Morgunblaðið - 12.09.1931, Blaðsíða 5

Laugardaginn 12. sept. 1931.
JPloftgttttM&ftft
Utaniör Níels Dnngals.
Stútaði hann ekki fæm en 1100
uisum við tilraunirnar. Þær lutu
aö sjálfsögðu mest megnis að því
Einsdæmi mun það vera, að ís-
ienskur vísindamaður komist er-
lendis í. það álit, að svo merk
stofnun eins og Rockefellerstofn-
unin er, bjóði honum persónulega.
að ferðast um álfuna á sinn kostn-
að, til þess að kynnast betur er-
lendum vísindastofnunum og þeim
frægu vísindamönnum, sem þar
vinna. Níels Dungal hefir lilotið
þennan heiður og þar á ofan þekk-
ir hvert manusbarn hann hjer, þó
ekki væri fyrir a.nnað en nýja
bóluefnið við bráðasótt á fje. —•
Þykir mjer ekki ólíklegt, að marga
fýsi að sjá eitthvað sagt frá utan-
för hans, sem staðið hefir yfir í
rúmlega hálft ár.
Dungal fór fyrst hjeðan til Par-
ísar, til viðtals um hversu hent-
ugast væri að liaga ferðalaginu o.
fl. og var þa'r gerð áætlun um það
alt, þó hann hefði frjálsar hendur
til þess að breyta henni eftir vild.
Frá París fór hann síðan til
Lundúna og vann þar í þrjár vik-
ur í hinum nýja „School af tropi
eal Medicine“ (Skóla.num fyrir
hitabeltis- sjúkdóma), einkum að
frekari rannsóknum á lungnabólgu
sýklum þeim, sem hann fann í fje
í Borgarfirði. llafðj hann áður
sent ])á Listersstofnuninni í Lon-
don, og töldu ensku vísindamenn-
irnir, að sýklar þessir væru sjer-
stök tegund, áður óþekt. Hjer er
því um merkilega uppgötvun að
ræða. og næsta þýðingarmikla, ef
bóluefni það, sem Dungal bjó td,
rcynist framvegis jafngott og
menn gera sjer von um.
Frá London fór N. D. t-il Cam-
bridge og skoðaði þar mikla stofn-
un fyrir sjúkdómarannsóknir, sjer-
staklega miðaða við kenslu í þeirri
vísindagrein. Hann nota.ði þá jafn
framt tækifærið til þess að kynn
ast „Institute for low temperature
research“, en það fæst við alls kon
ar rannsóknir á geymslu matvæla
• kulda og frosti. Stofnun þessi er
ekki gömnl en ágætlega og rík-
mannlega úr ga.rði gerð, eins og
sjá má á því, að þar vinna 20
fastráðnir vísindamenn auk allra
aðstoðarmanna. 'Mun mörgum
þykja það furða, að geymsla mat-
væla í kulda sje svo margbrotin
og vandasöm, ■ að alls þessa þurfi
við. Á stofnun þessarj var verkum
hagað þannig, að alt skyldi rann
sakað frá rótum, og verður því
eflaust langt að bíða eftir ýmsum
niðurstöðum, sem marga fýsir að
vita um sem fyrst. Þó höfðumerki-
legir hlutir fundist, viðvíkjandi
geymslu ávaxta. Allir eru þeir lif-
andi og anda frá sjer kolsýru
Getur svo farið, er mikið hrúgast
saman, að þeir kafni í kolsýrunni
og skemmist siðan. Er þetta merkis
uppgötvun fyrir ávaxtalöndin.
Á stofnun þessari voru lifandi
vefir ('hold) ræktaðir í glösuin
og gerðar tilraunir með áhrif
kulda á þá. í Cambridge skoðaði
N. D. einnig stofnun fyrir rann-
sóknir á skordýrum, en mörg
þeirra valda miklu tjóni á jurta-
gróðri, eins og vjer vitum t. d.
um grasmaðkinn.
Frá Cambridge fór N. D. til
Amsterdam í Hollandi og skoðaði
þar heilsufræðisstofnunina. Þar
höfðu menn gert nýjar uppgötv-
anir viðvíkjandi flóasott (mala-
ria), og liöfðu með höndum rann-
sóknir á kvefi. Ekki höfðu þær
borið mikinn árangur annan en
>ann, að lítt þótti þeim sú bólu-
setning korna að haldi, sem reynd
hefir verið við kvefi og sumir
talið gagnlega.
