Morgunblaðið - 14.10.1931, Blaðsíða 3

I
• • / i :; '/ : ;• ; : S) ■ : ?«A
MORGUNBLAflÐ
Dcila lapana og Kínuerja
út af mansjuriu.
siinmiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiniiiiiiiiiiig
I |
= Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk. =
= Ritstjðrar: Jðn Kjartansson.
Valtýr Stefánsaon.
J Ritstjðrn og afgreiBsla: S
Austurstræti 8. — Slml 600. ^
E Auglýsingastjðri: E. Hafberg.
S Auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 17. — Slmi 700. rr
E Heimaslmar:
Jðn Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220. 5
E. Hafberg nr. 770.
-g Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánutJl. =
Utanlands kr. 2.60 á mánubl. =
= í lausasölu 10 aura elntakltS.
20 aura meS Lesbðk. =
Í'illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllf
Rtlantshafsflugið
um Grænland og Island
K.höfn 13. okt.
(Prá frjettaritara PB.)
Danska stjórnin fjekk í gær urn-
;-SÓkn frá Transcontinental Airlines
Corporation um leyfi til regln-
bundinna Atlantsliafsflugferða um
Crænland.
Freuchen, umboðsmaöur fjelags-
ins, segir að flugvjel útbúin skíð-
um leggi af stað í reynsluflug í
haust. Þar aö auki er áformaö að
fimm flugvjelar fljúgi þessa leið,
hver sinn áfangan, í janúarmán-
nöi.
Frá Seyðisfirði.
Seyðisfirði, PB. 13. okt.
Á meðan Hvammstangadeilah
stóð yfir, lýstu verkalýðsfjelögin
hjer eystra yfir verkbanni við skip
Eimskipafjelagsin.s. Stóð því til að
Brúarfoss yrði ekki afgreiddur,
þegar hann var hjer síðast, en til
þessa kom ekki, því deilunni var
lokiö áður en skipið kom.
Samkvæmt áskorun frá verkalýðs
fjelaginu hjer, samþykti bæjar-
stjórnin að sækja um 15.000 króna
:styrk úr ríkissjóöi og frá 15.000
--- 30.000 kr. að láni til atvinnu-
ibóta í kaupstaðnum. Verkalýðs-
fjelagið hafði látið gera skýrslu
um atvinnuleysi þ. 1. þ. m., 120
karlmenn og 14 konur ljetu skrá-
sctja sig, þar af 69 fjölskyldufeð-
ur með 193 menn á framfæri. —
Pyrirhugaðar framkvæmdir eru
framræsla á bæjarlandinu, stækk-
un vatnsleiöslu, uppfyllingar við
höfnina, vegagerðir o. fl. Bæjar-
stjórnin tilnefndi í atvinnunefnd
ríkisins fyrir liönd Seyðisfjarðar-
kaupstaðar Harald Guðmundsson
hankastjóra.
Nakskovmálin
Nýtt kommúnistauppþot
I Kaupmannahöfn.
1 tilkynningu frá sendiherra
Dana segit frá því, að á laugar-
daginn hafi að nýju orðið komm-
únistauppþot í Kaupmannahöfn
út af Nakskov-málinn. Tók lög-
reglan 50 menn fasta, aðallega
unglinga.
Hæstarjettardómur fjell þannig
í máli Agermose, bæjarstjórnar-
'skrifara t'rá Nakskov, að refsing
hans var þyngd frá einföldu
missiris fangelsi í heils árs betr-
unarhússvist. Hinir óróaseggirnir
frá Nakskov voru dæmdir samtím-
is, einn í 18 mánaða betrunarhúss-
vist, þrír í 12 mánaða.og tveir í
8 mánaða betrunarhixssvist, en
«inn í 4 mánaða einfalt fangelsi.
Genf. 13. okt.
United Press. PB.
Þjóðbandalagið kom saman í
dag til þess að ræða Mansjúríudeil-
una og liefja rannsókn út af lienni.
Briand, utanríkismálaráðherra
Prakklands, sat í forsetastól. Pyrir
hönd Bretlands var mættur Kead-
ing lávarður, fyrir hönd ítalíu
Grandi ráðherra. Alfred Sze, full-
trúi kínversku stjórnarinnar, bar
fram kröfur um, að Japanar kveddi
heim herlið sitt úr Mansjúríu. Var
Sze, mjög hrærður, er hann talaöi
máli þjóðar sinnar. Talið er, að
horfurnar út af Mansjú ríudeil-
unni sjeu svo alvarlegar, að ef
þjóðabandalagið geti ekki vmiðlað
inálum, sje engin von um árangur
á afvopnunarstefnunni. Ennfrem-
ur, að ef alt verði í uppnámi í
Asíu, muni allar tilraunir til þess
að koma fjárhagsmálum þjóðanna
í viðunandi horf fara út um þúfur.
