Morgunblaðið - 07.01.1933, Síða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Búnaður 1932.
Eftir Sigurð Sigurðsson, búnaðarmálastjóra.
Pramh.
Búpeningur: Honum liefir fjölg-
að í landinu jafnhliða því, sem
jarðargróður hefir aukist. — Prá
hagfrœðilegu sjónarmiði er eigi að
eins að miða við tölu búpenings,
heldur hitt hverjar afurðir hann
gefhr. Betri fóðrun, og að nokkru
kynbætur, hafa að miklum mun
trygt og aukið afurðir búpenings.
Hvað hinum einstöku greinum
búpeningsræktarinnar viðvíkur má
taka fram:
Sauðfjeriaður var talinn:
1800 ....!. 304.000
1900 .... 469.000
1920 590.000
1930 .... 683.000
Nn itiun vera í landinu fleira
sauðfje en nekkru sinuj áður.
Nautpeningur var talinn:
Til skýringat skýrslunni má
iaka fram:
1. Kúatalan er reiknuð sam-
kvæmt framtali 1931.
2. Mjólkurmagn er reiknað 2200
lítrar pr. kú. Það er nokkru
lægra en skýl-slur nantgripa-
ræktarfjelaganna sýna.
3. Mjólkurnotkunin er reiknuð
400 lítrar pr. mann á ári, en
það er það mjólkurmagn sem
álitið er að þörf sje á fyrir
hvern einstakling, ef vel á hð
vera.
4. Afgangs mjólk, er sú mjólk
sem til aflögu er þá búið er
að draga neytslumjólkina frá.
'i Þessi dálkur sýnir vöntun á
mjólk, eða mjólk sem hægt
er að selja.
Reynslan hefir sýnt, að þar sem
mjólkurbúum hefir verið komið á
fot, þá hefir mjólk sú ér látin hef-
Ir verið tíl mjólkurbnanna veríð
meiri en hjer hefir verið aætlað.
Skýrslan sýnir að mjólkurvönt-
un er aðeins í 4 sýslum á landinu.
Annars víðast hvar nokkuð aflögu.
Með áframlialdandi ræktun getum
vjer meira en fullnægt mjólkur-
þörf vorri, og er það vel farið,
því hollara fæðuefni getum vjer
eigi fengið en mjólk.
Alla m jólkurf r amleið slu vora
1800 23.000
1900 23.500
1920 23.500
1930 30.000
Tölur þessar sýna ljóslega hver
er árangur hinna miklu jarðrækt-
arframkvæmda, hin síðari árin. —
Búpeningi fjölgar í landinu, eink-
um nautpeningi. Síðan um 1920
hefir mjólkurkúm fjölgað um rúm
5000 og nú munu þær vera fleiri
en nokkru sinni áður.
Samkvæmt framtali 1931 liefir
verið reiknað iit. hve mikil mjólk-
urframleiðslan sje nú. Skýrsla sú
er hjer fer á eftir sýnir kúatölu,
áætlað mjólkurmagn, manntal,
áætlaða mjólkurnotkun, og áætl-
aða afgahgsmjólk eða vöntun á
mjólk í hiriúin ýmsu hjeruðum
landsins.
má nú telja 47.612.000 lítra. Sje
nú mjólkurlíterinn aðeins reiknað-
ur á 15 aura gerir þetta 7.1 miljón
króna.
Avdtin ræktun túna og áveitu-
engja er einn undirstöðuliður auk-
innar nautpeningsræktar og vel-
megunar bíináðar vors.
Hestar. Tala þeirra var:
1800 ........ 28.000
1900 .......... 41.000
1920 .......... 50.000
1930 .......... 48.000
íírossaeign vor cr að minka,
enda er það rjettmætt. Bættir veg-
ir og brýr auka flutninga á bílum.
Hráttarvjelar vinna hina þyngstu
jarðvinslu. Betri jarðyrkjutæki
gera minni þörf margra hesta, en
meiri kröfur til krafta þeirra og
þols.
AJifuglum hefir mjög fjölgað á
síðari. árum, enda eru nú að koma
upp ágæt alifuglabú eftir nýtísku
aðferðum. Á síðustu 6 árum heíir
alifuglum fjölgað meira en um
lielming og nú munu þeir fleiri
en nokkru sinni áðum Þó flytj-
um vjer inn egg fyrir 100—200.000
kr. árlega. Þessi innflutningur
ætti að h\ú>rfa og vjer jafnvel að
geta flutt egg til útlanda. Að
mörgu eru hjer góð skilyrði fyrir
alifuglarækt, en inúlent fóður
þurfum vjer að nota meira en
gert hefir verið.
