Morgunblaðið - 18.11.1934, Page 4

4
MORtíUNBLAÐIÐ
§párnaðaráðsföfun
rauðu sfjórnarinnar.
Allftr embættismenn og opin-
berir starfsmenn, §em náð
hafa 65 ára aldri, skulu
vikja úr embætti, svo gæð-
ingar stjórnarinnar komist
' að fötunni.
Stjórnarliðar í allsherjarnefnd
ðfri deildar flytja f. h. dóms-
málaráðherra frumvarp um ald-
urshámark opinberra embættis-
og starfsmanna. Frumvarp
þetta er ekki langt og þykir því
rjett að birta það í heilu lagi.
Það er svo hljóðandi:
1. gr. Hver sá opinber em-
bættis- eða starfsmaður í þjón-
ustu ríkis, bæjar- eða sveitar-
fjelaga eða stofnana, sem þau
ráða yfir eða eiga, hvort sem
hann er skipaður af konungi
eða ráðherra eða öðrum lögleg-
um aðila, eða þó hann sje fast-
ráðinn, skal leystur frá embætti
sínu eða starfi sínu af sama að-
ila, er veitti honum það eða
rjeði hann til þess, þegar hann
er orðinn fullra 65 ára.
Heimilt er þó, að þeir opin-
berir embættis- og starfsmenn,
sem þykja til þess nógu ernir til
líkama og sálar, sjeu látnir
halda störfum sínum þar til þeir
eru fullra 70 ára, en enginn má
vera í opinberu embætti eða
stöðu, sem eldri er.
Ákvæði þessarar greinar ná
ekki til ráðherra, alþingis-
manna og annara opinberra full
trúa, sem kosnir eru almennri
kosningu.
2. gr. Þegar opinberum starfs
mönnum er veitt lausn frá störf-
um sínum samkv. 1. gr., skal
miða lausnina við 1. dag næsta
mánaðar eftir að þeir urðu 65
eða 70 ára.
Hafi opinber starfsmaður
ekki verið leystur frá embætti
sínu eða stöðu, er hann varð 65
ára, getur hann orðið leystur
frá stöðunni hvenær sem er á
tímabilinu þar til hann er 70
ára og verður að láta af störf-
um skilmálalaust.
3. gr. Þeir opinberir embætt-
is- og starfsmenn, sem eru orðn-
ir 70 ára er lcg þessi öðlast
gildi, skulu víkja úr stöðum sín-
um 1. janúar 1935, eða gangi
lögin síðar í gildi, þá 1. dag
næsta mánaðar eftir að lögin
öðlast gildi.
í greinargerð segir m. a,:
„Það er alkunnugt, að þegar
menn eru búnir að ná vissum
aldri, hætta menn að þroskast
og standa þá í stað andlega og
líkamlega um skeið, og eru
menn þá taldir vera á mann-
dómsárunum. Úr því verða
hvorki andlegar nje líkamlegar
breytingar á mönnifln, nema aft
urför ein. Það er staðreynd, að
afturförin gerir vart við sig hjá
flestum úr því að þeir eru orðnir
60 ára, enda þótt hjá sumum
sje fyrr, en að allmikil brögð
sjeu orðin að henni hjá allflest-
um þegar þeir eru orðnir 65
ára, enda þótt margar undan-
tekningar geti verið frá því.
Jafnframt er það staðreynd, að
mönnum, sem farið er að förl-
ast andlega, er það sjaldnast
Ijóst sjálfum, sjerstaklega ef
þeir eru ernir að líkamsburðum,
og hafa slíkir menn það til að
sitja í embættum sínum löngu
eftir að þeir eru orðnir ófærir
um að ánna þeim.--------
Það mun víst, að langfæstir
þeirra manna, sem hafa náð 70
ára aldri, sjeu fullernir til þess
að annast opinber störf, en þeir
á þeim aldri, sem fullfærir geta
talist til þess ,svo fáir, að ekki
sje rjett að miða almenna reglu
við þá. Hefir hið endanlega há-
mark því í frumvarpinu verið
sett 70 ár. — —-------------
Sjálfsagt þótti að undan-
þiggja þá menn, sem kos'nir eru
almennum kosningum um á-
kveðin kjörtímabil, því að ráð
þeirra hafa kjósendur að stað-
aldri í hendi, og sama er að
segjá um ráðherra, því ekki þyk
ir ser.nilegt, að Alþingi muni
líða þann ráðherra í stjórnar-
sessi, sem fyrir aldurs sakir
væri kominn að fótum fram.
