Morgunblaðið - 28.01.1933, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
HelldsOluhlrgðlr:
Þakjárn nr. 24-6-10’
do. - 26-7-10’
Sfml: „ Einn - trelr - þrfr - f]6rfr.
Leiörjetting.
Af vangá hefir fallið úr í Símaskránni viðtalstími
minn. Viðtalstími minn er eins og að undanförnu kl. 1—2.
Þ. J. Thoroöösen.
Huar
á að haefcka
útsuörin 7
Bæjarstjórn Reykjavíkur liefir
nú gengið svo frá fjárhagsáætlun
bæjarins, að á þessu ári eiga út-
svörin hjer að hækka um 357.888
kr. = 17.74% frá í fyrra.
Með öðrum orðum, hverjar 100
kr. í útsvörum manna ættu að
hækka núna um 17 kr. 74 aura
(1000 kr. um 177 kr. 40 a. og
10000 kr. um 1774 kr.) ef ástæður
væru óbreyttar, og ef í fyrra
hefði vDrið rjettlát og sanngjörn
niðurjöfnunin. En því fór nú
mjög fjarri (og verður máske vik-
ið að því síðar, í annari grein).
Af þessari landlægu og sótt-
næmu hækkunarsýki, hlýtur mað-
nr að draga þá ályktun, að meira
en lielmingur bæjarstjórnar sje
haldinn af þeirri starblindu, að
gjaldkræfum bæjarbúum sje enn
að fjölga, atvinnufyrirtækin að
vaxa og gjaldþol manna að auk-
ast, eins og var á veltiárunum. Og
að ár eftir ár og oft á ári, megi
auka útsvörin og skattabyrði
manna. En þessir góðu herrar sýn- ]
ast gleyma því alveg, að máttar-
stoðir bæjarins eru ekki aðeins
bognar orðnar, heldur líka brotn-1
ar, undan ofurþunga skatta og
allskonar byrðarauka.
1. Togurum hefir fækkað hjer
ár frá ári og veiðitími þeirra hefir ,
styst, mjög mikið. TJtsvarið í fyrra ^
var lagt á tap togarafjelaganna,
það var algert eignarnám á þeinx
reitum, sem þau áttu þá eftir. Og
-eins var því háttað, bæði um fleiri
fjelög og marga menn.
Nú er víst mjög vafasamt, hvort;
noklturt eitt togarafjelag hjer,'
hefir sloppið við reksturstap á
s.l. ári. Ilitt er líkara, að alment.
hafi tapið nú orðið meira en fyr.
A þá enn að hækka þúsunda og
tugaþúsunda eignaránið af þess- j
nm fjelögum, og gera þeim þar (
með ókleyft að bjarga bæjarbúum (
frá gjaldþroti og hungursneyð?
Eru útgerðarmenn sjálfir svo
bjartsýnir að þeim lítist vel á
þetta ?
2. Hefir kaupmönnum fjölgað
í bænum, eða verslun þeirra auk-
ist (við höftia) og hagur þeirra
batnað svo, aS á þá sje bætandi?
Hvað segja þeir?
3. Hafa i#»aiarfyrirtæki grætt
svo mikið, að ]>ar verði gripið
til gróðans?
4. Hafa iðnaðarmenn (smiðir,
múrarar, málarar o. s. frv.) haft
svo mikla atvinnu árið sem leið,
að á ])á verði miklu bætt?
5. Hafa húsaeigendur þjenað
svo, að þar verði nýrra uppgripa
leitað? Nýrrar viðbótar við þær
nálægt 20 kr. af hverju hundraði,
sem fasteignamatsnefndir og ríkis-
stjórn, láta nú og framvegis grípa
ránshendi til bæjarsjóðs og ríkis-
sjóðs, af öllum húsa- og lóðaeig-
endum bæjarins.
Siíkar árlegar hækkanir og und
antekningarlausar, er ekki nóg að
nefna eignarán, lieldur verður líka
að telja þær brot á stjórnarskrá
vorri um friðhelgi eignarjettarins.
Allra lielst hjá þeim, sem hafa orð-
ið að lækka mikið húsaleigu, fá
hana vangoldna, eða . verða að
hafa óleigð herbergi og íbúðir, og
eiga því ekkert annað en húsin
sjálf eða deil í ]>eim, til þess að
láta í síhækkandi skattaija.
6. Þá er útsvarsröðin komin að
þeim, sem embættislaun hafa, eða
góðar atvinnutekjur. Að sjálf-
sögðu þykjast þeir ekki heldur
ofhaldnir af sínu. En þó verður
ekki sjeð, að þessi eign sje neitt
rjetthærri en aðrar frjálsar og
velfengnar eignir.
