Morgunblaðið - 23.05.1933, Side 3

MORGUNBLAÐIÐ
8
JRorgttttWa^iö
ðtftt; H.Í. Árrakar, ItrkJkTlki
JUtatJörar: J6n KJartanaaon.
Valtf-r Btefánaaon.
KitatJörn og afgreiCala:
Auaturatrœtl 8. — Blaal 1(08.
Aailfalngraatjörl: H. Hafbars.
Aavlfaincaakrlfatoía:
Auaturatrætl 17. — Slml 8700
Keiaaaalatar:
Jön KJartanaaon nr. >741.
Valtfr Stef&naaon nr. 4110.
B. Hafberg nr. 1770.
ÁakrlftaiJald:
Innanlanda kr. >.00 A. nAnuBl.
Utanlanda kr. 1.B0 4 aaánnBl,
f lauaaaölu 10 aura elntaklb.
10 aura meB UaMk.
fjóruelöabanöalag
stofnað til verndar friði
í álfnnni.
Rómaborg 22. maí.
United Press. FB.
Tillögur Mussolini irm fjórvelda
sáttmála til varðveislu friðarins í
álfunni hafa náð fram að ganga.
Pýskaland, Frakkland, ítalía og
Bretland, hafa fallist á tillögurn-
ar. Fyrir hönd Frakklands fjelst
Dejouvenal á till'ögumar í gær
og Göhring fyrir hönd Þýskalands
— Mussolini hefii- sent eintak af
samningnum — en i honum fallast
veldin fjögur á að vinna sameig-
inlega að því næsta áratng, að
varðveita friðinn í álfunni — til
höfuðhorga fjórveldanna, til und-
irskriftar.
Síðari fregn: Stjórnmálamenn
Tijer telja Mussolini eiga mikinn
fiátt í, að samkomulag náðist, en
fiann hefir undanfarinn hálfan
mánuð gert alt, sem í hans valdi
-stóð, til þess að jafna misklíðina
milli Frakklands og Þýskalands.
Hinsvegar hafa ræður þeirra
Roosevelts og Hitlefs stuðfað mjög
mikið að því, að samkomulag náð-
ist. Af sumum er það tækifæri,
sem ræðurnnr gáfu til þess að fá
skjóta. lausn á vandamálinu, talið
liafa riðið þaggamuninn.
Friðarstarf Roosevelts.
Genf 21. maí.
United Press. FP.
Fullyrt er, samkvæmt áreiðan-
legum þeimildum, að á mánudag
verði yfirlýsing Bandaríkjannai
nm ,/riðaröryggi afhent aðalnefnd;
afvopnunarráðstefnunnar, en þess-
ari yfirlýsingu var lofað fyrir
löngu. iMun yfirlýsingin þegar
koinin í kendur Norman Davis,
fulltráa Bandaríkjastjómar. — í
yfirlýsingunni gerir Roosvelt for-
seti grein fyrir að live miklu leyti
Bandaríkin sjái sjer fært að taka
þátt í ráðstöfunum til örvggisráð-
stafana, til varðveitingar friðn-
mn, að þvi tilskildu að Evrópu-
þjóðirnar hætti að yígþúast í árás-
ar skyni.
t ~-----*•■ *' *---
tJtvarpið- í dag: 10.00 Veður-
fregnir. 12.10 Hádegisútvarp. —
Þingfrjettir. 16.00 Veðurfregnir.
19.1(5 Grammófóntónleikar. 19.30
Veðui'fregnir. 19.40 Tilkynningar.
Tónleikar. 20.00 Klukkusláttur. —
Frjettir. 20.30 Erindi. TJm dagleg-
ar máltíðir. (Dr. Björg Þorláks-
sson). 21.00 Tónleikar: Píanósóló.
(Emil Thoroddsen). Grammófón:
Beetlioven: Kvartet í F-dúr. op.
52. (Lener strengjakvartettinn).
Utifunöur
5jáIfstcpðiBflokksinB
á sunnöaginn uar.
Funðarmenn skifta þúsundum og eru
einhuga um stjórnarskrármálið.
Heimatirúþoð leikmanna, Vatns-
stíg 3. Almenn samkoma í kvöld
klukkan 8.
Landsmálafjelögin Heimdallur
og Vörður hoðuðu til umræðu-
fundar nm stjórnmál kl. 4 á
sunnudaginn var á torginu sunn-
an við Varðarhúsið. Voru ræðu-
menn og fundarstjórn á svölum
hússins.
