Morgunblaðið - 10.04.1931, Blaðsíða 3

MORGUN BLAÐIÐ
nrniinniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiiitimrtH
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík |j
Ritstjórar: Jón Kjartansson.
Valtýr Stefánsson. =
Ritstjórn og afgreiósla: =
Austurstræti 8. — Slmi 500. =
Auglýsingastjóri: E. Hafberg. =
Auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 17. — Sími 700. =
Heimasímar:
Jón Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220. Ej
E. Hafberg nr. 770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuði. =
Utanlands kr. 2.50 á mánuði. =
í lausasölu 10 aura eintaki«r
20 aura með Lésbók =
miuuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
Söngur
Húban Hósakkanna
í Gamla Bíó 8. þ. m.
— undir stjórn Leonid Iwanoffs —
Var gerólíkur öllu, sem lijer liefir
heyrst. Hann var eins og hljómur
•$5a mynd úr fjarlægri og lítt
%unnri veröld, þar sem hauður og
haf er með furðulegum litum, þar
?em víðáttan er ómælanleg, þar
áem vötn og elfur hverfa í blá-
jnóðu, spegilsljett, eða brjótast
fram með hamslausu afli, þar sem
iífið er friðsælt og kyrlátt eða
Vyit og óstjórnlegt. Því er ekki
hægt að mæla þennan söng með
yenjulegri alin. Það má dást að
tinni frábæru söngleikni flokksins,
íð hinum hugðnæma píanissimo-
Böng og organtónum bassanna. Um
sumt má deila — tenórana, liinn
yilta kórhreim, sem bregður fyrir
f’nnað veifið o. fl. En til hvers
Yæri slíkt, úr því að jafnvel „gall-
arnir‘ ‘ verða til að skýra myndina
'4g gera hana sannari og eftir-
tþinnilegri af rússnesku skapferli
-tíg menningu með gífurlegum and-
stæðum góðs og ills.
Söngurinn hófst á andlegum lög-
'njn (þ. á m. „Til Dig vi synger“
'Oftir I.wow.sky og „Gud, hör min
hön“ eftir Archangelsky), en þar
Úæst komu rússnesk þjóðlög („Aft
«nringning“, „Söte pike“ o. fl. o.
fl.), er gáfu kórnum tækifæri til
þess að beita margs konar fram-
sagnarlist og var svimt af því að-
■dáanlega flutt. Dýpst og fegurst
hygg jeg þó að áhrifin hafi verið
=af hinum fyrnefndu andlegu söngv
<Um, er voru auðvitað, eins og alt.
ánnað, sungnir á rússnesku. Karla-
hór K. F. U. M. fagnaði hinum
Víðförlu gestum með „Sangerhils-
•an“ eftir Grieg, en úr því tóku
aheyrendur við með dynjandi lófa-
^lappi á eftir hverju lagi. Húsið
"Var troðfult.
Sigf. E.
Verksmiðjubnmi í Noregi.
NRP 9. apríl FB.
Mikill bruni varð í gærkvöldi
3 United Sardine Factories á Hars-
dy, Asköya. Tvær verksmiðjur
hrunnu til kaldra kola. Eldurinn
Sennilega kviknað út frá ketil-
'Sprengingu. Tjón áætlað hálf milj.
hróna.
Dettifoss kom frá útlöndum í
^yrradag. Meðal farþega voru Þor-
steinn Loftsson skipstjóri frá Ham
horg, 0g frá Hull: Pjetur Jónsson
^eknir, Ólafur Gíslason stórkaup-
10 •> Dóra Pjeturs verslunarkona,
óuðm. Albertsson kaupmaður, Mr.
■• P. K. Tracey fiskkaupmaður,
Óalldór Hansen læknir, Richard
fhors framkv.stj., frú Ethel Ein-
^rsson með barn, Miss M. Jaeke.
Þingtíðindi
Stlfirnarskrí rbreytiig«rnir
Ágrip af ræin Jóus Þorlákssonar.
í þessu frumvarpr felast tvær snertir, en gætir raunar töluvert
liiifnðbreytingar á gildandi stjórn-
arskrá. Onnur er sú, að færa ald-
ursmark fyrir kosningarrjetti og
kjörgengi úr 25 árum, niður í 21
ár. Sú skoðun, að þessi breyting
sje rjettmæt, hefir rutt sjer svo
til rúms á síðari árum, að jeg
býst við að nú verði gott sam-
komulag um hana. Jeg giska á að
kjóseridum fjölgi um eitthvað 15%
við þessa breytingu, og hugsun-
arrjett afleiðing hennar er sú, að
láta almennar kosningar til Al-
þingis fram fara þegar er breyt-
ingin er lögtekin, svo að hinir
nýju kjósendur geti fengið til-
ætluð áhrif á skipun þingsins, þeg-
ar eftir að þeir með stjórnar-
skrárbreytingu hafa fengið rjett-
inn til þessa. Mjer finst að það
væri beinlínis óviðeigandi að láta
þing sitja í .3 ár eftir slíka rýmk-
un kosningarrjettarins, vera í all-
an þann tíma skipuð af aðeins
nokkrum hluta þeirra kjósenda,
sem þá eiga að ráða skipun þings-
ins samkvæmt stjórnarskránni. Um
þetta flvtjum við Sjálfstæðis-
mennirnir í stjórnarskrárnefnd
breytingartillögu á þingskjali 265
ásamt fulltrúa Alþýðuflokksins, í
sömu nefnd.
