Morgunblaðið - 12.08.1930, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ

Útcof.: H.f. Árvakur, Reykjavlk
Kltatjðrar: Jón Kjartanaaon.
Valtýr Stefánaaon.
Rítttjðrn og afgrslOBla:
Auaturatrætl 8. — Sfaal B00.
▲uglýBlngaatJðrl: EL Hafber*.
Augiyatngaakrtfatofa:
Auaturatræti 17. — Sfmt 700.
Hei laalmar:
Jðn -CJartanaaon nr. 74*.
Valtýr Stefánaaon nr. 1110.
B. Hafberg nr. 770.
AakrtftastJald:
Innanlanda kr. 2.00 á aaánutli.
Utanlanda kr. Z.60 á aaánuOl.
1 lauaaaölu 10 aura elntakiO,
20 aura meti Leabðk.
Erlendar símfregnir.
London (UP) 10. ág. PB.
"Verður þýska þingið leyst upp.
Berlin: Samkvæmt. ummælum í
Tæðu, sent Terviranus, vildarvinur
Hindenburgs forseta, hjelt nýlega,
kvað forsetinn vera ákveðinn í því
að leysa upp nýja ríkisþingið í
laust, ef nægilegur meirililuti fá-
ast ekki með fjármálaformum
stjórnarinnar.
Deila Norðmanna og Rússa út af
Franz Jósefs landi.
Oslo: Norska stjórnin hefir falið
-sendiherra Norðmanna í Moskva,
.að mótmæla hinum ólögmætu brott
rekstrum norskra selveiðimanna
frá Pranz Jósefs, landi. — Krefst
stjórnin skaðabóta, að því er veiði-
skap snertir, vegna þess að skipin
nrðu að hætta veiðum.
London (UP) 11. ágúst PB.
Plóð í Kína.
Peking: Blöðin lierma, að mikil
flóð hafi komið á svæðinu milli
Peking og Mukden. Tíu járnbraut
nrbrýr hafa eyðilagst og allir flutn
ingar tepst, Mikið vatnsflóð í tutt-
ugu borgum. — Miklar úrkomur
gengu á undan flóðunum. Ur-
komur áframhaldandi. — Bin af-
leiðingin af flóðunum er sú, að
kerirnir, sem biðu vígbúnir í Sant
unghjeraði, liafa ekki getað lagt
til orustu.
Nýr stjórnmálaflokkur í Tyrklandi
Istambul: Pethi Bey, tyrkneski
-sendiherrann í París, hefir sagt af
■sjer, til þess að geta gefið sig að
stofnun nýs stjórnmálaflokks, sem
verður kallaður ,,Óháði lýðveldis-
flokkurinn' ‘. Á stefnuskrá flokks-
ins er afnám á einkasölum, lækk-
un skatta og fullkomið prentfrelsi.
Uppreisn í Indlandi.
Peshawar: Afridar hafa gert á-
rás á Peshawer-borg. Voru þeir
fjölmennir.
Barist var í nánd við dómhúsið,
járnbrautarstöðina o. fl. bygging-
íir. Pallbyssur flugvjelar og bryn-
varðar bifreiðir voru not.aðar í
vörninni. (Þess er getið, að skeytið
■sje eitthvað brjálað og komi degi
•síðar en búast mátti við og hafi
rskeytið verið „censurerað". —
Afridar eru herskáir fjallabúar í
uorðvestur-Indlandi).
Meðal farþega á Lyru hingað í
gær voru dr. Jón Helgason biskup
•og Ásmundur Guðmundsson dó-
■cent. Þeir voru báðir fulltrúar ís-
lensku kirkjunnar við hátíðahöld-
ín miklu í Niðarósi, sem fram
fóru dagana 28.—30. júlí.
Vinnuörðgðin við rógburðinn
Altaf er það gaman að liorfa á
góða verkamenn vinna og sjá hve
alt leikur í höndum þeirra. Auð-
vitað eykur það ánægjuna að flest
verk eru jafnframt til ýmislegs
gagns, en vinnubrögðin geta líka
verið eftirtektarverð, þó skað-
semdarverk sjeu unnin. Svo er
þetta um rógburðinn lijá Tíman-
um. Hann er iðinn í því starfi
og afkastamikill. Má nefna sem
dæmi greinina „Verður er verka-
maðurinn launanna11, sem birtist
nýlega í blaðinu. Er hún síðan
lá.tin endurtaka sig í ýmsum mynd
um. Hún er ein af þessum alræmdu
róggreinum um dr. Helga Tómas-
son. —
Greinin hefst' á því að telja
mönnum trú um að Helgi hafi
fengið 100 þúsund krónur fyrir að
lýsa því yfir að hann teldi J. J.
