Morgunblaðið - 28.09.1932, Síða 3

MORGUNBIAÐIÐ
: H.f. ÁrTRkur, KijkJtTlk.
JKltatjðrar: Jðn Kjartansaoa.
Valtjr Stafánaaon.
Utatjðrn og afcrelOala:
Auaturatrntl 8. — Blml IH,
á.ugl?alnffaatjðrl: B. Hafbarc.
▲uálýalnraakrlfatofa:
▲uaturatrntl 17. — Watl TH.
Iilnkalaar:
Jðn Kjartanaaon nr. T4I.
Valtýr Btafánaaon nr. 1811.
H. Hafbera nr. 770.
ÁakrlftairJ&ld:
Innanlanda kr. 1.00 á aaánnBL
Utanlanda kr. 1.(0 á aaánnBL
I lauaaaðlu 10 aura alntakll.
10 aura maO Laabðk.
Islenskur togari
kærður fyrir landhelgisbrot.
Um liádegi í gær liitti varðskipið
Ægir íslenska togarann Rán að veið-
am í landhelgi út af Kópanesi, sem
• icr milli Amarfjarðar og Dýrafjarðar.
Yarðskipið tók togarann og fór með
hann til ísafjarðar og hófust rjett-
arhöld þar í gærkvöldi.
Blaðið náði samtali við bæjarfóget-
ann á Isafirði seint í gærkvöldi og
skýrði. hann frá, að skipstjórinn á
Rán hefði játað brot sitt. Dómúr
verður sennilega upp kveðinn í dag.
Rán fór á veiðar á fimtudagsmorg-
*in síðastliðinn og hafði hún aflað
aðeins 300 körfur á mánudagskvöld.
Skipherra á Ægi er nú, Friðrik
'Ólafsson.
Björgun Hutchinsons.
Deilur um björgunarlaun.
Aberdeen 27. sept.
United Press. PB.
Skipshöfnin á Lord Talbot, breska
'botnvörpungnum, sem bjargaði Hut-
<shinson og samferðafólki haíis, gerði
verkfall þareð kröfur hennar um
björgunarlaun voru ekki teknar til
greina. Einnig krafðist skipshöfnin
lengra landleyfis. Ný skipshöfn var
ráðin á Loi'd Talbot, sem er lagður
-á stað til Grænlands á ný.
Sættir í baðmullardeilunni.
Manchester 27. sept.
United Press. FB.
Atvinnurekendur og vefararnir hafa
tsameiginlega samþykt til fullnustu
-samninga þá, sem gerðir voru til
lausnar ,á deilumálunum. Verkfallinu
cr því lokið og hefst vinna á ný á
’.morgun (miðvikudag).
Stjórnarbreyting í Englandi.
Londön 27. sept.
United Press. PB.
Stanley Baldvvin hefir rætt við
Mac Donald um framtíð þjóðstjórn-
-•arinnar. Ráðherrafundur verður hald-
inn á miðvikudag og er búist við, að
frjálslyndu ráðherrarnir muni þá gefa
'til kynna, að þeir ætli að biðjast
'lausnar, vegna samninga þeirra, sem
jgerðir voru á Ottawaráðstefnunni.
Norðmenn leita samninga
við Þjóðverja.
Oslo 27 .sept. NRP.FB
Kirkeby Garstad verslunarmálai'áð-
'Jierra, Hillestad forstjóri, og forstjóri
'þeirrar skrifstofu ríkisjárnbrautanna
sem hefir umsjón með flutningi á
férskum matvælum, eru farnir til
'Berlínar. Verslunarráðherrann mun
verða að heiman viku tíma. Blaðið
Sjöfartstidende gengur að því vísu,
að erindi framannefndra manna í
Þýskalandi, sje samningaumleitanir
'um síldartollinn og flutningur á fersk-
rum fiski frá Noregi til Þýskalands.
■' •
*«
»•
•
■■■»
- •
■«
■ •
•«
•■«
■ •
«
Huersuegna má ekki losa
baenöur af skulöaklafanum?
„Það ráð var þessvegna upptekið, að stofna
Framsóknarflokkinn og valdist aðallega til
þess einn af þáverandi forvígismönnum
jafnaðarmanna í Reykjavík, Jónas Jónsson
frá Hriflu“.
I.
Ábyrgðarleysi og heimska
Tímans.
Hjer í blaðinu hefir að undanförnu
allmikið verið rætt um hið hörmulega
ástand atvinnuveganna í landinu og
jafnframt reynt að benda á leiðir til
viðreisnar.
Þessar umræður hafa fengið ein-
kennilegar og alveg óskiljanlegar und-
irtektir hjá Tímanum, málgagni Jón-
asar frá Hriflu.
