Morgunblaðið - 21.07.1932, Blaðsíða 2

MORGUNBIAÐIÐ
H
Urslilin í Lausanne.
„l’rslitm í Lausanne er gleðileg-
a.sti viðburðurinn í heiminum síð-
an ófriðnum iauk“, segja Eng-
Jendingar. Urslitin eru sigur fyrir
friðarstefnuna og sigur skynsem-
innar, sem að undanförnu virtist
hafa verið lýst í bann víðast hvar
í heiminum. Urslitin eru því gleði-
efni, þar sejn menn gerðu sjer í
byrjun litlar vonir um, að skaða-
bqtamálið mundi verða leitt til
tykta á þessum fundi. Papen hafði
Mac Donald kom til Englands
Lauaanne-fundinum var honum
ágceta vel. Og þar biðu huns
gleðilegu frjettir að ein miljón
manna, sem tóku þátt l hernaðar-
láninu, hefði ákveðið að láta lánið
standa óhreyft, þrátt fyrir það að rlk-
ð hafði ákveðið að lœk ka vextina um
/Vs%. Þessi mynd er af Mac Donald
og Chamberlain fjármálaráðherra, þar
sem þeir eru að tala saman eftir helm-
komu forsœtisráðherra.
mestu ákvæði í Versalasamningn-
um, skaðabótaákvæðin, yrðu feld
úr gildi.
Eftir þetta var ágreiningurinn
um greiðsluupphæðina svo lítill,
að fundurinn gat ekki orðið ár-
angurslaus af þeirri ástæðu. Að-
íderfiðleikarnir stöfuðu af því, að
greiðslutilboð Papens var bundið
pólitískum skilmálum. — Hann
heimtaði að Þjóðverjum yrði veitt
jafnrjetti við aðrar þjóðir í hern-
aðarmálunum og að fekl yrði úr
gildi 231 gr. Versalasamningsins;
en hún segir, að Þjóðverjar liafi
átt sök á ófriðnum. Frakkar vildu
ekki taka þetta í mál. Samkomu-
lag náðist um greiðsluppliæðina,
en pólitísku skilmálarnir þýsku J :LI11
ollu stöðugt vandræðum. Svo kom !
von Papen,
íma. Arið 1929 var Young-
samþyktin gerð. — Þjóðverjar
að því, að MacDonald þurfti að j nú að greiða alls rúmlega
fara heim vegna Ottewafundarins. 80.000 milj. á 59 árum. Nútíma-
\ ar þá gert ráð fyrir að fresta. | gjidj þessarar upphæðar er um
Lausannefundinum. En á síðustu ;j6.000 miljónir. Með Lausanne-
stundu tókst MacDonald að miðla fandjrruin hafa því álögurnar á
málum. Papen fjell frá pólitísku
kröfunum í þetta sinn, en áskildi
sjer rjett til að bera þær fram
seinna.
lýst yfir því, að Þjóðverjar gætu
ekkert borgað, hvorki nú nje
seinna. Og stefnuyfirlýsing nýju
stjórnarinnar frönsku, vinstri-
stjórnar Herriots, gaf 'engar von-
ir um, að Herriot vildi stryka út
skaðabæturnar. En hið yfirvofandi
fjár'hagshrun í heiminum knúði að
lokum báða málsaðila til tilslök-
unar. Þegar á átti að herða, þorði
enginn að taka á sig þá ábyrgð,
að láta Lausanne-fundinn verða
árangurslausan.
Hinn fyrsti gleðilegi viðburður
á Lausannefundilrum gerðist, þeg-
ar Herriot ljet Youngsamþyktina
falla og lækkaði skaðabótakröf-
urnar, fyrs.t niður í 7.000, seinna
niður í 4.000 miljónir marka. —
Næsti þýðingarmikli viðburðurinn
var sá, að Papen vjek frá þeirri
stefnu, að Þjóðverjar borgi ekk-
ert. Hinn 28. júrií, á afmælisdegi
Versalasamningsins; bauðst hann
til að greiða 2.000 miljónir t.il
efnahagslegrar viðreisnar í lteim-
inum, ef nokkur lún þýðingar-
H. 9. þ. m. var svo Lausanne-
samningurinn ujidirskrifaðnr. —-
Þjóðverjar skuldbinda sig til þess
að greiða 3.000 miljónír marka,
ekki í skaðabætur, heldur í eins
konar viðreisnarsjóð. Það er tekið
skýrt fram í Lausannesamningn-
um, að með þessum samningi er
skaðabótaskylda Þjóðverja numin
úr gildi. Youngsamþyktin og skaða
bótaákvæði Versalasamningsins
eru þannig feld úr gildi. Þó eiga
Þjóðverjar að greiða skaðabóta-
upphæð þá, sem þeir fengu greiðslu
frest á í fvrra samkv. Hoover-
greiðslufrestinum. Upphæðin er
1700 milj. marka. Enn fremur eiga
Þjóðverjar að greiða áfram í 10 ár
vexti og afborganir af Dawes- og
Youing-lánunum og nokkrar minni
upphæðir, er standa í sambandi
við skaðabæturnar, alls um 240
milj. kr. á ári. Þar við bætast ef
til vill seinna vextir og afborg-
anir af þeim 3000 mílj., sem eiga
að greiðast samkv. Lausannesamn-
ingnum.
