Morgunblaðið - 22.08.1931, Blaðsíða 3

3
MORGUNBLAÐIÐ
‘Biiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitinniiiiiiiiiiiiiiiiuniiiu
gfg =
3 ft'taref.i SLt. Arvtk&r. JtiykJJivlte S
3 aítatjðrar-, Jön KJtertmuuote.
Valtír öt«ften»Bon.
'S Rltatjörn oe aítfi'«iO»ln:
Auaturatrntl t. — fllni »00. =
= Auclýaldjcaatjöri: M. Haíi>«rs. =
= AaclýalnBaakrltatofa:
Auaturatrntl 17. — Blmi 700. =
S Halaaaaiaaar:
Jön Kjartanaaon nr. 74S.
Valtýr Btefánaaon nr. 1110. =
H. Hafberc nr. 770.
^ ÁaterlftacJald:
= Innanlanda kr. 2.00 á nánuöl. =
Utanlande kr. Z.50 A mánuBl. =
= i lauaaaölu 10 aura elntaklð.
10 aura a»«0 Leabök. EE
liuiiuiiiiiuuiiiiiiiiiuiiiiuuiuiiiuunuuHUiiiiiiuiiiiiiuurH^
Ný stiórn.
Ný bót á slitið fat.
„Bráðabirgðaráðlierrann“ Tr. Þ.
tilkyni í gær:
■að hans hátign konunginum hefði
allra mildilegast þóknast að skipa
stjórn konungsríkisins ísland:
Tryggva Þórhallsson, forsætis-
og atvinmimálaráðherra.
Jónas Jónsson frá Hriflu, dóms-
og kirkjumálaráðherra, og
Ásgeir Ásgeirsson, fjármálaráð-
herra.
Stjórnarmyndun þessi hefir geng-
ið mjög erfiðlega'. Eins og kunn-
ugt er, tilkynti Tryggvi Þórhalls-
son þegar eftir þingrofið að stjórn
sú, er síðan hefði setið, væri ein-
ungis bráðabirgðastjórn. Yar á-
kvörðun sú ,að hún sæti frá þing-
irofi fram yfir kosningar aðeins, og
voru þá mörg loforð gefin um það,
■að hún skyldi lítið gera og síst
það, er talist gæti misbeiting ríkis-
valdsins í nokkurri mynd. Efndist
þetta ekki betur en flest loforð
hinnar gömlu stjórnar. Kosning-
arnar fór fram og úrslit þeirra
urðu kunn, þau iirslit, að stjórn-
arflokkurinn fjekk að sönnu meiri-
hhita þingsæta, en mjög ákveðinn
minnihluta kjósendafylgis í land-
ínu. En ný stjórn varð ekki mynd-
aið og leið svo til þings.
Þegar þeir Jónas Jónsson og
Hinar Arnason voru látnir víkja
úr stjórninni, var það alment skoð-
að sem sáttaboð frá stjórnarflokkn
wm, skoðað sem viðurkenning
þiugflokksins á ])ví, að þeir hefðu
•ekkí farið svo með völdin, að flokk
urinn vildi mæla því bót, e^r bera
ábyrgð á stjórnarstörfum þeirra í
framtíðinni. ffin nýja stjórnar-
myndun verður nú ekki skoðuð
oðru vísi, en að þingflokkurinn
staðfesti dóm hins fyrra þing-
fiokks að því er snertir meðferð
fjármálanna, en breyti honum að
því er snertir dómsmálin, kirkju-
•og kenslúmálin. Útnefning Jónas-
ar Jónssonai- til ]>ess að fara með
þessi mál, er yfirlýsing þingflokks
ins um það, að hann vilji sömu
meðferð ríkisvaldsins á dómsmál-
mn framvegis, eins og undanfarin
ár. Þjóðarmeirihlutinn veit Jiví
hvers- hann má vænta í framtíð-
inni í þessu efni.