geðveikan. Yarasamt var þó að
fullyrða þetta, ef til málssóknar
kæmi, og er því orðalagið á þessa
leið:
-----„ef það er rjett, sem haft
er eftir sumum af heitustu and-
stæðingum Framsóknarmanna, að
þeir hafi heitið Helga Tómassyni
100.000 krónur fyrir vottorð“ —
Þá er reynt að gera dylgjurnar
sennilegar með þessum orðum:
„Það væri í alla staði mjög
sómasamlegt, ef þeir menn, sem
höfðu H. T. fyrir verkfæri, hefðu
sjeð sóma sinn í því að borga
honum heiðarlega/ ‘
Þá segir í greinarlokin,
„Af því, sem að framan er skráð,
sjest að H. T. hefir fulla þörf og
á líka mikinn rjett á því, að þeir,
sem sendu hann af stað, borgi hon-
um rausnarlega.----------Virðist
ekkert fráleitt að trúa þeirri frá-
sögn um laun hans, sem berst út
frá þeim mönnum, sem bar sið-
ferðisleg skylda til að leggja
fram þennan herkostnað."
Hjer er þá fullyrt, að því sjeð
verður, að Sjálfstæðisflokkurinn
eða foringjar hans liafi notað H.
T. sem verkfæri, með öðrum orð-
um, að hjer sje að ræða um póli-
tíska stigamensku. — Þar næst er
bent. á, að það sje mjög sennilegt,
að honum hafi verið rausnarlega
borgað og þess vegna sje mjög
eðlilegt að trúa því, að hann hafi
fengið 100.000 krónur fyrir vikið!
Heimska liyggur Tíminn lesend-
ur sína, er hann ber slíkt á borð
fyrir þá, en þó eru vinnubrögðin
klókindaleg, ef gert er ráð fyrir
að þeir sjeu bæði heimskir og trú-
gjarnir. Aðrir sjá það strax, að
hjer er verið að lauma að þeim
ólíklegum eða uppspunnum kvik-
sögum og fá þá til að trúa þeim
sannanalaust.
Nú skera dómstólarnir sjálf-
sagt bráðlega úr því livað hæft sje
í þessum svívirðilegu dylgjum, og
hafi Pramsóknarmenn það til
marks, að lýgin og rógburðurinn
er þeirra megin, sem fara með
rangt í þessu máli.
Hafi nú Framsóknarmenn augun
opin þegar dómur fellur!
Greinarhöfundur finnur dr. H.
T. það til foráttu, að hann hafi
verið „allra manna dýrseldastur
hjer á landi, þeirra, sem lækn-
ingar hafa stundað. Þótti fátæk-
lingum hvert samtal nokkuð dýrt
á 10 krónur.“
Svo mörg eru þau orð, og svo
oft hefir Tíminn verið að ala á
þessu að rjett er að atliuga það
nánar.
Dr. H. T. hefir starfað í Dan-
mörku alt til þess að liann flutt-
ist hingað, og hafði ekki af öðru
að segja en danska læknataxtanum.
Og hvað kostar „samtal“ við
geðveikralækni í Danmörku, sem
oftast er samfara langri og vanda-
samri rannsólm?
Það kostar 40 krónur (danskar)
og er ekki talið neitt okur.
Þegar dr. H. T. flytur hingað
■ekur hann ekki fjórða hlutann
af því, sem íslenskir sjúklingar
greiða, er þeir vitja danskra
lækna.
Það er því stórgróði fyrir Is-
lendinga að geta leitað til góðs
sjerfræðings lijer á landi, þó
skoðunin kosti 10 eða jafnvel 50
kr„ í stað þess að verja mörgum
liundruðum króna til utanfarar,
eins og fjöldi manna hefir gert.
Þó þetta sje augljóst, kann
mörgum að þykja það dýrt, að
borga geðveikralækni 10 krónur
fyrir skoðun og ráðleggingar. Þeir
hugsa þá ekki út í það, að áður
en læknirinn getur unnið sjer
þetta inn, verður hann að sitja
um 20 ár við dýrt nám, og ókunn-
ugt mun þeim flestum um það,
að með þessum taxta verða árs-
tekjur læknisins ekki öllu meiri
en svo, að hann geti lifað sóma-
samlega og borgað námsskuldir
sínar — eftir mörg ár. — Þá er
það og upplýsing í þessu máli,
að dr. H. T. hefir gefið fullum
helming sjúklinga læknishjálpina
með öllu.