ÍTlac Qonalö
flytur kosningaræðu.
Seaham 12. okt.
United Press. FB.
Mac Donald hóf kosninagbar-
áttuna hjer með ræðu, sem liann
hjelt í gærkveldi. M. a. lýsti hann
yfir því, að þegar búið væri að
festa gengi sterlingspunds væri
næsta hlutverkið. að koma ófriðar-
skulda- og skaðabótamálunum í
viðunandi horf. Taldi Mac-Donald
nauðsvnlegt, að alþjóðafundir tæki
þessi mál til meðferðar, en mikið
væri undir því komið, að málunum
væri ekki hraðað um of, því að ó-
gerningur væri að leiða þau til
lykta án langs og rækilegs undir-
búnings.
------------------
Nýir þingmenn í Bretlandi.
London 13. okt.
United Press. PB.
Fyrstu þrír þingmenn liins nýja
þings verða þingmenn skosku há-
skólanna. Eru þeir sjálfkjörnir,
þar sem um enga mótframbjóðen-
ur var að ræða. Af þessutti þrem-
ur þingmönnum eru þeir Buchan
og Skelton íhaldsmenn, en sá
þriðji, Cowan, er frjálslyndur.
.... «—
Frá Búlgaríu.
Sofia 12. okt. Mótt, 13.
United press. PB.
Alexander Malinoff forsætisráð-
lierra hefir sagt af sjer. Konungur-
inn hefir útnefnt Nicolas innan-
ríkismálaráðherra til þess að gegna
störfum forsætisráðlierra og utan-
ríkismálaráðherra. Ghirghinoff
fjármálaráðherra verður innanrík-
ismálaráðherra og Stephan Steph-
anoff þingforseti fjármálaráöherra.
14 menn drukkna.
Seint í september hvolfdi þýsk-
um vjelbát með 18 mönnum skamt
frá eyjunni Juist. Pjórir voni synd
ir og gátu komist upp í eyna. en
lnnir 14 drukknuðu. Er Iþetta enn
,eitt. dæmi úm ]iað, hvað nauðsyn-
legt er að allir kunni að synda.
■ Tokio 13. okt.
United Press. PB.
Shidehara hefir skýrí- frá því að
ákveðið liafi verið að semja milli-
liðalaust við stjórnina i Nanking
viðvíkjandi atriðum þeim, sem
liggja til grundvallar ágreiningn-
um um Mansjúríu. Kvað hann það
skilyrði til sátta, að Kínverjar lof-
uðu að hætta öllum andróðri gegn
Japönum og viðurkenna samnings-
rjettindi Japana. — Einnig ljet
hann þess getið, að Alhonjo hers-.
höfðingja hefði verið falið að
forðast allan yfirgang í Mansjúríu.
Genf 13. okt.
United Press. FB
Bandalagsfundinum var frestað
til kl. 3.30. Yoshizavá gerir þá
grein fvrir málstað Japans í Man-
sjúríudeilunni.
Pistlar frá Hlbingi.
15.
Til þingsins í sumar komu kær-
ur yfir kosningunum í Árnessýslu
og Barðastrandarsýslu. Kærum
þessum var vísað til kjörbrjefa-
nefndar og vildu margir úr Aft-
urhaldinu helst ekkert sinna þeim
og samþykkja alt eins og fyrir lá.
En þegar það hafðist ekki í gegn
þá tók Afturhaldið það ráð að
kjósa Magnús Torfason og Berg
Jónsson í nefndina, til þess að
tryggja það, að þeir fengju sjálfir
að dæma um sínar eigin gjörðir
og er þag í hinu glæsilegasta sam-
ræmi við aðrar aðferðir stjómar-
liðsins.
Undir þinglokin kom álit frá
kjörbrjefanefnd og segir hún, að
ósannað sje um verulegar misfell-
ur og gerir engar tillögur.
Kæran úr Barðastrandarsýslu
var frá Hákoni Kristóferssyni í
Haga og var einkum um það, að
Bergur sýslumaður (hefði gefið út
óútfylt eyðubloð handa kjósend-
um, sem vildu kjósa utan heimilis-
sveitar og látið eyðublöðin liggja
hjá umboðwmönnum sínum víðs-
vegar um sýsluna, til útbýtingar
eftir því, sem þeim byði við að
horfa. Ef þetta er rjett, þá er
þetta gróft brot hjá sýslumanni
og má misbrúka þetta herfilega,
en sýslumaður neitar alveg að hafa
farið þannig að ráði sínu. Nii er
eftir áð vita* hvort kærandi eða
aðrir Barðstrendingar geta eða
vilja sanna þetta.
