Morgunblaðið - 12.09.1931, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
«uiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinminiiiniimimimiiiniiiiiMiiiiiiiiiiiii|
I ^fftorgimHatód j
Ot*«í.: M.1. Xrvakor. K«yk>vIS E
g JUUtjörar. Jðn KjnrUnMom.
ValtjT ðtKÍiCHOB.
= RltBtJCrn og afKrolOalm:
AuBturstrnt! I. — 0!i«1 Í00. =
= /tuslÝ»iusra»tJ6rl: M. Haíbcrœ. =
S A.uKlÝaIngraakrlUtofa:
Auaturatretl 17. — Slra! T00.
= KelmaalKar:
Jðn KJartanaaon nr. 74*.
ValtÝr Stefánaaon nr. 11*0. s
H. Hafbere nr. 770.
§ ÁakrlftaKjald: =
Innanlanda kr. 2.00 & xcánuði. =
jE TTtanlanda kr. Z.BO á mánutJl. s
= £ lauaaaðlu 10 aura •intakltl.
10 aura mað LaebCk =
llilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIS
Tvent ólíkt.
1 erlendum blöðum birtast nú
um þéssar mundir, hvað eftir ann-
uð, frásagnir síldarútgerðarmanna
þeirra,, finskra, norskra danskra,
sem gert, liafa út, á síldveiðar í
surnar hjerna utan við landhelgina.
Allir eru þessir útgerðarmenn á-
nægðir með þessa síldarvertíð, hag
, stæð veðrátta, segja þeir, mikil og
góð veiði — og veiðin seld að
mestu leyti. Alt í lagi.
Þeir menn, sem undanfarna
áratugi hafa haft íslenska síld á
borðum sínum, eru, sem vænta má,
ákaflega ánægðir yfir þvi, er þeir
.. þurfa ekki að kaupa þessa vörp
frá öðrum. ..Hollur heimafenginn
baggi“, segja þeir. Við siglum okk
ar eigin skipum til íslands, útveg-
um okkar sjómönnum atvinnu við
síldveiðina.
Batnandi manni
er best að lifa.
Eftir því sem síldarneytendur
nágrannalandanna sækja meira af
•síldinni sjálfir hingað, eftir því
kaupa þeir minna af síld þeirri
•sem við íslendingar veiðum. Það
•er nokkuð einfalt reikningsdæmi,
Og þó ætti það ekki að vera
nmalegt fyrir hina erlendu síldar-
gróssera, að ‘versla við ókkitr ls-
lcndinga, með þessu alveg einstaka
„skipulagi“ sem stjómarliðið hefir
■sett á síldarútveg okkar og versl-
nn. Það er drjúgt dálkapláss í Tím
anum, sem farið hefir í að lof-
syngja það skipulag alt. Og þá
hefir kveðið við sama tón í Al-
þýðublaðinu og fylgiblöðum þess.
Þar hefir verið talað um „hið nýja
skipulag“ á síldarútgerðinni,
(einkasölufarganið) eins og dá-
:samlegan ávöxt sósíalistisks hug-
-vits og „fjelagsþroska“.
En hvað syngur i sjómönnunum,
sem síldveiðina stunda?
Hvað segir Alþýðublaðið um
Jþað?
Það er ekki margort um gæði
■skipulagsms. En áskorun birti það
um daginn, frá Bjómannafjelagi
Tteykjavíknr til bæjarstjórnarinnar
ium það, að setja nú þegar í gang
.-atvinnubætur í stórum stíl, því
.„fjöldi sjómanna kemur nú heim
af síldveiðum næstum slippir og
snauðir“ ; segir í áskoruninni.
Ástandið er þá þetta, og ávöxtur
hins sósíalistiska skipulags í síld-
arútgerðinni. Finnar veiða sjálfir.
Þeir eru ánægðir. Danir veiða sjálf
ir. Þeir eru enn fremur ánægðir.
Og síldveiði Norðmanna hjer við
land færist mjög í aukana. Þeir
•eru harðánægðir.
En þegar okkar eigin sjómenn
koma frá síldveiðinni, sumarat-
vinnunni, koma þeir „næstum slipp
ír og snauðir“.