Þegar búið er að hleypa öllum
fvrirtækjum og ,,sjóðum“ í botn-
lauet skuldafen, með óhófseyðslu
og alls konar leikaraskap, þá er
sýnilegt að ekki verður komist
hjá nokkru eignaráni. En þá
verður ekki heldur komist hjá
nokkru atvinnuráni (megi svo
orðá það), ef þjóðin á nokkru
sinni að komast aftur upp úr fen-
inu. Dýpra og dýpra sekkur hún
með því, að vera altaf að þyngja
byrðina og fjötra hendurnar. En
eina bjargráðið, sem vel mundi
duga, væri þess gætt, er það, að
Ijetta sökkulinn og lofa hverjum
einum að bjarga sjer eins og best
gengur, með frjálsum og heiðar-
legnm hætti.
Því meira sem tekið er af eign-
um til evðslu, og því meira sem
þær þverra, þeirn mun meira mink
ar atvinnan og fækkar þeim, sem
laun geta fengið.
Ef ekki verður reynt að halda
jafnvægi milli útgjalda og tekna,
milli eigna og atvinnu, milli fram-
leiðslukostnaðar og kaupgjalds —
verði enn áfram tekin hærri laun
og fleiri bitlingar en framleiðsl-
an þolir — þá mun enn vaxa ört
atvinnuleysið, og lánstraustið þá
um leið þrjóta gersamlega, svo að
hvorki eign nje atvinna verður
þess megnug, að halda lífi í öllum
sæg atvinnuleysingja.
Það er of seint að tala um
skyldu bæjar- éða þjóðfjelags, til
að halda lífi í iðjulausúm múg,
þegar þeir sem hæst gala um
skylduna, hafa gert það með öllu
ómögulegt, að uppfylla þá skyldu.
Sumir menn segja það — og
trúa því sennilega — að hjer á
landi þurfi ekki framar að óttast
drepsóttir, styrjaldir n.je hungurs-
dauða. Mjer sýnist annað. Mjer
sýnist ráðleysi sumra, ósvífni og
heimtufrek-ja annara, værðarmók
margra fulltrúa og kæruleysi
þeirra, ,.sem k.omið hafá af sundi
sjer“ og „lifa í vellistingum prakt
uglega“, styðja hvað annað, og
stefna alt í glötunar áttina. Stefna
hröðum skrefum að gjaldþroti,
bylting og bardögum. En jafn víst
og ]>að er, að nótt kemur á eftir
degi, eins víst er það, að með
gjaldþroti og stórbiltingu í stjórn
arfari, kemur meira eða minna
liallæri, hungur og manndauði með
mörgu móti. Og þá verða engin
úrræði önnur til viðreisnar en of-
ríki á öllum sviðum, og vinnu-
kúgnn verkafólks, fyrir lítil laun.
Á síðasta bæjarstjórnarfundi
h.jer, viklu flestir Sjálfstæðismenn
irnir þoka ofurlítið í áttina að
fyrnefndu jafnvægi milli launa og
efna með því að lækka dálítið
uppbót á: hærri iaunaflokkum bæj-
arþjónustuman’na. En þetta var
þegar felt, eins og flestar áðrar
ráðdeildarsamar tillögur þeirra.
En þó jafnaðarmenn allir (5+2)
setji sig venjulega móti tillögum
Sjálfstæðismanna, ■ þá tekst þeim
þó of oft að fleka ,.sjálfstæði“
einhvérs, til fylgis við ráðlítið
flan og óþarfa eyðslu þeirra. 0g
skáka svo í skjóli minni hlutans
um það, að fjárliagsvandræði og
alt hið illa, sje Sjálfstæðismönnum
að kenna.
Það vakti því eigi litla undrun
og . gremju mína, að Sjálfstæðis-
menn sl?yldu fella tillögu síns eig-
in flokks, svo sanngjörn sem hún
var og alveg sjálfsögð í þessum
f járhagsörðugleikum, að lækka of
háa dýrtíðaruppbót.
Hverskonar rjettlæti eða sann-
girni mælir með því, að gera
hærra undir höfði starfsmönnum
bæjarins en ríkisins?
Svo mikið eru nú þeir menn
sem eitthvað eiga til, píndir um
skattagreiðslu á öllum sviðum, að-
varla mætti minna vera til jafnað-
ar þar á móti, en að lækkuð væri
til helminga dýrtíðaruppbót
flestra starfsmanna ríkis og bæjar.
Og jafnframt óhófslaun öll lælrk-
uð að miklnm mun.
Vitanlega væri drengilegast, ef
hálaunamenn vildu sjálfir fúslega
láta laun sín lækka, meðan mesta
kreppan gengum um garð. Þá væri
og sanngjarnt að lækka hæstú
launin heldur minna, heldur en að
isjálfsögðu verður að gera á. næsta
þingi, ef þvinga verður lækkunina
fram með nýjum lögum.
Bæjarráðsmenn þeir, sem sjálf-
krafa hafa lækkað til helminga
ráðsmannaþóknun sína, hafa gefið
öðrum góða fyrirmynd, til eftir-
breytni.
En slík ráiðsmenska, að halda
launaviðbót hærri hjá bænum en
ríkinu, og svo að segja á hámarki
mestu veltiára, hvernig sem verð-
lag og gjaldþol hrapar; það hlýt-
ur að gera gjaldendur sárgrama,
starfsmenn ríkisins óánægða, og
alla heimtufreka, sem laun eða
kaup taka.