Frá Amsterdam var síðan haldið
til Utrecbt. Er þar mikil stofnun
fyrir rannsókn á húsdýrasjúkdóm-
um og merkilegt safn af alls
konar meinsemdum dýra. — Þar
höfðu menn rannsakað hættulega
hænsnapest, sem gert hefir mikinn
nsla. Hafði það áunnist, að unt
var að þekkja veikina á fáum
blóðdropum iir dýrinu, svo tína
mátti úr, fyrirhafnarlítið, smituðu
dýrin og farga þeim.
Þar næst var haldið til Hann'
over og skoðuð þar stofnun fyrir
dýrasjúkdóma, síðan til Hamborg'-
ar. Þar kynti N. D. sjer ræktun
’oftfælinna sýkla eftir sjerstakri,
nýrri aðferð.
Næsti áfanginn var Berlín.
Dvaldist hann um tíma við hina
frægu Robert Ivochsstofnun, sá þar
meðal annars sýkil, sem veldur
páfagaukssótt þeirri, sem blöð
hafa getið um fyrir nokkru, kynt
ist nýjum ræktunaraðferðum á
barnaveikissýklum o. fl.
Frá Berlín fór hann td Jena
og Leipzig og síðan til Prag. Er
ar geysimikil heilbrigðisstofnun,
mikið búih til af blóðvatni o. þvíl.
Á stofnunin mikinn búgarð utan
bæjar fyrir alla þá hesta, sem not-
aðir eru við tilbúninginn á blóð
vatni.
Þá var haldið til Budapest. —
Vann hann þar í vikutíma á stofn
ui háskólans fyrir sjúkdómarann
sókn og sýkla. Var þar mikið unn
ð, meðal annars að því, að gera
börn ónæm fyrir barnaveiki. Þá
skoðaði hann þar líka stofnun fy
ir dýrasjúkdóma.
Frá Budapest fór hann til Wien
ti). þess að skoða þar stofnunina
fyrir dýrasjúkdóma og varnir gegn
þeim. Þar þykjast menn liafa
fundið berklasýkla í blóði manna
við ýmsa sjúkdóma, sem liafa ver-
ið taldir óskyldir berklaveiki, t. d
ibráðri liðagigt. Hefir þetta vakið
mikla athygli, - en þykir þó ekki
fullsannað. Hann skoðaði þar einn-
ig stofnun háskólans fyrir sjúk
dóma fræði.
Þá fót' hann að lokum til
Miinchen og skoðaði hinar miklu
stofnanir þar fyrir sjúkdóma-fræð
og húsdýrasjúkdóma. Yar þá ferð-
inni lokið að sinni og haldið aftur
til Parísarbqrgar.
Dungal liafði liugsað sjer upp
runalega að dveljast lengri tíma i
París, sjerstaklega til frekai'i rann
sókna á bráðapest. Rockefeller-
stofnunin get'ði það ekki enda
slept við hann, bauð honum að
dveljast þar á sinn kostnað og
titvegaði honum pláss á hinni
heimsfrægu Pastörsstofnun. Yann
hann ]iar í 3mánuð að rann
sóknum sfnúm, hafði alt sem
þu-rfti að halda og gat auk þess
ráðfært sig við frægustu sjer
fræðinga í þessum efnum. Kom
það meðal annars í ljós, að bráða
sóttarsýkillinn, sem sumir hafa tal
iÖ sjerstaka tegund, er gamal
þektur sýkill, sem nefnist „vibrion
septique.“ Mýs eru næmar fyrir
honum og gat því Dungal notað
að finna örugt bóluefni, og gerir
I). sjer góða von um, að nú
sje það mál svo vandlega hugað,
sem unt sje, að svo stöddu. Ann-
jrs reyndust fyrri rannsóknir hans
jettar og bóluefnt það, sem hann
bjó hjer til, að öllu verulegu álit-
egasta bóluefnið, sem enn hefir
fi.ndist.
H.jer hefir þó verið drepið á
rað helsta í utanför Dungals og
ma þó fleira telja. Þannig lauk
hann við fjórar ritgerðir um rann-
sóknir sínar, sem birtast í erlend-
um vísindaritum. Þá tók hann út
áhöld þau, sem Þjóðverjar gáfu
oss til rannsóknastofu og valdi
þau sjálfur. Eru þar margir á-
gætir gripir. Þá gerði hann sjer
og ferð til próf. Widmarks í Lundi
í Svíþjóð til þess að læra aðferð
hans til þess að rannsaka, hvort
menn sjeu fullir eða ófullir. Til
>e.ss þarf W. ekki annað en 2—3
blóðdropa, en góð áhöld þarf til
þess og reikninga milda. Náminu
lault þannig, að próf. W. drakk
vænau slurk af kognaki, bauð síð
an Dungal í morgunverð, og ljet
hann að því loknu rannsaka blóð
sitt. Skyldi Dungal finna hve
mikið W. hefði drukkið. Reikn
aðist Dungal, að hann hefði drukk-
ið 100 gröm af kognaki og stóð
það nákvæmlega heima.