í Alþýðublaðinu 7. þessa mán-
aðar er einhver merkasta grein,
sem andstöðublöð Sjálfstæðis-
flokksins liafa flutt svo árum
skiftir. Að sönnu er greinin ekki
frá eigin brjósti þess, sem hana
ritar, heldur viðtal við útlendan
mann, Þjóðverja, og birtir blaðið
álit hans á fjárstjórn og sjálf-
stæði íslands. En á því er lítill
munur, hvort þetta er frumhugs-
að af höfundi greinarinnar, eða
það er álit annars manns. Sá, sem
birtir samtalið, gerir það eflaust
af því, að hann álítur að það eigi
erindi til íslenskra lesenda, og vill
gera. álit Þjóðverjans að sinni
skoðun. Greinin má því skoðast
rödd úr Alþýðuflokknum. Og bæði
vegna þess að það er nokkuð sjald-
.gæft, að málstaður okkar Sjálf-
stæðismanna fái einlægan og vel
rökstuddan stuðning frá mönnum
Alþýðuflokknum, og líka vegna
þess, að greinin er þess verð, að
vera lesin af öllum íslendingum,
skulu birt hjer nokkur atriði úr
lienni,
Þjóðverjinn segir:
„Flest öll ung ríki fara alveg
með sig á lántökum, vegna þess
að lánin fara oftast í hluti, sem
ekki gefa árlegan arð — þau fara
oftast í framkvæmdir og stofnanir,
seni skapa ríkissjóðnum árleg
gjöld ofan á rentumar og af
borganirnar. Ný lýðstjómarríki
gera venjulega hin hættulegustu
axarsköft í þessu efni, og bíða þess
seint eða aldrei bætur. Hvað mörg
ríki haldið þið að sjeu nú orðin
raunveruleg skattlönd Breta,
Frakka og Bandaríkjamanna?
Þessar stórþjóðir gera ekki annað
en að kaupa upp lönd og ríki
með lá.num, til þess að láta þau
þræla fyrir sig, og a.la her sinn
og flota.“ — -------------„í gær
var mjer sýnd nýútkomin þykk
bók um framkvæmdir íslensku
stjómarinnar á síðustu 4 árum.
Jeg á nú erfitt með að skilja ís
lensku, en af myndum og línu-
ritum, sem jeg fekk útskýrð, sá
jeg, að það sem vant er að kalla
framfarir var ótrúlega mikið á
ekki lepgri tíma. Jeg fekk að vita,
að óvenjulegt góðæri hefði verið
fyrir ríkissjóðinn, en jeg heyri
nú, að lántökur hafi bæst við, og
þá er jeg betur með á nótunum.
Fjárhagur ykkar er áreiðanlega
í meiri hættu en ykkur grunar
Það hefir farið illa fyrir mörgum
ríkjum, sem þó ekki fóra svona
geyst. Þið byggið ósköpin öll af
brúm og vegum, þið kostið mjög
dýrar samgnögur, og þið byggið
skóla úti í hálfgerðum óbygðum
okkar mælikvarða. Þetta ber alt
af mjög seint ávöxt. Yenjulega er
kapitalið, sem í þetta er sett,
dautt, og verkin farin að ganga
úi\ sjer og ný stærri lánsþörf
mýnduð um það leyti, er ríkis-
sjóður ætti að fara að uppskera
ávextina. Það er ekki hægt að
kaupa framfarir beinlínis, þær
verða að vaxa upp“ (Leturbr.
hjer).----------------„Jeg er því
talsvert. vel kunnugur, hvernig
ungt. þjóðræði er vant að haga
sjer, og jeg sje ekki betur en að
■sú reynsla endurtaki sig átak-
anlega og skýrt hjer á íslandi.
Jeg endurtek það, að þið megið
eiga áhrifaríka og handfasta fjár-
málamenn ef þig hafuið ekki í
skuldafjósi einhvers stórveldisins
við hllðina á öðrum svo nefndum
„sjálfstæðum ríkjum“, sem þar
eru bundin á básana.“ — — —
Þá varar Þjóðverjinn við því,
að vera að auglýsa auðlindir hins
lítt numda lands fyrir útlend-
ingum:
„í ykkar sporum myndi jeg ekki
vera að auglýsa mjög kosti lands-
ins og gæði“, segir Þjóðverjinn,
„því að það er óvíst, hvað Vel
ykkur helst á þeim. Almenningur
erlendis hefir rammskakkar hug-
myndir um landið. Lofið þeim
að hafa þær. Það er vissulega
ómetanlegt að mega sitja að sínu
óáreittur; það hefir margur sjeð,
þegar það var orðið of seint“. —
Síldveiðin.
Sildveiðin var á öllu landinu 5. september eins og lxjer segir:
Saltað tn. Sjerverkað tn. 1 bræðslu hl.