Þegar minst hefir verið á erfið-
leika bænda, skuldir þeirra og óhag-
stæða verslun, heitir þetta á Tíma-
máli svívirðingar í garð bænda og of-
sókn gegn samvinnuf jelögunum.
En þegar fram eru dregnir erfið-
leikar útgerðarmanna, þá ræður Tíma-
ritstj. sjer ekki af gleði, fórnar hönd-
um og hrópar: Lítið á skriftamál út-
gerðarmanna! Sjáið hvernig umhorfs
er í gósenlandi „íhaldsins“! Þar er
alt að fara á hausinn!
Þessi skrif Tímans lýsa einkar vel
ábvrgðarleysi og heimsku þeirra
manna, sem að blaðinu standa.
Lækningin á þeim meinum, sem nú 1
þjá mest landbúnað vom fæst aldrei,
ef ekki má kryfja málin til mergjar,
svo að komist verði fyrir rætur mein-
semdanna. Skuldir bænda eru ekki
fram dregnar til þess að storka þeim
og gleðjast yfir ófarnaði þeirra, held-
ur til þess að benda á stærsta og
illkynjaðasta kýlið, sem fyrst og
fremst verður að stinga á og lækna.
Hitt lýsir meiri heimsku en menn
eiga. að venjast, jafnvel hjá Tímanum,
að halda að það sje nokkur Ijettir
fyrir bændur í erfiðleikum þeirra, að
útgerðin er einnig illa stödd. Sann-
leikurinn er sá, að það væri hreinn
Ieikur að rjetta við landbúnaðinn
núna, ef sjávarútvegurinn stæði á öfl-
ugum fótum. En þetta skilur Tíminn
vitanlega ekki — blaðið, sem telur
það aðalhlutverk sitt, að bera róg á
milli þessara höfuðatvinnuvega lands-
manna. Tíminn hefir enn ekki komið
auga á, að ríkisbúskapurinn hvílir að
mestu levti á sjávarútveginum. Hitt
veit, hann því síður, að allar fram-
kvæmdir hins opinbera i sveitum lands
ins eiga rót sína að rekja til sjávar-
útvegsins.
II.
Röðlar samvinnufjelaganna.
Fyrir skömmu var hjer í blaðinu
bent á nauðsyn þess, að safnað yrði
nákvæmum og ítarlegum skýrslum um
allar skuldir bænda, einnig verslunar-
skuldir. Var í því sambandi minst á
skuldir Sambandsins og kaupfjelag-
anna. Að fengnum þessum skýrslum
yrði að finna einhver ráð til þess að
ljetta skulda-okinu af bændum. Það
spor yrði eigi stigið án eftirgjafa á
skuldum. En jafnframt yrði að reisa
skorður við nýrri skuldasöfnun og
grafast fyrir rætur hinnar illræmdu
skuldaverslunar.
Þessi uppástunga hneykslaði Tím-
ann ákaflega. Einkum mátti hann ekki
heyra nefnt, að farið væri að hrófla
við skuldum kaupfjelaganna. Þó eru
þessar skuldir æði þung byrði á bænd-
um, þegar vextir eru 7—8% og afurð-
ir sí-fallandi. En hvers vegna má ekki
reyna að losa bændur af verslunar-
skuldaklaf anum ?
Menn minnast þess eflaust hvernig
á því stóð, að Jónas frá Hriflu og
aðrir „samvinnu“ -leiðtogar tóku sig
ti! og stofnuðu Tímaflokkinn. Þessu
var þannig lýst í Alþýðublaðinu:
„Það er reynsla annara þjóða að
bændur skilja best annan þátt þjóð-
nýtingarinnar, samvinnuna. Greið-
færasta leiðin var því að gera þá að
samvinnumönnum, byggja á þeim
grundvelli, sem lagður hafði verið
með kauþfjelögunum.
Það ráð var þess vegna upptekið,
að stofna Framsóknarflokkinn og
valdist aðallega til þess einn af þá-
verandi forvígismönnum jafnaðar-
manna í Reykjavík, Jónas Jónsson
frá Hriflu“.
Boðskapurinn er skýr. Jónasi frá
Hriflu var falið að stofna stjórnmála-
flokk í þeim tilgangi, að vinna bænd-
ur til fylgis við stefnu sósíalista. Beit-
an, sem Jónas skyldi nota við þessa
iðju, var samvinnustefnan og kaup-
fjelögin.
Og það leið ekki á löngu, þar til
búið var að draga kaupfjelögin inn í
pólitískt kviksyndi. Æðsta boðorð for-
vígismaniia kaupfjelaganna hjer — að
versla skuldlaust — var nú þverbrotið.
