Morgunblaðið - 08.07.1932, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
»
Útsef.: H.f. Árvakur, KtrUtTlk.
Ritetjðrar: Jðn KJartaneeon.
Valtýr StefAnuon.
RltatJörn og afgrreiBala:
Auaturatrœtl 8. — Slml 100.
AuKlýslngraatJðrl: B. Hafbers.
AuKlýeingraekrifetofa:
Aueturatrœti 17. — fllal 700.
Helmaalmar:
Jön Kjartanaaon nr. 741.
Valtýr Stef&naaon nr. 1110.
H. Hafbers nr. 770.
ÁakrlftagrJald:
Innanlanda kr. 1.00 & m&nuBi.
Utanlanda kr. l.SO & aa&nuöi.
I lauaaaölu 10 aura elntaklB.
10 aura meS Leabök.
frá sjónarmiði
Horðmanna.
Ósló, 7. júlí. NRP.—PB.
Kirkeby Garstad verslunarmála-
ráðherra segir í viðtali við Tidens
Tegn:
„Með uppsögninni á verslunar-
og siglingasanmingimum lætur
ríkisstjórn íslands það eitt í ljós,
að íslendingar óski þess að hafa
frjálsa aðstöðu við samningaum-
leitanir þær, sem í hönd fara. —
Var þetta greinilega tekið fram
aí Asgeiri Ásgeirssyni forsætisráð-
hérra. Aðalmálið, sem um verður
samið :á fundinum, verður án efa
saltfisksútflutningurinn. — Vjer
álítum þetta mál svo mikilvægt,
að vjer álítum samkomulag um
lausn þess fyllilega bæta upp
lækkun á tollinum á saltkjöti,
sem er flutt inn í iandið frá fs-
landi. íslendingar hafa valdið oss
mjög miklu tjóni með því að
demba saltfisksframleiðslu sinni á
erlenda markaði („dumpingsalg")
án þess að hafa þó sjálfir haft
nokkurn hagnað af því. Kröfur
íslendinga eru kannske á nokk-
urri sanngirni bygðar, en vjer
lítum svo á, að verði þeim sint,
verði eitthvað að koma í staðinn.“
Bam Linöberghs.
Það voru bófar A1 Capone
sem rændu barninu og myrtu
það.
Gímskeyti frá Chicago 29. júní
hermir það, að lögreglan þar í
borg hafi nú komist að því hverjj-
ir það voru, sem rændu bami
Lindberghs. Það voru Svíar tveir,
bræðurnir Brnst John og Benja-
min Sven Appleqvist. Voru þeir
þá í óaldarflokki A1 Oapones, en
voru báðir drepnir á götu fyrir
skemstu. Við húsrannsókn hjá
þéim fann lögreglan brjef frá öðr-
nm bræðranna eða játningu um
það, að hann hafi hjálpað til að
rærta drengnum, en hann seglst
hafa barist á móti því að hann
væri myrtur. Það hefðí einn af
bófum Capone gert.
Landssýningin
í Færeyjum.
Hinn 28. þ. m. verður opnrrð iðn
aðarsýning í Þórshöfn í Pæreyjum
og verður hún opin til 2. ágúst.
Hafnarstjomin í Þórshöfn hefir
lánað stórt géymsluhús til sýning-
arinnar ,en fruhakvöðull hennar og
forstjóri mun verá Andreas Ziska
kaupmaður.
Alt kapp verður lagt á það, að
sýningin verði sem fullkomnust svo
að hún náí þeim tilgangi sínum að
•örfa menn til heimilisiðnaðar.
Hlvinnubæturnar,
Frá umræðunum
á bæjarstjórnar-
fundi i gærkvöldi.
Eftir ósk Stef. Jóh. Stefáns-
sonar voru atvinnuleysismálin tek-
in á dagskrá bæjarstjórnar í gær-
kvöldi og lagðar fyrir fundinn
tillögur frá fulltrúum sósíalista.
Fóru þær meðajl; annars fram á,
að bæjarstjórnin hefji nú þegar
atvinnubætur í stórum stíl, að
unnið verði fyrir alt það fje,
sem á fjárhagsáætlun er ætlað til
verklegra framkvæmda, að leitað
verði láns hjer innanbæjar til
þess að standast kostnað við at-
vinnnbæturnar, að komið verði
upp mötuneytum í hænum fyrir
fátæklinga o. fl. St. Joh. mælti
fyrir till. og lýsti ástandinu í bæn-
um, og var það mjög svo sama
ræðan sem hann hefir oft haldið
í bæjarstjórn, því að það er langt
síðan, að þeir fulltrúar sósíalista
lýstu ástandinu hjer í bænum svo
hörmulega og notuðu svo sterk
orð, að þeir hafa ekki aðrar lýs-
ingar nje önnur orð sterkari.
