Morgunblaðið - 21.01.1931, Blaðsíða 3

MOKGUNBLAÐIÐ
t
.|IIIIUIllll!IIllll!!lil!!ll!lllllllllllllllllllll!llllllllllllllllllllllllju
^ Öttfef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk
íiitjitjórar: Jön KJartansaon.
VaitJ'r Stefé.nBson.
Ritatjórn og afsrelCala.
Aust.urstræti 8. — Slini
AUKlýsinsastJóri: E. Hafberg.
Ausflýpi ngafk rif stof a:
Aueturstrflfti 17 — íalmi 7^0
Heimaslmar:
Jón Kjartansson nr. 742.
Vaitýr Steíánsson nr. 1220.
<82. Haíberg nr. 770.
4skriftagjaid:
£nnanlan<ift kr. 2.00 á mánuSi
UtanlanA* kr. 2.50 á cnánnOi.
f lauftasölu 10 aura eintakitJ,
20 aura meO l.esbók
JIHlllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllillllllliiillliiinilif
II I
Aprír'-slysið.
Mikið rekald úr skipum hefdr kom-
á land eystra, en alt ómerkt,
nema bátsflakið í Hrútey.
Ut af fregnunum um björgunar-
bátinn frá ,,Apríl“, sem brot hafa
fundist úr anstur á Breiðdalsvík,
símaði Morgunblaðið sýslumannin-
pm í Eskifirði og bað liann um
nánari upplýsingar.
Skeyti frá sýslumanni barst svo
blaðinu í gær, og er það á þessa
leið:
— Samkvæmt skýrslu lirepps-
stjórans í Breiðdalshreppi fanst
rjett fyrir áramótin rekinn á
Krossfjöru í Strætislandi í Breið-
<lal, skipsbátur allmjög brotinn,
■einkum ' að ofan, og sást ekki á
fronum nafn nje neitt merki.. —-
Nokkuru seinna hafði Sigurður
■Jónsson bóndi á Ósi fundið öldu-
stokk af báti rekinn í Hrútey á
Breiðdalsvík. Segir Sigurður að
l^etta flak sje merkt „Apríl“, og
byggur að það sje af sama bátnum
og rak á Krossfjöru.
Rekið hefir í Fáskrúðsfirði í
seinni tíð ýmislegt brak úr skipum,
sem engin merki nje auðkenni
«ru á.
: Indlandsmálin.
London, 20. jan.
United Press. FB.
A síðasta fundi Indlandsráð-
stefnunnar sagði McDonald for-
sætisráðherra, að breska stjórnin
teldi að ábyrgð á stjórn Indlands
setti að fela þingstjórn indversku
fylkjanna, þó með þeim skilmál-
nm, sem nauðsynlegir eru, á með-
an verið er að breyta stjórnarfar-
“iti, tjl þess að tryggja ákveðnar
skuldbindingar af hálfu Indverja.
Slíkar skuldbindingar eru nauð-
synlegar, bæði vegna þess hvemig
kagar til á Indlandi og til þess að
ffyggja frelsi og rjettindi minni-
hluta flokka.
Viðskiftabandalag Evrópu-
þjóða.
Islandi boðin þátttaka.
Genf, 20. jan.
United Press. FB.
Undirbúningsnefnd Þjóðabanda-
lagsins, sem liefir til athugunar
hugmynd Briands um viðskifta-
handalag meðal Evrópuþjóða, á-
kvað í lok þriggja klukkustunda
leynifundar á mánudagskvöld að
hjóða íslandi, Rússlandi og Tyrk-
landi þátttöku, í undirbúningi og
væntanlega stofnun viðskiftabanda
lagsins.
— Henderson utanríkismálaráð-
herra Breta, hefir lagt það til, að
tunræður um nefndartillöguna fari
fram opinberlega, og var það sam-
þykt. Umræður fóru fram í dag.
Varslonareimokiiiilii
oí Jóaas Þorbergssou.
Jónas Þorbergsson útvarpsstjóri
hefir tekið sjer fyrir hendur að
verja útvarpseinokunina. — Vörn
hans er ekkert annað en þessi
venjulegi sónn sósíalista og annara
einokunarpostula, að ríkiseinka-
sala tryggi neytendum ódýrari og
betri vöru.
Þessi sami sónn hefir oft heyrst
hjer áður. Hann kvað við, þegar
verið var a*ð einoka steinolíuna um
árið. Hann kvað við þegar tóbakið
var einokað. Hann kvað við þegar
einoka átti kornvöruna. Og hann
kveður við enn, þegar litvarpstæk-
in hafa verið einokuð.
Sumir menn eru einkennilega
fastheldnir við einokunarstefnuna.
