Morgunblaðið - 11.04.1933, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
7
þangað, mest % þurkaður. Þetta
getur gengið þegar hægt er að
selja fiskinn jafnóðum og hann
hefir verið verkaður, en þegar
hann verður að bíða yfir sum-
arið, eða frá síðast í júní og fram
yfir áramót þá er hann orðinn
hnitulaus og hrúnn eða gulur á
lit og búinn að harðna svo upp
við umstöflun og hita í fiskhúsun-
um, að hann þykir þá ekki eins
góður eða fallegur, því nýr fiskur
líkar þar best og gamli fiskurinn
selst ekki, þegar nóg framboð eru
af nýrri fiski. fyr en sá nýi er
uppgenginn. En okkar vestfirski
fiskur hefir altaf þótt geymast
best og því ekki tekinn fyr en
annar fiskur er seldur. Til dæmis
fór fiskur hjeðan frá ísafjarðar-
•djúpi til Barcelona ekki fyr en í
júlímánuði, lítið eitt. og aðalfisk-
magnið ekki fyr en í október og
desember fyrra ár, enn fremur
hefir fiskur nú síðustu árin verið
óvanalega horaður, en það likar
illa þar. Áður var fiskur 18” og
þar yfir tekinn sem málfiskur, en
nú verður að taka í málfisk, fisk
frá 23” og þar yfir til að geta
selt með tölu 32 fiska í pakka.
'Stærsti fiskurinn er oft gallaður
að einhverju leyti, en millifiskur
betri. Þetta alt gerir það að fisk-
urinn er ekki eins góður og hann
var áður en breytt var til um
verkunina og hætt var að fiska
sumarfisk, sem altaf þykir betri
hvað hann er nýveiddur og verk-
aður. Væri hægt að ráða bót á
þessu svo að fiskurinn færi
skömmu eftir að hann er verkaður,
}>á mundi hann líka betur.
Spánverjar hæla mikið færeyska
fiskinum fyrir hvað hann er hvít-
ur og fallegur á lit, og er það
•engin furða þar sem Færeyingar
veiða mest allan sinn fisk hjer við
land með handfæri eins og áður
var hjer. og jeg hefi getið um,
ennfremur hafa þeir selt sinn fisb
jafnóðum og hann er verkaður,
en hann geymist ver en íslenskur
fiskur, bæði jarðslagar hann og
missir lit fljótar en fiskur hjeðan
og af því er hann kevptur og
lians neytt áður en liann byr.jar
að skemmast. Svo hafa þeir sum-
arfisk, sem þeir fiska á djúpu
vatni, bæði stóran og feitan.
Frá Isafirði gekk einn færabát-
ur síðastliðið sumar og seldist
stærsti fiskurinn fyrir 115 krónur
skippundið af besta fiskinum %
þurkaður, þegar annar fiskur var
seldur fyrir 78 krónur skippundið.
Þetta sýnir að það er ekki aðal-
lega verkuninni að kenna að fisk-
ur hjeðan er ekki eins góður og
áður var, heldur breytt aðstaða
með veiðiaðferðir, og ekki góðri
aðstöðu um sölu á fiskinum.
Norður og Austurlandsfiskur
líkar vel í Barcelona, enda er
ha.nn veiddur að mestu leyti að
sumrinu og liggrr því skemur í
salti en fiskur frá Vestur- og Suð-
urlandi, sem veiddur er að vetr-
inum. Væri hægt að selja strax
og búið er að verka vetrarfisk-
inn, til dæmis það sem verkað
væri í maí og júní, þá væri mikil
bót í því, því fiskur sem verk-
aður er í júlí og ágúst heldur sjer
betur en fiskur sem verkaður er að
vorinu
Barcelonamarkaðurinn vill hafa
harðara þurkstig að sumrinu en
þegar kemur fram x september og
þar til í maí vilja þeir hafa lin-
EGGERT CLAESSEN
hæstarjettarmálaflutmngsmaður.
Skrifstofa: Oddfellowhúsið,
Vonarstræti 10.
(Inngangur um austurdyr).
3ími 1171. Viðtalstími 10—12 árd.
