallið burtu af
vangá hjá prentsmiðjunni eða hjá
mje*r, og er það sennilegra, því
jeg skrifaði till. í flýti. Jeg ber
þes^a till. fram til þess, að minna
hv. þdm. á þetta langstærsta hags-
muna- og menningarímál sveit-
anna, sem enn þá bíður úrlausnar
að mestu leyti.
Á þinginu í fyrra fluttum við
Sjálfstæðismenn frv. um að hefja
nú á næstu árum nauðsynlegan
undirbúning þessara mála, og um
að taka ákveðna ste'fnu um það
að ríkið vilji styrkja þessi fyrir-
tæki, til þess að jafna aðstöðu
þeirra, sem nær búa orkuve'runum
og þeirra, sem fjær búa. Alt sem
siðan hefir komið fram í þessum
efnum, hefir ótvírætt hnigið að
því, að hjer sje þessum málum
stefnt inn á rjettar brautir. Mál-
inu var tekið þunglega af hæstv.
stjórn og flokk hennar í íyrra, og
náði því ekki fram að ganga að
því sinni. En nú er svo sterkur
skriður kominn á þetta mál, að
stjórnin treystir sjer ekki lengur
að standa á móti því að öllu leyti,
en er nú jafnvel byrjuð að láta
framkvæma annan höfuðþátt máls-
ins; hafið undirbúning þe'irra rann
sókna, sem óhjákvæmilegt er að
írum fari áður en langt um líður.
Sumstaðar á landinu eru þessi
mál komin það langt áleiðis, að
gerðar hafa verið rannsóknir og
áætlanir um vatnavirkjanir og veit
ing orku út um bygðir, og er að-
eins beðið eftir loíorðum um nauð-
synleg framlög úr ríkissjóði til
taugakerfanna og hmsvegar útve'g-
un lánsfjár til framkvæmdanna.
Þetta á sjerstaklega við um Skaga-
f jörð; þar virðist fimdin hin heppi
legasta úrlausn þess, hvaða fall-
vatn skuli taka til virkjunar i
þessu skyni, enda hefir verkfræði-
leg rannsókn og undirbúningur far
ið fram og er nú að fullu lokið.
Samskonar undirbúningi hefir
verið unnið að á suður- og suðvest-
urkjálka landsins ve'gna þeirra
hjeraða, sem aðstöðu hafa til að
nota vatnsorku úr Soginu. Efa-
laust munu fleiri koma á eftir, og
þess vegna hefi jeg flutt till. um
að taka upp á fjárlögin 1931 fjár-
veiting til þessara mála, til þess
láta það koma skýrt fram, hvort
Alþingi hefir þegar skilið nauð-
syn þessa máls, og vill nú fara að
sinna því af alvöru.
Það hefir nú íarið svo um fjár-
login, að á þessu frv. fyrir 1931
eru gjöldin tve'im miljónum króna
hærri en á fjárlögum 1928 og finst
mjer þess vegna, að þegar svo
hröð hækkun hefir átt sjer stað og
tilsvarandi álögur á landsfólkið,
þá verði að gera kröfu til þess, að
farið verði að sinna að einhverju
leyti þeim ' nýju viðfangsefnum,
sem nauðsynlegust verða að telj-
ast. Að vísu eru nokkur ný við-
fangsefni tekin upp á fjárlögin að
þessu sinnj og eiga sinn þátt í
hækkuninni. Má þar nefna tvo
nýja liði við 13. gr., flugferðir og
útvarp. Hvað sem kann að mega
segja um ágæti þessara nýjunga,
má þó óhikað fullyrða, að hvorugt
þeirra hefir eins mikla og viðtæka
þýðing og veiting raforku út um
bygðir og býli landsins, svo fremi
að býlin eigi he'nnar kost við sæmi-
legu verði. Hvað flugferðirnar
snertir, þá tel jeg það mjög vafa-
samt nýmæli, að veita 70 þús. kr.
