Morgunblaðið - 26.10.1933, Blaðsíða 3

MORGl’ NBLAÐIÐ
J^TorgmtRaKð
Útgeí.: BLf. Árvakur, RaykJarlM.
Rltatjörar: Jön KJartansaon.
Valtýr Stafknaaon.
Flltstjöm og afgrrelOsla.
Austurstrætl 8. — Stml 1600.
▲uffiyaiDg&atJórl: EL Hafberg.
AuelÝalniraakrlfatofa:
Austuratrætl 17. — Slml 1700.
Belmasluar:
Jön KJartansson nr. 8742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árnl óla nr. 8045.
E. Hafberg nr. 8770.
Áakrtftagjald
Innanlands kr. 2.00 á mánutll.
Utanlanda kr. 2.50 A aaánnOL
t lauaaaölu 10 aura alntakin.
20 aura maO Leabök.
Einu sinni enn.
Tíminn er nú nokkurum sinnum
búinn að endurtaka þau ósann-
índi, að það sje eitt og hið sama
skuldir ríkis og ríkissjóðs, en þetta
hefir jafnharðan verið rekið ofan
í hann aftur.
Samt þykir Tímanum viss-
ara að halda þessum þvættingi á-
fram, og í síðasta blaði segir hann
að Mbl. hafi játað, að skuldir ríkis
sjóðs við útlönd sjeu rjett tald-
ar 23.6 mil. kr. í árslok 1927. —
Síðan bætir hann við innlendum
skuldum, án þess þó að greina
hverjar þær sjeu, og staðhæfir svo,
að heildarskuldir ríkissjóðs hafi í
árslok 1927 numið alls 28 milj.
kr. í stað 11.3 milj., eins og Sjálf-
stæðisflokkurinn hefir haldið
fram og landsreikningar sýna og
sanna.
Bágborið er ástand þess stjórn-
málaflokks, sem ekki treystir sjer
til að verja sínar syndir frammi
fyrir alþjóð, á annan hátt en með
blekkingum og lygum, .svo sem
ritstjóri Tímans gerir-
Ritstjóri Tímans þykist ekki
vita það? að íslenka ríkið er talið
fyrir miljónum skulda við útlönd,
sem ríkissjóði er óviðkomandi og
þess vegna snerta á engan hátt
skattþegna landsins. Þannig er t.
<d. um allar lántökur til Veðdeild-
ar Landsbankans, til Ræktunar-
sjóðs o. s. frv. Þessi lán hafa ekki
verið tekin handa ríkissjóði og
hann hefir enga byrði af þeim.
Þeir einir, sem fasteignalán hafa
tekið hjá þessum stofnunum, bera
byrðar lánanna, greiða vexti og
afborganir með árgjöldum sínum
til stofnananna. Þetta eru m. ö. o.
Lán til arðberandi fyrirtækja, sem
sjálf standa undir skuldunum.
Bf til vill er fjármálaþekking
þeirra Tímamanna svo ábótavant,
að þeir kunna ekki að gera grein-
armun á lánum til arðberandi fyr-
irtækja og eyðslulánum. Þar með
er þá einnig fengin skýring á því,
hveimig þeir fóru með Islands-
banka um árið.
Nokkur hluti enska lánsins frá
1921 fór til fslandsbanka
og bankinn hafði allar
byrðar síns hluta, meðan hann
starfaði. Svo fundu fjármálavitr-
ingar Tímans upp á því, með að-
stoð sósíalista, að loka bankan-
um. Til þess svo að endurreisa
bankann aftur varð ríkissjóður að
leggja fram 4y2 milj. kr. hlutafje,
sem nú er tapað, að því er sjeð
verður. Við þessa ráðsmensku
urðu þau umskifti, að sá hluti
enska lánsins frá 1921, sem íslands
banki sá um að öllu leyti, komst
nú á herðar ríkissjóðs og þar með
á skattþegna landsins.
Kemnr Lindbergh
til Islandi at'lur ?
Hann er kominn til Norður-Skotlands og
menn ætla, að hann fljúgi þaðan hingað.
Inverness, 25. okt.
United Press. FB.
Lindbergh og kona hans flugu
liingað í dag frá Galway á írlandi.