Sú stjórn, sem nú fer með
völdin í landinu, er um sína tíð
fastráðin í því að fara eftir
þessum reglum, en þykja þær
hins vegar svo sjálfsagðar, að
ekki sje rjett að láta það vera
komið undir geðþótta ríkis-
stjórna fyrr og síðar, hvort þeim
sje beitt, og vill hún því láta
lögfesta þær.“
Kostnaðurinn
auka-atriði.
Hinn fátæki ríkisbúskapur
okkar Islendinga er þess vald-
andi, að allur þorri embætt-
ismanna og opinberra starfs-
manna hefir miklu lægri laun
hjer hjá okkur en tíðkast með-
al annara menningarríkja.
Af þessu leiðir það, að flest-
ir starfsmenn hins opinbera á
okkar landi eru fátækir og
efnalausir menn alt lííið, hversu
löng sem þeirra þjónusta er í
ríkisins þágu. Af þessu leiðir
einnig það, að ríkið hefir ekki
sjeð sjer fært að setja aldurs-
hámark fyrir sína starfsmenn,
því það hefir ekki haft ráð á
að greiða þeim lífvænleg eftir-
laun.
Nú kemur stjórn rauðliða
með frumvarp um að aldurshá-
mark embættismanna og opin-
berra starfsmanna skuli vera
65 ár, nema þeir að dómi stjórn
arinnar þykja nógu „ernir til
líkams og sálar“ — þá mega
þeir sitja í embætti til 70 ára
Utuarp5umrcúðumar
um Rauðku.
Góða barnið.
Bjarni Ásgeirsson talaði í
þessu máli og las aðallega upp
úr 4 ára áætlun Alþýðuflokks-
ins og mintist á kverið í því
sambandi. Er það ekki ófyrir-
synju, þar sem þessi stefnuskrá
Alþýðuflokksins virðist fram-
sóknarmönnum samskonar heim
ild og kverið er fermingarbörn-
um. Annars fór nú Bjarni aðal-
lega í þau atriði, sem flestir
flokkar eru sammála um og
voru sum atriðin sem hann las
upp, tekin beint úr stefnuskrá
„Heimdallar“. Eitthvað mintist
Bjarni á góðu börnin og er það
vel við eigandi, því að sennilega
hefir honum verið ýtt út í það
forað, að tala í þessu máli til
þess að tryggja það, að hann
yrði góða barnið við atkvæða-
greiðsluna.
Asgeir og bjoð-
nýtingin.
Ásgeir Ásgeirsson gekk þar
fram í skjöldu fyrir stjórnar-
liðið og varði eindregið afskifti
ríkisvaldsins af atvinnurekstri
einstaklinganna. Kvaðst hann
þó vera utanflokka. Ekki vildi
hann taka það alvarlega, að
nefndin ætti að undirbúa þjóð-
nýtingu og gerði með því mjög
lítið úr atvinnumalaráðherra,
sem hefir lýst þessu yfir, og
sömuleiðis Alþýðublaðinu. Tals-
vert var Ásgeir hrifinn af því
afkvæmi Rauðku, að heimta af-
skifti ríkisvaldsins af bifreiða-
flutningum hjer á landi. Þó
fekk það frumvarp þá meðferð
í þinginu, að nær því hverri
grein þess var gjörsnúið af öll-
um flokkum.
Ásgeir virtist halda því fram
að kolaiðnaður Breta væri að
nokkru leyti þjóðnýttur. Veit
hann ekki, að þjóðstjórnin
slepti öllum afskiftum hins op-
inbera af .iðnaði þessum árið
1931? Og árangurinn var sá,
að fyrstu 6 mánuði þessa árs
jókst kolaframleiðslan um 8
milj. smál. og útflutningurinn
um 600 þús. smál.; á sama tíma
aldurs; en þá skulu þeir ,skil-
málalaust“ láta af störfum.
.Slík lög sem þessi myndu ó-
hjákvæmilega hafa all-mikinn
kostnaðarauka í för með sjer
fyrir ríkið, því þeir yrðu ekki
fáir, sem með þessu kæmust á
eftirlaun.
Morgunblaðið spurðist fyrir
um það í Stjórnarráðinu, hve
margir væru nú í þjónustu rík-
isins, sem náð hafa aldurshá-
markinu. Svarið var, að þetta
vissi hið háa Stjórnarráð ekki!
