Morgunblaðið - 16.07.1931, Blaðsíða 3

I
&iii!iiiiiuiii!iiiiiiiiuiiiiiiuiiiiiiiiuim|,|||mmi||im,|ii:iiii.i I
5
j= : H.Í. Árvakur, R«yk)aTIt !
=5 IUt»tJ6r»r: Jön KJ»rt*n«»on.
s Valtýr Staíánaaon.
= RltatJCrn o* afgreiO«la:
5 á.uaturatr«eti t. — tim too.
Au*lýain*aatj6ri: B. Hafb«r*.
Auálýalneaakrlfa toí a: =
= Auaturatreti 17. — Blml 700. ES
Halauailaiar: —
Jön KJartansaon nr. 741. =
Valtýr Stefánaaon nr. 1110. —
s B. Hafberg: nr. 770. =
s Xakrlf tagjald:
s Innanlanda kr. 2.00 á aaánuBl.
= Utanlanda kr. 2.60 á aaánuBl.
5 f lauaaaðlu 10 aura elntakltl.
s 20 aura aaeO Leabök.
fi 'iiiiminiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiB
Síldveiðin.
Kaupdeilur í aðsigi.
Kvenfólkið heimtar kauphækkun,
en saltendur neita að borga.
Akureyri, FB. 15. júlí.
Kaupdeilur í aðsigi hjer út af
síldarsöltunarkaupi. Verkakvenna-
fjelagið Einingin hefir samþykt
iaxta fyrir nokkru, til muna hærri
■'Bn þann, er gilti í fyrra, þrátt
íyrir að kaupgjald kvenna hefir
frekar lækkað hjer á öðrum svið-
hm. Síldarsaltendur við Eyja-
fjörð hafa lýst yfir því, að þeir
^sæju sjer ekki fært að greiða kaup
gjald eftir Einingartaxtanum, og
liafa þeir komið sjer saman um
taxtá, svipaðan þeim, er greitt var
samkvæmt í fyrra. Standa allir
síldarsaltendur við Eyjafjörð að
þessum taxta, að tveimur undan
skildum, og eru það söltunarfje-
lag verkalýðsins og Samvinnufje-
lag sjómanna. Hefir liið fyrnefnda
fjelag ákveðið að fylgja Einingar-
taxtanum í öllutn greinum, en hið
síðarnefnda er tvískift í málinu,
þó senmlega verði Einingartaxtinn
þar líka greiddur, þar sem meiri
hluti fjelagsstjórnarinnar hefir
samþykt að fylgja honum, þrátt
fvrir að framkvæmdarstjóri fje-
lagsins hafði lýst sig fylgjandi
‘taxta saltenda. Nú hefir fulltrúa-
ráð verklýðsfjelaganna ákveðið að
-stöðva vinnu við síldarsöltun hjá
þeim saltendum, sem ekki gefa
ákveðið loforð um að fylgja Ein-
ingartaxtanum og á launamála-
nefnd fulltrúaráðsins að hafa for-
ústu í vinnustöðvuninni. Saltend-
hr segjast ekki víkja hársbreidd
frá taxta sínum. Að eins eitt skip
hefir komið hingað inn með síld
til söltunar, Þórmóður, eign Sam-
v>nnufjelags sjómanna, og þar sem
yfirlýsing meiri hluta fjelags-
stjórnarinnar lá fyrir um greiðslu
Kiningartaxtans, fór alt eðlilega
fram við söltunina. Stjórn Sjó-
mannafjelags Reykjavíkur hefir
hent út ávarp til sjómanna, þar
sem skorað er á þá að vinna ekki
við losun síldar úr skipi við þá
söltunarstöð þar sem kauptaxti
Verkalýðsfjelaganns er ekki hald
inn.
Torfærttr í Ljósavatnsskarði.
h erðafólk sem farið hefir í bif-
reiðum austur að Goðafossi eða
lengra kvartar áfram yfir vegin-
um gegnum Ljósavatnsskarð. Er
vegurinn ófœr yfirferðar á tveim
ur eða þremur st.öðum og hafa
bffMðar teetið þar fastar svo
klukkustundum skift.ir. Þessar ó-
færur taka yfir 25 metra svæði,
svo ekki þyrfti mörg vagnhlöss
hf ofaníburði til þess að gera veg
inn færan. (FB.)
I.IORGUNBLAÐIÐ
Alþingl sett.
Við prðfnn kjUrbrjefa kom ýmislegt
grnggngt í ljós hjá „Framsúkn", en ekki
var það talið kosningasvik.