Greiðsla þessarar upphæðar fer
þannig fram: Þjóðverjar gefa út
'skúldabrjef, 3000 mil.i. marka. Þau
verða geymd í alþjóðabankanum í
P>asel. Þeir greiða hvorki vexti nje
afborganir fyr en brjefin verða
seld á heimsmarkaðnum, í fyrsta
lagi eftir 3 ár. Þá má selja skulda-
brjefin ef hægt er að fá fyrir þau
90% af ákvæðisverðinu. Verði ekki
liægt að selja brjefin fvrir það
verð áður en 15 ár eru liðin, þá
i'alla hin óseldu brjef úr gildi.
Það getur því farið svo, að Þjóð-
verjar þurfi aldrei að greiða þess
ar 3000 miPjónir. Papen býst að í
minsta kosti við, að svo muni fara.
Þjóðverjum verið færðar úr 36.000
milj. niður í 3.000 milj: Og þar við
bætist, að þýska ríkið fær nú full
yfirráð yfir ríkisbankanum þýska
og ríkisbrautunum.
Ur.slitin í Lausanne hafa víðast
hvar vakið mikla gleði. Herriot
var glaður eins og barn, þegar
loks náðist samkomulag. Utan við
fundarsalinn mætti hann þýskri
og franskri stúlku. Hann faðmaði
og kýssti þær báðar og sagði: „í
dag verð jeg að kýssa bæði franska
og þýska stúlku.“ — MacDonald
á mfkinh þátt í því, að samkomu-
lag náðist. Hann var því hyltur af
miklum mannfjölda, þegar hann
kom beim til London.
Neurath
utanríkisráðherra Þjóðverja og
fulltrúi þeirra í Lausaune.
Nazistar ern æfir út af Laus-
annesampingnum. Hitler segir að
ÍÞjóðverjar borgi ekki svo mikið
| sem 3 mörk, enn þá síður 3.000
i miljópir. „Eftir sex vikur er Laus-
------- i annesamningurin* einskis virði‘ ‘,
Skaðabótamálið er nú loks úr jsegir Hitler.
sögunni eftir 13 ára langa og i
Þessi samningur öðlast ekki
harða deilu. TTpphaflega töluðu|g1tdi fyr en ríkisþing hlutaðeig-
Frakkar um að Þjóðverjar gætu andi þjóða liafa staðfest bann.
greitt 700.000 milj. marka eða Algerlega er óvíst livort þýska rík-
meira. Á Lundúnafundinum 1921 isþingið staðfestir samninginn.
var ákveðið að Þjóðverjar skyldu Það hefir hevrst, að Frakkar
greiða 132.000 milj. Þrem árum og Englendingar hafi komið sjer
seinna kom Dawes-samþvktin. Sam saman um að staðfesta ekki samn
kvæmt henni áttu Þjóðverjar að.inginn, nema TT. S. A. gefi þeim
Herriot.
greiða 2.500 milj. árlega í óákveð- upp stríðsskuldirnar. Þó telja flest
iv ólíklegt, að Englendingar eða
Frakkar muni nokkurn tíma reyna
að aftnrkalla Lausanne-samning-
inn. —
ÍSkaoabótaskyldan hefir hvílt
sem mara á Þjóðverjum. Það má
gera ráð fyrir að afnám skaða-
bótanna muni auka lánstraust
Þjóðverja og yfirleitt draga úr
tortryggninni í viðskiftalífinu í
heiminum. Óvissan um skaðabóta-
greiðslu Þjóðverja í framtíðinni er
nú numin burt. Framvegis er eng-
:n ástæða til að óttast skaðabóta-
greiðslur, sem valdi truflun í við-
skiftalífi þjóðanna. Með úrlausn
skaðabótamálsins er fengið fyrsta
skilyrðið fyrir efnahagslegri við-
reisn í heiminum, en heldur ekki
neira. Það væri því rangt að bú
ast við, að úrlausn skaðabótamáls-
ins sje nægileg til þess að binda
enda á kreppuna og valda efna-
hagslegri blómgun í heiminum.
Greiðsla skaðabótanna og stríðs-
skuldanna hefir valdið viðskifta-
höftumran, sem hefir lamað heims-
verslnnina. Efnahagsleg viðreisn í
heiminum er ekki möguleg, fyr en
dregið verður úr viðskiftahöftun-
um. En það þýddi ekkert að tala
um lækkun tollmúranna, á meðan
búast mátti við að skaðabóta- og
stríðsskuldagreiðslur yrðu vald-
andi nýjum truflunum. Þess vegna
varð að leiða skaðabóta- og skulda
málin t.il lykta fyrst.