Loðdýrarækt er að færast í auk-
ana. Um hana er 'oss eigi kunnugt
að til sjeu neinar skýrslur, en
eitt er víst, að árlega fjölgar þeim
sem fást við loðdýrarækt og er
það vel farið. Hjer m^i vera að
ræða um verkefni, sem möguleik-
ar eru til að aukist og geti gefið
landsmönnum góðar tekjur, ef
rjett er á haldið.
Mjólkurbúin eru nú 6. Mjólkur-
bú Eyfirðinga (stofnað 1928),
Flóamanna (1929), Ölfusinga
1930), Revkjavíkur (1930), Thor
Jensen (1930) og iBorgfirðinga
(1931).
Að undanförnu höfum vjer flutt
inn mjólk og mjólkurafurðir fyrir
um y2 miljón kr. árlega. Nú ætti
þetta að geta horfið úr sögunni.
Starfsemi mjólkurbíianna liefir
aukist mjög á síðastliðnu ári. Um
live mikið mjólkufniagn hefir
komið til búárina er enú ókunn-
ugt, en' vegna starfsemi þessara
búa erum vjer nú að verða sjálf-
bjarga með allar mjólkurafurðir,
mjólk, smjör og osta. Bændur þeir
stm láta mjólk til mjólkurbúanna
fá fremur lágt verð fyrir sína
mjólk, 15—25 aura, en allur kostn
aður við sölu mjólkur er ákaf-
lega hár, oft 3—5 falt meiri en
tíðkast á tilsvarandi stöðum er-
lendis
Sala búsafurða hefir gengið
tregíega á þessu ári og verð lækk-
að að mun frá því sem var 1931.
Þetta er sama sagan um heim
allan.
Menn kvarta um kreppu ,eiga
erfitt með að standa í skilum með
afborganir og rentur af skuldum
og öðrum greiðslum Framkvæmdir
minka og vonin um viðreisn bún-
'aðarins verður eigi eins örugg og
áður.
Hjer er þó vart eps mikill voði
á ferðum og- margir ætla. Megin-
hluti af búsafurðum... vorum er
notað eða mætti nota í landinu,
því fólkinu fjölgar með ári hverju
og því meiri þörf hinna ágætu
fæðu- og klæðaefna, sem búnaður
vor gefúr. Um yerðgildi þeirrá
búsafurða, er notaðar eru á heim-
ilunum til fæðis og klæða skiftir
eigi miklu, ef framleiðslan er eigi
o' fyrjrhafnarsöm. Það sem bænd-
ur selja innan lands er með við-
unandi verði, miðað við það verð
sem neytendur greiða. En sölu-
kostnaður er oft og tíðum óhæfi-
lega hár. Þessu á fjelagsskapur
bænda að ráða bót á. Með auknum
sjávarútvegi og iðnaði vex þörfin
fyrir meiri búsafurðir. Þetta þarf
því. alt að ganga hönd í hönd, ef
vel á að fara.
Af kjötframleiðslu vorri mun
nálega % vera fluttur til útlanda.
Af ull meginhlutinn og fyrir hana
fjekkst 1931 1.17 milj. kr. og %
meira 1930. Fyrir gærur og skinn
fekkst það sama ár um 800.000 kr.
En árlega eru fluttar inn vefnað-
arvörur og fatnaður (þar með tal-
inn skófatnaður) fyrir 8—10 milj.
króna.
Meginhlutann af þessu er hægt
að vinna í landinu. Það er búið
að s'ýna að úr ullinni má vinna
viðunandi klæðnað. Skinnin má
siita og vinna iir þeim skó, ýmis-
konar fatnað og aðrar leðurvörur.
Hjer er verkefni, atvinnuleysi
þarf eigi að vei'a í landi voru, ef
með fofsjá er stjórnað.
Með mjólk og mjólkurafurðir
er rjett að hægt sje að fullnægja
þörf. landsmanna, ,en garðávexti
og egg varitar.