Taxti dr. H. T. er gott. sýnis-
horn af því hver munur er á ís-
lensku og útlensku læknatöxtun-
um, þó ekki sje tekið tillit. til
hinnar úreltu gjaldskrár hjeraðs-
lækna. Læknishjálp er hjer yfir-
leitt ódýrari en í nokkru öðrn
af nágrannalöndunum.
Eins og Reykvíkingum er ltunn-
ugt l'eigði dr. H. T. nokkur her-
bergi á Skjaldbreið um tveggja
mánaðatíma handa sjiiklingum, er
þurftu að vera undir hans hendi,
en voru í húsnæðisvandræðum. —
Tók hann á sig sjálfur allan kostn
að við þetta, þó ganga mætti að
því vísu, að liann yrði fyrir til-
finnanlegu tapi, um eða yfir 1000
kr. Hvorki honum nje öðrum ltom
til hugar, að hafa sjúklinga til
frambúðar á Skjaldbreið.
Prá þessu gustukaverki segir
Tíminn á þessa leið:
Dr. Helgi leigði part af Skjald-
breið og ætlaði að reka þar einka-
fyrirtæki. Mátti búast við að
Morgunblaðsmenn hefðu fylt þá
klinik, — — en aðsóknin varð
lítil.“
Hjer er þá reynt til þess að
gera hjálpsemi Helga við sjúklinga
sína að mislukkuðu spítalarekstrar
braski, sem fallið hafi um koll af
því fáir vildu leita hans.
Sjaldan vantar óþrifna konu á-
hald — nje Tímann efni í róginn!
Þegar dr. H. T. fór frá Kleppi
vildu ýmsir knnningjar hans koma
upp d’álitlum spítala handa honum,
til þess að missa liann ekki af
landi burt. Engin tilraun var þó
gerð til þessa, af þeirri einföldu
ástæðu að H. T. vildi ekki þyggja
það, meðal annars af því að er-
lendis gæti hann betur gefið sig
við vísindalegum rannsóknum.
Tíminn segir þannig frá þessu
eínfalda máli:
„Þá reyndu nánustu fjelagar
hans að láta íhaldsmenn aura sam-
an í lítinn spítala handa honum,
Morgunbl. játar að þetta sje rjett.
— En hví gat hann ekki stundað
„vísindi“ í stofnun, sem íhalds-
menn gáfu, eins og á Kleppi og
sem lágt launuð undirtylla, með
litlum tíma til frjálsra afnota í
dönskum útkjálkaspítala* ‘.
Ósatt er það, að reynt hafi verið
að aura saman í lítinn spítala
Jianda dr. H„ og ósatt er það einn-
ið að Mbl. hafi játað það. Um vís-
indastarfsemina er það að segja.
að þau atriði, sem dr. H. gefur sig
mest við, verða alls ekki rannsök-
úð til hlítar nema á allstórum
spítala, að minsta kosti eins stór-
um og Kleppi. En „útkjálkaspít-
alinn“ í Vordingborg er eitt af
stærstu geðveikrahælum Danmerk-
ur og áttfalt stærri en Nýi Klepp-
nr (800 rúm).
Það sem hjer er sagt nægir til
þess að sýna vinnubrögð Tímans
við rógburð hans. Byrjað er á
dylgjum einum, síðan reynt að
gera þær sennilegar og endað á
fullyrðingum. Og svo má heita að
ekki sje eitt orð satt. Reynslan
liefir sýnt, að þetta gengur um
tíma í fólkið, en áreiðanlega rekur
það sig á og hættir að trúa. Það
ei ekki eins heimskt og Tíminn
heldur.
Og það má mikið vera, ef þolin-
mæði fólksins við Tímann og alt
hans liyski er ekki þegar á þrotum.
Þjóðverjar þakka
viðtökurnar á Alþingishátíðinni.
Frá forseta þýska ríkisþingsins,
Paul Löbe, hefir Magnúsi Kjaran
borist eftirfarandi brjef, dagsett í
Berlín 14. júlí:
Háttvirti herra!
Þjer tókuð svo vel á móti þýsku
fulltriiunum á Alþingishátíðinni,
að jeg tel það skyldu mína að
færa yður hjartanlegustu þakkir
mínar og þýska ríkisþingsins fyrir
alt, sem þjer liafið gert. Jeg full-
vissa yður um það, að vjer erum
stórhrifnir af þeirri lýsingu, sem
fulltrúar vorir, Hildenbrand, Hof-
mann og Berndt hafa gefið oss
af liinum vingjarnlegu viðtökum.