Sýslumannsvottorðin „in blanco“ í Barðastrandarsýslu. —
Atkvæðakassinn lykillausi hjá Jtirundi hreppstjóra í
Skálholti.
„Kosning mín var svo viss, að jeg þurfti ekki á slíkum
(þ. e. glæpsamlegum) meðulum að halda“, segir Bergur
sýslumaður.
Klukkan 1 í gærdag höfðu þing-
menn safnast saman í anddyri Al-
þingishússins og gengu svo þaðan
í fylkingu til kirkju — allir nema
jafnaðarmenn. Þeir voru kyrrir
í þinghúsinu meðan á guðsþjón-
ustu stóð.
Síra- Sveinbjörn Högnason prje-
dikaði. Hann lagði út af orðum
Páls postula í 2. brjefinu til Kor-
inthumanna. \
Hann talaði um að nú væri
þrengingatímar og vandræða alls
staðar í hinnm mentaða heimi,
þrátt fyrir hina dásamlegu vísinda
legu þekkingu, sem mjög hefði
bætt kjör mannkynsins. Á sviði
fjelagsmálanna væri hættan og
þau virtust eiga mikla eldraun
fram undan, því að hatri væri sáð,
en haturshugur væri hættulegur
þegar hann væri tekinn í þjón-
ustu eiuhverrar stefnu. Ha-nn
kvaðst því vilja ávarpa þingheim
með j>essari kveðju kirkjunnar:
„Þekkingin blæs upp, en kær-
lcikurinn byggir upp.“ Og hann
brýndi fyrir þingmönnum að
muna þann boðskap Krists, að
þeir ætti að þjóna, en ekki drottna.
Öll sín störf ætti þeir að vinna
í kærleika, í trú á landið og
guðsríki. Þeir yrði að vera sjer
þess meðvitandi, að sá guð, sem
gaf oss landið, mundi styrkja þá
til að st.arfa fyrir það. En ef
trúin hyrfi úr samstarfi einstak-
linganna, þá væri voðinn vís. —
Leiðin til farsældar fyrir land og
lýð væri sú, að hver þjónaði öðr-
um í kærleika.
Að lokum bað hann fyrir landi,
þjóð og þingi, en ekki fyrir kirkju
og kristni, ríkisstjórn nje kon-
ungshjónum, eins og áður hefir
verið siður.
Að aflokinni guðsþjónustu
gengu Júngmenn til fundar í
Neðri deildar sal Alþingis. Þar
Ías forsætisráðherra' upp hin
venjulegu konungsbrjef um, að
Alþingi væri stefnt saman, og
lýsti yfir að þingið væri sett. Því
næst sagði forsætisráðlierra:
„Mkmumst ættjarðarinnar og
konungs með ferföldu húrra“, og
tóku nokkurir „Framsóknar-
menn“ undir. Konungurinn og
ættjörðin virðist. oaðskiljanlegt
hjá afturhaldinu. Konungur fjekk
ekkert sjerstakt liúrrahróp að
þessu sinni.
Þá bað forsætisráðherra aldurs-
forseta, Svein Ólafsson í Firði að
taka sæti í forsetastól og stýra
fundi uns lokið væri kosning for-
seta.
Prófun kjörbrjefa.
Þingsköp mæla svo fyrir, að
þingmenn skuli ganga, eftir hlut-
kesti, í 3 jafnar deildir og prófa
kjörhrjef og kosningu nýkosinna
þingmanna. Þetta var nú gert, og
var fundarhlje á meðan, er stóð
yfir í nál. klukkutíma. Er kjör-
deildirnar höfðu lokið störfum fór
fram atkvæðagreiðsla um kosn-
ingu og kjörgengi þingmanna..
Framsögumaður 1. kjördeildar
var Magnús Guðmundsson. Fjekk
cleildin 12 kjorbrjef til rannsókn-
ar þ, á m. kjörbrjef Bergs Jóns-
sonar sýslumanns. Var fram kom-
in kæra um kosninguna í Barða-
strandarsýslu, frá Hákoni J.
Kristóferssyni fyrv. alþingismanni.
Kæra Hákonar J. Kristóferssonar.
í kærunni er þess getið, að sann
anlegt sje, að sýslumaður (Bergur
Jónsson) hafi undirritað vottorð
„in blanco“ um, að þessi eða hinn
viðkomandi hafi afsalað sjer
kosningarrjetti á kjörstað sínum.
