Morgunblaðið - 21.08.1931, Blaðsíða 3

Morgunblaðið - 21.08.1931, Blaðsíða 3
MORGUNBLAÐIÐ 3 aillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIIIIIIIIlllllllllll; | s = t)tc«I.. fcLl. ArvAitar, j= Ktt»t;ora.r: Jón XJ*rt*naaon. = Víiltýr StwtánMon. = HltetJOru ok afjfreltJel*: = ▲uituratraetl 1. — Blae! Sðu. = A.ugiýalnj{a»tJ6rl: B. Hafberc. = = eusl Jeliijtaekrlf stota: = = Aueturatreetl 17. — ílmt 7«0. = Holnutslmar: = :— Jön Kjartanenon nr. 741. = = Valtýr Stef&naaon nr. lltð. = = H. Hafbers nr. 770. AskrlftasJald: = Innanlande kr. 2.00 k stkuucl. = = Utanlands kr. 1.B0 & m&nuBl. = t lanaaaölu 10 aura elntaklB. = 10 aura at»B Leebök. = 1 llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllnS Flng Prestons. 'London, 19. ágíist. United Press. PB. Preston kom til Goderich, On- tario í da.g, og hjelt áfram áleiðis til Sudbury í dag. Sudbury 19. ágúst: Preston og 'Collington lentu lijer kl. 6.40 síðd. FJugvjel þeirra er auðkend á jjenna hátt: nr. 227 — W. Frá Noregi. NRP. 19 ágúst. FB. Miklar þrumur og eldingai' komu í Osló seinni hluta dags í gær 'Og fylgdi þeim svo mikil úr- koma, að menn muna ekki ann- •að eins. Ofviðrið stóð yfir í þrjá *tundarfjórðunga og leiddi af sjer flóð í miðhluta. borgarinnar. Eldingum sló niður allvíða í iborginni og fjöldi símalagninga bilaði. Nautilus er nú farinn í rann- sóknrferðina frá Svalbarða.. Bú- ast menn við, að hann verði 3 vik- iur í ferðinni, ef vel gengur. NRP 20. ágúst FB. Gran prófessor við háskólann í •Osló hefir verið beðinn aS takast ■k hendur hafrannsóknir við strend- ur Kanada. Hann hefir ákveðið að ■verða við beiðmnni og fer áður langt um líður vestur um haf í þessu skyni. Tore Aaen, fyrrum ríkisendur- skoðari og þingmaður frá Heið- mörk, er látinn, 71 árs að aldri. Samkvæmt skýi'slum hagstof- unnar er meðalverðlagið níi aðeins 26% hærra en fyrjj- heimsstyrjöld- ana. Verð á matvörum árið sem leið hefir lækkað jim 13%. framkvæmdir (Færeyjum í lögþinginu í Færeyjum hefir aaýskeð verið lögð fram 10 ára áætlun frá danska dómsmálaráð- herranum um ýmissar framkvæmd- ir í Færeyjum. Fyrst og fremst ■er þar gert ráð fyrir að hafnir ■verði gerða.r í Klaksvig og Vest- manhavn og að ríkissjóður Dana leggi fram 4/5 af kostnaðinum, ‘en þorpin sjálf 1/5. Ennfremur mtlar ríkissjóður Dana að láta reisa geðveikrahæli í Færeyjum ■og er gert ráð fyrir að það kosti 470 þúsund krónur. Þá eru fær- æyskum sveitarf jelögum fengnir ýmissir nýir tekjustofnar, svo að þau hafa meira fje til umráða en /verið hefir. Það er alment talið að Joannes Patursson hafi átt Triimkvæðið a.ð því að þetta er “fram komið. Þingtíðindi. Fjárlögin. Efri deild. Þi'iðja umræða fjárlaganna stóð yfir frá kl. 1 á miðvikudag til kl. 2y2 á fimtudagsnótt. Við þessa umr. komu undir at- kvæði 80 breytingartillögur. Voru þær flestar frá einstökum þing- mönnum og nær því allar til hækk- unar. En flestar voru' þessar tiíl. smávægilegar. Stjórnarflokkurinn hafði gert. flokkssamþykt um að drepa allar breytingartill. frá stjórnarandstæð ingum, og voru því tilgangslitlar þær ræður, sem fluttar voru til að mæla með þessum till. En inn í umræðurnar blönduðust þó mörg óskyld mál. Jónas Jónsson hjelt t. d. þrjár ræður, tvær af þeim lang- ar rnjög, og voru þær eingöngu um læknamálin og ýmsar erjur, sem hann hefir persónulega átt í við ýmsa menn hjer á landi und- anfarin ár. Var geðveikismálið nú rætt frá „ýmsum hliðum.