Morgunblaðið - 27.01.1934, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
3Horgu»Maí>ið
Útgef.: H.f. Árvakur, fteykjavlk.
Rltstjórar: J6n KJartansson,
Valtjr Stefánsson.
Rltstjórn og afgreiösla:
Austurstræti 8. — Slmi 1600.
Auglýsingastjöri: K. Hafberg.
Auglýsingaskrlfstofa:
Austurstræti 17. — Slmi 3700.
Helmasimar:
J6n Kjartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árni 6la nr. 3046.
B. Hafberg nr. 8770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánubi.
Utanlands kr. 2.60 á mánnCl.
1 lausasölu 10 aura eintakJS.
20 aura me8 Lesb6k.
Straadiö
í DQrafirði.
„Ægir“ náði enska
togaranum á flot i
fyrradag, en misti
hann aftur í strand.
Bins op,' skýrt var frá í blaðinu
í gær, fór veður lægjandi vestra
í fyrradag. Þó var ekki búist við
því, að varðskipið mundi gera
neina tilraun til að draga enska
togarann „Cape Sabel“ af grunni.
Þó gerði „Ægir“ tilraun til þess
þá um daginn. Yoru þá fengnir
verkamenn frá Þingeyri til þess
að fara út með firðinum, þangað
sem skipið strandaði (við Arn-
arnes) og ljetta það, og eftir það
tókst „Ægi‘‘ að draga skipið á
flot, og eitthvað um 60 faðma út,
en þá steytti togarinn á skeri og
við það slitnaði strengurinn milli
skipanna. Hrakti togarann þá upp
í skerjagarðinn á öðrum stað,
heldur en bann hafði verið áður.
IJpp úr því gerði norðangarð
og varð þá við ekkert rá.ðið. En
í gærkvöldi var að lægja, og er
búist við því að ,,Ægir“ muni gera
aðra björgunartilraun í dag.
Strandmennirnir af ,Cape Sabel'
komúst fyrst um borð í annan
enskan togara, og voru þar um
borð frá mánudegi til fimtudags.
í gær komu þeir allir inn til Þing-
eyrar og leið þeim vel. Bíða þeir
nú eftir skipsferð heimleiðis.
slrandið.
Skipiö talið af.
í gær komu þær frjettir að aust-
an, að flutningaskipið „Edda“,
beldi áfram að liðast sundur á
strandstaðnum.
Yarðskipið „Þór“ v.ar komið á
strandstaðinn, en komst bvergi
nærri skipinu vegna brims.
í gærkvöldi var þó sjó tekinn
að lægja og var komin norðanátt,
en menn óttast að „Edda“ sje svo
illa farin, að henni verði ekki
bjargað.
„Esja“ kemur á Hornafjörð í
dag til þess að taka strandmenn-
ina. Var ekki ráðið í gærkvöldi
hvort allir ætti þeir að fara hing-
að suður með „Esju“, eða. skip-
stjóri og 1. vjelstjóri yrði eftir
eystra og biði þess bvað um Eddu
yrði.
Sjóslys við
Dýraf jörðB
Ásigling milli
enskra togara.
tveggja
„Sabik“ eftir að það sökk,
þeir liafi horfið jafnharðan
djúpið aftur.
en
í
Annar sekkur samstundis
og 12 menn farast.
Um „Sabik“.
f baust var íslenskur skipstjóri
um tíma á „Sabik“, Ólafur Ófeigs-
son. Þess vegna hafa menn haldið
Klukkan V/2 í gærdag rákust á út af Dýrafirði ensku
togararnir „Sabik“ og „Eutha,nia“, báðir frá Grims-
by. „Sabik“ sökk þegar og fórust 12 menn, en 2
var bjargað.
Þessi sorglega fregn barst hing-
að að vestan um kl. 2 í gær. -—
Birti Morgunblaðið hana í glugga
sínum, og linti ekki fyrirspurnum
í síma allan daginn eftir það, því
að menn bjuggust við að ein-
hverjir íslendingar hefði verið á
skipínu. En svo var -ekki, eins og
nánar verðu^ ságt frá síðar.
Það var erfitt að ná glöggum
frjettum að vestan af strandi
þessu fram eftir deginum í gær,
en í gærkvöldi seint tókst Morg-
unblaðinu að ná sambandi við
Þingeyri í Dýrafirði, og fekk það-
an þessar fregnir:
Áreksturinn.
Enskur togari leitar
að líkum þeirra, er
fórust og hvort nokk
urir kunni að vera
lifandi.
Skömmu eftir að slysið varð,
kom þriðji enski togarinn á vett-
vang og fór að leita, hvort hann
fyndi ekki neinn mann ofansjávar
á lífi af skipshöfn ,,Sabiks“, eða
þá lík þeirra, sem farist höfðu.
En ,,Euthonia“ þorði ekki að bíða
eftir því, bjóst við því að kunna
iið sökkva þá og þegar og flýtti
sjer því til liafnar. Er því ekki
enn vitað hvort leitar-togarinn
hefir fundið nokkra 1 lífi, en það
ei talið fremur ótrúlegt. Mælt er,
að skipverjar !á „Euthonia“ hafi
sjeð skjóta upp mönnum af
að íslendingar hefði verið á skip-
inu. Ólafur fór af því í nóvember.