Jeg leyfi mjer hjer með að
senda yður í viðurkenningarskyni
bók, sem sýnir fegurð þýskrar
byggingarlistar, og jeg vona að
yður gefist einhvern tíma kostur
á að sjá liana með eigin augum
hjer í landi.
Með innilegri þökk og vináttu
kveðju frá mjer og hátíðargest-
unum.
fllþingishðKðarmút I. S. I.
Það hófst eins og kunnugt er
17. júní s.l. og stóð yfir næstu
daga og endaði með sundkeppni
við sundskálann í Örfirisey. — Á
föstudagskvöld var öllum kepp-
* v
endum mótsins haldinn fagnaðnr,
í hinu myndarlega íþróttahúsi K.
R. Jafnframt var sigurvegurum
mótsins afhent verðlaun þau, sem
þeir höfðu unnið á mótinu. Tvö
met voru sett á mótinu: í kúlu-
varpi, betri hendi-. 11,55 st. (Mar-
ino Kristinsson) (Á) og í 100
stiku baksundi á 1 mín. 40,3 sek.
Jónas Halldórsson (Ægir), aðeins
16 ára að aldri. Auk þess voru tvö
önnnr met sett á undirbúnings-
mótinu. Var það liástökk með at-
rennu: 1,75% st. Helgi Eiríksson
(ÍR.) og kúluvarp 11,27 st. Þorst.
Binarsson (Á).
Að mörgu lejdi hefir þetta Al-
þingishStíðarmót verið merkilegt,
eins og forseti Í.S.Í. gat um i ræðu
sinni. Og óefað liefir það véríð
einna best undirbúna mótið hvað
iþróttamennina sjálfa snertir, með
því að hinn ágæti sænski íþrótta-
kennari Ewert Nilsson var fenginn
hingað, til að leiðbeina íþrótta-
mönnunum. Hefði tíðarfarið eigi
verið jafn óhagstætt og var, þá
hefðu afrekin ótvírætt orðið betri.
Og er þess að vænta að íþrótta-
menn vorir temji sig vel framvegis
og notfæri sjer hinar góðu heið-
beiningar Nilssons.
Þá var landsflokki knattspyrnu-
manna þökkuð hin ágæta frammi-
staða þeirra í Pærejrjum, og þeim
t.ilkynt að þeir fengju minnispén-
inga fyrir Pæi’eyjaförina, frá K.
R. R. og knattspyrnufjel. hjer.
Þegar búið var að afhenda
verðlaunin, en það tók röska 1%
klstund, liófst dansleikurinn. —
Skemtu menn sjev vel, og allir
fóru glaðir heim.
1000 ára
minningarhátíð Gísla Súrssonar.
Þingej’ri, PB. 10. ágúst.
Þúsund ára minuingarhátíð um
Gísla Súrsson og Auði konu hans,
fór fram í gær, laugardag. Kl. 1%
var hátíðin sett af síra Helga -Kon-
ráðssyni við Einhamar í Geirþjófs-
firði, þar sem Gísli Súrsson fjelh
Afhjúpaði því næst minnismerJki
Gísla og Auðar, er það höggvið
í Einhamar, þannig: Dreki bítur í
sporð sjer og myndar sporöskju-
lagaðan hring, sem innan í er út-
höggvinn skjöldur, sverð og öxi.
Hringinn í kring á drekantu*
standa orðin Minning Gísla Súrs-
sonar og Auðar konn hans. Táknár
drekinn hin döpru örlög útlagpnB
Gísla. Teikningar gerði TryggVi
Magnússon, en verkið framkvæmdi
Ársæll Magnvisson
Að þessu loknu flutti Jóhannes
Glafsson hreppstjóri á Þingeyti
ræðu fyrir minni Gísla, Jens Her-
mannsson skólastjóri flutti frúm-
ort, kvæði um Gísla og Auði. Matt-
hías Jónasson stúdent frá Reykjar
firði mælti fyrir minni Auðar með
framúrskarandi snjallri ræðu. —
Þessu næst fluttust hátíðarhöldín
niður á eyrarnar, þar sem reistúr
liafði verið danspallur. Eftir nokk-
urt kaffihlje sýndu nokkrar stúlk-
ur frá Þingeyri leikfimi undir
stjórn Viggo Nathanaelssonar.
Minni Arnarfjarðar flutti Haga-
lín rithöfundur, minni fslands síra
Helgi. Karlakór fsafjarðar söng
nokkur lög. Súlan flutti háttðar-
gesti frá og til Patreksfjarðar og
frá ísafirði. Veitingar nægar. Veð-
ur ágætt. Alment álitið. að hátíðin
hafi tekist ágætlega.