Þetta alt sýnir að vjer á ýmsum
sviðum þurfum að auka framr
leiðslu búsafurða, svo að vjer sje-
um sjálfbjarga. Á öðrum sviðum
að hagnýta okkur afurðirnar bet-
ur (ull, skinn) og vinna úr þeim
nytsama hlriti. Það sem vjer þurf-
um að selja er aðeins nokkur hluti
af kjöti því sem framleitt er.
Hvað hinsvegar horfum á bús-
afurðum vorum snertir á útlend-
um markaði,/má taka fram:
Kjöt. Verðfall á kjöti liefir orðið
mikið hin síðari árin, t. d. var
söluverð á dönsku svínakjöti 97
aurar pr. kg. að meðaltali á árun-
um 1909—1914. Nú er það 84
dánskir aurar pr. kg. í nautgrip-
um sem ætlaðir voru til slátrunár
var verðið (lifandi vigt) að meðal-
tali ó árunum 1909—1914 55 aur-
ar pr. kg., nú aðeins 19.5 aurar
pr. kg. Líkt þessu er verðfall á
öðru kjötk
Markaður fyrir saltkjöt vort er
að lokast i Noregi. Á frystu kjöti
er lágt verð, sem á öðru kjöti. 1
ár hefir kjötverð verið lægra en
riokkru sinni áður, og vonir um
að það hækki að mun eru því mið-
ur litlar. Sama sagan er um ull
og gærur. Verð á þessum vörum er
nú orðið lægra á heimsmarkaðin-
um en það var fyrir stríð. Þvx eigi
að undra þótt vjer berum lítið úr
býtum fyrir þessar vörur. Eina
ráðið er að vinna úr þeirn sjálfir,
nota þær til klæðnaðar fata, skó-
fatnaðar og spara kaup á þessu
frá öðrum löndum. — Ullin er
sögð ágæt til heimilisiðnaðar og i
teppi. Margir eru bílarnir í heirii-
irium, og í þeim þurfa að vera
teppi. Af skinnum vorum er hægt
að útbúa ýmiskonar vörur. Hreins
aðar og sútaðar gærur, hvítar,
svartar, gráar og mórauðar, eru
stofuprýði. Af þeim má búa til
svefnpoka óg ýmiskonar fatnað.
Lítið höfum vjer hirt um þetta.
Sútuð skinn eru til margra hluta
nytsajnleg, eigi aðeins til skó-
fatnaðar, lieldnr og í vetlinga
(hanska), veski, töskur, peninga-
buddur o. fl. Nú eru margar hend-
ur iðjulausar. Er eigi tími til
kominn að vjer förum að hagnýtá
oss gæði lands vors og vinna úr
þéim vetðmæta hluti, til gagns
fyrir sjálfa oss og aðra.
Jarðabætur liafa á þessu ári ver-
ið unnar nokkru minni en 1931.
Skýrslur um þetta eru eigi enn
fullgerðar, svo eigi er hægt að
segja hverju ánunar.
Þessi öld er ræktunaröld. Ái'lega
er talið að unnið hafi verið að
jarðabótum, metið til dagsverka:
1900 ........ 56.000 dagsverk
1912 ....... 158.000 -
þá náðu jarðabætur hámarki fyrir
sl ríð.
1020 ........ 82.000 dagsverk
1931 ....... 762.000 -
Á síðasta áratugnum eru fram-
kvæmdirnar mestar. Betri verk-
færi, notkun tilbúins áburðar, sáð-
sljettur, og aðallega stuðningur
sá er jarðræktarlögin veita jarð-
jmkjumönnum hefir verið valdandi
hinna miklu umbóta á þessu sviði.
M.s. Dronning
Alexandrine
fer mánudaginn 9. þ. mán. kl. 6
síðdegis til ísafjarðar, Siglufjarð-
ar, Akureyrar. Þaðan sömu leið
til baka og kemur þá við á Skaga-
strönd ef veður leyfir.
Fylgibrjef yfir vörur komi í
dag.
Farþegar sæki farseðla í dag.
Skipaafgreiðsla
Jes Zimseu.
Tryggvagötu. Sími 3025.