Drengilegra væri það líka, að
lækka með lögum liæstu launin
(eigi síst hjá bankastjórum og
öðrum slíkum), meðau bændur og
aðrir atvinnurekendur verða að
ganga á eign sína og gefa þannig
með sjer og sínum, í stað þess að
taka laun fyrir erfiði sitt. Drengi-
legrá segi jeg — en Jónasar-Iagið
— að látast greiða há laun eða
háa uppbót, en taka svo obban af
þessu aftur, til þess að geta haldið
uppi háu tölunum og hneyksl-
anlegu.
Eða hvar mun niðurjöfnunar-
nefndin sjá sjer núna fært, að
bæta á þessari nærri 358 þusund
kr. hækkun útsvara. nema á þá
er há laun hafa eða miklar, hrein-
ar tek.jur?
V. G.
Rússar bervæðastJ
Fimm ára áætlunin verð-
ur að sitja á hakanum.
Á fundi allsherjarnefndar kom-
múnistaflokksins í Rússlandi, sem
nýlega var haldinn í Moskva, helt
Stalin langa ræðu og merkilega
að mörgu leyti. Skýrði hann þar
frá árangrinuin af fyrri fimm ára
átæluninni og fyrirætlunum Sov-
jetstjórnarinnar.
Hann sagði þar meðal annars, að
þar sem sum ríki hefði eigi viljað
gera gagnkvæman samning við
Rússa um það að hefja ekki árás-
arstríð, og vegna ástandsins í Asíu,
yrði Rússar að búa slg undir stríð.
Þess vegna yrði nú að breyta.
mörgum stærstu verksmiðjunum í
hergagnaverksmiðjur. Og það væri
þegar byrjað á þessu, og Rússar
gæti nú sjálfir framleitt öll þau
hergögn, sem. þeir þyrfti á að
halda til þess að reka óvini af
höndum sjer. Sagði hann að verk-
smiðjur í Rússlandi framleiddu
nú þrisvar sinnum meira heldur
en á keisaratímunum og helmingi
meira heldur en fyrir fimm árum.
En meiri framleiðsla væri ekki
heimtandi, þetta væri hámarkið,
sem nú væri hægt að afkasta.
— En vjer höfum nú fengið
fótfestu og get.um varið oss, sagði
hann.
Fj árhagserf iðleikarnir.
London 27. jan.
Á aðalfundi Midland Bank, sem
haldinn var í London í dag, flutti
Reginald McKenna, forseti bank-
ans, eftirtektarverða ræðu, þar
sem hann hjelt því fram, að erfið-
leikarnir í gjaldeyrismálum þjóð-
anna ættu enga síður rót sína að
rekja tíl þeirra ríkja sem enn
hjeldu sjer við gullmyntfót, en
hinna, sem horfið hefðu frá hon-
um. Hann lagði til, að hafið yrði
gagngert eftirlit með gengislækk-
unum. Þá taldi hann, að með frek-
ari gengislækkunum mætti hækka
heildsöluverð án þess að verð lífs-
nauðsynja hækkaði að sama skapi.
Gluggasýning þessa daga:
Hljóðfæri, grammófónar,
liarmónikur, munnhörpur,
nálar, strengir og vara-
hlutir í alskonar hljóðfæri
Plöfur, nótur:
Nýtísku danslögin og- lög
úr filmum, sýndum og
ósýndum, klassisk og „sal-
on“ lög, skóla og ltenslu-
bækur.
Esperanto:
Plötunámskeið og 7 önnur
tungumál, Linguaphone,
Huguphone. Námsbækur,
orðabækur, almennar og
við ])essi námskeið.
Leðurvörudeildin:
Nýkomin ltvenveski af nýj
ustu skinn tegundum,
gerðum og litum, seðla-
veski, seðlabuddur, mynda
veski, eigarettuveski, vasa
speglá, og peningabuddur.
Spil og spilapeningar í
kössum og einstakir. —
Pennahnífar, pennasköft
og ýmiskonar eigulegir
hlutir. ágætis til tækifær-
isgjafa.
Lágt verð.
Hl]úðfærahúsið.
Bankastræti 7.
Hin fullkomnasta hljóðfæra-
verslun.
Rúsínur, sveskjur, þurkuð
epli, blandaðir ávextir, vest-
firskur harðfiskur, — mjÖ£
góður, daglega ný egg; frá
hænsnabúi V. O. Bernhöft,
er seljast bæði í heildsölu og
smásölu.
Nýtt íslenskt sm.jör vænt-
anlegt.
Verslunin
Sími 3228.
firsnmefl:
HrftháL
Ranðkál.
Gnlrætnr.
Ranðrðfnr.
Párrnr.
Gnlrðfnr.
/í'/u/wvrutreriAuun-^ \
yeAZiniÁe/iiQ
tlll aia) IslersUa rtlpuro!