Þau lögðu af stað kl. 11.40 árd- og
við, að þau fari frá Inverness á
hádegi. Þau hafa eklii látið neitt
ákveðið uppi um það hvert þau
ætla, en menn ætla, að þau áformi
að fljúga til íslands.
lentu hjer kl. 3.15 síðd. Búist er (Invernesss er í Norður-Skotlandi)
Alþjóðarannsóknir
á lifnaðarháttum þorsksins.
Árrii Friðriksson magister fer á fund
samverkamanna sinna við þorskrann-
sóknir.
Vísindi, sem að gagni koma.
í dag fer Árni Friðriksson mag-
ister áleiðis til Kaupmannahafnar.
Þar verður haldinn fundur fiski-
fræðinga. Þar koma menn þeir á
ráðstefnu frá Þýskalandi, Eng-
landi, Frakklandi, Noiregi, Dan-
m.örk og Íslandi, er lagt hafa
stund lá að rannsaka þorskinn,
þorskg’öngur, þorskveiðar og öll
þau fjölmörgu atriði í lifnaðar-
háttum þorskins, sem enn eru lítt
kunn.
1 gær átti blaðið tal við Áma,
og fekk hjá lionum eftirfairandi
frásögn um þenna fyrirhugaða
sjerfræðingafund og verkefni
hans.
Verkefni fundarins eru mikil og
margvísleg. En af þeim er hægt
að sjá, hve vandasöm og mikils-
varðandi störf fiskifræðingarnir
afa með höndum á þessu sviði.
Eins og allir vita, mun vart
nokkur grein náttúrufræðinnar
geta gefið Íslendingum jafn mik-
inn og fljóttekinn arð, eins og
rannsóknir á þorskgöngum. Yrði
það ekki með tölum talið, livílíkur
árlegur ágóði af því ytði fyrir
þjóðina, ef menn vissu betur en
nú, hvernig þorskurinn hagar göng
um sínum.
Er því full ástæða fyrir almenn-
ing að gefa öllum þeim fróðleik
gaum, sem vísindin leiða í ljós um
þetta efni.
Friðun þorskmiða.
Eitt liið fyrsta mál á dagskrá
liins fyrirhugaða fundar fiski-
fræðinga þessaira, er það, að leggja
grundvöll að sameiginlegum fyrir-
mælum um það, hvar þorsk skuli
friða. Hingað til hefir hver þjóð
otað sínum tota í því efni- En
engir eru betur til þess færir en
fiskifræðingarnir, að gangast fyr-
ir alþjóðasamtökum í þeim efnum.
Þeir geta best sagt til um það,
hvar friðun gerir mest gagn, hvar
hún er nauðsynleg, og hvar hún
verður til sameiginlegra hagsbóta
þorskveiðandi þjóðum.
Þá ætlar fundurinn að ákveða
reglur um, hvernig ákveða skal
aldur þorska, svo sem greinilegust
vitneskja fáist um það, hve þorsk-
ur sá er gamall sem veiðist, eða
hve mikið er í veiðinni af hverjum
aldursflokki.
Er það mikils vert, að aldurs-
ákvarðanimar verði sem fljótleg-
astar, en þó sem nákvæmastar. En
einmitt um það efni hefir Árni
Friðriksson vísindalegar nýjungar
á döfinni.
Kynþroski og ferðafýsn.
Tilgátur hafa komist á loft um
það, og jafnvel fengist fyrir því
sannanir í einu tilfelli, að farfugl-
ar taki sig upp í ferðalög sín, þeg-
ar þeir eru kynþroska, að kyn-
þroskinn hafi beint þau áhrif á
þá, að vekja upp í þeim hina ómót-
stæðilega sterku ferðafýsn.
Nú geta menn hugsað sjer, að
sje svo um fuglana, þá eigi hið
sama sjer stað með fiskana, t. d.
þorskinn. Hann taki sig upp frá
uppvaxtarstöðvunum til hrygning-
arsvæðanna, þegar sá tími er kom-
inn að kynþroskinn beint kveilcir
eðlishvöt hans til langferðalaga.
