Morgunblaðið - 26.01.1935, Blaðsíða 2

2
"mrjím ss

MORGUN BLAÐID
3HorgntibIaðiö
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavtk.
Ritstjörar: J6n Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Ritstjórn og: afgreiSsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Augrlýsingastjóri: B. Hafberg.
Auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 17. — Síml 3700.
Heimasfmar:
Jón Kjartansson, nr. 3742.
Váltýr Stefánsson, nr. 4220.
Árni Óla, nr. 3045.
E. Hafberg, nr. 3770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuSi.
Utanlands kr. 2.50 á mánuði.
f lausasöiu: 10 aura eintaklð.
20 aura meS Lesbók.
Togaíaverkfallið.
Eiður Jónasar Jónssonar og
mjólkurmálið hefir orðið til
þess, að færri veita því eftir-
tekt að sjómenn á togurunum
hafa gert verkfal). Er það þó
sannarlega alvarlegt mál, sem
almenningi má vera hið mesta
áhyggjuefni, og ekki síst fyrir
það, að hjer er enn á ný færð
ótvíræð sönnum íyrjr því
hversu veik er ábyrgðartilfinn-
ing- þeirra manna, er sjómenn
hafa falið forystu málefna
sinna. Er það undarleg slysni
og óverðskuiduð, að hin dug-
mikla sjómannastjett skuli hafa
valið sj'er til forystu lítt viti-
borna menn, hollari hagsmun-
um sjálfs sín en sjómanna.
Saga verkfallsins er að lengj-
ast, en þó enn stutt, svo aö
hverjum einum er vel fært að
kynna sjer hana.
Undanfarin ár hefir útgerðin
veríð rekin með tapi. Þá stað-
reynd dirfist nú orðið enginn að
vjefengja, m.a. af því að opin
ber nefnd hefir rannsakað mál-
ið og sannað, að á árunum 1930,
1931 og 1932 voru töp þeirra
ótvegsmanna, sem gáfu nefnd-
inni skýrslur, hvorki rneiri nje
minni en 8 miljónir 649 þús-
undir króna. Allir 'vita að síð-
an hefir þó enn hallað undan.
Allir vita því, og þar á meðal
og ekki síst menn eins og Jón
Baldvinsson bankastjóri, Emil
Jónsson bæjarstjóri og Ásgeir
Stefánsson framkvstj. Bæjarút-
gerðar Hafnarfjarðar, að teflt
er á tæpasta vaðið ef reynt er
að halda áfram með óbreyttu
kaupgjaldi. Hitt, að hækka
kaupið er fásinna, sem engurn
vitibomum og kunnugum manni
getur komið til hugar, og endá
þótt sú kauphækkun, sem hjer
er farið fram á, ein og útaf fyr-
ir sig ráði ekki úrslitum, þá er
þess að minnast, að sjerhver
hækkun kaupgjaldsins er út
gerðinni ofvaxin og jafnframt
hins, að fleiri kröfur munu á
eftir fara, og hefir t. d. verka-
kvennafjelagið Framsókn þeg-
ar siglt í kjölfarið og krafist
kauphækkunar.
Þetta er fyrsti kafli þeirrar
sögu.
Næsti þáttur hefst með því,
að forystumenn sjómanna hóa
saman fundi um miðjan nóv.
s.l. Á þeim fundi mættu 60 af
þeim 2000 mönnum, sem í Sjó-
mannafjelaginu eru. Á þessum
fundi er svo samþ. allveruleg
kauphækkunarkrafa þeim sjó-
mönnum til handa, er atvinnu
hafa á togurum er fiskur er
keyptur í, en sú hagnýting tog-
aranna var á sl. ári tíðari en
ísfiskveiðar.
Þetta er nú fyrir sig, þó ekki
sje það lofsvert.
Hitt, að virða alls ekki út-
vegsmenn viðtals, heldur sýna
þeim þá hóflausu fyrirlitningu
í-ð auglýsa hessa kauphækkun
sem valdboo, sem þeim er ætlað
að hlýða í auðsveipni, það er
biátt áfram fyrir neðan allar
heilur.