Þeir neita staðreyndum. Einokun-
arsóttin liefir gert þá sturlaða.
Reynslan hefir hvað eftir annað
skorið úr í þessu efni. Hún skar úr
um steinolíuna. Hún skar úr í tó-
bakinu. Varan varð miklu ódýrari
og betri, eftir að einokuninni var
af ljétt. Þetta vita einokunarpost-
ularnir, en samt neyta þeir stað-
reyndum. í raun og veru er ekki
hægt að ræða alvarlega þessi mál
við þá menn, setti einokunarsóttin
hefir leikið svona grátt.
Það var fyrir atbeina Jónásar
Þorbergssonar og annara einokun-
arpostula, að stjórnarliðið ákvað á
síðasta þingi, að einoka útvarps-
tæki. Þetta mál var lagt fyrir
landssímastjóra og sendi liann Al-
þingi álit. I því áliti kemst lands-
símastjóri m. a. þannig að orði:
„Jeg tel ríkiseinkasöluna ekki
keppilegustu leiðina, eins og stend
ur, til að tryggja notendum góð
og ódýr tæki, og álít það mjög'
vafasamit,. livort ríkið hefði nokk-
urn ágóða af einkasölu á þeim,
nema með því að selja þau dýrara
en nú er, en þá væru umsvifa- og
áhættuminna að láta sölumenn
greiða ákveðið gjald af hverjn
seldu tæki“.
Tillaga landssímastjóra er svo
sú, að ríkisstjórnin ákveði hvaða
tæki megi nota, til þess að tryggja
notendum góð tæki.
Um söluverð tækjanna hjer seg-
ir svo í álitsskjali landssímastjóra:
„Jeg vil getg, þess, að jeg hefi
athugað verð á 10 útvarpstækjum
af mismunandi gerð frá þeim versl
unum hjer, er mest hafa selt, og
borið verðið saman við verð sömu
tækja í Danmörku, eftir að búið
var að draga tollinn þar frá verð-
inu, og vorn tækin þó að meðal-
tali 30% dýrari þar en hjer. Þetta
stafar bæði af því, að hjer er yfir-
leitt, einum millilið færra en í Dan
mörku við sölu útvarpstækja, og
menn hafa látið sjer nægja minni
álagning; mjer hefir ennfremnr
verið skýrt frá, að sum útlendu
tækjafirmun hafi fallist á að lækka
innkaupsverðið hvað fsland snerti
sem svaraði gengismun á íslenskri
og danskri krónu“. —
Einoknnarpost.ularnir hafa ekki
treyst sjer til að hrekja þetta á-
litsskjal landssímastjóra, enda er
það ekki hægt, því að það byggist
á ítarlegri rannsókn.
Nú er rjett að athuga, hvað ein-
okunarpostulinn Jónas Þorbergs-
son ber á borð fýrir leséndnr Tím-
ans. Hann segir: „Það er vitanlegt
öllum, sem til þekkja, að fyrir að-
gerðir verslunarinnar (þ. e. ein-
okunarinnar) og hagkvæma samn-
inga, hefir verð viðtækjanna lækk-
að til muna og að þau eru seld
hjer á landi við 20—30% lægra
verði en í Danmörku til dæmis að
taka“.
A iðtækin liafa lækkað til muna,
segir einokunarpostulinn Jónas
Þorbergsson. Ilann nefnir ekki hve
miklu verðlækkunin nemur. Því
síðnr minnist hann á það, sem þó
mestu máli skiftir, að stórfeld
verðlækkun hefir orðið á ýmsum
tækjum á heimsmarkaðinum, eftir
að einkasalan tók til starfa.
Jónas Þorbergsson'segir, að við-
tæki sjeu seld hjá einkasölunni við
„20—30% lægra verði en í Dan-
mörku“. í skýrslu þeirri, sem
landssímastjóri sendi Alþingi segir
hanri, að tækin hafi meðan versl-
unin var fi-jáls verið seld að meðal
tali 30% lægra verði en í Dan-
mörku. Sjer nú ekki jafnvel ein-
okunarpostulinn blindi, Jónas Þor-
bergsson, að hann játar hjer ber-
um orðum, að verðið er mun óhag-
stæðara nú en það var meðan versl
unin var frjáls. Taki maður pró-
sent tölu J. Þorb. rjetta, þá verð-
ur meðaltal hennar 25%, sem verð
viðtækjanna er nii lægra hjer en í
Danmörku. En meðan verslunin
var frjáls, var verðið að meðaltali
30% lægra en í Danmörku. Hjer
liefir Jónas Þorbergsson því óaf-
vitandi orðið að játa mistök síns
óskabarns. Þess má einnig geta,
að meðan verslunin var frjáls, voru
Telefunken tæki seld við 35—40%
lægra verði en í Danmörku. Nú
játar J. Þorb. að verðmunurinn sje
aðeins 20—30%.