Skuldasvipan reyndist ágætt vopn á
þá bændur, sem voru óstöðugir í
trúnni á hugsjónir sdsíalismans. Því
vopni var líka óspart beitt.
Verslunarskulda-áþján bænda er
veigamikill þáttur í pólitískri starf-
semi þeirra Hriflumanna. Þess vegna
má' ekki hrófla við kaupfjelagsskuld-
unnm.
Skriffinnar Tímans þykjast bera
samvinnufjelögin mjög fjnir brjósti.
En í hvert skifti, sem hagsmunir
samvinnufjelaganna koma í bág vfð
hina pólitísku starfsemi Hriflumanna,
þá verða f jelögin að lúta í lægra hald.
Þannig var Jón í Stóradal — einn af
best mentuðu og einlægustu samvinnu-
mönnum þessa lands — rekinn úrl
stjórn Sambandsins fyrir það eitt, að
hann vildi ekki á síðasta þingi styðja
hermdarverk Jónasar frá Hriflu.
Verstu böðlar samvinnufjelaganna
vei-ða jafnan þeir menn, sem brotið
hafa helgustu boðorð samvinnuhug-
sjónarinnar. Og því þyngri verður
sekt þessara manna, þegar vitað er,
að skemdarverkin hafa þeir unnið í
persónulegum, eigingjörnum tilgangi.
Þeir brutu boðorðin til þess sjálfir
að geta komist til vegs og valda.
Astandið í sveitnm landsins er svo
alvarlegt núna, að hreinn voði er yf-
irvofandi ef ekki rætist úr hið bráð-
asta. Og því miður er ekkert útlit
fyrir, að úr ætli að rætast skjótlega.
Sláturtíðin er að byrja. Og hvernig
er útlitið með sölu á höfuð-innleggi
bóndans, kjöti og slá'turafurðum f Það
er ekki glæsilegt. Kjöt er enn stór-
fallið í verði, um eða yfir 20% frá í
fyrra. Gærur eru einnig í mjög lágu
verði og lítt seljanlegar. Aðrar slátur-
afurðir eru einnig stórfallnar í verði.
Það er því síður en svo, að bjart
sje framundan hjá íslenskum bænd-
Petikan
Blekforði Pelikan lind-
pennans er altaf sjá-
anlegur, því að blek-
geymir hans er úr
gegnsæju Bákelite.
Fyllitækið er fábrotin
bulla (stimpill), sem
skrúfuð er upp og nið-
ur. Engin gúmmíblaðra
_Blekdreyfirennurnar,
sem eru undir sjálfum
pennanum eru af nýrri
gerð, sem tryggir það
að pennin gefur jafna
skrift og klessir ekki.
Pelikan fæst nú með
6 mismunandi penna-
gerðum svo allir geta
fengið penna við sitt
hæfi.
Pelikan- lindarpenn
ar kosta aðeins 22 kr V
BókMaiatt
Lækjargötu 2
um núna. Útlitið er vissulega svo
ískyggilegt, að fylsta ástæða er til
fyrir hið opinbera oð skerast í leikinn
á einn eða annan hát’t.
Dýr snattferð.
Það mun hafa verið í janúar 1931,
sem Gísli Tímaritstjóri tók sjer fyrir
hendur, eflaust eftir skipun húsbónda
síns frá Hriflu, að elta Pjetur Otte-
sen, er hann hjelt þingmálafundi með
kjósendum sínum í Borgarfirði. Rit-
stjórinn skrifaði svo ferðasöguna og
birti í Tímanum. Var saga sú að
sönnu nokkuð einhliða eins og stund-
um vill verða hjá þeim herra. Hitt
var þó verra, að ritstj. byrjaði söguna
ekki nægilega snemma. Hann feldi al-
veg undan að segja frá ferðarbyrjun-
inni, sjóferðinni til Hvalfjarðar. Nú
með því að öll sagnaritun á að byggj-
ast á sem flestum heimildum, þykir
rjett að aulaa lítið eitt framan við hina
áður skráðu ferðasögu.
Milli Reykjavíkur og Hvalfjarðar
gengur bátur í fastri ferðaáætlun og
vildi svo til, að hann fór til Hval-
íjarðar sama daginn og Gísli ritstjóri.
En Gísli fór vitaskuld ekki á þessum
báti, heldur ljet Hrifluhúsbóndinn eitt
varðskipið flytja hann inn í Hvalfjörð.