Hvað áttu n^i útvegsmenn a.ð
gera?
lÁttu þeir að mæta töpum
fyrri ára, og enn, daprara útliti
konlandi árs með nýrri kaup-
hækkun?
Áttu þeir að mæta opinni fyr
irlitníngu forkólfa sjómanna
með auðsveipni og beygingu ?
Sjón^enn, athugið alla mála-
vexti o^ svarið síðan spurning-
um þess^um sjálfir! ,
En ef þið eruð þeirra skoð-
unar, að útvegsmenn hafi ekki
haft neipa aðstöðu til kaup
hækkunar, að það hafi jafnve
verið óverjandi gáleysi og á-
byrgðarleysi af útvegsmönnum
að leggja frekari. g.iöld á slig
aðan útveginn, að skylda þeirra
í þeim efnum snerti ekki að-
eins þá sjálfa heldur og ykkur
og alla aðra, er lífsframfæri
hafa af þessum atvinnurekstri
og að sú skylda skipi þeim að
segja þó a.m.k. til, áður en al.t
legst í rústir, — ef svör ykkar
verða þessi, þá skuluð þið snúa
ykkur til forkólfanna- og spyrja
þá, með hvaða rjetti og hverj-
um til þags þeir hafi, með 60
atkvæðum, þ. e. s. atkvæðum
þeirra sjálfra og no'kkurra land
krabba, stofnað til þess verk-
falls er þetta 60 manna vald-
boð hefir nú yfir ykkur fært.
Þetta er fortíðin.
En hvað tekur við?
Allur almenningur veit, að
útvegsmenn geta enga kaup-
hækkun samþykt, auk þess sem
krafan er þannig framborin að
erfitt væri að verða við henni
þótt einhver. geta væri fyrir
hendi.
Samningamenn sátu á rökstól
um í gær. Útgerðarmenn sýndu
fram á að þéir eiga í þessu máli
engar útgöngudyr — kaup-
hækkun getur ekki verið um
að ræða.
Hinsvegar bygðu þeir brú
fyrir leiðtoga sjómanna, svo
þeir gætú þurrum fótum komist
úr ógöngunum með alt sitt lið.
Eins og menn vita eru einu
málsvarnir ,,leiðtoganna“, að
hásetar á skipum, sem fiskur
er keyptur í, beri minni hlut
frá borði en hásetar* á skipum
þeim, er ísfiskveiðar stunda, og
er því krafist hækkunar þeim
einum til handa. Útvegsmenn
bentu nú á þá leið, að með
því að lækka lífrarhlut háseta
um tæpan 1 % — einn af
hundraði — væri hægt að
halda útvegnum skaðlausum af
kauphækkun þeirra háseta, sem
hækkunarkrafan nær til.
Með því var fundin form-
jreyting, sem átti að gera leið-
togunum hægara fyrir.
Sje nú hækkunarkrafan
sprottin frá sjómannastjettinni
í heild — en stjettina í heild
skaðar verkfallið daglega —
þá er alveg fullvíst að auðloildð,
var að fá háseta alment til að
færa þessa fórn þeim til. hags-
muna. sem þeir sjálfir telja
°úa við skarðan hlut. S.ú fóm
nemur 6—7 krónum á. ári á
hvem háseta, en verkfallið
kostar hvem þeirra 10:—12 kr.
á dag.
Þessú vildu forkólfarnir ekki
sinna, en rjeðust sumir hverjir
að útvegsmönnum nueðT fúkyrð-
um.
Laugardagiitn 26. jan. 1935.