Vestfirðir
Siglufjörður
Eyjafjörður og Raufarhöfn
Austfirðir
3.591
45.866
42.343
8.222
71.903
36.191
2.186
237.292
174.450
141.103
Samtals 100.022 110.280 552.845
í fyrra 6. sept. 127.506 56.760 528.649
(Skýrsla frá Fiskifjelagi íslands).
Br)efdtfa
flaug í sumar írá Hamborg til ís-
lands.
Daabúk.
Hjer í blaðinu var í vetur sýnt
fram á það, að -ísland væri i raun-
inni orðið breskt' skattland, að
með hinum ofsalegu lántökum í
Englandi síðastliðið ár, ofan á
eldri skuldir, hefðum vjer raun-
verulega glatað sjálfstæði lands-
ins, áður en það var að fullu
endurlieimt frá sambandsríkinu.
í sambandi við hina óhóflegu
fjáreyðslu núverandi stjórnar, var
og sýnt fram á það hjer í blaðinu,
að algerlega vantaði rannsókn á
því, livað miklum svo kölluðum
framförumþjóðin hefði bolmagn til
að rísa undir. Var sjerstaklega
varað við því að ráðast blint í
þær framkvæmdir, sem valda var-
anlegum útgjöldum, án þess að
gefa arð. Lántökur til óarðbærra
framkvæmda em ekki framfarir,
því þær undirbúa skort og grafa
undan sjálfstæði landsins.
Nú er það mikið gleðiefni, að
heyra undir mál þetta tekið, ein-
mitt í þeim flokki, sem stutt hefir
rikisstjómina í glæfraspilinu und-
anfarin ár um fjárhag og sjálf-
stæði í'íkisins. Er það ekki aðeins
gleðiefni yfir einum syndugum,
sem bætir ráð sitt, heldur einnig
og miklu fremur voninni um það,
að bestu kraftar andstöðuflokka
Sjálfstæðismanna sjeu nú til þess
búnir að vinna með þeim að víð-
reisn fjárhags og sjálfstæðis lands-
ins.
Það var skðmm að þvf.
Nýlega var hjer hópur erlendra
ferðamanna og hafði komið með
einu af útlendu skipunum. Þeir
fengu gott veður, leitst vel á land
og þjóð, og þótti margt nýstárlegt
að sjá hjer.
Meðal annars uppgötvuðu ferða
mennirnir, að íslendingar ættu
góðan skipakost og hjeldu uppi
tíðum samgöngum við útlönd.
Vissu þeir ekki um þetta er þeir
lögðu af stað. Sumir; ferðamanna
gerðu ráð fyrir því að koma hing-
að afur. ,,Og þá skulum við ferðast
með íslensku skipunum“, sagði
einn þeirra. ,,Það vair sköxnm að
því að við komum ekki með þeim
í þetta sinn!“
Utlendingamir gera oss skömm
til. —
Hinn 14. ágúst í sumar var sagt
frá því í Morgunblaðinu, að merkt- sira Arni Sigurðsson
Messur á morgun. f dómkirkj-
unni kl. 10, síra Friðrik Hallgríms-
son.
í fríkirkjunni í Rvík kl. 2 síðd.,
Veðrið (föstudagskvöld kl. 5):
dúfa liefði komið að Lambhaga á
Rangái’völlum 17. júlí og náðst|Lægg fyrir sunnan landið veldur
þar. Merkin a löppum hennar _ al]hvassri A-átt á SV-landi og hef-
voru: Á hægi’i löpp málmliringur ir verið þar rigning í dag, en er
merktur T. Hansen, 17 Tossv. Osló, ’ nú stytt upp. Lægðin hreyfist suð-
og á vinstra fæti annar málmhring-. vestur eftir. Á Grænlandi er S-átt
ur með merkinu N. B. U. 30 Nor. °g víða rigning. Má búast við að
672 og annar hringur úr gráu lia^ veðurlag nai liingag til lands
gúmmí með óglöggu merki. Út af (nnai) skamms, en þó varla fyr eu
þessu sendi norska aðalkonsúlatið
hjer fyrirspurn um dúfu þessa til
Osló, á nafn T. Hansen og eftir
því •heimilisfangi, sem á merkinu
stóð. Hefir konsúlatið nú fengið
svar, og segir þar, að þessari dúfu
hafi verið sleppt í Hamborg í vor.
Var hún ein af þeim brjefdúfum,
sem tóku þátt. í hinu norska brjef-
dúfnakappflugi, um bikar er kon-
ungur Norðmanna hefir gefið. — Dölum að nóttu til. Húsið, var
Þann bikar fær sú dúfa, sem fyrst steinliús með tímburþiljum. Litlu
kemur til Oslóar.