þurkað eða % þurlrstig. Nú er
byrjað að þurka vetrarfiskinn
strax að vorinu og hann er þurk-
aður undir sumarþurkstigið í
þeirri von að hann seljist fljótt,
en þegar sala fæst, ekki, þá verð-
ur hann að bíða fram á haust og
jtykir þá of harður. Nú þykir ekki
fært að senda til Barcelona fisk sem
fiskast að vorinu suður undir
Jöklí um hrygningartímann, vegna
þess hvað hann er þunnur, og mest
af vorfiski hjeðan frá ísafjarðar-
djúpi er líka of þunnur fyrir þann
markað, nema aðeins vetrarfiskur
inn, sem búið er að þurlca í júní-
lok. Þá verður ekki hægt að verka
nema lítið eitt með 3A þurkstig-
inu. Þetta liefir orsakað það, að
þar sem vestfjarðafiskur var aðal-
lega seldur til Barcelona, var nú
síðastliðið ár ekki selt þangað
nema ca. Vt partur af málsfisk-
inum. Allur millifiskur sem eklti
gengur upp i tölu 32 fiskar í
pakka, er fullþurkaður og seldur
til ítalíu og Portúgal og líkar
hann þar vel. Enda er það að-
eins á Barcelona markaðinum, sem
vestfjarðafiskur hefir tapað áliti.
Það sem almenningur þarf að gera
sjer Ijóst er a'ð fiskmatið út af
fyrir sig er ekki einhlitt til að
gera vandaða vöruna, heldur eru
jiað allir þeir sem við fiskverkun-
ina, vinna, sem geta stuðlað að því
að vanda vöruna. Fiskimatsmenn-
irnir flokka fiskinn eftir gæðum,
en þeir get ekki gert slærna vöru
að góðri, og þegar varan í byrjun
er vond þá er ekki hægt að gera
hana góða úr því. Það er ekki
nóg fyrir fiskieigendur að geta
komið slæmum fiski undir mats-
vottorð því komi kæra yfir mat-
inu jiá lendir óorð það sem varan
fær á manni þeim sem fiskinn átti,
jiví nú orðið er allur fiskur sem
fer út úr landinu merktur með
sjermerki hvers seljanda, og getur
yfirfiskimatsmaðurinn ávalt sjeð
hver fiskinn átti, þegar hann fær
umsögn kaupanda fiskjarins um
lof eða last á matinu.
Fiskimatsmennirnir eiga að vera
óhlutdrægir við matið og hafa
altaf fyrir augum að gera það
rjettasta, sem þeir álíta fyrir báða1
aðila, kaupanda og sel.janda, og
ættu allir sem við matið vinna,
að gera sitt ítarsta til að aðstoða
matsmennina í því að matið geti
orðið ábyggilegt og komi að til-
ætluðum notum við sölu fiskj-
arins. .
.Teg'vona að öllum sje nú Ijóst
af því sem jeg hefi nú sagt um
fiskimatið að mikið er komið
undir því í framtíðinni að álitið
á íslenska fiskinum geti lialdið
sjer hjá kaupendum hans, og ætti
það að vera metnaðarsök allra ís-
lendinga sem við fiskveiðar og
fiskverkun fást að láta engum líð-
ast að fara illa eða óvandvirknis-
lega með þessa góðu og eftirsóttu
vöru, sem fiskurinn er, heldur
stuðla að því að hanti vaxi í áliti
og geti gert þjóðinni enn meira
gagn og lieiður en verið hefir.
Barnaheimilið (Hverakotí
Sökum illmælis þess, sem barna-
liæli þetta hefir orðið fyrir, hefir
formaður Barnaverndarnefndar
'eykjavíkur beðið blaðið að birta
eftirfarandi:
Barnaverndarnefnd Reykjavik-
ur (Jón Pálsson, Katrín Thorodd-
sen, Aðalbjörg Sigurðardóttir,
Guðrún Jónasson, Hallgrímur
Jónsson, Maggi Magnús og Sig-
urður Jónsson) segir í skýrslu
sinni um eftirlitsför að Sólheimum
í Grímsnesi 28. ágúst 1932:
„Auk þeirra barna, sem að fram
an getur, eru í hælinu 3 fávitar og
1 málleysingi, sem einnig er and-
lega vanheill, alt stúlkur. Hjafa
þær 3 herbergi í lcjallara, 1 stofu
og '2 svefnherbergi. Sofa 2 stúlkur
þar ,hjá þeim. Yar þar góð um-
gengni, hreint og þokkalegt í rúm-
um og fávitarnir sjálfir þrifalegir,
hreinir og þokkalegir. Sjerstaklega
skal þetta tekið fram um þann fá-
vitann, sem orðrómurinn sagði að
væri vanhirtur. Úti er fávitunum
ætlað lítið járnklætt skýli til sól-
baða.