Þessi óútfyltu vottorð hafi síðan
verið send trúnaðarmönnum sýslu-
manns, til afnota eftir þörfum, og
skyldu þeir útfylla vottorðin með
nöfnum og heimilisfangi þeirra,
ev óskuðu að kjósa á þessum eða
hinum kjörstað. — Segir enn frem
ur í kærunni, að í Flatey á Breiða
firði liafi komig fram vottorð
sýslumanns um, að einn kjósandi
á Barðaströnd, Árni Þorgrímsson,
standi þar á kjörskrá og hafi af-
saiað sjer kosningarrjetti í sínum
hreppi. Þetta vottorð var dagsett
15. maí, en upplýst, að þessi kjós-
andi hafði þá ekki búist við að
verða. fjarverandi á kjördegi og
hafði ekki beðið um neitt. vottorð.
En 7. júní fer kjósandinn til Flat-
ey.1ar til vinnu þar, og þar sem
liann vissi ekki um, að trúnaðar-
maður sýslumanns í Flatev hafði
til reiðu vottorð handa honum,
fjekk hann vott.orð sent frá sýslu-
manni, og urðu vottorðin því tvö
að lokum — annað frá sýslumanni
en liitt. frá trúnaðarmanni hans í
Flatey! — Á Patreksfirði kaus
einn kjósandi, Jón Arason frá
Svefneyjum með vottorði frá
sýslumanni um, að harin stæði á
kjörskrá í Flateyjarhreppi. Síðar
sannaðist., að kjósandi þessi stóð
alls ekki á kjörskrá í Fla^eyjar-
hreppi. „Þetta er því falsvottorð,
gefið mót betri vitund í emhætt-
isnafni“, segir í kærunni.
Kjörhrjefadeild lagði til, að
kosning Bergs Jónssonar yrði tek-
in gild, þrátt fyrir framkomna
kæru, en meiri hluti deildarinnar
vildi vísa kæruatriðunum til kjör-
brjefanefndar, til frekari rann-
sóknar.
Jón Jónsson í Stóradal, Magn-
ú& Torfason og einhverjir aðrir
„Framsóknar“-menn, sem voru
í kjördeildinni vildu hafa kæru
Hákonar að engu.
Siðferðismórall
Bergs sýslumaims:
„Kosning mín var svo viss, að jeg
þurfti ekki á slíkum meðulum að
halda“.
Bergur Jópsson sýslumaður
stóð nú upp og hjelt sína jóm-
frúræðu á Alþingi, Gat- hann þess,
að kæra Hákonar gæti ekki haft
nein áhrif á úrslit kosningarinnar.
Kvaðst hann enga ástæðu sjá til
þess, að lcærunni yrði vísað til
kjörbrjefanefndar. Því að ef kær-
an er rjett, mælti ræðum. enn
fremur, þá er hjer um glæpsam-
legt atliæfi að ræða, og þá her að
vísa málinu rjetta boðleið til á-
kæruvaldsins. En kæran er órök-
studd og röng. Að lokum mælti
ræðumaður: „Jeg var svo viss um
mína kosningu, að jeg þurfti alls
ekki á slíkum meðulum að halda“.
Menn taki eftir, að það er
vörður laga og rjettar í Barða-
strandarsýslu, sem mælir þessi orð
á Alþingi. Hans eina afsökun fyr-
ir því, að liann ekki beitir glæp-
samlegum meðulum sjer til fram-
dráttar var sú, að kosning hans
var svo viss, að hann þurfti ekki
á „slíkum meðulum að halda“.
Eftir að Bergur sýslumaður
hafði flutt þessa merkilegu ræðu,
urðu þeir Hjeðinn Yaldimarsson
og Ól. Thors til þess að herða á
þeirri kröfu, að kærunni yrði vís-
að til kjörbrjefanefndar.
Fóru leikar svo, að kjörbrjef
allra þeirra 'þingmanna er 1. kjör-
deild hafði til prófunar voru gild
tekin, en. samþ. með 26 :16 atkv.
að vísa kæru Hákonar í Haga til
kjörbrjefanefndar. Með tillögunni
greiddu atkv. allir Sjálfstæðis-
menn og Jafnaðarimenn, og 7
„Framsóknar“-menn þeir, Gnðm.
Ól., H. Stef.. Hannes, Ingvar, Páll
H., Bernh. og Sveinn.
Einar Arnórsson hafði fram-
sögu 2. kjördeildar! Hafði deildin
ekkert vig að athuga kjörbrjef
þau, er liún fjekk til rannsóknar
og voru þau öll samþ.
Kosningin
í Biskupstnngnahr. í Arnessýslu.