Var hent nokkurt gaman að því þar
efra, að báturinn og varðskipið hefðu
orðið samferða nokkuð af leiðinni. —
Þótti mönnum ritstj. gerast allfínn, er
hann gat ekki eða vildi ekki nota sama
farkost og aðrir menn, sem þessa leið
fara. Hitt var ekki lýðum ljóst þá,
að varðskipið hafði verið pantað hing-
að frá Vestmannaeyjum til þess eins
að flytja Gísla í Hvalfjörð. Beið það
eftir honum hjer lengi, svo að til ferð-
arinnar, þar til skipið kom aftur til
Vestmannaeyja, gengu fullir 2 sólar-
hringar. Þegar varðskipin sigla fulla
ferð, er sagt að hvert þeirra kosti
2000 kr. á dag. Ef gengið er út frá
þessu hefir ríkissjóður borgað 4000 kr.
fyrir að koma Gísla upp á Hvalf jarð-
arströnd og mun einhver hafa farið
þá leið fyrir minna fje.
Hjer hefir í fám orðum verið sagt
frá einni snattferð varðskipanna frá
veldistíma Hriflumanns. En væri ekki
góð hngmynd að gefa út „bláa bók“
um snattferðirnar yfirleitt? Kannske
yrði það of dýrt fyrir ríkissjóðinn,
því að bókin yrði stór.
Affalls-brúin er nú í þann veginn
að vera fullgerð, fór bíll yfir brúna
nú í vikunni. Bráðabirgðabrú verður
, sett á Alana nú í haust.
Dagbót?.
Veðrið í gær: V-átt og hlýindi um
alt land og talsverð rigning vestan
lands og norðan. — Hiti víðast 10
stig, en sums staðar á Austurlandi
15—16 stig.
Fyrir norðan landið er lægðarsvæði
sem nær alt frá Grænlandi og austur
um Bjarnarey og Finnmörku. Skilur
hún á milli hlýrra suðvestrænna loft-
strauma frá Atlantshafinu og kalduar
norðaustanáttar á íshafinu hjer norð-
ur undan.
Veðurútlit í dag: SV- eða V-kaldi.
Skúrir.
Skipafrjettir. Gullfoss fór frá
Reykjavík í gærkvöídi klukkan 11,
vestur og norður. — Goðafoss fór frá
Hull í gær. — Brúarfoss fer frá
Reykjavík í kvöld, vestur og norðnr.
— Dettifoss fer frá Reykjavík í kvöld
til útlanda. — Lagarfoss fór frá
Norðfirði kl. 12 á miðnætti í
nótt. — Selfoss fór frá Hamborg í
fyrradag.
Mullersskólinn. Um mánaðamótin
hefjast fjögur fimleikanámskeið í
skólanum, eins og auglýst var í blað-
inu í gær. Eru þau fyrir pilta og
stúlkur á aldrinum 12—20 ára. —
Fimta námskeiðið er fyrir börn inn-
an skólaskyldualdurs (6—8 ára). —•
Ætti foreldrar að athuga þetta, því
að best er að börnin læri fimleika
sem yngst. Með því móti verða þau
hraustari og síður hætt við þeim
kvillum, sem nú eru algengir meðal
barna, svo sem hryggskekkju o.fl.
Um kensluna í Mullersskólanum þarf
ekki að tala. Armannsflokkurinn, sem
Jón Þorsteinsson hefir kent, hefir nú
sýnt það í Svíþjóð hvernig hún er og
fengið dóma sína þar, Kenslan í skól-
nnum er fjölbreytt og við(allra hæfi.
Verslunarskólinn verður settur á
laugardaginn kemur.
Trúlofun sína hafa opinberað ung-
frú Jónína Valdemarsdóttir frá Sól-
eyjarbakka í Hrunamannahreppi og
Jóel Guðmundsson, Grettisgötn 45.
Veislu hjelt dr. phil. P. Munch ut-
anríkisráðherra Dana á sunnudaginn
til heiðurs ríkiserfingja Dana og
prinsinum af Wales. I þeirri veislu
voru þeir Asgeir Asgeirsson forsætis-
ráðherra og Sveinn Björnsson sendi-
herræ og konur þeirra.
Gullfoss fór vestur og norður nm
land í gærkvöldi. Farþegar voru um
30, þar á meðal Sigurður Magnússon
Iæknir, Hallgrímur Hallgrímsson,
Anna Björnsdóttir, Ragnar Thorar-
ensen frú og barn, Elín Greipsdóttir,
lautinant Geotes, Kristján Guðmunde-
son, María Helgadóttir.
Heiðursmerki. A afmælisdegi kon-
ungs, 26. þ. mán., var Thor Jensen
sæmdur stórkrossi Fálkaorðunnar ís-
lensku.