Síðan þing kom saman eru liðn-
ar meira en 5 vikur. Að sönnu
er vitað, að rnenn voru ekki á eitt
sáttir í stjórna.rflokknum um ráð-
herravalið, en þó er víst að langt
er síðan samkomufag náðist í
flokknum, og að þessir þrír menn
hafa verið ráðh. síðustu vikurnar,
haldið ráðherrafundi og tekið sam-
eiginlega.r stjómarákvarðanir. En
livers vegna hefir þá stjórnin ekki
komið fram í dagsljósið fyr en
nú við þinglausnir ’ Ástæðuna vita
allir. Stjórna.rflokkurinn þorði
ekki að tilkynna þinginu ákvörð-
un sína. Hann skammaðisit sín fyr-
ir mannavalið. 1 þessu felst full-
komin viðurkenning flokksins á
því, að stjómarmyndunin sje ó-
forsvaranleg.
Það verður ekki vefengt, að
þessi nýja stjórn er mynduð á
])ingræðilegan hátt. En hitt er
ekki síður víst, að hún er á laggir
sett í óþökk og gegn ákveðnum
mótmælum yfirgnæfandi meiri-
hluta þjóðarinnar. Hún er því alls
ekki lýðræðisstjórn, og myndun
hennar er stór móðgun við íslensku
þjóðina.
Hjer er raunar alls ekki um
nýja stjórn að ræða. Gamla stjórn-
in er raunverulega endurreist,
stjórnin, sem aldrei öðlaðist þann
]>roska að vera ríkisstjóm, heldur
var alla sína fyrri tíð tllvíg og
óráðvönd flokksstjórn. Á liana
hefir aðeins verið slett nýrri bót,
sem ekki þarf að efa, að er flík-
inni sainlit..
ÍSjálfsagt eru ekki margir svo
bjartsýnir að þeir geri sjer vonir
um, að þessi nýja stjórn fái leyst
þau vandræði sem nú liefir bnrið
að höndum. Sömu mennirnir, sem
komið hafa atvinnuvegunum í
hina verstu kreppu, leitt atvinnu-
leysisböl yfir þúsundir manna, fyr-
irfarið sóma og sjálfstæði ríkisins,
og komið því í fjárhagsþrot, alt í
ómuna- góðæri, eru ekki líklegir til
að leysa þennan vanda aftur á
þeim erfiðu árum, sem framundan
virðast vera.
Þorir íslenska þjóðin að láta
þessa menn setjast og sitja- að
völdum? Og þolir liún þá móðgun,
að sá flokkur, sem aðeins telur
þriðjung þjóðarinnar, taki völd í
landinu og fái þau í hendur ein-
mitt þeim mönnum flokksins, sem
kunnastir eru að óbótaverkum á
undangengnu st.jórnartímabiH?
Nýja st|órnln
ViðMknrnar á Alþingi.
E'fri deild.
Þegar deildarfundur var settur
í Ed. í gær, kvaddi forsætisráð-
lierra sjer hljóðs „utan dagskrár“.
Las hann þá upp, að Sigurður
Kristinsson hefði, samkvæmt eigin
ósk, fengið lausn frá atvinnumála-
ráðherraembættinu. — Jafnframt
hefði 5. landskjörinn (Jónas Jóns-
son) verið skipaður dóms-, ltirkju-
og kenslumálai’áðherra, þm. Vest-
ur-ísfirðinga (Ásgeir Ásgeirsson)
fjármálaráðherra, en sjer væri fal-
ið að vera atvinnumálaráðherra og
jafnframt stjórnarforseti.
Jón Þorláksson kvaddi sjer þá
hljóðs. Lýsti hann yfir, að Sjálf-
stæðisflokkurinn liti svo á, að hjer
væri aðeins um bráðabirgðastjórn
að ræða, þar eð það væri vitað, að
hún styddist aðeins við tiltölulega
fámennan minnililuta þjóðarinnar.
Þá sagðist ræðum. verða að
leggja sjerstaka áherslu á það, að
skipun 5. landskjörins í ráðuneytið
væri ekki aðeins gagnstæð yfir-
lýstum vilja mikils meirihluta
þjóðarinnar, heldur einnig í ósam-
ræmi við viðurkenningu Framsókn
arflokksins, sem í því fælist að sá
flokkur hefði kastag honum fyrir
borð strax eftir þingrofið 14. apríl.