Borgarstjóri svaraði ræðu hans
Sagði hann að nú væri áreiðanlega
þörf að bæta úr þeim þrenging-
um, sem mörg heimili ætti við að
stríða, ef nokkur leið væri til þess.
En þegar ætti að taka ákvörðun
um að hjálpa, þá yrði alt erfiðara
viðfangs. Og hann kvað sig furða
að alþýðuflokksfulltrúarnir skyldi
orða till. sínar eins og þeir gerðu,
iví að þeim væri það fyllilega
ljóst og þeir vissu það ofurvel,
að fjárhagsástæður bæjarins væri
jannig, að ekki hefði verið hægt
að framkvæma meira en gert hefir
verið, og áð ekki sje sýnilegt að
hægt sje að ráðast í neinar veru-
legar framkvæmdir að svo stöddu.
Fyrstu till. væri því ekki hægt að
samþ., því að ekkert fje væri
fyrir í bæjarsjóði. En þessir bæj-
arfulltrúar myndu hafa ætlað að
bæta úr þessu með að taka lán
hjer innanbæjar. Það hefði nú
verið reynt oft áðnr, seinast í
liaust, og ekki gefist og því ekki
miklar líkur til þess að það feng-
ist nú. Þá væri og till. frá þeim
um það að leita til ríkissjóðs.
Um það mætti ræða, en niðurstað-
an mundi verða sú, að ríkissjóður
væri ekki mikið betur settur með
handbært fje heldur en Rvík. — í
till. væri talað um að auka þá
vinnu, sem ekki væri atvinnubóta-
vinna. Þar um væri að segja, að
bærinn hefði altaf haft eins marga
menn í vinnu og hægt hefði verið,
og afleiðingin væri nú t. d. sú,
að bærinn hefði aukið lausaskuldir
sínar á 4. hundrað þús. króna, frá
nýjári, í viðbót við skuldina frá
fyrra ári, sem enn stæði óhreyfð.,
Það væri því ekki glæsilegt útlit
með það að hægt væri að veita
fleiri mönnum vinnu fyr en tekj-
ur bæjársjóðs færi að innheimtast.
ITm það að koma á fót mötuneyt
um sagði hann að sú leið væri
fær, og rjett væri að koma því
máli í framkvæmd, enda þótt
þessi fundur gæti ekki tekið fulln-
aðarákvörðun nm það.
Jakob Möller: — Um það
verður ekki deilt, að bænum ber
skylda til þess að bjálpa mönn-
nm þegar þá rekur upp á sker,
en um hitt verður beldur ekki deilt
að það er skylda bvers einstak-
Tings að reyna að sjá sjer farborða
eins lengi og hann getur. Og þar
sem menn hafa með sjer skipnlags-
bundinn fjelagsskap, þá er það
skylda þess fjelagsskapar að gera
alt sem í hans valdi stendur til
» i .
þess að gredða fyrir fjelögum sín-
um. En það lítur svo út, sem starf-
semi þeirra fjelaga, er þykjast
berjast fyrir hágsmunum verka-
manna, gangi í þá átt að koma
í veg fyrir að þeir sæti þeirri
atvinnu, sem þeir eiga k'ost á. —
Allmikill fjöldi manna getur nú
fengið atvinnu, sæmilega borgaða,
en það stendur á viljanum til að
taka atvinnunni, eða öllu heldur
á því að fjelagsskapurinn vilji
leyfa mönnum að vinna.
Bæjarstjórnin verður að íhuga
vel þær kröfur er til hennar koma
um að bæta úr- ástandinu. Og hún
verður að komast að niðurstöðu
um það, hve margir eru eftir at-
vinnulausir, þegar fengið hafa at-
vinnu, allir þeir sem nú er boðin
atvinna, eða geta fengið atvinnu.
Það kemur ekki til mála að bæj-
arstjórn fari nú að gera neinar
ályktanir um það hvað á að gera,
heldur á hún að taka málið til
rækilegrar íhugunar.