til þess að koma þeim á fót, ef að
svo er álitið að fyrir þá sök verði
fjárveitingar til íaforkuveita utan
kaupstaða að sitja á hakanum um
ófyrirsjáanlegan tíma. Hvað sem
se'gja má um nytsemi flugvjelanna,
þá hefir þó reynslan sýnt það, að
þær hafa ekki enn komið að veru-
lega hagnýtum notum hjer á landi
og er þess tæplega að vænta um
nánustu framtíð. Þær virðast ekki
hafa neina verulega þýðingu fyrir
atvinnulífið sem slíkt, nema í til-
tölulega fáum tilfe'llum, svo sem til
fiskileita, en fyrir því er sjeð á
annan hátt en með fjárveiting á
íjárlögum. Jeg álít það hreina og
beina fjarstæðu, að taka þessi og
fleiri umbótamál upp á arma fjár-
veitingavaldsins, ef það á að verða
til þe'ss, að önnur miklu meiri nauð
synjamál verði látin sitja á hakan-
um, landi og þjóð til skaða og van
sæmdar. Hjer er nefnilega um að
ræða þá stórfeldustu tilraun til
þess að gera landið vistle'gra og
byggilegra, en það hefir verið hing
að til, tilraun til þess að
gera það lífvænlegra að búa í
sveitunum og stöðva á þann hátt
hinn mikla straum fólks úr sveit-
um.til kaupstaðanna.
Á undanförnum árum hefir það
verið sameiginlegt stefnumál Fram
sóknarmanna og öjálfstæðismanna,
að vinna að viðreisn sve'itanna. En
mönnum þessum skjöplast sýn, ef
þeir halda að það sje hægt að
ganga fram hjá þeim atriðum, sem
mestu ráða um, er menn velja á
milli sveita og kaupstaða. Ef vinna
Saöunah.
reykskálann til þess að njóta síð-
ustu vindlinganna. Sadunah hvísl-
aði að May að tefja ekki lengi.
Hún fór síðan til herbergis síns,
þar sem franska þjónustustúíkan
beið hennar. Hún ávarpaði hana
með vingjarnlegu brosi.
— Julie', færið þjer mig í nátt-
slopp. Jeg er ekki syfjuð og ætla
heldur að lesa, áður en jeg sofna.
Hún vildi ekki vekja minsta grun,
en hún fann, að eitthvað myndi
það þykja einkepnilegf, ef hún
hefði alls ekki afklæðst.
Þegar stúlkan var í þann vegínn
að fara, var barið að dyrum. Kom
einn af þjónunum með brjef, sem
þjónn Judds gamla hafðj komið
með. Brjefið var stílað til hennar.
Hún fánn ttú til hinnar sömu eftir
væntingar og May áður, er brje'fið
hafði komið til hans. Skyldi gamla
manninum hafa snúist hugur?
Skyldi hann hafa hugsað sig um
og vera nú viljugur til að hjálpa
með vissum skilyrðum.
Að þessu leyti hafði hún rjett
fyrir sjer, því að gamli maðurinn
vildi hjálpa með vissum skilyrðum,
en þau voru svo hÖrð, að ómögu-
legt var að ganga að þem. 1 þeim
fólst hið grimmilegasta kaldlyndi
og ógurlegasta miskunnarleysi.
Brjefið var á þessa leið:
— Kæ^a Sadunah! Eins og þú get-
ur nærri, hefi jeg vérið að htigsa
vandamálið í kvöld, síðan þið fór-
uð frá mjer. Við mann þinn vil jeg
ekki eiga meiri skfti og skrifa jeg
því þjer. Á hvérju augnabliki vex
hatur mitt á hönúm ðg andstygð
mín á glæp hans.
Verst er, að hann þjáist e'klti
eins og hann á skilið, þegar hann
er ekki einn. Hann hefir dregið
þig og barnið þitt inn í smán sína,
og hefir mjer því komið til hugar
að bjarga ykkur mæðgum, enda
þótt jeg hjálpi honum ekki.
' í brjefi mínu vtil hans, sem jeg
ve'it ekki, hvort þú hefir sjeð,
stakk jeg upp á því að hann gerði
enda á lífi sínu. Jeg stend enn við
þessa ráðleggingn, og vil bæta þvi
við, að ef hann gerir þetta innan
24 klukkustunda, þá skal jeg út-
vega nauðsynjegt. fje til þess að
bjargfa fjárhag bans og koma í
veg fyrir hneýksli.