í 3. lcjördeild hafði Ásgeir Ás-
geirsson framsögu. Lagði deildin
til, að kjörbrjef allra yrði samþ.
En ]iar sem umboðsmenn fram-
bjóðanda Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins höfðu gert ýms-
ar athugasemdir við kosninguna
í Biskupstungnalireppi í Árnes-
sýslu, lagði kjördeildin til, að
þessu yrði vísað til stjórnarinnar.
Athugasemdir þær, sem tjeðir
umboðsmenn, þeir síra Eiríkur Þ.
Stefánsson á Torfastöðum og Sig-
urður Guðnason gerðu og ljetu
bóka, voru aðallega þessar:
1. Enginn lykill var til staðar
að {'tkvæðakassanum og var hann
því hafður ólæstur.
2. Engin kjörbók var til á kjör-
staðnum og varð því að skrifa
kosningagjörðina á laust blað.
3. Engin aukakjörskrá hafði
verið samin og var af þeirri á-
stæðu mörgum hægt- frá að kjósa,
er áttu löglegan rjett til þess.
S
4. Kjörstjórn var eigi kosin fyrr
en á kjördegi.
5. Frambjóðandinn Jörundur
Brynjólfsson var sjálfur oddviti
undir-k j örst j órnar.
6. Vita-nlegt er, að annar maður
hafði fengið kjörgögn sem odd-
viti kjörstjórnar eða sem settur
hreppstjóri og hafði fram farið
hjá honum heimakjör, auk þess
heimakjörs, sem fram fór hjá hin-
um skipaða hreppstjóra (Jörundi
Brynjólfssyni).
Jón Baldvinsson leit svo á, að
hjer væri um svo stórfelda galla
á kosningu að ræða þar sem marg
ar lögleysur hefðu verið við hafð-
ar, og væri því sjálfsagt að vísa
þessu máli til kjörbrjefanefndar
til frekari rannsókna. Bar hann
fram tillögu um, að vísa málinu
til kjörbrjefanefndar.
Urðu úrslitin þau, að kjörbrjef
allra þingmanna, er 3. kjördeild
hafði til meðferðar voru samþykt.
Var því næst borin upp tillaga J.
Bald., og var hún samþ. með
17:16 atkv.
Kosningar í sameinuðu þingi.
Var þá gengið til kosninga í
sameinuðu þingi. Var fyr&t kos-
inn forseti S.þ. Kosningu hlaut
Ásgeir Ásgeirsson með 23 atkv.;
Jón Þorláksson hlaut 15 atkv. og
Jón Baldvinsson 4.
Varaforseti ‘S.þ. var kosinn
Þorleifur Jónsson í Hólum með
23 atkv.; Magnús Guðmundsson
hlaut 14 atkv., eu 5 seðlar voru
auðir.
Skrifarar í S.þ. voru kosnir með
hlutfallskosningu þeir Ingólfur
Bjarnarson og Jón Á. Jónsson.
Kjörbrjefanefnd.
Þá voru kosnir 5 menn í kjör-
brjefanefnd og hlutu þessir kosn-
ingu: Magnús Guðmundsson, Pjet
ur Magnússon, Sveinn Ólafsson,
Magnús Torfason og Bergur Jóns
son. „Framsókn“ hefir þótt viss-
ara, að hafa Berg sýslumann í
nefndinni, til að dæma um sínar
eigin gerðir, sbr. framkomna kæru.
Kosningar til Efri deildar.
Kosnir voru með hlutbundnum
kosningum: Halldór Steinsson,
Bjarni Snæbjörnsson, Jakob Möll-
er, Einar Árriason, Guðmundur
Ólafsson, Ingvar Pálmason, Páll
Hermannsson og Magnús Torfa-
son.
Sósialistar tóku ekki þátt í
þessum kosningum.
Kosning embættismanna deilda.
Efri deild:
Forseti var kosinn Guðm. Ól-
afsson meS 7 at,kv„ Jón Þorláks-
son fjekk 6 atkv. Auður 1 seðill.
1. Varaforseti var kosinn Ingvar
Pálmason með 7 atkv., Guðrún
Lárusdóttir fjekk o atkv. Auðir 2
seðlar.
2. Varaforseti kosinn Páll Her-
mannsson.
Skrifarar voru kosnir: Pjetur
Magnússon og Jón Jónsson.
Neðri deild.
Forseti var kosinn Jörundur
Brynjólfsson.
1. Varaforseti Ingólfur Bjarnar
son.
2. Varaforseti Halldór Stefáns-
son.
Skrifarar voru kosnir: Magnús
Jónsson og Bernli. Stefánsson.