Jeg vil benda á það, að atvinnu
leysingjar geta vafalanst gert til-
raunir að útvega sjer atvinnu, þótt
ekki sje hún boðin þeim. Og hvað
ætti að vera því til fyrirstöðu að
fjelagsskapur verkamanna reyndi
að gera eitthvað í þessa átt. Það
mnn t. d. vera hægt að fá á leigu
síldarbræðslustöð og skip til veiða
— því reyna þeir ekki að fá þau
framleiðslutæki og bjarga sjer
sjálfir ? Það er skylt að fjelags-
skapur þeirra sýni meiri alvöru
en hann hefir gert í því, að gera
eitthvað virkilegt í þá átt að sjá
hagsmunnm verkamanna borgið.
Hjalti Jónsson kvaðst ekki vilja
að bærinn legði í aðrar atvinnu-
bætur en þær, að vinnan þæri ein-
hvern arð, t. d. að stundaðar væri
fiskveiðar á bátum hjer í fló-
annm með það fyrir augum að
láta menu hafa atvinnu þar við,
og bæjarbúa fá ódýran fisk.
Hann kvaðst fylgjandi því, að
mötuneyti væri komið npp, en á
móti því að það væri gert með
engri fyrirhyggju. Bæjarstjórn
yrði áður að tryggja sjer ódýran
fisk, ódýra síld og ódýrt kjöt.
Sigurjón Ólafsson þvældi lengi
og var því líkast sem hann væri
að halda kosningaræðu, enda bafði
hann svo bátt að heyra mætti út
í garðinn, þar sem kommúnistar
voru. Eins var nm Ól. Friðriksson
— Sigurjón komst að þeirri merki-
legu niðurstöðu, að ef vinnulaun
læbkuðu, þá hlyti íslenskan krótí-
an að falla, en viðurkendi þó, að
með aukínni framleiðslu (er aðeins
fæst með lækkuðu baupi), mundi
fást aukinn gjaldeyrir. Ólafur
sagði að verkamenn gæti ekki tek-
ið á leigu síldarverksmiðju og
skip, því að þeir hefði ekki efni
á því — og kom það ekki alveg
heim við það þegar bann er í AI-
þýðnbl. að heimta framleiðslutæk-
in í hendnr verkamannanna.
Að loknm var samþ. till. frá
Jak. Möller og Einari Amórssyni
að vísa till. alþýðufulltrúanna til
fjárhagsnefndar til atbugunar og
síðán kvatt til auka-bæjarstjóm-
arfundar er nefndin telur það
nauðsynlegt, enda hraði hún störf-
um sem mest.
Ljótur leikur.
Kl. 5 síðd. í gær söfnuðust kom-
múnistar saman fyrir ntan Good-
templarahúsið á meðan bæjar-
stjórnarfundur fór fram. Ljetu
peir ófriðlega, og varði öflugt
lögreglulið dyr hússins fyrir þeim,
til þess að tryggja, að fundur
gæti farið friðsamlega fram.
Brátt dreif þarna að fjölda
fólks, • til að forvitnast um, hvað
á seiði væri. Tók nú Einar Olgeirs-
son til máls af tröppunum í Þórs-
hamri og talaði um, hvers verka-
lýðurinn krefðist um atvinnubæt-
ur, en mintist auðvitað ekki einu
orði á, hvað hægt ‘ væri að gera
í þeim efnum. Yar ræða bans tóm-
ar fullyrðingar og lýðæsinga blað-
ur. Kom bann hvergi nærri þeim
raunverulegu örðugleikum, sem
atvinnulífið á við að búa. Hvers
vegna bar E. O. ekki upp tillögu
um, að útlendar þjóðir hækkuðu
verðið á afurðum okkar ?
Því næst bar E. O. fram tillögu
um það, að heimta borgarstjórann
út iá götuna til þess að standa
fyrir máli sínu — og íljet yfirleitt
eins og fífl og aumingi.
Stefán Pjetnrsson tók einnig til
máls. Hans skýring á örðugleik-
unum var þessi: Atvinnurekendur
notuðu ríkisstjórnina til þess að
kúga verkalýðinn til kauplækkun-
ar, svo að þeir gætu safnað sem
mestum gróða. Ekki mintist bann
einu orði á, að afurðir landsmanna
hefðu fallið neitt í verði. — Er
skemst frá að segja, að þessi mað-
ur gerði sjer far um að æsa lýS-
inn með ósvífnum ósannindum og
blekkingum. Ýmsir fleiri höfðu sig
jarna frammi, þ.á.m. Jens Figved,
sem er nýkominn frá Rússlandi,
Haukur Bjömsson o. fl.