Miklar rimmur hafa staðið und-
anfarið milli Afturhalds og Sjálf-
stæðisfl. út af ríkisskuldunum,
hversu háar þær væm og hversu
þær skyldi sundurliða. 1 lands-
reikningi 1929 eru skuldirnar ó-
flpkkáoar og enginn greinarmun-
ur gerður á því, hvort ríkissjóður
á að borga af þeim eða ekki. —
Ríkissjóður hefir t. d. tekið ýmis
lán fyrir veðdeild Landsbanlcans
og um þau þarf hann ekkert að
hugsa og ekkert af þeim að gtæiða,
en stjórnin hiafði verið svo vitur
að slengja öllu þessu saman í einn
hrærigraut og taldi skuldirnar í
árslok 1929 um 30 milj. kr.
Yfirskoðunarmenn landsreikn-
inganna bentu á þessa vitleysu og
lögðu til, að skuldimar væru sund-
urliðaðar eftir eðli þeirra, svo að
það kæmi skýrt í ljós hvaða skuld-
um ríkissjóður á að standa straum
af og hverjum ekki. Þetta sam-
þykti svo þingið, en til þess að
taka af öll tvímæli um það, að
stjórninni væri ekki trúandi til að
framkvæma þessa skiftingu hlut-
drægnislaust og af fullri skynsemi,
þá var Hagstofunni falið að ann-
ast flokkun skuldanna.
Með þessu er þá líklega lokið
hinni langvinnu deilu um ríkis-
skuldirnar og flokltun þeirra, með
fullkomnum sigri Sjálfstæðisflokks
ins. Hannes dýralæknir, sem vill
láta telja sig aðalfjánnálaspeking
Afturhaldsins, var sá sem fyrstur
leiddi þann asna (eða fór hann
sjálfur?) inn í Afturhaldsherbúð-
þrnar, að það skifti engu hvort
ríkissjóður hefðii tekið lán lianda
öðrum eða handa sjálfum sjer, og
að ekkert þyrfti að hugsa um það,
liver ætti ag annast um greiðslu
vaxta eða afborgana. Nú hefir
Hannes orðið að láta í rninni pok-
ann og telst hjer eftir til fals-
spámanna Afturhaldsins í fjármál-
um, sem öðru.
f
17.
Nokkrir Sjálfstæðismenn fluttu
á síðasta þingi fmmvarp um að
breyta fyrirkomulagi á stjóm síld-
arbræðslustöðvarinnar í Siglufirði,
til þess að tryggja þeim, sem þar
eiga hagsmuna að gæta íhlutunar-
rjett um rekstur hennar. Á síð-
astliðnu ári tapaði bræðslustöð
þessi stórfje, sem ríkissjóður verð-
ur að greiða og þó greiddi hún
lægra verð fyrir slldina en eig-
endur samskonar einkafyrirtækja.
Engu að síður varð stórhalli á
rekstri síldarbræðslustöðvar ríkis-
ins, en aðrir sem ráku samskonar
stöðvar sluppu *skaðlausir. Þetta
bendir sennilega greinilega til þess
að breyta Jnirfi stjórn fyrirtækis-
jins, en þrátt fyrir það, fekk þetta
fnunvarp Sjálfstæðismanna alls
enga áheyrn og dagaði uppi.
18.
Á vetrarþingittu þ. á., því sem
Tr. Þórhallsson hleyptí upp að for-
dæmi Trampes hins danska, bar
stjórnin fram tíllögu um aft em-
bættísmenn og eftirlaunamenn
skyklu liafa hærrií dýrtíðaruppbót
en lög mæla fyrir. Var talið að
gjaldaauki ríkissjóðs af þessu 1931
mundi verða 2—3 hundruð þús-
und krónur. Afturhaldið virtist yf-
irleitt mótfallið þessu og ýmsir
Sjálfstæðismenn líka, svo :að ekk-
ert var líklegra en að tillagan
mmidi falla í þinginu. En þegar
þinginu var hleypt upp, var hún
ekki útrædd. Engu að síður hjelt
stjómin áfrarn í heimildarleysi að
greiða hina hærri uppbót og lagði
fyrir sumarþingið aftur óbrejytta
þessa sömu tillögu. Nú tób* Aftur-
haldið þá afstöðu tíl málsins, að
greiða skyldi liina ólöglegu og
hækkuðu uppbót tíl 1. okt. þ. á.
og var það samþykt. Það er auð-
sjeð, að stjórnarflokkurinn tók
þessa afstöðu, til þess að losa
stjórnina. við ábyrgðina af því að
hafa greift í 8 mánnði ólöglega
háa dýrtíðaruppbót. Þetta er sið-
ur ]ieiiva stjómarsinna. Þeir greiða
hvað ofan í annað atkvæði gegn
skoðun sinni til þess að firra
stjórnina víturn. Stjórnin bórgar
aftur í fríðu ríkisfje, en þeasi
verslun er ríkissjóðnum dýr, því
að alt bitnar á honum.