“ Rjett áður en gengið var til atkv. um breytingartill., hjelt Jón Þor- láksson eina merkustu ræðu, sem fiutt hefir verið í deildinni á þessú þingi. Verður sú ræða birt síðar hjer í blaðinu. I fyrri hluta ræðunnar vítti hann harðlega þann rugling, sem orðinn væri á reikningsskilum rík- isstjórnarinnar í sambandi við þá fjárha<gsóreiðu, sem nú og undan- farin ár hefði ríkt þar. Sagði hann að nú væri ákveðið, að hafa lands- reikning síðasta árs í nýju, ó- glöggu og ruglingslegu formi, sem alls ekki svaraði til þess forms, sem væri á fjárlögum þess árs, svo almenningur gæti þar ekki áttað sig á, hvernig haain kæmi heim við fjárlögin. Þetta fjáriagafrumvarp, sem hjer lægi fyrir, væri svo ruglings- legt um aðgreining tekna og gjalda, að aðeins bókfærslufróðir menn gætu við rannsókn áttað sig á þeim. Þar væri gjöldum ýmissar ríkisstai-frækslu, sem auðvitað hefðu áður staðið í gjaldabálki fjárlaga, nú ruglað inn í tekju- áætlunina. Og í gjaldabálknum væri ýmislegt, sem ekki ætti heima í samtölu gjaldanna. Alt virtist gert til þess að gera óhægan eða óframkvæmanlega.n almenningi samanburð við umliðin ár. Breyting varð sáralítil á frum- varpinu í Efri deil'd. Var hvort tveggja, að deildin hefir lítinn tíma haft til að athuga það. Hefir það og víst verið fyrir fra.m á- kveðifj af stjórnarflokknum, að standa saman gegn öllum breyt- ingum. Ema verulega breytingin var sú, að samþykt var að heimila stjórn- inni að taka 300 þús. kr. lán „til þess að veita aðstoð sveita- og bæjarfjelögum um atvinnubætur gegn tvöföldu framlagi hlutaðeig- andi sveitar- og bæjarfjelaga." 7 eða 8 breytingartillögur frá fjárveitinganefnd voru samþykt- ar. Leiddu þær til 15 þús. kr. gjaldahækkunar. Helstar þessar fjárveitingar eru: 3000 kr. viðbót við stjórnarkostnað vitamála (til aðstoðarmanna og mælinga). 1000 kr; liækkun til aukakenslu við Ak- ureyrarskólann. 5000 kr. til starf- rækslu háfjallastöðvar. 3000 kr. til Pjeturs Jónssonar óperusöngvara, 2800 kr. til Tónlistarskólans. Samþ. var tillaga um að heimila. stjórninni að greiða alt að helm- ingi þess tjóns, er hlotist hefir af þrunanum á Flögu í Skaftár- tungu „ef ástæður virðast til, eftir að rannsókn hefir farið fram um orsa.kir brunans/ ‘ Allur fjöldi þeirra breytingar- tillagna, sem feldar voru, voru smástyrkir til námsmanna, ýmist til framhaldsnáms eða lokanáms, ýmist. í vísindagreinum eða list- um, — eða þá styrkir til annarar menninga.rviðleitni eða menningar- fyrirtækja. Var næsta ógeðslegt að sjá, Aft- urhaldsþykkskinnungana, er dag- lega. leggja samþykki á óráðvand- lega meðferð ríkisfjár í tuga og hundraða þús. kr. tali, sta.nda með reidda bolöxi yfir þessum smá- styrkjuta til menningarmála. Dæmi Hstralíu. Til þess eru vond dæmi að varast þau. í Ástralíulýðveldinu búa rúm- ar 6 miljónir manna og hafa heila heimsálfu til umráða, Þar hafa jafnaðarmenn ráðið miklu undan- farið, hækkað kaup sem frekast mátti og lagt þunga skatta á alla sem eittlivað eiga. í mörgu liafa þeir braskað og bygt mikið af stór- hýsum. Meðal annars hafa þeir ráðist í að byggja nýjan höfuð- stað og var orsökin sú, að eilífur eldur var á milli stærstu borganna Melbourne og Sidney. Vildu báð- ar hafa sambandsþingið og stjórn- ina