A tilteknum tíma saftiaðist
mannfjöldi mikill á, torgið, og
skifti hrátt þúsundum. Var þar
2-^-3 þúsund manns um það leyti
er fundur byr.jaði. En margir
komu síðar. Gjallarhorn var á
húsinn.
Fjörutíu manna sveit úr Fána-
liði fjelaganna Varðar og Heim-
dajlar kom í fundarbyrjun að
iiúsinu. Er það í fyrsta sinn er
Fánaliðið kemur fram, enda ný-
stofnað. Hefir liðið hláar ein-
kennisskvrtur. Sveitin stóð í
fylking undir fána sínum með-
fram húsinu, gegnt mannfjöld-
anmn meðan á fundinum stóð.
Formaður .Varðar,1 Gunnar E.
Benediktsson lögfr. setti fund-
inn. Hann kvaddi til fundar-
stjóra Árna Jónsson frá Múla, en
Ludvig C. Magmísson endurskoð-
ara ritara.
Formaður Varðar gat ]æss, að
nú í fyrsta sinn kæmi sveit úr
hinu nýstofnaða .Fánal iði! fram
á sjónarsviðið. Heilsaði hann
sveit þessari í nafni Varðarfje-
lagsins, í því trausti, að hún
aldrei misti sjónar á þeim til-
gangi sínum, að gætá sóma
i^lolíksins í hvívetna og glæða ást
og virðing allra góðra fslendinga
fyrir tákni sjálfstæðis og frelsis
þjóðarinnar — íslen^ka fánanum.
Bað liann fundarmenn að lokum
að lirópa ferfalt liúrra fyrir Fána-
liðinu og þjóðflánanum og tók
mannfjöldinn undir það.
Þá tók til máls Sigurður Krist.j-
ánsson ritstjóri. Skýrði hann í
stuttu máli frá sögu stjórnar-
skriármálsins, og drap á helstu
afglöp Framsóknarmanna. Af und-
irtektnm þeim, er hin skörulega
ræða Sigurðar fekk, varð það
ljóst, að meðal þessa mikla mann-
fjölda ríkti hinn mesti samhugur
um stjórnarskrármálið.
Þá talaði Guðmundur Bene-
diktsson bæjargjaldkeri. Sagði
hann m. a. að afturhaldsmennirnir
í Framsóknarflokknum hefði ekki
enn lært svo mikið af sögu annara
þjóða, að enn i dag hjeldu þeir
að þeiin gæti liðist að spyrna gegn
jafnrjetti kjósenda og fulln lýð-
ræði.
Þá talaði Kristján Guðlaugsson
lögfr. Hann gaf gagnort vfirlit
vfir loforð Framsóknarflokksins,
er reynslan hefði sannað að reynst
hefðu eintóm svik.
Næstnr talaði Magnús Jónsson
alþm. Lýsti hann hvernig stjetta-
skifting og stvaxandi stjettarígur
innan þjóðf jelagsins og innan
þingsins gerðu. öll sönn umbóta-
störf erfiðari og erfiðari, þar sem
flokkar væru hlátt áfram bvgðir
upp á stjettríg. til þess að vinna
að hagsmunamálnm stjettaflokka,
, en Táta sig minna skifta um hag
heildarinnar.
| Hann taldi það varða sóma og
jafnvel tilveru þingsins, að það
afgreiddi stjórnarskrármálið fljótt
J og vel. Og Fánaliði Sjálfstæðis-
flokksins fagnaði hann, og taldi
rjettmætt svar við hinni lubbalegu
^ árás, er gerð var á Alþingi — er
rauðliðar, sern árum saman hafa
gengið með rauða fánann, ætluðu
að hanna notkun íslenska fánans.
í Þá talaði Oscar Clausen. Hann
kom víða við. Hann talaði m a,
mn daufleg og sein vinnubrögð
þingsins, og nm skattamálin, hina
ranglátu og liættulegu skatta. Nú
! ætti að fara að ganga á reitur
sparsemdar- og eljufólksins til að
auka, með skildingum þeirra, á
sukkið í fjármálastjórn landsins.
Næstur talaði Pjetur Halldórs-
son. Sagði liann m. a. að menn
mættu ekki skilja það svo, sem
verið væri ,að vinna sjerstaklega
fyrir Reykvíkinga að því, að fá
^ stjórnarskrármálið leyst á viðun-
| andi hátt. Það væri sannarlega
j velferðarmál allrar þjóðarinnar,
i ekki síður sveitanna, að málið
, yrði leyst.