Þótt nefndin s.je einhuga um
það álit, að alveg sje fráleitt að
hafa hæli fyrir börn og fávita á
einum og sama stað, þá vill nefnd-
in ekki átelja jxetta eða banna,
meðan svo standa sakir, að ekkert
fávitahæli er til á landinu, sjer-
staklega þar sem fávitarnir eru
hafðir alveg út af fyrir sig og for-
stöðukonunni virðist vel ljóst, að
samgangur mætti ekki eiga sjer
stað milli barnanna og fávitanna“.
„Jeg undirritaður sóknarprest-
ur í Mosfellsprestakalli i Gríms-
nesi votta lijer með, að stjórn
barnaheimilisins Sólheimar í
Hverakoti í Gírmsnesi er sjerlega
góð, börnin hraustleg og dafna vel,
enda vel um þau liugsað í hví-
vetna.
Jeg kem þar iðulega, sem sókn-
arprestur og eftirlitsmaður með
börnum í mínum hreppi og veit
því gjörla um alt fyrirkomulag
starfsins og árangur þess og leyfi
mjer að fullyrða, að það beri á-
gætan árangur og betri en hægt
var að vænta í fyrsta byrjun.
Jeg gæti nefnt dæmi upp á það
hvílíkum breytingum börn hafa
tekið á skömmum tíma, bæði til
andlegs og líkamlegs þroska, fram-
ar en vænta mátti, og vegna þess
liefir mjer þótt leitt að börn sem
voru að rjetta við, liafa verið tek-
in heim of fljótt.
Jeg er svo ánægður með starfið
þar fyrir börnin, að jeg hlýt að
játa, að árangurinn er betri yfir-
leitt, en jeg hafði vonast eftir, og
hefi jeg þó altaf haft traust á og
viljað styðja að því að slík starf-
semi kæmist á lijá oss.
Mosfelli, 11. mars 1833.
Guðmundur Einarsson.
„Jeg undirritaður hjeraðslæknir
í Grímsneshjeraði, skoðaði öll
börnin á barnahælinu Sólheimar í
Grimsnesi 15. jan. s.l. og votta
hjer með að heilsufar barnanna er
í góðu lagi.
Ennfremur votta jeg að útlit
barnanna er hraustlegt og hjúkr-
ún þeirra og aðbúð öll er góð. Á
heimilinu er gætt hins strangasta
hreinlætis-
Þetta vottast hjer með.
Laugarási, 9. mars 1933.
Ólafitir Einarsson.
Til snmargjafaa
Barnaleikföng — Munnhörpur — Lúdóspil — Kúluspil — Jó-Jó
— Sauma-, nagla- burstasett — Dömutöskur —- Dömu og herra-
veski — Silfurplettvörur — Blómsturpottar og Vasar —
Styttur og margt fleira — ódýrast hjá
K. Einarsson & Björnsson.
Útdráttur úr skýrslu Lúðvígs
D. Nordals, dags. 16. f- m. sem
liann sendi formanni Barnavernd-
arnefndar Reykjavíkur, um athug
anir hans á barnahælinu í Hvera-
koti 12. f. m. og álit hans á því.
Er útdrátturinn birtur hjer með
leyfi og samþykki læknisins-
.....„I kjallara hússins eru 3
herbergi sem fávitarnir hafa til
íbúðar, þau eru björt og snyrtilega
umgengin. Útbúnaður í rúmum fá-
vitanna var í alla staði viðunandi
og við liæfi.
Sama máli er að gegna um rúm-
fatnað hinna barnanna. Hann var
snyrtilegur hreinn og óaðfinnan-
lega umbúið að öllu leyti.
Fávitarnir voru hreinir og
þokkalega klæddir og var ekki
annað að sjá. en að líðan þeirra
væri góð eftir föngum og aðbún-
aður allur hinn sæmilegasti.
Öll hin börnin voru einnig hrein
og þokkalega búin. Þau virtust
vera glöð, fr.jálsleg og vel siðuð og
mátti af því ráða að þau nvtu al-
úðlegs viðmóts, skilnings og hæfi-
legs aga.......
Þó að jeg hjer að framan hafi
bent á sitthvað viðvíkjandi um-
ræddu barnaheimili sem að mínu
áliti mætti betur fara, vil jeg að
lokum lýsa því yfir, sem eindreg-
inni skoðun minni, að árásir þær
sem gerðar hafa verið iá forstöðu-
konuna nú nýlega, sjeu ómaklegar
og að það sje fylsta fjarstæða að
hún hafi unnið til þeirra.
Virðingarfylst.