En vegna. þess að Morgunblaðið
vissi hann allra hjerlendra manna
ninnugastan því, átti það tal við
hann í gærkvöldi og spurði hann
um skip og áhöfn. Hann svaraði
svo:
Það er áreiðanlegt, að
enginn íslendingur hef-
ir verið á skipinu núna
Þess vegna má fólk hjer vera
óhrætt um, að það hafi mist ást-
vini sína eða ættingja. Jeg var
fiskiskipstjóri á „Sabik“ í haust,
tvær veiðiferðir, en fór af því 20.
nóvember. Líkaði mjer vel við
skipið, þótti það gott sjóskip, en
ekki var það stórt, um 131 smá-
lest. Það var smíðað í Selby árið
1918, eitt af þessum „Standard“
skipum, sem Englendingar smíð-
uðu þá, mjög svipað og „Karls-
efni“, íslenska togaranum. Eig-
endur skipsins voru „Dahl Steam
Pishing Co. Ltd “
Mjólkurmálið.
i --
Hvað tekur nú við?
Prásögn skipstjórans á
„Euthonia‘‘.
Breski togarinn ,Euthonia‘ kom
hingað til Þingeyrar um kl. 3 í
dag og lagðist hjer á ytri höfn-
inni.
Skipstjórinn segir svo frá, að
kl. um V/2 hafi árekstur skip-
anna orðið um 7 sjómílur út af
firðinum. Var þá veður sæmilegt,
og ekki mjög mikill sjór, og ekki
dimmviðri.
Hvers vegna slysið hefir hent,
er enn eigi víst, að „Euthonia“
sigldi ])vert á „Sabik“ og lenti
á skipinu um vjelarrúmið þvert,
og hjó langt inn í það. Sökk þá
„Sabik“ samstundis.
Þegai' áreksturinn varð, var
skipstjórinn á „Sabik“ og flestir
menn á skipinu undir þiljum,
nema, loftskeytamaður og annar
vjelstjóri, sem voru á stjórnpalli
við stýrið.
Þessir tveir menn
björguðust, en eng-
ir aðrir,
og fórust þannig 12 menn af 14,
sem á skipinu voru.
Eigi var það sannfrjett í
með hverjum hætti þessir tveir
menn höfðu bjargast, en sennilegt
er að þeir hafi hlaupið á milli
skipanna, áður en „Sabik“ sökk.
Var sagt í gærkvöldi, að þeir lægi
báðir um borð í „Euthonia“, væri
þó ekki meiddir, en myndi hafa
fengið taugaáfall af felmtri við
þenna sviplega atburð.
„Euthonia" ekki mik-
ið skemd.
Það er álitið að togarinn „Eu-
thonia“ sje ekki mikið skemdur.
Hefir liann ]jó laskast eit.tlivað að
framan og mun kafari frá íslenska
varðskipinu „Ægi“ athuga skemd-
irnar á morgun (\ dag).
Þar sem frá var horfið.
Það var ekki laust við, að sein-
asti þáttur mjólkurmálsins yrði
skoplegur.
Hennann Jónasson lögreglu-
stjóri kvað upp dóma yfir tveim
mönnum, sem kærðir voru fyrir
brot á Mjólkurlögunum. Verkn-
aður beggja var nákvæmlega hinn
sami, sá, að selja ógerilsneydda
mjólk í mjólkurbúðum hjer í bæn-
um, en það banna Mjólkurlögin og-
leggja sektir við.
Lögreglustjórinn kvað upp dóm
í öðru málinu föstudaginn 22. des.
Það var sýknudómur, bygður á því,
að ekki væri komin tilkynning frá
atvinnumálaráðherra um það,
hvaða mjólkip'bú hefðu hlot.ið
,viðurkenningu‘ samkvæmt Mjólk-
urlögunum.
Næsta dag, laugardaginn 23.
des. kvað lögreglustjóri upp nýj-
an dóm í nákvæmlega samskonar
| máli. En nú var sektardómur upp
kveðinn, enda var Lögbirtinga-
blaðið þá komið út með auglýs-
ingu um hin vjðurkendu mjólkur-
bú.
Eigi er ætlun vor að fara hjer
að ræða þessa tvo dóma lögreglu-
stjórans, enda þótt þeir — svona
iilið við lilið — virðist næsta skop-
legir. Hitt var ætlan blaðsins, að
reyna að grenslast eftir því, hvað
valdhafarnir hugsa sjer nú að
gera; því svo virðist sem þeir sjeu
byrjaðir að franikvæma hin marg
umtöluðu Mjólkurlög. En sú frain-
kvæmd byrjar svo einstrengings-
lega, að það vekur grun um, að
meira sje í aðsigi.
Til hvers voru Mjólkurlögin
sett?
Enda þótt mikið flaustursverk
yrði á afgreiðslu Mjólkurlaganna
á Alþingi s.l. vor, og lögin sjeu
mjög ófullkomin í alla staði, bera
þau þess þó glögg merki, hver
tilgangurinn var með setning
þeirra. Hann kemur glegst fram
í heiti laganna sjálfra:
„Lög um heilbrigðisráðstafanir
um sölu mjólkur og rjóma“, er
heiti laganna.