J Jóhann G. Möller talaði næstur,
i aðallega um ríkislögregluna, mn
i stofnnn varalögreglunnar í vetur,
, sem þakka mætti fyrst, og fremst
Sj álf stæðism önnum. Eftir af-
greiðslu þess máls ‘á' þingi færi
það, livort í landiim ætti að vera,
i friður og lög, eða ófriður og ólög,
, En emi þá stympuðiist Framsókn-
armenn gegn viðunandi lausn þess
máls.
i Signrður Jónsson talaði næstur.
| Hann benti á það að ástæðan
fyrir því að Sjiálfstæðisflokkurimi
hefði ekki fyr en raun varð á beitt
sjer fyrir rjettlátri kjördæmaskip-
nn, hefði verið sú að alt fram að því
að Framsóknarfl. hefði komist til
valda hefði landinu verið stjórnað
í samræmi við vilja meirihlnta
þjóðarinnar og menn því af leið-
andi, ekki fundið eins knýjandi
nauðsvn til þess að taka upp þá
baráttu eins og nú þegar fámenn-
ur ránsflokkur situr við völd í
fullri andstöðn við meiri hlnta
þjóðarinnar.
Þá talaði Jón Kjartansson rit-
stjóri. Hann mintist á hvert hefði
verið verkefni Sjálfstæðisflokksins
í samsteypustjórninni, sem sje að
vinna að Tausn kjördæmamálsins;
en þó að flokkurinn hefði átt
mann í stjórn landsins undanfar-
ið, bæri hann ekki ábyrgð á
stjórnarfarinu.
Að lokum talaði Jakob Möller.
Hann gat þess, að andstæðingarnir
væru að hera ]>að út um landið.
að þingmenn Sjálfstæðisflokksins
væru of kröfnharðir í kjördæma-
málinu. og þessi funduv ætti að
sýna’ þingmönnnm hvort þetta
væri rjett. Bað því næst fundar-
menn að lirópa ferfalt húrra fyrir
Týðræðinu og tók mannfjöldinn
undir.
Þessu næst las fundarstjpri upp
framkomna tillögu, sem var svo-
hljóðandi:
„Fundurinn skorar á þingmenn
Sjálfstæðisflokksins að fylgja fast
fram kröfumun nm jafnan kosn-
ingarjett allra kjósenda í landinu
og heitir þeim öruggum stuðningi
til að leiða það mál til lykta með
hverjum þeim löglegum og þing-
legum meðulum, sem þingflokk-
urinn hefir vald á.“
Bað því næst fundarstjóri þá,
sem væru með tillögunni að rjetta
upp liendina og á sama augnahliki
voru hendur svo að segja allra á
lofti.
Þakkaði þá fnndarstjóri ágæta
fundarsókn og sleit fundi.
Fánaliðið heimsækir
foringja Sjálfstæðisflokksins.
Er fundinum var slitið gekk
sveit, Fánaliðsins fvlktu liði til bú-
staðar Jóns Þorlákssonar for-
manns Sjálfstæðisflokksins. en
liann var ekki heima. Gekk hún
þá heim til Magmísar Guðmijnds-
sonar dómsmálaráðherra, hvlti
hann, og hann þakkaði heimsókn-
ina með ræðu. Því næst hjelt
sveitin heim til Ólafs Thors alþm.
og hann þakkaði heimsóknina
einnig með ræðn.
Dragnótaueiðar
í lanðhelgi.
Jeg vildi hiðja yður hr. ritstjóri
að lána rúm í blaði yðar fyrir
eftirfarandi línur, vegna greinar
í Morgunblaðinu 14. þ. mán., um
dragnótaveiðar, eftir alþingismann
Jóhann Þ. Jósefsson.
Jóhann heldur því fram, að hin
hörmulega afltoma dragnótaveið-
anna síðastliðið sumar væri því
að kenna, að ekki liefði verið mark
aður fyrir kolann. Þetta er alveg
rangt, því svo mikið kapp var um
að ná í þennan kola, að hver bauð
upp fyrir annan, og var víst altaf
hægt að fá 30—40 aura fyrir kíló
af þeim kola, sém-var svo stór, að
nothæfur var til útflutnings. Nei,
þetta var ekki ástæðan fyrir því
að frystihúsið fær ekki háta til
að veiða, heldur hitt, að útgerðar-
menn og sjómenn eru nú búnir að
sjá og reyna, að á veiðum þessum
er stórtap, hæði fvrir útgerðar-
menn og sjómenn. Þó að kannske
einn og einn 'bátnr hafi aflað fyrir
kostnaði, þá: eru hinir svo miklu
fleiri, sem hafa stórtapað á veiðum
þessum, að af þeildarútgerðinnii
hefir verið stórkostlegt tjón.