Nú er Dungal kominn heim og
má nú mikið bregða við eftir
dýrðina og allsnægtirnar ytra
jafnvel þó liann hafi komið með
aeila hjörð af tilraunamúsum. Það
verður líklega dráttur á, að þessi
fyrirhugaða rannsóknastofa í þarf
ir atvinnuveganna verði reist, en
1111 væri það, ef öll sú vandfengna
þekking, sem Dungal liefir aflað
sjer kænii ekki að hálfum notum
fyrir skort á húsnæði og öðru,
sem hafa þarf, til þess að geta
unnið að nýjum rannsóknum
En hvernig sem fram úr þessu
rætist, þá hefir Dungal farið frægð
arför bæði fyrir sjáfan sig o
landið. Rannsóknir hans mundu
taldar g'óðai’ og gildar í livaða
landi sem væri, og álitlegri full-
trúa en Dungal er erfitt að fá
hvort sem hann vinnur við smá
sjána eð‘a dansar í veislusal. Hann
talar öll málin og kann að snúa
sinni snældu í livað sem fer. —
Annars hafði hann lítinn tíma til
skemtana í förinni. „Jeg hefi
aldrei unnig af jafnmiklu kappi
bæði sýknt. og heilagt, eins o
meðan jeg starfaði á Pastörsstofn
uninni“, segir N. D. og er hann
þó iðjumaður.
G
H.
Þjóðabandalagið.
Genf 11. sept.
United Press. FB
Frjest hefir, að fulltrúar Dan
merkur í Þjóðabandalaginu ætli
að bera fram tillögu þess efnis
að allar ríkisstjórnir fallist á að
öllum vígbúnaði verði liætt
meðan afvopnunarráðstefnan stend
ur yfir. Búist er við, að meir
hluti þeirra þjóða, sem í Þjóða
bandalaginu eru, muni fallast
tillögu Dana.
Búnaðarritið, 45. árg., er nýkom
ið út. Rit þetta er um 400 bls. o;
flytur fjölda ritgerða um búnaðar
mýs til tilrauna sinna í stað kinda. mál, auk ýmislegs fróðleiks.
MUNIÐ AÐ MERKIÐ LIBBY ER TRYGGING FYRIR GÆÐUM.
Haiið þjer re;nt
„VEBIGBROnE"
FIUBIINA 7
,,Verichrome“-filman er meistarafilman, fljótvirkari filman. Með
henni verða skyndimyndir ljósari, skýrari . . . smáatriðin gleggri
. . . litbrigðanna gætir betur . . . heldur en þekst hefir nokkru
sinni fyr í einfaldri ljósmyndagerð.
„Verichrome“ fæst þar sem þér
kaupið Kodak-vörurnar yðar. Fáið
yður nokkur stykki í dag og reynið
þetta sjálfur. Hún kostar aðeins lít-
ð eitt meira en venjuleg Kodak-i
filma, sem vitanlega fæst ennþá.
,,Verichrome“ er tvísmurð og mjög
litnæm. Hún kemur í veg fyrir
ergelsi yfir ljósblettum og með -—- i/
henni verður myndin skýrari í ljósi
og skuggum.
Pessi filma ber ai öilu bví, er ððtr þekkt st.
Kodak Limited,
Kingsway, London, W. C. 2.
í heildsölu hjá HANS PETERSEN, 4 Bankastræti, Reykjavík.
©
vsvng.
Samkv. 22. gr. fjárlaga fyrir 1932, XV, 1. lið, hefir at-
vinnunefnd verið skipuð, og samkv. 2. lið nefndrar greinar
ber þeim sveitar- og bæjarstjórnum, sem óska framlags til
atvinnubóta, að senda umsókn um það til formanns at-
vinnunefndar. Umsókninni fylgi skilríki fyrir því, að sjer-
stakra ráðstafana sje þörf vegna atvinnuleysis. Enn frem-
ur nauðsynlegar upplýsingar um þau verk, sem fram-
kvæma á.
Umsóknir um styrk og tillögur um þau verk, sem vinna
á, sjeu komnar til nefndarinnar fyrir 15. okt. n.k. í síð-
asta lagi.
Ekkert viðbit iafnast á við
Hjartaás m
smjjörlíkið'
bjer bekkið bað ð smjörbragðlnu.