Morgunblaðið - 26.11.1931, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
iiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiDg
útíeí.: H.f. Árvakur, Reykjavlk. s
Rltatjðrar: Jön KJartanaaon.
Valtýr Stef&naaon.
Rltatjörn og afgreltiala:
Auaturstrætl 8. — Sfaal 100. =
AuKlÝalnKaetjörl: K. Hafberc.
Auglýeingaskrlfstofa:
Austurstræti 17. — Slaai 700. =
Helnaslmar:
Jön Kjartansaon nr. 741.
Valtýr Stef&naaon nr. 1110. =
E. Hafberg nr. 770.
Áakriftagjald:
Innanlands kr. 1.00 & mánufll. =
Utanlands kr. 1.60 & aa&nufll. S
t lausasölu 10 aura eintakifl.
20 ura mefl Leabðk. =
llllllllllllllllllllllllllllll|l|||||||||||||||||||||ll||||||>||||||||||i
Pólitískar
ueðurfregnir.
Molar úr viðskifiaprjedikun
Ásgeirs.
'Sú pólitíska gola, sem „eng
inn veit hvaðan kemur nje hvert
fer“, var fallin í logn í Tíman-
um, en 21. þ. m. blæs aftur upp
með grein, sem heitir „Við-
skifti“. — Má um það pólitíská
veðurfar segja, eins og skáldið
kvað:
Veðrið er hvorki vont nje gott,
varla kalt, og ekki heitt.
Það er hvorki þurt nje vott,
það er svo sem ekki neitt.
Hinn forni farvegur.
„Straumur tímans fellur í hinn
forna farveg vöruskiftanna“,
segir fjármála-dúkka Aftur-
haldsins.
Þetta á að sætta bændur við
að afhenda kaupfjelögunum bús
afurðir sínar fyrir óuppkveðið
verð, sem að lokum verður venju
lega mun lægra en orðið hefði
annars staðar í frjálsri sölu, og
að taka í staðinn vörur, sem
venjulega eru mun dýrari en í
nokkurri annari heildsölu.
Nei, það er víst hvergi nema i
kaupfjelögunum, sem viðskiftin
eru fallin í hinn forna vöruskifta
og skuldafarveg selstöðu- og
-^inokunarverslunarinnar. Þetta
>er eitt af því, sem Tíminn verður
að endurtaka sex sinnum.
„Að standa upprjett".
„Það væri dauði fyrir okkar
þjóð að leggjast nú á bakið þeg
ar allir aðrir neyta alls hins ítr-
asta í stað þéss að standa upp
rjétt“.-----
Annað hvort er þetta dálítið
•óljóst orðað eða dálítið óljóst
hugsáð. En ef hjer er átt við
>það, að íslenska þjóðin eigi að
standa upprjett, þá fer ekki illa
á því, að Afturhaldið geri þá
kröfu, eftir alt það, sem það hef-
ir igert til þess að koma fótum
undir land og þjóð, fjárhags
3ega!
Haftastefna og heimskreppa.
„Þáð er fáviska að ætla, að
innflutningshöft okkar sje upp
haf tolla- og haftastefnu þeirr-
ar, sem nú er ríkjandi í heim
inúm. Þáð er álíka fáviska og
að íslenskt stjórnarfar undanfar-
in ár sje orsök heimskreppunn-
ar“. —
Hjer er lagst í „hinn forna
farveg" blekkinganna. Svo er
látið heita, sem andstæðingar
stjórnarinnar hafi haldið því
fram, að innflutningshöft hjer
sjeu crsök tollastefnunnar í heim-
inum, og að fjármálaóstjórnin
lijer í tíð núverandi stjórnar, sje
orsök heimskreppunnar. — Síðan
mótmælir höfundur þessu, sem
enginn hefir haldið fram, og eng-
um manni með fullu viti gæti dott
ið í hug að halda fram.
Það, sem stjórnarandstæðingar
hafa sagt um þessi tvö atriði, er
þetta: Þótt vjer af frjálsri á-
kvörðun neytendann-a drægjum
úc kaupum á framleiðsluvöru við
skiftaþjóða vorra, myndu þær
ekki einu sinni veita því eftir-
tekt. En er stjórnarvöldin bein-
línis banna innflutning og neyslu
á framleiðslu ]æirra, hljóta þær
að veita því eftirtekt, og þótt það
dragi þær lítið eða alls ekki
neitt, skoða þær það þó sem
óvingjarnlegt bragð, sem rjett-
mætt sje að mæta með samskon-
ar ráðstöfunum gegn sölu vorra
framleiðsluvara þar í landi. —
Þetta er nú þegar sannað mál,
og þarf því ekki um það að deila.