Þessa leið áttu lieiðtogarnjr
að fara. Ekki vegna útvegs-
manna, |ieldur vegna allra
þeirra sjómanna,. sem þeir hafa
með heimskulegum ofstopa
svift atvinnu, -— og ef til vití
líka vegna sjálfs sín. Því það
mega leiðfogamir vita, að á
þeim hvílii|. þung ábyrgð, og á
þá stara ni| mörg gagnrýnandi
augu,'sem jppyrja hvernig þeir
haldi á májjunum. Sjómenn lifa
ekki á fúkyrðum um Kjartan
Thors. og aðra útvegsmenn. —
Þeir heimta að þeim sje gerð
grein fyrir þessu máli — rjett
skilagrein en ekki villandi
blekkingar. Og( forkólfarnjr
skulu hafa það hugfast, að í
þetta sinn geta þeir ekki skotið
sjer á bak við sjómenn og kent
þeim um alt. Atvikin hafa svjft
af þeim blæjunni. Það er nefni-
lega á allra vitund, að atkvæða
greiðsla hefir farið jjram um
tilbóð útgerðarmanna í sjó-
mamjafjelögunum bæði í Rvík
og -Hafnarfirífi. , «
í Reykjavík var»tillpgan feld
með 242 atkv, gegn 58.,
í Hafnarfirði vari ; tillagan
samþykt með 54 atkv. .^gegn 2.
í Reykjavík reru forkólfarnir
öllum árum undir og hömuðust
á fundinum gegn fi-arphaidandí
atvinnu sjómanna. ,
I Hafparfirði Ijetu forkólf-
0 I
arnir málið afskiftalaust.
Að þetta sje satt, vita allir,
sem íil þekkja.
En af þessu mega menn líka
skilja hverjir valda, hvort það
eru sjómennirnir eða leiðtog-
Frostharka og stórhríöar.
Manntjón - hlaup í stórfljótum -
samgöngustöðvanir.
KA iíTBMANNAHÖFN f GÆR I dag undan New Jersey strönd.
EINKASKEYTI TIL Nokkra farþega vantar og 31
MORGITNBLAÐSINS j mann af skipshöfn skemtiskips-
Sfoórkostleg
gengur nú yfir
ríku..
í dag var 40
kuidabylgja
Norður-Ame-
stiga
ins, en tveir mannlausir björg-
unarbátar hafa fundist nálægt
staðnum,. þar sem slysið vildi
til. Tveir menn krömdust til
armr.
frost í
New York, 50 sUga frost í Mið- bana f árekstrinum.
vesturr.kfunum I Flutnmgaskipið bjargaði öðrn
orð « t6r * menn hafi' fólki aí' Wnu skipinu og hefir
orðið wti að minsta kosti, og það mú Verið flutt í land Af-
er buist við að margi. Heiri skaplegur ótti greip farþegana
í1- 1 aðUr 6n lýkUr' Þegar áreksturinn v^rð, en öllu
_ Storhrið er nu um öll Banda-1 fólki varð þó komið í bátana
nkin og hamla rstorlega sam- áður en skipið sökk
guougum bíla og járnbrautar -# Mohawk var systurskip Morro
lesta Lru viða svo stórir snjó- s Castle, sem brann skamt frá
skaílar að lestir komast ekkj þessum sama stað, þar sem slya
i gegn um þa, og eru því sam- ið varð nú. Slysið þykir ein-
gongur. við margar borgir tept- kennilegt, því að bjart var þeg-
ar og -engin talsímasambönd, ar það bar að höndum
við þær. *
Til dæmis um harðindin er M-'úíHr SÍOmicir
það, að nú fer fólk á skíðum London 25. jan. FÚ.
og skautum á götum New-York < í gær Varð árekstur milli
borgar' 1 enska herskipsins Hood, sem er
Ut af þessum vatnavöxtum stærsta herskip heimsins, og-
hafa orðið flóð í mörgurn fljót- annaEs ensks herskips, Renen-
Um,’ . s-ÍerRtaklega Mississippi-, own, þegar herskipin voru við
fllutmu' : heræfingar út af Spánarströnd.
Hefir þar druknað margt Bæði skipin sigldu þegar áleið-
manna í flóðunum og þúsund- is til Gibraltar. Þau voru skoÖ-
ir kvikf jenaðar er von. á bökk- uð í dag og kom þá í ljós, að
um Mississippifljótsins, og Renenown, hefir beyglast mikið
þeirra fljóta, sem í hana renna. Miklir stormar geisa yfh'
Þúsundir manna hafa flúið Englandi í dag, og hefir vín.d-
upp á þök húsa sinna til þess hraðinn verið 80 mílur. Á ei*-
að forðast það að drukna í flóð- um stað í Sheffield sleit storm-
inu, aðrir hafa flúið upp í trje urinn upp.60 feta trje og fank
03 bíða nú milli vonar og ótta það yfir þjóðveg. Símalínar
að þeim sje bjargað frá því að hafa slitnað og fleiri skemdir
drukna. orðið. Samgöngur hafa tepst í
Yf.rvöldin hafa kvatt herlið Birmingham og í Manchester
saman til þess að hjálpa hinu og flugferðir lagst niður
bágstadda fólki. ^ j í Bandarfkjunum geisa
Páll. hörkufrost og mikil fannkoma
London 24. jan. FÚ enn’ og einnig í Canada. 18®
menn hafa látist í Bandaríkj-
Memel-málið.