Þegar hjer var komið sögu,
þjöppuðust kommúnistar saman
við dyr Templarahússins, börðu
húsið að után og reyndu bvað
eftir annað, að brjótast til inn-
göngu, en lögreglan stóð fast
fyrir. Grófu þeir upp möl og sand
úr götunni og köstnðu hverri
hnefafylli af annari framan í lög-
regluþjónana, en þeir sýndu hina
mestu stillmgu og voru sýnilega
staðráðnir í, að komast hjá vand-
ræðum. En þegar húfunni var kast-
að af einum þeirra og rifið í
hár hans, og jafnframt að nýju
gerð árás á dyrnar, þá brá lög-
reglan kylfnnum á loft.
Og nú hófst ljótnr leikur. ,Fínu‘
kommúnistarnir, með flibbana
höfðu nú lokið sínu hlutverki, að
æsa upp lýðinn og stóðu fjarri
með sígarettur í munninum. Þeir,
sem kastað höfðu sandinum úr
nokkurri fjarlægð, flýðu alt bvað
af tók. En þeir, sem næstir voru
dyrunum urðu fyrir hrindingum
lögreglunnar, og höggum bennar
þeir, er mótþróa sýndu. — Gekk
lögreglan rösklega fram og hafði
á svipstundu rekið allan hópinn
frá dyrvím hússins og út í Templ-
arasund. Tveir uppþotsníenn voru
blóðugir á höfði.
Var nú um stund kastað grjóti
utan af götunni og mölvaðar
margar rúður í Templarahúsinu.
Flugu steinarnir inn yfir fundar-
salinn.
Þar með lauk óspektnnum meðan
fundurinn sat.
En Elnar Olgeirsson kom nú
aftur fram á tröppumar í Þórs-
hamri og sýndi blóði drifinn annan
^^
þeirra manna, er fengið hafði högg
í höfuðið. Var svo að sjá, sem,
E. O. væri hróðugur af þessari
uppskeru af æsingaræðum þeirra
fjelaga. Sjálfur var E. O. auð-
vitað ómeiddur og „borgaralega“
þrifinn og hreinn, því að hann
hafði látið sjer nægja hlutverk
íkveikjumannsins, en aðrir orðið
fyrir þeim liöggum, sem hann
og Stefán Pjetursson voru vald-
ir að.
Skyldn nú kommúnistar vera
þakklátir þessum tveimur „leið-
togum1 ‘ fyrir forystu þeirra
þarna ? Skyldi þeim finnast þetta
vera hetjur — eða ógeðslegir aum-
ingjar1
Hausner.
Hinn 3. júní lagði pólski flug-
m'aðurinn Stanley Hausner á stað
frá New Jersey og ætlaði að
fljúga til Warschau. Spurðist síS-
an ekkert til hans og töldu hanii
allir af. þangað til 12. júní aS
loftskeyti kom frá enska gufu-
skipinu „CirceshelT ‘ um að það
hefði bjargað honum 800 km. vest-
ur af Oporto.
Það er af Hausner að segja að
alt gekk vel fyrst í stað, en að
kvöldi hins fyrsta dags bilaði flug-
•vjelin og neyddist hann til þess að
setjast á hafið. Þarna hrakti hana
fram og aftur í 8 daga og mua
þaS hafa verið ill æfi, sem hann
} átti, enda var hann svo aðfram
kominn þegar honum var bjargað,
ao hann væri nærri rænulaus, en
hafði þó sinnu á því að biðja skip-
verja á „CireesheU“ að senda
skeyti til konunnar sinnar.
Það var hreinasta tilviljun að
„Circeshell“ skyldi rekast á flug-
vjelina og taka eftir henni því að
dimt var af nótt. Og vegna myrk-
urst treystist skipið ekki til þess
að bjarga flugvjelinni. gn ljet hana
sigla sinn sjó. Flugvjelin mun hafa
verið Jítið skemd. og vár þegar
sent víðboð til allra skipa, sem
voru á leið yfir Aflantshaf að gefa
gætur að. henni og revna að bjargá
henni.
Grænlandjsdteikui. Hafnarblaðið
Politiken skýrir frá því, að danska
stjórnin ætli sjer ekki að svará
seinustu orðseadingu norsku stjóm
arinnar út af Grænlandsdeilunni.
(NRP—FB).