Þetta «r líka vafalaust algert
aukaatriði fyrir rauðu stjórn-
inni. Fyrir henni vakir vissu-
lega það eitt, að með slíkum
lögum myndi hún fá nokkur
embætti og stöður til úthlutun-
ar handa pólitískum gæðing-
um.
fjölgaði námumönnum um
26500.
Rauðka og stjórn-
arskráin.
Magnús Torfason kvaðst vera
á móti frumvarpinu vegna þess
að slík rannsóknarheimild sem
frumvarpið gerir ráð fyrir ætti
einungis að veitast af þinginu
samkv. 34. gr. stjórnarskárinn-
ar. Væri þar skilyrði, að rann-
sóknarnefndin væri kosin hlut-
fallskosningu í þingínu og að
í henni væru einungis þing-
menn. En þetta hvorutveggja
hefði stjórnin ekki gert.
Þjóðnýting og
samvinna.
Eysteinn Jónsson hafði aðal-
lega orð fyrir Framsóknarflokk
inn. Var ræða hans veigalítil
þótt ekki vantaði þar óskamm-
feilni. Miklum tíma eyddi Ey-
steinn í að ræða um kjötlögin
og mjólkurlögin og ýms við-
fangsefni, sem Sjálfstæðismenn
hafa ætlað Fiskiráðinu að vinna
— en vitanlega kom þetta
Rauðku ekkert við. Enga á-
stæðu gat Eysteinn fært fyrir
því, hversvegna Sjálfstæðis-
mönnum hefði eigi verið boðin
þátttaka í nefndinni. Þegar hon
um var bent á, að starfsbrcðir
hans atvinnumálaráðb. hefði
lýst yfir því, að þetta væri
vegna þess að Sjálfstæðismenn
væru fylgjandi einstaklings-
rekstri, þá gaf hann engin önn-
ur svör en þau, að Sjálfstæð-
ismenn hefðu gefist upp í þessu
máli. Þeirri bamalegu fyrru
hjelt Eysteinn fx*am, að með
þjóðnýtingu ættu sósíalistar við
samvinnu. Virðist hann hafa
fengið góða fræðslu og uppeldi
í Samvinnuskólanum.
Blekkingar Har-
alds.
Haraldur Guðmundsson hafði
síðastur orðið í þessum umræð-
um og notaði hann þá aðstöðu
á þann mjög svo óviðeigandi
hátt, að slá fram ýmsum stað-
leysum sem andstæðingarnir
áttu engan kost á að hrekja.
Þannig taldi hann t. d. að
Rauðka fengi aðeins samskonar
heimild og skattanefndar. Sjá
þó allir hve mikill munur er
hjer á þar sem skattanefndir
mega aðeins fá skaftaframtöl
manna og i’eikningshald, en
Rauðka má heimta allar upp-
lýsingar um atvinnurekstur
landsmanna sem henni þykir
þörf á. Sömuleiðis sagði Har-
aldur að Rauðka væri sams-
konar nefnd og milliþinganefnd
in í sjávarútvegsmálum!
Vildi Haraldur láta líta svo
út, sem Rauðka væri mesti sak-
leysisgripur og besta skepna og
bað hann menp vera góða við
hana. Glottu þá Jónas og Hjeð-
inn. Haraldur gei'ði sig beran
að þeirri fáfræði, að ekki mætti
E „AROMA“
kaffi
er blandað, brent og malað
á þann hátt að yður hlýtur
að líka það vel.
„ARÓMA‘-kaffi
fæst í næstu búð.
Fiður,
Hálfdúnn,
Fiðurhelt og dúnhelt
ljereft.
Nýkomið.,
J.
Austurstræti 1.
Leikfangagerð
w
Islands.
Laugaveg 15. Sími 2673.
Hllskonar leikfdng,
smærri og stærri.
Gjörið svo vel að skoða fram
leiðslu vora, því altaf bætast
nýjir hlutir við.
Hjer munuð þjer ábyggilega
fá það^sem hentar best börr\
um yðar og er varanlegast.
Heildsala. Smásala.
ELFAR, Laugaveg 15,
og Thomsens-sundi
við Lækjartorg.
Mbillar,
Vatnsfötur,
Glerbrettí,
Snúrur,
Klemmur.
JÁRNVÖRUDEILD
Jes Zimsen.
flytja út nema 6.500 kjöttunn-
ur til Noregs, nú í ár samkv.
norsku samningunum, sem hann
einu sinni taldi landráð. Er þó
flestum kunnugt að innflutnings
heimildin í ár er um 10 þús.
tunnui'.