Um fjármálastjórnina og
kreppuna hafa Sjálfstæðismenn
sagt þetta: Kreppan leikur þjóð-
irnar misjafnlega grátt, eftir
}>ví, hvernig þær eru undir hana
búnar.. Stjórnin hefir fært Is-
lendinga úr skyrtunni fjárhags-
lega, þeir verða að mæta þessum
fimbulvetri naktir.
Þetta er nokkuð annað en að
segja það, að fjármálastjórnin á
Islandi sje orsök heimskrepp-
unnar!
Breska músin og ljónið frá
Laufási.
„Eiga Englendingar því meira
undir okkur í viðskiftum en við
undir þeim“, segir Ásgeir.
Ja, vesalings Bretar. Skyldi
þeim vera þetta ljóst. Þeir eiga
sem sje undir högg að sækja
hjá okkur með 0,8°/oo af sinni út-
flutningsvöru! en við höfum ekki
markað hjá þeim nema fyrir
16,4% af okkar útflutningi.
b)
e)
oa
Stefna þeirra er að veikja gjaid-
þol borgaranna.
Á síðasta bæjarstjórnarfundi
minti Jón Ólafsson sósíalista á
það livemig þeir hefðn altaf kom-
ið fram í hagsníunamálum Reyk-
víkiuga. Þeir hefðu gengið í flokk
með Pramsókn, og stutt af alefli
að tollur kæmist á kol og salt,
vitandi vel, að Reykjavíkurbúar
bæru mest af þeim tolli. Beint tál
þess að sliga gjaldþol bæjarmanna
hefðu þeir á undanfömum árum
borið fram tillögur um hækkun
bæjargjalda, er samtalls næmu 10
miljónum á síðari árum. Væri það
ákveðin stefna þeirra með sem
mestum álögum, að veikja gjald-
þol bæjarbúa.
Taldi J. ól. það nauðsynlegt, að
bæjarbúar veittu slíku frámferði
sósíaliista meiri gaum, en þeir
hingað til hafa gert. Og jafnframt
væri lærdómsríkt að athuga fjár-
hagsafkomu þeirra kaupstaða, þar
sem sósíalistar hefðu komist tSí
valda. Þyrfti ekki lengra að fara
en til Hafnarfjarðar. En taka
mætti fleiri dæmi hjerlend, svo
sem fsafjörð. . ,
Svo ætluðust sósíalistar t.il þess
að bæjarbúar tryðu þeiin fyrir
fjármálum bæjarinS(!)
Búnaðarsambanö
Suðurlanðs
hjelt ankafnnd að Þjórsártúni 23.
nóv s.l.
A fundinum voru mættir um 30
manns, og auk þess Sigurður Sig-
urðsson biinaðarmálastjóri, báðir
þingmenn Rangæinga og Jörundur
Brynjólfsson alþm.
Yms mál voru tekin til meðferð-
ar á fundinum og voru þessi þau
helstu:
1. Fjárhagskreppan. í sambandi
við liana var mikið rætt um vinnu
launin og verðlag afurðanna. —
Nokkrar tiMögur voru samþyktar
í þessu máli og var efni þein-a
þetta
a) Skorað var á bændur, að
hlaupa ekki hver fram fyrir
annan með óhæfilegar kaup-
greiðslur.
Sambandsstjórninni var falið
að vera leiðbeinandi um það,
hvaða vinnulaun framleiðsla
bænda þolir á hverjum tíma.
Skorað var á Alþingi, að taka
til athugunar hvort það ekki
sjái sjer fært, að semja lög er
verndi bændur frá að verða. að
flosna upp frá jörðum sínum
vegna innheimtu skulda.
Skorað var á búnaðarfjelögin,
að beita sjer fyrir sparnaði
hvert á sínu svæði, svo og
aukinni framleiðslu og notkun
hennar á öllum sviðum.
2. Samgöngumál. Skorað var á
rikisstjómina að halda bílfærum í
vetur þjóðveginum frá He-llisheiði
og austur í Pljótshlíð, svo mjólk-
urflutningur ekki teppist vegna
snjóa.