hjá sjer. Til nýja höfuðstaðar- ins, Canberra^ hafa þeir vandað með fádæmum. Fyrst sendu þeir menn um land alt til þess að leita að sem fegurstu og bestu borgar- stæði, síðan buðu þeir til sam- keppni um skipulag borgarinnar um allan heim og fjekk amerískur húsameistari fyrstu verðlaun en Saarineu, finskur húsameistari önnur. Síðan var tekið að byggja borgina og byrjað á þinghúsinu, sem kostaði fjölda miljóna og á þó aðeins að vera til bráðabirgða. Þar næst komu bústaðir allra em- bættismanna, síðan leikhús og margs konar skemtistaðir fyrir þingmennina, svo þeim leiddist ekki. \ Alt var mi þetta fagurt á að lítá óg mikið talað um framfar- irnar. En þó var dálítill hængur á öllu þessu. Það hafði t. .d reynst ómögulegt að halda uppi háa ka.up inu nema með því að leggja á hátt aðflutningsgjald á ýmsum varn- ini, sem boðinn var ódýr frá iit- löndum. Þetta leiddi aftur til þess að vöruverð hækkaði ískyggilega. og vildi þá háa kaupið nýtast. illa. Þannig er verð á sykri þrefalt inn- anlands við það, sem selt er til útlanda. Af öllu þessu spruttu svo nýir erfiðleikar. Margt og mikið þurfti að kaupa frá útlöndum og þá þurfti að flytja jafnmikið út til þess að borga, með. En með liáa kaupinu og með öllum sköttunum vildi framleiðsla á flestu verða svo dýr, að erfitt varð að keppa við önnur lönd. Urðu því kaup- menn ma.rgsinnis að flytja vörur sínar út með tapi og reyna svo að jafna hallann með sölu innan- lands með háu verði. Þó vildi út- flutningurinn ekki hrökkva fyrir innflutningnum og vantaði oft mikið á. Til þess að rijða bót á þessu kom Ástral iumönnum ráð í hug: að fá það, erá vantaði að láni hjá Eng- lendingum. Hóflega var þó í þetta farið til að byrja. með, en svo varð alt vitlaust í stríðinu, og skuldirnar uxu óðfluga með hverju ári, því ætíð varð Stjórninni fjár- vant. Er það nú orðið 'að orð- taki í Ástralíu að „helsti atvinnu- vegur landsins sje að taka lán.“ Að lokum fór þetta svo að skuld- ir landsins urðu alls 12540 milj. króna eða rúmar 2000 krónur á hvert mannsbam, en árlegir vextir og afborganir um 120 krónur á mann! Þá fór svo, fyrir tæpum tveim árum að Englendingum þótti nóg komið og neituðu að lána. einn eyri framar, nema breytt yrði um alt róðlagið. Rjett um sama leyti skall yfir ódæma verðfall á tveim helstu út- flutningsvörunum: hveiti og ull. Þær fjellu um helming! Nú voru j eir nauðulega staddir Ástralíumenn, þegar ekkert fekkst lánað og vörurnar fjellu um leið. Hvað tóku þeir til bragðs? Stjórninni í New South Wales fylkinu kom það til hugar að borga ekki neitt! Hún taldi menn allsendis ófæra til þess að standa. í skilum með allar þessar skuldir og væri því ekki um annað að gera en gjaldþrot. Sambandsstjórninni leitst þó ekki á þetta ráð. Hún setti síðam nefnd sjerfræðinga í fjármálum og fekk meðal annars enskan fjár- málafræðing til þess að taka þátt í nefndarstörfunum. Eftir nokurn tíma birtist álit nefndai'innar. Það va^- í fáum orð- um á þessa leið: Landsbúar hafa í mörg ár lifað yfir efni fram eins og sjá má á skuldunum. Eina leiðin til þess að bæta úr þessu er fyrst og fremst að hætta því að eyða meiru en aflað er, þar næst sjá svo til, að spar- semi og atorku, að meira sje aflað en eytt er svo unt sje að grynna á skuldunum. Til þess að koma þessu í fram- kvæmd er um tvent að gera: að lækka