Nýasta víðfangsefní
Þjóðabandalagsíns.
Berlín 25. jan. FÚ.
Þingið í Lithauen hefir ðam-
þykt ný kosningalög, sem ná
bæði til kosninga í Lithaúbn,
og kosninga til landsþingíúns í
Memel. Stjórn þýska flokks-
ins í Memal hefir mótmælt ýms
um ákvæðum þessara laga, og
kveður þau koma í bág við
Memelsamþyktina. Sjerstaklega
mótmælir flokkurinn þvi á-
kvæði, að frambjóðendur til
Memelþingsins skuli þurfa að
kunna lithauisku.
Landstjórinn í Memel hefir
kallað landftþingíð saman til
fundar 28. janúar. Á þremur
síðustu fundum sínum hefir
þingið ekki verið ályktunar-
fært.
Manntjón vegna kulda, stór-
hríða, storma og flóða í Banda-
ríkjunum undanfarna daga er
nú orðið meira en 100 manns. Snj^,r;^.
Kuldar eru meiri en dæmi eru
til, um allan austurhluta lands
ins, vegir eru ófærir, járnbraut-
arlestir teptar í snjó, talsíma-
og ritsím^samband slitið. En í
Míssissippi árdalnum eru flóð.
»í Canada eru líka miklir
kuldar og snjóar, en engar
fregnir fara af flóðum þar. —
íi’rostið færist í aukana í sljettu
fylkjunum, og er víða 45 til 51
stig á celcius (50—60 stig fyrir
neðan núll á Fahrenheit), og
er sagt að elstu menn muni
ekki aðra eins kuldatíð.
Þá heldur fannkynginu á-
I
unum af völdum kuldanna.
New York er 17 þumlunga
Flóðin í Mississippi og í Suð-
urríkjunum hækka sífelt. — í
einu þorpi hækkuðu þau svo
skyndilega í nótt, að fólkið
inni í húsunum þúsundum sam-
an, eða þar um bil, flýðu upp
á þökin á húsunum og biðu þar
eftir björgunarbátunuin.
Togurum lagt. ^kallagrími og
Hannesi ráðherra hefír nú verið
lagt á Skerjafjörð.
Tilbúinn gimsteinn 1
á ckkí að keppa víð
náttárti-gímstein.
Berlín 25. jan. FÚ.
Sjerfræðingum þýsku efna-
„ „ verksmiðjunnar F. G. Farben-
fram suður í Evrópulöndum. — industrie, hefir nýlega tekist
Frá Sofia í Búlgaríu kemur sú að framleiða ,,syntetiskan“
frjett, að járnbrautarlest sje smaragð, sem er svo fullkom-
föst í snjó all-langt fyrir aust- inn, að ekki er hægt að greina
an borgina, og hafi kol aðeins hann frá náttúrlegum smaragð.
til tveggja klukkustunda kynd- Framleiðslukostnaður þessarar
ingar. Þegar þau sjeu búin, gimsteinalíkingar kvað vera
verði farþegarnir að sitja í hlutfallslega lítill, en verksmiðj
kuldanum þangað til hægt sje an hefir gefið út yfirlýsingu
að færa lestinni eldsneyti, nema þess efnis, að framleiðslan muni
hún komist leiðar sinnar, fyrir verða mjög takmörkuð, og
þann tíma. þurfi eigendur ,egta‘ smaragða
Amerískt skemtiskip Moh- ekki að óttast verðfall af þeim
awk og flutningaskip rákust á í sökum.