Væri skipun þessa manns aftur í
ráðuneytið sjerstaklega alveg ó-
vænt, er það væri athugað. að það
væri óskift álit alls almennings, að
af öllum þeim miklu ávirðingum,
sem st.jórnin hefði á baki sjer, væri
þó þessi maður um flest og stærst
sekur.
Með tilliti til þess, að nú væri
þingsamþykkt. fyrir því. að milli-
þinganefnd skyldi starfa að því að
þær endurbætur yrðu gerðar í
stjórna.rlögum og kjördæmaskipun
landsins, að ekki geti framvegis
komið fyrir, að þingmeirilhluti skip
ist. í andstöðu við vilja mikils
meirihluta þjóðarinnar, yrði að
skoða þessa stójrn sem aðeins starf
andi þar til þessi bót yrði á ráðin,
sem væúta.nlega yrði á næsta þingi.
Forsætisráðherra lýsti yfir, að
hann teldi hina nýskipuðu stjórn
pólitíska.
| Jón Baldvinsson stóð þá upp og
lýsti yfir, að Alþýðuflokkurinn
væri í andstöðu við stjórnina. —
(Seinna á þessum sama fundi upp-
,lýstist þó, að hjer sagði J. Bald.
ósatt).
Bómsmálaráðh. hjelt alllanga
ræðu. Hjelt hann því fram að þing
rofið 14. apríl hefði verig í fullu
| sámræmi við stjóma.rskrána.
.Vitnaði í álit erlendra manna
(Dana). Sagði að þjóðin hefði
' svarað jþingrofinu. Annars fór
hann víða. yfir. Fór allóvirðulegum
j orðum, sjerstaklega um prófessor
Einar Arnórsson í sambandi við
þingrofið.
Jón Baldvinsson sagði að þing-
rofið hefði tvímælalaust verið
stjómarskrárbrot. Mildur dómur
Dana um það stafaði eflaust að
' nokkru leyti af því, að þeir álitu
Framsóknarflokkinn standa sjer
næst. — Satt kvað hann, að þjóðin
hefði svarað þingrofinu, og hefði
svar hennar, sem kunnugt væri,
orðið á þá leið, að 36% hefðu tjáð
sig stjórninni samþ., en 64% hefði
lýst andgtöðu við hana. Taldi hann
að engin dæmi mundu til þess í
heimi, að ríkisstjórn væri sett á
laggir við slíka andstöðu.
Jón Þorláksson sagði, að dóms-
málaráðherra hefði verið að þakka
sjer það álit, sem hann nyti. Þess-
ar þakkir sagði hann að kæmu að
vísu í ótíma, því sfi hefði verið
i t.íðin, að samflokksmenn dómsmála-
ráðherra hefðu lýst. því vfir að
j þeir mundu skipa sjer því þjettar
um liann, sem meir væri á hann
deilt. En nú væri sá sælutími langt
að bakj, og kæmi það nú a.ldrei
fyrir að nokkur þeirra stæði upp
til að mæla honum bót. Þetta væri
ekki sjer nje sínum flokki að
J þakka ,heldur væru það hans eig-
' in verk, sem þar töluðu skýru máli
TTm ofmetnað þessa manns (J.
jj.) sagði J. Þ., að í gær hefði
| hann gert sig að dómara yfir fræg
! um lækni, H. Tómassyni, og í sjer-
, fræðigrein hans og hefði dæmt
lækninn óhæfan til að gegna
læknisstörfum. Nú gerði ha*nn sig
dómara yfir öðrum lærðum manni,
E. Arnórssyni, og í sjerfræðigrein
lians, og kallaði niðurstöðu hans í
fræðigrein hans, barnaskap og vit-
leysu. Ef tala mætti um brjálsemi
í sambandi við þennan þm., Sem
nú væri skylt a.ð titla bæstv.! Þá
yrði að telja það stórmensku brjál-
semi af ekki mentaðfa manni, að
fella slíka dóma.