Þetta virðist mjer eina leið'in út
úr þessu vandamáli. Að vísu má
gera ráð fyrir að eátthvað verði
talað um þ'etta, en jeg gefri einnig
skal að viðreisn sveitanna á heil- '•*
brigðum grundvelli, þá tír það höf
uðatriðið, að gera verður í einu
þar ráðstafanir, sem nauðsynlegar
eru til þess að viðreisnin heppnist,
Hitt er fálm, að taka sumt, en
skilja um leið svo mikið eftir, að
nægi til þess að athöfnin mistakist.
Þetta virðast menn ekki hafa skil-
ið til hlýtar, sem sýnilegt er af
þeim kulda og þeirri andúð, sem
þetta mál hefir mætt, og ekki síst
af hendi þess flokks, sem sjerstak-
lega þykist bera hag sveitanna
fyrir brjósti.
Jeg álít rjett, að þingið taki nú
þegar ákveðna afstöðu í þessum
málum og sýni það ótvírætt, ð
ekki er ætlunin að láta sitja við
núverandi fjárveitingu til rann-
sókna, heldur taka upp fram-
kvæmdir þar sem staðhættir leyfa,
eins fljótt og frekast er unt.
Jeg sje mú fram á það, að ef
þe'ssi brtt. mín verður samþykt, þá
myndi það hafa í för með sjer ofur
lítinn tekjuhalla á þetta fjárlaga-
frv., eins og það nú liggur fyrir.
En eins og jeg álít það alveg þýð-
ingarlaust atriði, hvort tekjubálk-
urinn í frv. er hækkaður til jöfn-
unar móti þeim litla halla, 50—60
þús. kr., sem varð á frv. eftir 2.
umr. hjer í deild, eins álít jeg
engu máli skifta, hvort fjárlaga-
frv., þar sem gjöldin nema 13
milj. kr., er afgreitt með 70 þús.
kr. halla eða ekki. Hitt skiftir
meiru máli fyrir afkomuna, hvort
árferði og stjórn e'ru á þá lund,
sem æskilegt er. Tekjuhalli, sem
ekki nemur nema örlitlu hundxaðs-
broti af heildarumsetningunni, er
algerlega þýðingarlaus í þessu sam
bandi. Jeg held, að þótt þe'ssi fjár-
veiting sje ekki stór, þá hafi hún
dó þá miklu þýðingu, að með henni
sý«ir þingið, að það vill taka þetta
mál upp til gagngerðrar afgreiðslu
og hefja framkvæmdir þar sem
best hagar til, í þeirri von, að
halda þeim áfram eftir efnum og
ástæðum í framtíðinni. Mætti þessi
afstaða þingsins verða til að glæða
vonir hjá þeim, sem eru að yfir-
gefa sveitirnar í vonleysi um það,
að þeir tímar renni nokkru sinni
upp, er tekið verður að veita orku,
ljósi og il út yfir vorar dreyfðu
landsbygðir. í annan stað gæti
þetta orðið til þess, að hindra
menn í að verja miklu fje' til bygg
inga einkastöðva, sem ekkert ligg-
ur fyrir síðar en að verða í vegin-
um fyrir byggðaveitunum og að
verða lagðar niður þegar bygða-
veiturnar samt sem áður komast á.
ráð fyrir, að menn haldi, að hann
hafi verið kominn á heljarþröm og
verið of stoltur til að leita hjálpar
Ininnar. Að minsta kosti má gera
ráð fyrir að heimurinn fái ekki að
vita, hver glæpamaður hann var og
þið Editha getið síðan byrjað nýtt
líf. — ________________________
Sadunah hrylti við hinum köldu
og grimmu orðum brjefsins. Hún
sá, að nokkuð gat verið rjett í því
sem hann sagði, dn grimdin var
svo takmarkalaus, að hún fyltist
viðbjóði. Að vísu hafði hún í huga
að drepa gamla manninn, éll það
fanst henni ekkert á móti hinni
kaldranalegu ráðleggingu Juðds til
May um að fremja sjálfsmorð.
Hann var að reyna að bægja
skömminni frá sjálfum sjer með