Hin liöfuðbreytingin er sú, að
afnema landskjörið. Mjer finst
sjerstök ástæða til þess að gera
grein fyrir því, vegna hvers jeg
vil nú fylgja þeirri tillögu.
Við manntalið 2. desember f.
á. töldust landsmenn rúm 108 þús.
Þar a.f bjuggu rúm 28 þús. í
Reykjavík, en 80 þús. utan höfuð-
staðarins. Eins og kunnugt er, eiga
Reykjavíkurbúar 4 kjördæma-
kosna fulltrúa á þingi, en aðrir
landsmenn 32 fulltrúa. Koma þá
2500 íbúar á hvern þingmann utan
Reykjavíkur, en yfir 7000 íbúar á
hvern þingmann í Reykjavík. Hjer
við bætist það, að atvinnulífið er
fjörugast og fólksfjölgunin mest í
Rvík, svo að misræmið vex ár frá
ári. Kosningarrjettur hvers Reyk-
víkings er nú skertur að sem næst
% móts við rjett annara lands
manna, og verður skertur ennþá
meir ár frá ári, ef ekki er að gert.
í landskjörinu felst ofurlítil við-
bót á þessu misræmi. Við val hinna
6 landskjörnu þingmanna njóta
atkvæði allra kjósenda sín jafnt;
hvar sem þeir eru búsettir á land
inu. En að öðru leyti hefir lands
kjörið í sinni núverandi mynd
ýmsa ókosti. Það er of dýrt og
umsvifamikið að stofna til al
mennra kosninga um alt land til
þess að velja aðeins 3 þingmenn,
eins og nú á sjer stað. Almennar
kosningar, annað hvort í kjördæm
um eða um land alt, fara fram
tvisvar á hverjum 4 árum, og er
það óeðlilega stutt millibil. Ákvæð
in um varamenn eru óhentug, og
fleira mætti telja. Aðalgallinn er
þó máske sá, live uppbót sú, sem
landskjörið veitir á misræmi kosn
ingarrjettarins er ófullkomin.
— Það er auðsjeð, að þetta
stórkostlega misræmi koSriing-
arrjettarins, sem er sjerstak
lega áberandi hvað Reykjavík
á öðrum stöðum landsins, getnr
ekki haldist til lengdar. Leiðrjétt-
ing á því hlýtur að koma. Er þá
um tvær aðferðir að velja. Onnur
er sú, sem Framsóknarflokkurinn
tók upp þegar Hafnarfjörður var
gerður að sjerstöku kjördæmi, sem
sje að taka þingsæti frá sveita-
tjördæmunum eða gömlu kjördæm
unum til þess að láta hinn vaxandi
mannfjölda kaupstaðanna njóta
jafnrjettis við aðra landsmenn.
Hin leiðin er sú, sem áður var
tíðkuð, að veita uppvaxandi kaup-
stöðnm þingmenn með því að
fjölga um leið þingmönnum.
Þessar tvær leiðir hafa nú hvor
sína. kosti og sína galla. Kostur
oeirrar fyrri er fyrst og fremst
sá, að með henni er sneitt alveg
hjá fjölgun þingmanna, en aðal-
ókosturinn sá, að það er mjög
leiðinlegt að þurfa að svifta hjerað
>ingmönnum sínum þó kaupstaðir
hafi vaxið upp í nágrenni þeirra
lijeraða eða annars staðar. Jeg álít
að minsta kosti að sem minst ætti
að gera að þessu. Síðarnefnda leið-
in sneiðir hjá þeim, en hefir í för
með sjer fjölgun þingmanna. Það
er hennar eini ókosur.
Nú eru þingmenn orðnir það
margir, að jeg geri ráð fyrir að
afarmikil mótstaða verði gegn mik
illi eða varanlegri fjölgun þeirra.
Ef landskjörið yrði látið haldast,
er jeg mjög hræddur um að sú
úrlausn misræmisins, sem jeg fyr
nefndi, mundi ryðja sjer til rúms,
í beinu áframhaldi af þeirri stefnu,
sem núverandi þingmeirihluti hefir
tekið í því máli. Yrðu þingsætin
>á smám saman reytt af sveitakjör
dæmunum, eftir því sem kröfur
mannfjöldans í lcaupstöðunum um
stjórnskipulegan rjett til áhrifa á
skipun Alþingis yrðu ómótstæðileg
ar. —
Til þess að komast hjá þessu sje
jeg ekki aðra leið en þá, að fækka
þingmönnum með afnámi lands-
kjörsins til þess að rýma fyrir nýj
um þingsætum, svo unt verði að
bæta úr núverandi misræmi á at-
kvæðisrjettinum án fjölgunar
þingmönnum.