Á Noorðurlöndum liefir hvergi
síðan um aldamót, hlutfallslega
við fólkstölu, verið mihið ineira
að jarðabótum og nýyrkju, en á
Islandi. Það má svo að orði kom-
ast að allar hendur sjeu fúsar til
að leggja hönd að þessu starfi,
til að rækta og klæða fósturjörð-
ina. Utgerðarmenn og aðrir skatt-
þegriar hafa möglunarlaust borið
þær byrðar sem stpfnun Ræktun-
arsjóðs og jarðræktarlögin hafa
lagt þeim á herðar.
Þar sem skipulag hefir komist
á í kringum kauptún, með skift-
ingu. lands til ræktunar, hafa
hendur verið boðnar og búnar til
að talca að sjer ræktunarstarfið.
í bæjum og þorpum er áhugi fyr-
ir garðrækt mikill.
Bændxirnir taka fúslega öllum
leiðbeiningum Um ræktun, sem til
umbóta horfa. Þetta er hjer sagt
vegna þess að á stundum heyrast
hjer raddir um, að fslendingar
standi að baki nágrönnum vorum
sem jarðabóta- og ræktunarmenn.
Þetta er eigi rjett lengur, það
sannar reynslan.
Nýyrkjuniii og sljettunum hefir
miðað vel áfram. I því eiga þátt
nýtísku aðferðir með betri verk-
færum og vjelum. Yjer eigum nú
mikið af þessum nýtísku verkfær-
um t.d. um 100 dráttarvjelar. Yjer
erum því vel búriir til þess að
halda jarðyrkjunni áfram. í verk-
færum og vjelum liggur mikið
verðmæti. Verði nú kyrstaða ryðg-
ar alt niður, verður ónýtt að
meira eða minna leyti. Með fje-
lagsskap og einbeittum vilja get-
um vjer haldið áfram.
Markmiðinu má eigi gleyma:
Stór tún, sljettar engjar, alt grös-
ugt og vel ræktað, það er líftaug
íslensks búnaðar.
Niðui’lag.
____ Skipstjórí________________
„Evropa" látinn.
Hinn 9. desember kom símskeyti
um það frá New York, að skip-
stjórinn á stóra þýska farþega-
skipinu „Evropa“ hefði látist þar.
Hann hjet Nicolaus Johnsen. Á
leiðinni vestur um haf fekk hann
botnlangabólgu. Læknir skipsins
skar hann upp og tók botnlang-
ann, og þegar skipið kom til New
York var Johnsen fluttur í sjúkra-
hús. Þar ljest hann eftir stutta
legu.
Johnsen skipstjóri hafði um
mörg ár siglt stórum seglskipum,
áður en hann rjeðist til Nord-
deutscher Lloyd. En síðan liann
kom til þess hafði hann haft skip-
stjórn á öllum bestu skipum þess.
Listi yfir manntal (1928), kúatölu (1931) og mjólkurmagn
á öliu landinu.
Kúa- Mjólk Mann- Frá dregst Afgahgs-
tala. 2200 1. pr. kú. taí. 400 1. pr. m. mjólk.
GullbringU', Kjósars.j og Reykjavík j 2671 5876200 33117 13246800 -47370600
Borgarfjarðarsýsla 942 2072400 2517 1006800 1065600
Mýrasýsla 699 1537800 1805 722000 815800
Snæf.- og Hnapp. 835 1837000 3638 1455200 381800
Dalasýsla 621 1366200 1737 694800 671400
Barðastrandarsýsla 591 1300200 3250 1300000 200
ísafjarðarsýsla 860 1892000 8128 3251200 4-1359200
Strandasýsla 413 908600 1815 726000 182600
Húnavatnssýsla 1255 2761000 4089 1635600 1125400
Skagafjarðarsýsla 1241 2730200 4067 1626800 1103400
Eyjafjarðarsýsla 2160 4752000 10334 4133600 618400
Suður-Þingeyjarsýsla 983 2162600 3867 1546800 615800
Norður-Þingeyjarsýsla 329 723800 1760 704000 19800
Norður-MúlaSýsía 809 1779800 3892 1556800 223000
Suður-Múlasýsla 977 2149400 5681 2272400 4-123000
A.-Skaftafellssýsla 400 880000 1139 455600 424400
V.-Skaftafellssýsla 621 1366200 1824 729600 636600
Vestmannáeyjar 221 486200 3331 1332400 4-846200
Rangárvallasýsfa 2059 4529800 3669 1467600 3062200
Árnessýsla 2955 6501000 5152 2060800 4440200
Samtals: 21642 47612400 104812 41924800 5687600