En svo er eftir að vita margt
viðvíkjandi þessu. T. d. hvort sami
þorskurinn hrygni lá hvarju ári.
Er sennilegt að svo sje. Svo og
hve gamall hann er, þegar hann
er kynþroska. En það vita menn
að er mismunandi, m. a. eftir
hitastigi sjávar- Þorskurinn í
kalda sjónum við Austurland er
t. d. vart kynþroska fyrri en hann
er 8—9 ára. En þorskur, sem elst
upp í hlýrri sjó við suðurströnd
íslands er kynþroska þá hann er
5—6 ára.
Óþektar uppeldisstöðvar.
Eins og kunnugt er, eirtu ýmsir
fiskifræðingar, og ekki síst Árni
Friðriksson á þeirri skoðun, að
einhversstaðar hjer í nánd við Is-
land sjeu þorskmið og klakstöðv-
ar sem enn eru ókunnar. Byggir
hann þessa skoðun sína á því, að
hvað eftir annað kemur það fyrir,
að í þorskafla hjer við land kem-
ur í Ijós mikil mergð af stálpuð-
um fislti á vissu aldursári, án þess
að á undanförnum- árum hafi orð-
ið vart við sama „árgang“. Síðan
kunnugt er, að þorskur gengur frá
Girænlandi til íslands, geta mið
þessi vitanlega verið niálægt Græn-
landi. En eins og gefur að skilja,
getur það haft geysimikla þýð-
ingu, ef liaft yrði upp á miðum
þessum.
Enn vita menn ekki hvort þorsk-
ur gengur milli Færeyja og fs-
lands. En líltur telur Á. Fr. til,
að svo sje. Á það bendir t. d. að
íslenskur togari veiddi eitt sinn
þorsk miðja vegu milli Færeyja
og Islands.
„Barnaheimili og
„Elliheimili“ ■
En eitt svæði við strendur lands-
ins er lítt rannsakað í þessu til-
liti, segir Á- Fr. Er það Breiði-
fjörður. Þar veiddu skútumar
mikinn smáfisk, þairaþorsk, fyrr á
tímum. Þar má vel vera að sje
eitt aðal uppvaxtarsvæði þorsks-
ins hjer við land, einskonar ,barna,
lieimili fyrir þorskstofn landsins í
sumum árum.
En hitt er víst, að Austfjarða-
sjórinn er aftur á móti einskonar
„Elliheihiili", því þar eru þorskar
jafnan veiddir, af eldri „árgöng-
um“ en sjást í afla annars staðar
á landinu. Og það sem kyndugra
er: Gamli þorskurinn virðist
hrygna þar austur frá.
Virðist svo, sem hrygningar-
göngnr þorsksins falli niður, þeg-
ar hann hefir náð vissum aldri, og
hrygni hann þá þar sem hann er
ominn-
Greinilegar aflaskýrslnr.
Eitt af verkefnum fundarins er
það, að gangast fyrir því, að afla-
skýrslur fiskiveiðaþjóða verði
greinilegri en eru nú, svo þær
verði fullkomnari grundvöllur fyi*-
ir vísindalegar rannsóknir.
Um það sagði Á. Fr. m. a. Fyrir
rannsóknirnar er það ekki full-
nægjandi, að fá gert upp hve afla-
magn sje mikið. Menn verða að
geta gert sjer grein fyrir því, hve
mikið fiskimagn er í sjónum á
hverjum tíma. En aflamagnið fer
ekki eingöngu eftir því heldur
kemur þar til greina, live sjósókn
er mikil.
Til þess að geta gert sjer grein
fyrir fiskmagninu á miðunum,
þarf að fá vitneskju t. d. um hve
margir þorskar veiðast á 1000
öngla að jafnaði. Eins eiga togar
að gefa upp hve mikið þeir veiða í
einum togtíma o. s. frv. Síðan er
að gera sjer grein fyrir því, hve
mikið gætir hvers „iárgangs“ í
aflanum.
Fjölmörg fleiri atriði mun þessi
sjerfræðingafundur hafa með
höndum er of langt yrði hjer upp
að telja.
Bretar vilja takmarka enn
meira innflutning á dönsku
fleski.
Khöfn, 25. okt.
United Press. PB.