öll laun og alt kaup til mikilla. muna eða fella peninga í verði. Síðara úrræðið taldi nefndin miklu verra. Hversu tóku menn þessum boð- skap? Menn brugðust yfirleitt illa við og þótti það goðgá að lækka kaup- ið. Var nefndin að sjálfsögðu ó- tæpt skömmuð. En þetta breytti ekki aðalatrið- unum: að lán fekst ekki og verðið hækkaði ekki á vörunum. Ríkis- fleytan var strönduð á þessu skeri. Og eitthvað varð til bragðs að taka. Um allan heim veittu menn því mikla athygli hvað Ástralíubúar tækju til bragðs. Eftir níu mánaða umhugsun kom ráðning gátunnar. Þá var farið að ráðum nefnd- arinnar og kaup allra lækkað um 20% og dregið sem frekast má úr innflutningi. Eftir er nú að vita hvort þessar ráðstafanir duga, en þær sýna- við- leitni til þess að bjarga sjer. Þetta höfðu þerr upp lir öllu skuldabraskinu í Ástralíu. „Slíkt fá þeir. sem sölin eta.“ Eftirgjöf Bandaríkjanna á hernaðarskuldum ? New York, 20. ágúst. United Press. FB. Journal of Commerce, sem er fjármálablað mikils metið fyrúr áreiðanlegar og fræðandi frásagn- ir fjármálum viðkomandi, hefir birt fregnir um það frá heimildum, sem ritstjórnin telur góðar, að stjórnin í Bandaríkjunum búi sig undir að hernaða.rskuldirnar og hernaðarskaðabætui'nar verði mink- aðar. Biiist er við, að þær þjóðir, sem ]iátt tóku í heimsstyrjöldinni, fái skuldir sínar við Bandaríkin helmingaðar. Sparnaðarmál Breta. London 20. ágúst. United Press. FB. Ríkisstjórnin sat á fundi níu klukkustundir samfleytt í dag til þess að ræða sparnaðarmálin. — Engar fullnaðarákvarðanir vom teknar viðvíkjandi tillögum uan innflutningstolla. Tillögur ríkis- stjórnarinnar verða í dag lagðaar fyrir fulltrúa íhaldsflokksins og frjálslynda flokksins. Einnig verða tillögurnar lagðar fvrir aðalfram- kvæmdaráð verkalýðsfjelaganna. Dilkék. Veðrið i gær kl. 5: Hægviðri um alt land en áttin mjög breytiteg. Smálægð hefir myndast yfir miðju landinu vegna hitans undanfarna daga. Heiðríkt á Vesturlandi og Norðuriandi, en skýjað á Austnr- og Suðuriandi, með smáskúrum sums staðar. Hitinn er 6—9 stig austan lands en 12—17 stig í öðrum lands- hlutum. Veðurútlit í Reylrjavík í dag: Hægviðri. Sennilega skúraleiðing- ar síðdegis. Guðspekifjelagið. Skemtiför sú, sem fórst fyrir síðastliðinn sunnn- dag, verður farin á sunnudaginn kemur (23. þ. m.) Þeir fjelagar, sem vilja taka þátt í förinni, eru beðnir að tilkynna það í síma 625 (rakarastofu Sigurðar Ólafsson- ar). Lagt verður af stað kl. 1 síðd. frá Guðspekifjelagsliúsinu. Ferð- inni er heitið suður fyrir Hafnar- fjörð. Fargjald mjög lágt. Grænlandsmálið. Á fundi í sam- einuðu þingi í gær var samþyht í einu liljóði þingsályktunartillaga> Jóns Þoriákssonar um, að skora á stjórnina að gæta. liagsmuna ís- lands út af Grænlandsmálum. Fátækraframfærsla. Ól. Tlioi-s flytur svohljóðandi þingsályktun- artillögu: „Neðri deild Alþingis ályktar að skora á *ríkisstjórnina », að leggja fyrir næsta þing frum- varp um þær breytingar á fátækra lögunum, að greitt sje úr þeim fjár hagsvandræðum, er af því leiðir fyrir einstök hreppsfjelög, hversu þunginn af fátækraframfærslúnni kemur misjafnlega niður.“ Útvarpið í dag: Kl. 19.30 Veður- fregnir. Kl. 20,30 Hljómleikar (E. Th. sla.gliarpa.). Kl. 20,45 Þing- frjettir. Kl. 21 Veðurspá og frjett-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.