Skaðabæturnar eru nú úr sög-
unni, en stríðsskuldimar hanga
stöðugt yfir höfði þjóðanna. Upp-
gjöf þeirra er m. a. undir því
komin, að vígbúnaður verði tak-
markaður. Það ríður því mikið á,
að afvopnunar- og stríðsskulda-
málin . verði leidd til lykta sem
fyrst. Þá fyrst er von um, að
hægt verði að draga úr viðskifta-
höftunum, örva atvinnulífið og
gera framleiðsluna aftnr arðvæn-
lega.
Líklegt er. að samkomulagið í
Lausanne muni flýta fyrir úrlausm
afvopnunar- og skuldamálanna,
svo að þjóðirnar geti snríið sjer að
viðskiftahöftunum. Þess vegna vek
nr Lausannesamningurinn almennt
vonir um bjartari framtíð.
Khöfn í júlí 1932.
P.

fyrstur Gísli Albertsson, frá Hesti,
iá 14 mín 6%> sek., annar Bjarni
Ljarnason á 14 mín. 26 sek. og
þriðji Gísli Brynjólfsson á 14 mín.
34% sek. Hlaupaleiðin var nokkuð
erf'ið, bæði grýtt og brött.
Þá var kappglíma. Keppendur
voru átta. Fyistur var Leó Sveins-
son. Hann lagði alla keppinauta;
sína að velli, lilaut 7 stig, hann
fekk einnig fegurðarverðlaun. —
Ó'lafur Benónýsson varð annar
með sex vinninga og þriðji Eggert
Benónýsson, 5 vinninga. Viggó
Jónsson fekk fjóra vinninga. —
Glímupallurinn var sleipur og
þess vegna nutu glímumenn sín
ekki sem skyldi; þó voru þarna
ágætar glímur, og er Leó Sveins-
son efnilegur glímumaður.
Þá var hástökk, með atrennu.
Þar var fyrstur Jakob Sigurðsson.
stökk,1.52 st. Annar var Jón Magn
ússon, stökk 1.47 st. Þriðji Eyj-
ólfur Brynjólfsson, stökk 1.35 st.
Næst var þreytt langstökk, með
atrennu, og þar var fyrstur Jón
Magnússon, stökk 5.31 st. Hann
var einnig fyrstur í 100 st. hlanpi
á 13% sek.
Loks var þreytt 400 st. hlaup og
þar var fyrstur Sigurður Helga-
son á 62% sek. Annar var Valgeir
Jónasson á 66% sek. og þriðji
Björn Guðmundsson á 67 sek.
íþróttirnar gengu mjög greið-
lega, enda voru fjórir starfsmenn
c.g dómarar frá í. S. í. Fjelög þau
sem sendu keppendur á mótið
voru: TJngmetrnafjelögin „Borg“ ;
,,Dagrenníng“ ; „Haukur“ ; „Reyk-
flæla“ ; og „Vísir“ á Hvalfjarðar-
strönd. !
Franski kafbáturinn
sem sökk.
1 Morgunblaðinu á sunnudaginn
var sagt frá þyí slysi ,er franski
kafbáturinn „Promethee“ sökk
skamt frá Gherbourg. Var þéss þá
getið, að ítalska björgunarskipið
,.Artiglio“, sem var að bjarga
gullfarminum úr „Egypt“ hefði
verið kvatt á vettvang til þess að
hinir frægu kafarar þess reyndu
að bjarga mönnunum, sem voru
um borð í hinum sokkna kafbáti.
Nú hefir „Artiglio“ verið á staðn-
um og kafarar þess farið niður
að kafbátnwm, sem liggur á 75
metra dýpi, en ekki tekist að
bjarga neinum af skipshöfninni,
svo að bún hefir öll farist, nema
þ.cssir sjö menn, sem sagt var frá
rm daginn.
Iþröttamðt Borgflrðlnga
var háð s.l. sunnudag á Hvítár-
bökkum, skamt frá Ferjukoti, þar
sem Norðurá fellur í Hvítá. Er
mótsstaðurinn mjög vel valinn,
sljettir vellir og fjallasýn hin
fegursta.
Hr. Páll Blöndal frá Stafholts-
■?y setti mótið; en forseti T. S. í.
flutti þar erindi um íþróttir og
pólitík. — — Síðan var keppt
í ýmsum í þróttum. Sund var
þreytt í Norðurá. Keppendur í
100 st. sundi vorn' níu. Fyrstur
var Jón Á. Brynjólfsson á 1 mín.
33% sek., annar Hannes Jónsson,
á 1 mín. 35% sek., þriðji Jón
Egilsson á 1.35%, sek. Flestir kepp
cndanna syntu bringusund, einn
svnti yfirhandarbaksund, og einn
skriðsund nokkuð af leiðinni.
Þá var p0 st. sund fyrir ung-
linga. Þar var fyrstur Teitur Guð-
jónsson á 48% sek., annar Óskar
Guðmundsson á 50% sek., þriðji j
Loftur Einarsson á 56%, sek. ' Myndin hjer að ofan sýnir kaf-
Þá var víðavangshlaup, um fjorar j ara fra „Ai'tiglio , vera að fara
rastir: Keppendur voru tíu, og aiður að kafbátnum.