En þessi dúfa, sem fanst á Rang
árvöllum í sumar, hefir vilst. Að
sjálfsögðu er ekki vitað hverja leið
hún hefir farið, og ekki era heldur
fengnar upplýsingar um það, hve
lengi hún hefir verið á leiðinni. En
milli Hamborgar og Rangárvalla
eru um 2000 kílómetrar í beinni
loftlínu.
Forvextir hækka í Noregi.
TJnited Press. FB.
Osló, 11. sept.
Forvextir hafa verið hæklcaðir
úr 4% í 5% frá og með laugar
degi að telja.
á sunnudag.
Veðurútlit í Rvik í dag: A- eða
N-gola. Sennilega úrkomulaust.
Hlutavelta K. R. Allir, sem safn-
að hafa á hlutaveltuna, eru beðnir
að koma með drættina sem fyrst í
dag í K. R.-liúsið. Einnig eru fje-
lagsmenn beðnir að koma með gjaf
ir sínar sem fyrst.
íL 1 ' v-
Bæjarbruni. Nýlega brann íbúð-
arhús að Hóli í Hvammssveit í
-<m>-
Vinnudeilunum
í Noregi lokið.
Ósló 11. sept.
1 United Press. FB.
Vinnudeilunum miklu, sem stað-
ið hafa yfir í 5J4 mánuð, lauk í
morgun.
Kliöfn, 11. sept.
(Frá frjettaritara FB.).
Yinnudeilunum er lokið í Noregi.
Samkomulag náðist. í nótt um sein-
asta deiluatriðið, nefnilega launa-
kjör múraranna. Vinna hefst í öll-
um atvinnugreinum____næstu daga.
Launakjör verða birt seinna.
Frá þingi Breta.
London, 11. sept.
United Press. FB.
Eftir langar umræður fjelst
neðrimálstofan á fjárhagstillögur
stjórnarinnar og var þeim yfirleitt
vel tekið af frjálslyndum þing-
mönnum, en jafnaðarmenn lýstu
því vfir, að þeir myndi spyrna á
móti öllum launalækkunum og
lækkun atvinnuleysisstyrkja eftir
getu. — Þingfundi var slitíð kl.
11 síðd.
;var bjargað af innanstokksmunum.
Hús og munir vátrvgt. Ókunnugt
um upptök eldsins.
Glímufjelagið ,.Ármann“. Þátt-
takendur í sundí á Álafossi á morg
un eru beðnir að mæta á Baróns-
stíg 11 kl. 2 síðd. stundvíslega.
Sundmenn margir og góðir úr
Glímufjelaginu „Ármann“ fara að
Álafossi á morgun til þess að
keppa þar í sundi — i lauginni
verður afmarkað 50 stiku sunð-
braut.
Hjónaband. I dag verða gefin
saman í hjónaband af síra Bjarna
Jónssyni, ungfrú Vigdís Jakobs-
dóttir, Túngötu 2 og Alfreð Gísla-
son stud. jur.
Til Strandarkirkju frá. ónefnd-
um 2 kr., ónefndum 5 kr., ónefnd-
um 1 kr., P. S. 5 kr., Snjólfi 5 kr.,
TI. 2 kr., N. N. 5 kr.
Merking- á kjöti. Atvinnumála-
ráðuneytið auglýsir í síðasta Lög-
birtíngabl.aði ,,að gefnu tilefni",
að ctýralæknar og aðrir læknar,
sem merkja kjöt til útflutnings,
megi ekki taka meira en 5 áura
fyrir skoðnn og merkingu á hverj-
um kindarkropp (sbr. 1. nr. 7, 13.
scpt. 1912).
Kappróðurinn á morgun. Þrátt
fyrir það, þó að K. R. hafi æft
skemur í sumar en Ármann, er þó
mjög mikill vafi á því liver vinnur
hið fagra kappróðrarhom íslands.
Mikill áhugi og keppni ríkir inn-
an fjelaganna um að ná í verðlaun
in ásamt nafnbótinni: „Besta róðr-
arsveit íslands", og æfa keppend-
urnir nú hvern dag. langt fram
á kvöld. Á mergun kl. 2 síðd.
verður kappmótíð háð úti i Órfirís
ey og verður þá skorið úr um,
hver ber sigur úr býtum.
Eimskip. Gullfoss fer í kvöld kl.
10 til Breiðafjarðar. Bíldudals og
ísafjarðar. — Dettifoss fer í kvöld
til Vestur og Norðurlands; þetta
'verður fljót ferð.