Jeg vil undirstrika það, að
þetta er hin eina ástæða mín fyrir
því að fylgja afnámi landskjörs
rns. Þá breytingu eina út af fyrir
sig á skipun Alþingis tel jeg vera
spor aftur á bak, af því að mis-
ræmi kosningarrjettarins er ekki
minkað, lieldur aukið með þeirri
breytingu út af fyrir sig. En jeg
vil sámþykkja þetta spor aftur á
bak til þess að greiða fyrir full-
komnari endurbótum á misræminu,
og geri það í fullu trausti þess að
samkomulag náist fljótlega um
slíkar endurbætur, eftir að sú þing
mannafækkun, sem afnám lands-
kjörsins veldur, er komin í kring.
Heiðruðu húsmæður!
leggið þetta á minnið: Reynslan
talar og segir það satt, að Lillu-
ger og Lillu-eggjaduftið er þjóð-
frægt.
Það besta er frá
H.f. Efnagerð Reykjavíkur.
MKSœtKKKKKK
Fyrir hálivirði
seljum við alt sem til er af blómsturvösum.
BiHsaverslnii ísafoldar.
S P i k f e i 11 (slensk írímerki.
Til þess að fullkomna sjerstaKt
Sauðakjöt, reykt.
Af 30—35 kg. sauðum
safn af ísl. frímerkjum, óskar nnd-
irritaður eftir sjaldgæfum merkj-
um, með prentvillum og öðrum af-
Urvals saltkjöt, íslensk egg, ísL brigðura óskar tilboða.
Dir. Hans Hals, Arsenalsgataa 9,
Stockholm.
Raf. Stockholms Enskilda Banh,
Stocholm.
gulrófur o. m. fl. verður best að
kaupa í
Birninnm.
lergstaðastræti 35. Sími 1091
Barnastðlar
háir með borði. Litlir stólar og
borð samstæð. Brúðuvagnar og
brúðurúm, mikið úrval.
Húsgagnav. Reykjavfkur,
Vatnsstíg 3. Sími 1940.
John Oakey & Sons Ltd.
London.
Welllnglon
FÆBIL0GUR
HREINSAR BEST
_ GfLJÁIR MEST
Vinnudeilur á Norðurlöndum
Khöfn, 9. apríl.
United Press. FB.
Til vandræða horfir með lausn
iðnaðardeilanna í Danmörku og
Noregi, því samningar um laun
og vinnustundafjölda hafa farið
út um þúfur. — Málamiðlun sátta-
semjara norsku stjórnarinnar bar þeSSÍr, eru besta Og Ódýrasta
Baffaimtar
kryddsfldin.
ekki árangnr og verkbann hófst
í gær í járn-, timbur- og bit'-
reiðaiðnaðinum. Bitnar vinnustöðv|
unin á þúsundum verkamanna. —j
Skipaeigendiir krefjast 12% launa
lækkunar.
Af þeim 43.000 verkamönnum,
sem verkbannið bitnar á, er liðlega
helmingurinn í Ósló.
í Danmörku bafa samningaum- Tilreiddir hjer, Úr íslenskTÍ
leitanir einnig misheppnast.
Þá er verkamenn höfðu neitað
að fallast á miðlunartillögu sátta-
semjara, fjellust atvinnurekendur
á, að fresta til þ. 20. apríl verk-
banni því, sem yfir vofir og bitna
mun á 50.000 verkamönnum, ef af
því verður. Verkamannafjelögin
hafa ákveðið að lialda allsherjar
fulltrúaþing nú þegar, til þess
að taka deilumálin öll til sjer-
stakrar athugunar.
Dánarfregn. Salina Methúsalems
dóttir frá Burstarfelli í Vopnafirði
andaðist hjer í bænum aðfaranótt
6. þ. mán. Líkið verður seut með
Súðinni í dag til Vopnafjarðar.
Kveðjuatliöfn á* Elliheimilinu kl.
5i/2 síðd.
síld.
Fást í flestum verslunum.
Sláturfielagið.
Sími 249.
Blómkál.

I. O. O. F. — 1124108%.
Veðrið (fimtudagskvöld kl. 5):
SV-átt vim alt land, víðast stinn-
ingsgola (5 vindst.). Vestan lands
og sunnan er hitinn 0—5 stig og
gengur á með slyddujeljum, en á
Norðnr- og Austurlandi er úrkomu
laust og hitinn 6—8 stig. Lægðin
yfir Grænlandsliafi er að fyllast
upp, en ný lægð er hins vegar að
Hvítkál,
Rauðkál,
Gulrætur,
Rauðrófur,
Blaðlaukur.
Selja,
Laukur,
Rabarbari,
jíivcrpoo^