3. Umbætur á sláttuvjel. Skýrt
var frá því, að Sigurður bóndi
Sigurðsson á Steinmóðarbæ undir
Eyjafjöllum hefði fundið upp á-
hald, er hann festir á sláttuvjel.
Rakar það heyinu aftur í hey-
skiiffu, um leið og slegið er. —
Þykir áhaiid þetta hentugt á vjel-
tækt snögglendi.
4. Húsmæðraskóli á Eyrarbakka.
Kosin var nefnd til að athuga
möguleika til stofnunar húsmæðra-
skóla á Eyrarbakka .Eru til hent-
ug og ódýr húsakynni þar á staðn-
um. Þessir hlutu kosningu í nefnd-
ina: Guðmundur Þorbja.marson,
Stóra-Hofi, Haraldur Guðmunds-
son, Eyrarbakka og Lýður Guð-
mundsson, Sandvík.
Fútcekraframfcerið
Þriðjungur bæjairgjaldanna..
Stríö.
d)
Maggi Magnús læknir flutti um
það tillögu á síðasta bæjarstjórn-
arfundi, að kosin væri þriggja
manna nefnd til þess að athuga
fátækramál bæjarins, og gera til-
lögur um það, hvernig þeim megi
skipa á hagfeldari og ódýrari hátt,
en verið hefir.
\’ar tillögu þessari vísað til
fjárhagsnefndar.
Er flutningsmaður bar fram til-
lögu þessa benti hann á, að af
öllum gjöldum bæjarins undanfar-
in ár hefði Vs farið til fátækra-
framfæris. Þótti honum, sem þetta
mikla íatækraframfæri væri
ískyggilegt, þar sem um hefði
verið að ræða góðæri, og í bænum
hefði sama og ekkert. atvinnuleysi
verið.
Hann komst að orði á þessa
leið:
—- Jeg sje ekki, að Reyþvík-
ingar geti undir því risið, ef
fátækraframfærið hækkar mikið
fram úr þessu.
En vitaskuld er það skylda
bæjarins, að sjá fólki fyrir nauð-
synlegum lífsþörfum. Jeg sje ekki
að það sje neinum einum manni
að kenna, þó fátækraframfærið sje
dýrara en nauðsyn ber til. Prem-
ur mun um vera að kenna úreltu
skipulagi. Benti tillögumaður t. d.
á, að dýrt væri fyrir bæinn, að
greiða alla læknishjálp eftir taxta
stað þess að hafa sjerstakan
lækni, fyrir sjúktinga þá, sem
bærinn þarf að arihast um.
mansjúríuöeilan.
Tokio, 25. nóv.
LTnited Press. PB.
Mainami hermálaráðherra hefir
tilkynt á ráðherrafundi, að jap-
anska hertiðið í Tsitsihar verði
kvatt á brott þaðan.
Stjórnin hafði áformað að
leggja til við Þjóðabandálagið, að
það hlutaðist til um að kínverska
herliðið í Ehinehow væri kvatt á
brott, en hætti við það áform,
þareð stjórnin komst að þeirri
niðurstöðu að þjóðabandalagið
gæti ekki haft afskifti af þessu.
Laxveiði var afar lítil í ám á
Norðurlandi í sumar. Um veiði
i Laxá í Þingeyjarsýslu, segir í
brjefi til PB: Á Laxamýri, þar
sem veiðin er ætíð mest, hefir
ekki afílast neitt svipað því eins
mikið og árin á undan, og svip-
að er að segja um aðraa laxveiði-
jarðir í Aðaldal og Reykjadal.
Rtuinna í sueitum
og atvinnuleys’’ í kaupstöðum.
Maggi Magnús læknir bar fram
þá tillögu á síðasta bæjarstjórnar-
fundi, að athugað yrði, hvort ekki
væri þörf á vinnuafli út um sveit
ir, umfram það sem nti er þar.
Gæti bæjarstjórn, eða atvinnubóta-
nefnd síðan vísað mönnum, eink
um einhleypum, sem atvinnulausir
væru hjer, á þá vinnu.
, Síðan M. M. flutti þessa tillögu
sína hefir birtst frjettabrjef hjer
í blaðinu, norðan úr landi, þar
sem skýrt er frá því, að svo mikil
fólksekla hafi þar verið í haust,
að bændur hafi átt fult i fangi
með að hagnýta sjer sláturafurðir.