En svo er annað. f álitsskjali
landsímastjóra segir ennfremur,
að sum erlendn tækjafirmun hafi
fallist á, að lækka innkaupsverðið
livað fsland snerti, sem svaraði
gengismnn á íslenskri og danskri
krónu. Hver hefir orðið var þess-
arar lækkunar, eftir að einokunin
komst á? Vafalaust enginn.
Einokunarpostulinn Jónas Þor-
bergsson er svona af gömlum vana,
að senda þeim mönnum, kveðju
sína, er versla með vörur í frjálsri
samkeppni. Þeir heita á hans máli
„þekkingarlausir braskarar“, sem
hugsa um það eitt, að „bera sjálfir
frá borði sem mestan hagnað“.
Þessi sónn er alþektur; einoknnar
postularnir hafa kyrjað hann lát-
laust. undanfarin ár, og Jónas Þor-
bergsson hefir þar galað hæst.
En slík stóryrði í garð kaup-
manna og kaUpfjelaga geta í eng-
an hátt hrakið þá staðreynd, að
verslunarvara verður ódýrari og
betri í frjálsri samkepni en í
einkasölu.
Einokunarpostulinn Jónas Þor-
bergsson hefir óafvitandi játað
þessa staðreynd, að því er ver við
tækja snertir. Um annað sleifarlag
á þessari einokun þarf ekki að f jöl
yrða. Dæmin eru ótal mörg sem
sanna, að allir gallar slíkrar einok-
unar hafa komið í ljós og það í
mjög ríkum mæli. Vorslunin er
stirð í vöfum, varan er dýr og
verður lakari, og öll vinna gengur
stirðlega. En hvað 'er við þessu að
segja, hugsa einokunarpostularnir,
þegar liægt er að nota stofnunina
sem eins konar mjólkurkú fyrir
pólitíska sendla.
Sfldarmjölíð oii stió nin.
Hvað segja bændur?
Merkur bóndi á Austurlandi
skrifar nýlega Isafold á þessa leið:
„Þetta nýliðna ár hefir yfirleitt
verið mikið fremur erfitt, bæði í
sveit og við sjó. Er það vegna ó-
þurkanna í sumar og verðfalls á af
urðunum. Horfurnar eru því yfir-
leitt slæmar, sjerstaklega er hætt
við, að óáran verði í skepnnm
vegna lítils og ljelegs fóðurs, ef
forsjónin sjer ekki betur við og
gefur góðan vetur, svo að ekki
þurfi að treysta mikið á heyin. Er
það mikið fyrirhyggjuleysi og óaf-
sakanlegt af „bænda“-óstjórnmni,
að láta selja alt síldarmjöl úr
landi, svo eltki er kostur á öðru
en útlendum fóðurbæti, ef á þarf
að halda, til að bjarga skepnunum.
Mjer dettur í hug Rússasíldin í
þessu sambandi, og hvað bændum
hefði gétað orðið það mikil hjálp,
ef þeim hefði verið gefin í við
síldarmjölskaUp álíka fúlga og
Rússum í síldinni, en Rússar látnir
eiga sig. —
En það er svona á öllum sviðum
hjá þessum stjórnarvöldum. Jeg
sje ekki betur en verið sje að
sigla öllum okkar bjargráðnm í
strand, með fjársukki, braski og
brauðgjöfum. En — skyldu bænd-
ur þakka? — Þakka fyrir dráps-
klyfjarnar, sem lagðar eru á þjóð-
ina í sköttum? Þakka fyrir blekk-
ingarnar, róginn, ósannindin og
framar öllu mann-níðið og ofsókn-
irnar? Yarla trúi jeg því, að þann-
ig sje komið fyrir bændamenn-
ingu okltar. — Valdhafarnir lát-
ast afneita kommúnismanum og
öllu hans athæfi, en þó hlaða þeir
undir hann á allan hátt. Reynslan
er orðin bændum dýr. En verst
er, éf þeir skyldu ekkert hafa af
henni lært“. —
fitgerl I fioflavfk.
Keflavík, FB. 20. jan.
Tuttugu og þrír vjelbátar
verða gerðir út hjeðan á vertíð-
inni. Eru þeir frá 14 og upp í lið-
ugar 20 smál. að stærð hver
bátur. Menn fóru að útbúa bát-
ana um nýár og hafa átta bát-
ar farið í róðra. Sá, sem oftast
hefir róið, hefir farið fimm sinn-
um. Bátarnir hafa fengið frá
tveimur og upp í fimm-sex smá-
lestir í róðri, en aðalveiðitíminn
er ekki byrjaður enn. Bátaflot-
inn hefir aukist að undanförnu.