L. D. Wordal.
Á eftirlitsferð minní að barna-
heimilinu Sólheimar í Grímsnesi
hinn 12. þ. m. kom það mjer fyrir
sjónir sem hjer segir:
Börnin eru 29 að tölu þar á
meðal 6 fávitar; þau voru öll vel
og þokkalega klædd, legurúm
þeirra m.jög góð og hreinleg og
sjúkradúkur í hverju rúmi fávit-
anna, með sljettum og hnúska-
lausum dýnum. Hvar sem á var
lit.ið, virtist mjer hreinlætis og
þrifnaðar gæta þar í öllu. Heil-
brigðu börnin voru öll frísk og
frjálsleg að útliti og óvenjulega
vel vanin, óþústuð og óþvinguð af
allri harðstjórn. Forstöðukonan
virðist hafa traust þeirra og þau
lilýða henni þvingunarlaust, enda
mjög að henni hænd.
Hjeraðslæknir Grímsneshjeraðs
hefir með samningi tekið að sjer
mánaðarlegt lækniseftirlit á barna
hælinu.
Aðalatriðið virtist mjer, að
gefnu tilefni vera það, að sjá og
sannfærast um, hvort árásir þær
sem heimilið liefir nú orðið fyrir.
væru á nokltrum rökum reistar, og
get jeg með góðri samvisku lýst
því vfir, að þvi fer mjög fiarri:
Jeg fann enga minstu átyllu fyrir
því, að neitt af því sem sagt hefir
verið eða ritað heimilinu og for-
stöðukomunni til foráttu, hafi við
neinn sannleik að styðjast- Tel jeg
það því mjög illa farið og ómak-
legt með öllu, að slík mannúðar-
starfsemi sem hjer er um að ræða,
verði fyrir árásum að lástæðulausu.
Þessa yfirlýsingu mína og
skýrslu hefi jeg samið og undir-
ritað eftir bestu vitund að viðlögð-
nm drengskap mínum.
Reykjavík, 16. mars 1933.
Jón Pálsson,
p.t. formaður Barnaverndar-
nefndar Reykjavíkur.
fninningarorð.
Einar Brandsson á Reyni.
Hann ljest 28. febrúar síðast
liðinn að heimili sínu, Reyni í
Mýrdal, rúml. sjötugur að aldri.
Einar var fæddur 1 Reynishjá-
leigu í Mýrdal og ólst þar upp
lijá foreldrum sínum, Brandi Ein-
arssyni og Kristínu Einarsdóttur,
Jóhannssonar hreppstjóra í Þóris-
holti, þar til hann reisti bú í Reyn
isdal; bjó hann þar i nokkur ár, en
fluttist þá að Reyni og bjó þar
þar til nú fyrir 3 árum; dvaldi
eftir það hjá Sveini syni sínum, er
tók við jörðinni af honum.
Einar lagði mikið fje í garða og
húsabætur og einnig til að menta
börn sín. Um eitt skeið var hann
orðinn allvel efnaður, en tapaði
stórfje á útgerðarfyrirtæki i Vest-
mannaeyjum og náði sjer aldrei
eftir ]>að efnalega. Jafnframt bú-
skapnum stundaði Einar jafnan
sjómensku, var formaður yfir 40
ár og farnaðist jafnan vel. Eru þó
öldur Atlantshafsins oft ærið harð
lúknar og viðsjálar við hina opnu
strönd og má oft ekki á milli sjá.
En Einar var kjarkmaður með af-
brigðum svo að fáir munu nokkurn
tíma hafa sjeð honum bregða,
liverju sem hann átti að mæta á
sjó eða landi. Einar var fríður
sýnum og sjerlega vel vaxinn, í
meðallagi hár, en þrekinn og karl-
mannlegur á velli.
Einar var mjög vel greindur og
tók allmikinn þátt í margslags
fjelagsskap og var þar jafnan hin
traustasta stoð og óhvikulh Hann
gegndi ýmsum trúnaðarstörfum í
sveit sinni; liann var sóknarnefnd-
armaður um fjölda ára, hrepps-
nefndarmaður nokkur ár, deildar-
stjóri í Sláturfjelagi Suðurlands,
frá stofnun þess og til dauðadags.
Bindindismaður var hann mestan
lduta æfi sinnar og alla tíð um-
boðsmaður Stórtemplars öll þau
ár er hann var meðlimur í stúk-
unni Eygló í Vík og sýnir það live
mikið traust var til hans borið af
samferðamönnum hans.
Kona Einars var Sigríður Brvnj-
óifsdóttir frá Litlu-Heiði, er lifir
mann sinn ásamt 6 börnum þeirra
og fjölda barnabarna. Tvii börn
þeirra eru látin fyrir nokkrum ár-
um.