Pramh.
Dagbók.
Veðrið í gær: Djiip lægð er að
nálgast suðvestan úr hafi. Veldur
hún nú þegar SA-kalda og slyddu
eða regni um allan vesturhluta
landsins, en á Austurlandi er enn
þá stinningskaldi á N eða NV, og
úrkomulaust. Hiti er 2—4 stig um
alt land.
Lægðin mun færast norðaustur
eftir Grænlandshafi og valda mik-
illi úrkomu sunnan lands og
vestan.
Veðurútlit í Reykjavík í dag:
S eða SV-átt með snörpum regn-
skúrum eða hryðjum.
Sil'furbrúðkaup eiga í dag Anna
María Guðmundsdóttir og Jóhann
Þórðarson, Hverfisgötu 70.
Prentvilla. I minningargrein um
Carl Nielsen stóð í gær: tónsmíð-
ar hans voru fjarri því að vera
góðar eftír fyrirmyndúm annara.
Á að vera: gerðar eftír fyrirmynd-
um annara. Ennfremur: Alhambra-
suiti, lesist Alladin-suite.
Mjólkurbú Flóamanna heldur
ostasýningu þessa daga í matar-
bíið Sláturfjelags Suðurlands á
Laugaveg 42. Þar eru margskonar
ostategundir mjólkurbúsins, með
mismunandi fituinnihaldi. Auk
þess er þar sýnt smjör frá búinu.
I skemmuglugga Haraldar eru og
ostategundir búsins tíl sýnis; en
í matarbiiðinni fást ostarnir keypt-
ir, við venjuíegu verði. En þeir
sem vilja kaupa ostana beint frá
búinu, geta snúið sjer til útsölunn-
ar á Týsgötu 1 (sími 1287).
Óskar Þorláksson eand. theol.
hefir verið settur prestur í Kirkju-
bæjarklausturs-prestakalH frá 1.
nóv. n. k. Hann verður vígður af
biskupi dr. Jóni Helgasyni fil
prestakallsins í Dómkirkjunni á
sunnudaginn kemur.
Þorsteinn Briem prestur á Akra-
nesi hefir verið skipaður prófastur
í Borgarfjarðarsýslu.
Stúdentsprófi lauk fyrir nokk-
urnm dögum • Sigurbjörn Einars-
son. Hafði hann lesið 6. bekk ut-
anskóla f sumar, en 5. bekkjar-
prófi lauk hann í vor. Hlaut hann
góða einkunn, 5.06 (II. eink.), er
tillit er tekið td þess, að liann las
ekki 6. bekk nema í 214 mánuð í
sumar.
Silfurbrúðkaup áttu í gær, frú
Ólína Oddsdóttii' og Einar Kr.
Þorsteinsson á Lindargötu 16.
Breiðholt. Jón Ingimarsson hefir
sótt um það til bæjarins, að fá
Breiðholtstúnið ,ásamt mýrum og
móaspildu vestur af túninu og nið-
ur nieð læknum, á leigu eða erfða-
festti. Þetta er 15—20 hektara
land. Enn fremur hefir hann boð-
ist tíl þess að kaupa húsin í Breið-
holti og vatnsleiðslmia fyrir 400
kr. Fasteignanefnd hefir lagt tíl
að honum verði leigt liúsið, ný-
ræktín og ca. 4 hektarar utan túns
til 5 ára f senn fyrir 500 króna
ársleigu.
Vatnsveitan. Oddviti Seltjarn-
arneshrepps liefir farið fram á
það við bæjarstjórn Reykjavíkur,
að Seltjarnarneshreppur fái að
leggja 80 mm. viða vatnsæð frá
Grandavegi fram á Seltjarnarnes,
í vatiisgeyíni, sem hreppsnefnd
Seltjarnarness ætlar að byggja á
nesinu. Á þessi geymir að taka
sólarhringsforða af vatni fýrir nes-
ið. Yatnsnefnd bæjarins lítur svo
á, að ekki verði hjá því komist að