Og innihald laganna er í sam-
ræmi við heitið.
Þar segir m. a.:
„í öllurn þeim kaupstöðum og
kauptúnum lijer á landi, þar sem
fram fer sala á mjólk og rjóma
frá fUllkomnum mjólkurbúum, er
viðurkend hafa verið af atvinnu-
málaráðherra, skal óheimilt að
Selja þessar vörur ógerilsneyddar.
Undanþeg'in þessu banni skulu þó
mjólkurbú, er að dómi atvinnu-
málaráðherra liafa sjerstaka að-
stöðu til þess að hreinsa mjólk-
ina á annan hátt og koma henni
oskemdri á markaðinn“.
Þessu næst segir, að lögin nái
ekki til svonefndrar barnamjólk-
ur „nje til þeirrar mjólkur, sem
framleidd er innau kaupstaðarins
og framleiðandi selur utan mjólk-
urbúðar beint til neytenda“.
Af þessu er Ijóst, að Mjólkur-
lögin miða fyrst og fremst að því.
að tryggja að ekki sje seld í búð-
um önnur mjólk en sú, sem er
óskemd og góð verslunarvara. —
Þetta er s.jálfsögð heilbrigðisráð-r
stöfun.
W !
Sanngjarnt mjólkurverð.
En svo er önnur hlið á þessu
máli og hún snýr eingöngu að
neytendunum. Hún er: Hvernig
er hægt að tryggja það, að neyt-
endur fái á hverjum tíma mjólk
kejjita sanngjörnu verði og að
þeim sje ekki gert erfitt fyrir,
að afla sjer þessarar nauðsynja-
vöru ?
Því verður ekki neitað, að
Mjólkurlögin — jafnframt því að
vera rjettmæt heilbrigðisráðstöf-
un — veita þau hinum „viður-
kendu“ mjólkurbúum sjerrjett-
indi. Þessi mjólkurbú hafa ein
tæki til að gerilsneyða mjólkina
og gera hana að markaðsvöru fyr-
i i' Reykjavíkurmarkaðinn.
Þessi sjerrjettindi mjólkurbú-
anna gera það að verkum, að bæj-
arstjórn Reykjavíkur verður að
láta þetta mjólkurmál meir til sín
talra hjer eftir en liingað til.
Bæjarstjórn verður að hafa eft-
irlit með mjólkurverðinu framveg-
is. Og það er mjög auðvelt, að
koma slíku eftirliti á, því að Mjólk
urbandalag Suðurlands hefir
fyrir meira en ári boðist
til, að láta nefnd ákveða verð-
lag mjólkurinnar á hverjum tíma.
Þessi verðlagsnefrid sje skipuð
jafmnörgum fulltrúum frá bæjar-
stjórn og Mjólkurbandalaginu, en
oddamaður verði hagstofustjóri
eða annar hlutlaus maður.
Þó að bæjarstjórn Reykjavíkur
liafi ekki viljað blanda sjer inn í
þessi mál hingað til, horfir þetta
alt öðru vísi við nú, eftir a.ð
Mjólkurlögin eru komin í fram-
kvæmd.
Framkvæmd
Mjólkurlaganna.
Sektardómur sá, er Hermann
Jónasson kvað upp fyrir jólin,
bendir til þess, að nii eigi að
ganga í skrokk á þeim mjólkur-
búðum lijer í bænum, sem selt
liafa ógerilsneydda mjólk, loka
búðunum og sekta óigendur eða
umráðamenn þeirra.
Þessi karkalega aðferð nær vita
skuld engri átt. Pjöldi fólks hjer
í bænum hef'ir lagt í öiikinn kostn-
að við að koma upp mjólkurbiið-
um og gera þær þannig úr garði,
að fullnægi kröfum heilbrigðissam
þyktar bæjarins. Ef lokað er hjá
þessu fólki fyrirvaralaust, myndi
það bíða stórtjón við þá ráð-
stöfun.
Sjálfsagt geta mjólkurbúðir,
öllum að 'skaðlausu, fækkað tals-
vert frá því sem nú er. En það
verður að veita þeim mönnum hæfi
legan frest, sem loka eiga mjólk-
urbúðum. Síðan verður að sjá um.
að þær mjólkurbúðir, sem starf-
ræktai' verða í framtíðinni, verði
dreifðar sem hagkvæmast um all-
an bæinn, svo að þær komi neyt-
enduin að sem mestum og bestum
notum. Bæjarstjórn verður að
taka mjólkurbúðamálið upp frá
nýju og sjá um, að neytendum
verði ekki gert erfitt fyrir a.ð
afla sjer þessarar nauðsynjavöru.
Bændur utan mjólkurbúa.
Allmargir bændur austan fjalls,
sem standa utan mjólkurbúanna,
baf'a undanfarið sent hingað
nijólk, sem seld hefir verið óger-
iisneydd í búðum hjer. Þessum
mönnum verður nú bolað burt af