Má nærri geta, að lítið er þá enn
um vinnukraft, á þeim slóðum.
Og úr Þingeyjarsýslu er (þess
getið, að vísu sem nýlundu, að
bóndi hafi fengið sjer þýskan
fjárgeymslumann, því á innlend-
um var þar ekki völ, í haust.
Sósíatistar gerðu óp að þessari
tillögu Magga Magnús, og töldu
hana engri átt, ná. Tillögunni var
vísað til fjárhagsnefndar.
En eitt af því, .sem sósíalistum
þótti athugavert við tillögu þessa
var það, að hjer kæmu aðeins ein-
hleypir menn til greina. En hæjar-
stjórn myndi síst hugsa um at-
vinnu handa þeim — láta fjöl
skyldumenn sitja fyrir.
—• Þvi þá ékki að beina þeim
einhleypu mönnum til atvinnu,
ef hún er fáanleg?
Norski flugmaðurinn Trygjjve
Gran segir þessa sögu 11. nóv-
ember s.l. í tilefni af þvi, að þá
var 13 ára afmæli vopnahljessamp-
inganna:
— Ósjálfrátt minnist jeg 11.
jnóvember 1918. Jeg var þá á her-
flutningaskipi, sem var á leið frá
Árkangel til Englands. Parþegar
voru margir og sinn af hverju •
sauðahúsi. Þar voru liðsforingjar,
hermenn, rússneskif ýlóttamenn og
fióttakonur. Klukkan 6 um kvöld-
ið komum við til Hammerfest. Það
ar dhnt — nema hvað ljósin i
bænum spegluðust einkennilega í
höfninni og á lofti voni töfrandi
nörðurljós. Norskt flotaskip lagði
síbvrt. að okkur og upp á skip
okkar stökk norskur sjóliðsforingi.
Hann sá mig og þekti mig. „Til
lvamingju!‘ ‘ hrópaði hann. „Með
hvaðf* spurði jeg. ..Með friðinn“,
svaraði hann; „það var samið
opna.hlje klukkan 1 í dag“.
Rjett á eftir kváðu við enda-
Taus fagnaðaróp um alt skipið. —
Konur og karla ljetu eins og þau
væri orðin ær. Það var eins og
>a.u hefði fengið fyrirheit um öll
heimsins gæði. Aðeins einn maður
lititi japanskur herforingi —
ljet sem ekkert væri. Seinna um
kvöldið átti jeg tal við hann. —
Hvernig stendnr á þvi að þjer
gleðjist ekki eins og aðrirP‘
spurði jeg. Oymada hersfhöfðingi
brosti og mælti svo: ..Það er
vegná þess, að jeg skuli ekk'i þurfa
að segja við sjálfan mig á fimt-
ugsafmæli mínu 11. nóvembrr
1931: Þú gladdist of snemma.“
Það er einkennilegt, en það er
satt. Hinn framsýni Japani, Oym-
ada ófursti, er nú á fimtugsafmæli
sínu með her sinn hjá Tahsen,
norðan við Nonni-f 1 jótið í Man-
sjúrím Hann hugsar sjálfsagt nia
fleira en að sigra Kínverja. Hano
hataði Rússa, og hatar þá sjálfsagt,
enn. Og þetta kalla menn frið á
jörðu!
Matreiðsluskóla á Eyrarbakka
hefir frk. Soffía Skúladóttir
hyggju að halda um þriggja mán- niann.
aða tímabil, frá 6. janúar n.k.
Víðtækar ráðstafanir áform-
aðar í Danniörku til bjálpar
landbúnaðinum.
Khöfn. 25. nóv.
United Press. PB.
Á sameiginlegum fundi beggja
þingdeilda ríkisþingsins tilkyuti
forsætisráðherra, að ríksstjómin
hefði til ihugunar ýmiss konar
víðtækar ráðstafanir til þess að
aðstoða bændur landsins. Einnig
kvað forsætisráðherrann í ráði að
takmarka innflutniug á óþarfa
vamingi.
Demokratar í meiri hluta t
þingi Bandaríkjanna.
Washington .25. nóv.
United Press. PB.
Demokratar hafa unnið rigur í
aukakosningum í tveimur kjör-
dæmum í Texas. Þingmenn demo-
krata i fnlltrúadeild þjóðþingsins
eru pú 218 talsins, repnbtikana
216, en verkamenn og bændur
(Farmer Labour) hafa einn þing-