Að lokum sagðist ræðum. vilja
minna liinn nýja dómsmálaráðh. á,
a.ð gera. ráðstafanir til þess að
landsdómur gæti orðið löglega skip
aður, því sjer væri tjáð að þetta
hefði verið trassað í seinni tíð. En
])ó þetta þing gjörði engar ráð-
stafanir til þeSs að landsdómur
fjallaði um afbrot stjómarinnar
(nefndi til þess þingrofið) þá væri
ekki ólíklegt- að næsta þing gerði
það.
Umræður stóðu alllengi og talaði
dómsmálaráðh. þá margt um verk
sín í afsetningum og veitingum.
Blandaði hann inn í það mál ein-
íim skrifstofustjóra í stjórnarráð-
inu á svo svívirðilegan hátt, að lík-
lega hefir liann þar „slegið“ öll
sín fyrri met.
Neðri deild.
Forsætisi’áðherra las einnig upp
í Neðri deild boðskap konungs
um hina nýju stjóm. Fekk stjórn-
in þar svipaðar viðtökur og í
Efri deild; verður sagt frá þeim
jumræðum í næsta blaði.
Smávttrur.
Alsonar smávara
tekín npp i g»r.
Vttruhísll
Bilstöðin Bíllinn
hefir afgreiðslu sína fyrst um sinn
á Njálsgötu 4. Sími 1964.
Barðinn strandar
fram undan Akranesi.
Um hádegi í gær, var togar-
inn „Barðinn“ á leið utan úr
Flóa og inn á Akranes, til þess
að taka þar fiskilóðs. Rjett
framan við Akranesvitann, á
svonefndum Þjóta; tók togarinn
niðri, og komst hvergi. Þetta
var laust eftir hádegi. Var það
rjett um háflóð.
Skipstjóri sendi þegar skeyti
til Þórðar Ólafssonar kaup-
manns, sem annast afgreiðslu
togarans, og segir hvernig
komið var. Bað skipstjóri þess,
að dráttarbáturinn ,,Magni“
yrði sendur sem fyrst til þess að
ná togaranum út af skerinu.
Tveim tímum seinna fjekk
Þórður skeyti um það frá tog-
aranum, að kominn væri leki
að skipinu, og ekki væri hægt
að dæla úr því.
Um kl. 6 var Magni kominn
á vettvang til þess að athuga á
hvern hátt togaranum yrði helst
náð út með flóðinu um miðnætti.
Togarinn Gyllir fór upp eftir
nokkuru seinna, til þess að
verða til aðstoðar ef með þyrfti.
Kunnugir menn á Akranesi,
er Þórður Ólafsson átti símtal
við, töldu allar líkur til þess,
að Barðinn myndi nást út þarna.
Við stefni hans var 7 faðma
dýpi, en afturhlutinn lá á
klettinum. Togarinn sást vel
hjeðan úr Reykjavík, og var
auðsjeð hjeðan kl. um 6 í gær-
kveldi, að hann hallaðist mikið
og bar hátt á honum á skerinu.
Togarinn er vátrygður hjá
Sjóvátryggingarfjelagi Islands.
StO'rmur verður seldur á götun-
um í dag. Efni: Til athuguiiar.
Þingbrjef. Hvað verður um Þýska-
land. Rottur og menn. Nýr fjár-
málaráðherra o. fl.
Nýtt dilkakjfit.
Lækkað verð.
KLEIN.
Baldursgötú 14, Sími 73.
Lllln
limonaðipúlver
gefur besta
og ódýrasta
drykkinn.
Hentugt i ferðalög.
H.f. Efnagerð Reykjavfkur.
Nýkomið s
Gulrófur.
Rabarbari.
Hvítkál.
Kartöflur, ágæt teg., í heil-
um sekkjum og lausri vigt.
Lágt verð.
TIRiMNÐf
inagflveg
Slmi 2893.
Sölvrev.
Sltal De kjöpe sölvrev i aar saa
indhent priser og overslag fra mig.
-Teg er Norges förste landbruks-
lærer i pelsdyravl, har drevet det
siden 1925 med utmerket resultat,
gir gratis veiledning i avli.ng og
stell og skaffer försteklasses avls-
dyr til rnnelig pris. Kan bli öko-
nomist interessert i nystartende
farmer. Korrespondance paa norsk
Landbrukslærer Föleide,
Box 68, Asker, Norge.
(Heroden)