Það hefði mátt áætla þetta nokk
uð, \ef Fiskifjelagið hefði birt
aflaskýrslur friá dragnótaveiðun-
nm eins og öðrum veiðum. Jeg
fæ ekki skilið hvers vegna það
hefir ekki gert það.
Þar «em nú er komin fram á-
skorun frá hinu sænska frystihúsi
um að opna alla landhelgi fyrir
dragnótaveiðum í sumar, vil jeg
skora á þing og stjóm að lá-ta.
rannsaka hjá öllum, sem þessar
veiðar hafa stundað, árið sem leið.
hvað þeir hafa áflað hver um sig
og á hve löngum tíma. og enn-
fremnr hvað þeir liafa kostað til
veiða þessara. Að því loknu ætti
þing og stjórn hægra með að
mvnda sjer skoðun um, hvort ger-
legt er að fórna allri landhelgi
vegna arðsins af veiðum þessnm.
Jeg liefi fengið að sjá reikninga
tveggja báta, sem stunduðu þess-
ar veiðar síðastliðið sumar, og set
hjer sýnishorn af þeim.
Annar báturinn, sem stundaði
þessar veiðar varð að kosta ti>
þeirra eins og hjer segir:
Dragnótaspil....... kr. 2000.00
Dragnótatóg........ — 450.00
Tvær dragnætur .. — 475.00
Legufæri.............. — 200.00
Útbúnaður í bátinn — 100.00
Olía.................. — 738.10
ís keyptnr............ — 237.50
Viðgerð á netum .. — 201.75
Sjóvátrygging báts — 567.00
Slvsatrygging .. .. — 99.00
Alls kr. 5068.35
og er þó mörgu smálegu sle})t.
Afli þessa báts seldist fvrir, að
frádregnum sölukostnaði. t kr.
1243.94, af því fengu sjómennirni*,
sem voru 5, %, kr. 414.65 og því
hver maður kr. 82.93. Sjá nú allir,
að það er ekki fyrir hiálfu fæði í
2i/2 mánuð.
Hinn báturinn, sem jeg hefi
fengið að sjá reikninga frá, ha.fði
sem næst sama kostnað, en aflinn
gerði þar neðan við kr. 1000.00.
Hann stundaði veiðina 2 mánuði.
Jeg vil taka það fram, að bátar
þessir vorn mjög góðir og vel át
reiddir í alla staði. með framúr-
skarandi duglegum sjómönnum.
Það geta nú allir sjeð. hvort
þessir bátar muni fást til að gera
þannig út í sumar, enda engan
mann hægt að fá, til þess að vera
með í slíkri vitleysu.
Að endingu talar Jóhann um,
að við, sem erum andstæðingar
dragnótaveiðanna af prinsipástæð-
um, ættum nú að geta lagt lið til
þess að opna landhelgina Því fer
fjarri, að jeg geti það, því mínar
ástæður móti dragnótaveiðnmim
eru fvrst og fremst þær, að vernda
ungviðið í landhelginni, og svo Kka
sjómenn og útgerðarmenn fyrir
þeim, sem þykjast vera forvigis-
menn þeirra, svo ekki fari fyrir
þeim eins og nú er komið fyrir
bændunum.
Það væri ekki leiðinlegur við-
skilnaður þingsins nú, ef tækist að
fleka þingmenn t.iT þess að lána
Svíum landhelgina, og ef þeir svo
fengju nokkra tugi útgerðarmanna
til þess að lána háta sína til stór-
tjóns, og nokkur hundruð sjó-
manna. til þess að vera ekki mat-
vinnungar í snmar. Nei. þá vil
jeg heldur benda útgerðarmönn-
um og sjómönnum á að gera út
báta sína með lóð eða handfæri
vfir sumarmánuðina, því alt sum-
arið er einhvers staðar nægur afli
kringum landið. En til þess að
þær Areiðar gefi sem allra mestan
arð. þarf að fá útvarpið til þess
að flytja aflafrjettir úr sem flest-
um veiðistöðvum kring um landið,
til leiðheiningar fyrir sjómennina.
Hinn 17. mars síðastliðinn skrif-
aði jeg Fiskifjelagi íslands og
spurðist fyrir um. hvort það vi’ldi
heita sjer fyrir því, að útvarpið
flytti aflafrjettir til leiðbeiningar
sjómönnum. Jeg hefi eltki fengið
neitt sva.r enn. en Aríst er það. að
engar aflafrjettir koma frtá þvt
enn. En það er jeg sannfærður nm,
að ef nú væri búið að senda þessar
aflafrjettir um nokkurn tíma, væm
ekki allir hátar hjer við Faxaflóa-