Breska ríkisstjórnin hefir fyrir
nokkru farið fram á það, að Danir
fjellist á það, að takmarkaður
væri enn frekara innflutningur til
Englands á dönsku fleski eða um
20%. Svar Dana við þessari miála-
leitan hefir ekki verið birt, en
þeir munu leggja milcla áherslu á,
að koma í veg fyrir, að til þessara
takmarkana komi, því að ef til
þess kæmi, að þær næði fram að
ganga, mundi svínarækt Dana bíða
við það óbætanlegan hnekki. —
Danska ríkisstjórnin hefir nú sent
nefnd manna til London til þess
að ræða þetta mál við bresku
stjórnina.
Gullverð í New York.
New York, 25. okt.
United Press. FB.
Gullverðið var í morgun ákveð-
ið $31.36 á únzu.
Fcrmingargjöf.
BrATSarkjöllinn, skáldsaga eftir Krist-
mann Guðmundsson, 6b. 8.00, innb.
10.00. Áður er út komið eftir Krist-
mann: Morgiinn llfsins, ób. 8.00, innb.
10.00.
1 by^g-ftuin, kvæði eftir Davíð Stefánsson v
frá Fag-raskógi, ób. 8.00, innb. 10.00
og 12.00.
Airna í G-rænuhlIð, skáldsaga fyrir ung-
ar stúlkur eftir L. M. Montgomery,
ób. 4.80, innb. 6.25.
Þess bera menn sár, skáldsaga eftir
Guðrúnu Dárusdóttur, kr. 2.80.
Auk þess höfum við mikið og fallegt
úrval af sálmabókum, sem ávalt eru vel
þegnar fermingargjafir.
í>á má ekki gleyma hinum ágæta Peli-
kan-lindarpenna, sem er tilvalin ferm-
ingargjöf.
Bökkhdan
Lækjargötu 2. simi 3736
Hörmulegt slys.
Barn verður fyrir bif-
reið og bíður bana.
1 gærdag um kl. 3% var bif-
reiðin RÁ 30 bifreiðarstjóri Sig-
urður Sveinbjömsson, að koma að
austan og fór niður Njálsgötu. —
Þegar hún átti skamt eftir niður
að Frakkastíg, stóð önnur bifreið
þar á suðurbrún götunnar. En
gatan er þarna mjó og lægðir við
hana beggja vegna, þar sem gang-
stjettir eiga að vera.
Tvær litlar stúllcur vora á göt-
unni með sleða að leika sjer, því
að þar var hálkuþlettur. Bifreið-
arstjórinn á RÁ 30 gaf viðvörun-
armerki, og færðu telpurnar sig
út á vegarbrúnir, sitt á hvað. Bíl-
stjórinn hægði ferðina mjög og
rendi hægt fram á milli telpnanna.
En þar á bálkublettinum, sem
var í lialla á götunni, skrikaði
bíllinn að aftan og slöngvaðist á
telpuna sem þeim megin stóð, og
varð það henni að hana.
Telpan hjet Ásta og var 4 ára
að aldri. Foreldrar hennar eru
Lilja Guðnadóttir og Ástráður
Jónsson á Njálsgötu 14.
ntkuœðagreiðslan
um bannið.
í gær komu firegnir um at-
kvæðagreiðsluna í Vestur-Húna-
vatnssýslu og hafði hún farið
þannig að 132 sögðu nei en 106
já. Er þetta önnur sýslan, þar
sem bannmenn eru í örlitlum meiri
hluta.
Árið 1908 var Húnavatnssýsla
óskift og er því ekki hægt að
bera saman atkvæðatölurnar þá
og nú.
Járnbrautarslys.
Þrjátíu menn bíða bana.
Paris, 25. okt.
United Press. PB.
Stærsta járnbrautarslys, sem orð-
ið hefir. í Frakklandi um langt
skeið, varð í nánd við Evreaux í
gær, þegar hraðlestin, esm fer á
milli Parísar og Cheinbourg, hljóp
af teinunum. Jámbrautarvagnam-
ir hröpuðn niður í fljót. Þrjátíu
menn biðu bana, en 32 meiddust,
sumir mjög alvarlega.