Þannig bættust við tveir bátar,
sem smíðaðir voru í Noregi, og
einn, sem smíðaður var í Dan-
mörku. Óvenju margt aðkomu-
manna er hjer, aðallega sjó-
menn, en nú hefir verið ráðið á
alla bátana. Hafa vafalaust kom
íið fleiri en fá ráðningu, og aldr-
þi komið jafn margt sjómanna
hingað og nú. — Auk þess eru
gerðir út fimm vjelbátar í Ytri-
Njarðvíkum. Eru það alt stórir
vjelbátar, yfir 20 smál.
Bátar fóru á sjó á föstudags-
kvöld, en að afliðnu hádegi á
3
iaugardag skall á óveður hjer,
sem hjelst fram á sunnudag.
Bátarnir fóru að koma að á laug
ardagskvöld, en eigi komust
bátshafnirnar í land fyr en á
sunnudagskvöld. 1 veðri þessu
rak vjelbátinn Ólaf Magnússon
til á höfninni og rakst á vjelbát-
inn Öðling. Brotnuðu þeir báðir
nokkuð en eigi svo, að stór-
skemdir yrðu af.
Heilsufar er hjer gott. Manna
iát engin að undanförnu. I des-
ember byrjun ljetst hjer frú
ingibjörg Einarsdóttir, kona Elí-
asar Þorsteinssonar kaupmanns.
Manntal í Noregi.
Osló, 20. jan.
United Press. FB.
Samkvæmt nýbirtum skýrslum
var íbimtala Noregs 1929 3.809.078,
aukning 159.303 frá því 1920.
Oi|I.L
> ““
Véðrið (þriðjud. kl. 7). Á vest-
fjörðum og úti fyrir V-landi er
allhvass A og NA-átt og nokkur
snjókoma en frostlítið, sumstaðar
alt að 2 st. hiti. Á A-landi er kyrt
veður, dálítil úrkoma (regn eða
slydda) og 0—2 st. hiti Á S- ogV-
landi er áttin breytileg og sumst.
segnskúrir. Á N-Grænlandi er
loftþrýsting há og köld og hvöss
NA-átt á milli Vestfjarða og aust-
urstrandar Grænlands. Eftir
skeyti frá togaranum Skallagrími
er A-rok út af Vestfjörðum með
snjókomu og 0 st. hita. Yfir S-
og A-landi er grunn lægð, sem
færist lítið úr stað og fer mink-
andi. Vestan við Bretlandseyjar
er ný lægð á hreyfingu NA-eftir.
Á morgun mun áttin verða NA-læg
eða V-læg um alt land, allhvass
víða, snjókoma um norðurhelming
landsins en hægari sunnanlánds
og þurt veður.
Veðurútlit í Rvík miðvikudag:
NA- eða N-kaldi Úrkoínulaust.
Apríl samskotin frá N. N. 10 kr.
sjúkling 2 kr., G. P. E. 10 kr., Þ.
M. E. 10 kr.
Jarðarför Páls H. Gíslasonar
kaupmanns fór fram í gær, að við-
stöddu fjölmenni. Húskveðju og
ræðu í kirkjunni hjelt síra Bjarni
Jónsson. Frá heimili Pjetnrs Sig-
urðssonar háskólaritara, þar sein
húskveðjan fór fram, báru kistuna
út í kirkju frændur hins fram-
liðna, Matthías Einarsson læknir,
Páll Einarsson hæstarjettardómari,
Árni Pálsson verkfræðingur, Ein-
ar Baldvin Guðmundsson, cand.
jnr., bræðurnir Ottó og Snorri
Amar, og feðgarnir Þorláknr
Jónsson frá Kirkjuferju og Páll
sonur hans. — í kirkju báru
kaupmenn kistmia, en út úr kirkj-
unni embættismenn úr stúkunni
„Einingin“, í kirkjunni söng
Óskar Norðmann einsöng: „Nú
legg jeg augun aftur“, eftir Björg
vm Guðmundsson. Inn í kirkju-
garðinn báru nokkrir vinir hins
framliðna kistuna.
Tjörnin var eins og hálagler í
gær og því ágætt skautasvell þar.
Haldist óbreytt veður, verður
gaman á tjörninni í kvöld.
Hjeraðsskólinn á Núpi. Skýrsla
um hann um skólaárið 1929—30
hefir Morgunblaðinu borist. Skól-
inn var í tveimnr deildum;' voru
9 nemendur í eldri deild, en 20 í